Otopsi Cengiz Özak nc 1789 Frans z Devrimi'nden Cumhuriyet Türkiyesi'ne "Hendek", "Federalizm", "Özerklik" vs. 1789 Frans z Devrimi ile Fransa'da krall k devrildi; nsan ve Yurttafl Haklar Bildirgesi'ne dayal cumhuriyet yönetimi ile, tek odakl (merkezî, üniter) ulus-devlet kuruldu. ncak, baflta ngiltere olmak üzere, krall kla yönetilen Avusturya ve di er Avrupa devletleri, üniter cumhuriyetçili in kendi ülkelerine s çramas n önlemek için, Frans z Cumhuriyeti'ni parçalayarak y kmaya yöneldiler. ngiltere ve Avusturya'n n 1789 Frans z Devrimi, k flk rtma ve desbastille Hapishanesi te iyle, Gironde bask n. A 17
bölgesi milletvekilleri, kendi bölgelerinin merkezî yönetime ba lanmay p federal olmas n savunmaya bafllad lar. Federalizm propagandas eyleme dönüflünce Gironde bölgesi milletvekilleri, Frans z Meclisi nin 2 Haziran 1793 günlü karar yla tutukland. Ancak federalizm salt Gironde (Bordeaux) ile s n rl kalmam fl; Lyon, Marseille, Toulon kentleri de ayr l kç (federalist) isyanc lar n eline geçmiflti. Üniter Cumhuriyet savunucusu Robespierre, 2 A ustos 1793 günü Frans z Millet Meclisi nde yapt konuflmada, federalist isyanc - lar flu sözlerle suçluyordu: Frans z Devrimi öncülerinden Maximilien Robespierre. Güçlü bir fesat komitesi,. Avrupa n n zorbalar yla gizliden gizliye iflbirli i ediyor. Yabanc silahlar n gücü ve içerde ç kartaca kargaflal klarla, bizleri bu yüzkaras uzlaflmay (üniter cumhuriyet yerine federasyonu) kabul etmek zorunda b rakaca n umuyor. ("Devrim Yaz lar ", Haz rlayan: Vedat Günyol, Belge y., 1. bs., 1989., s.39-40) Hainler, yurdun ba r n delik deflik ettiler. Avrupa daki zorbalar n o kana susam fl uydular,. kad n ve çocuklar m z kesip biçtiler! Üçyüzbin Frans z n kan akt flimdiye kadar; daha üçyüzbin Frans z n kan akacak belki de... (s.46) Ya Cumhuriyet in içerde ve d flar daki düflmanlar n bo aca z ya da Cumhuriyet le birlikte yok olup gidece iz. (s.85) çerdeki (Kralc, Federalist-eb) düflmanlar, d flar daki düflmanlar n birlefltikleri, yurdumuzu içinden parçalayan katiller de iller mi?.. Bunlar kardefl kavgas n körüklemek ve manevi karfl -devrim yoluyla politik karfl -devrimi (Üniter Cumhuriyet e karfl Federalizmi) haz rlayan sat n al nm fl yazarlar de iller mi? (s.88) Ya Cumhuriyet in içerde ve d flar daki düflmanlar n bo aca z ya da Cumhuriyet le birlikte yok olup gidece iz. Robespierre'in bu konuflmas ndan bir kaç gün sonra, merkezî cumhuriyet hükümeti, federalist isyanc lar n elinde bulunan Lyon kentini kuflatacak; iki ay süren ve kentin büyük ölçüde yak l p y k lmas na yol açan kanl çarp flmalar sonunda, merkezî hükümet kenti isyanc lardan temizleyecek; 18
BD fiUBAT 2016 Federalist isyanc lar n ele geçirdikleri Lyon kentinde, hükümet güçleri isyanc larla savafl yor ve 11 Ekim 1793 günü, Lyon'un surlar n y kmaya karar verecekti. Frans z Devrimi önderlerinden Saint Just, Lyon kentinin federalist isyanc lardan temizlenmesinden bir gün sonra meclise sundu u 10 Ekim 1793 günlü raporda, ayr l kç federalistlerin en sert biçimde cezaland r lmalar n istiyordu: Komite, (üniter) Cumhuriyet i güçlendirmeye, federalizmi ortadan kald rmaya, devleti yak p y kan (federalist) komplolardan temizlemeye,. karar vermifl bulunuyor. (...) Sizler, yaln zca hainleri de il, vurdumduymazüniter Cumhuriyet güçleri, lar da cezalan- Toulon kentini ele geçiren d rmal s n z. federalist isyanc larla çarp fl yor. (Üniter) Cumhu- (Library of Congress, Washington, D.C. Digital riyet te, eli kolu File Number: cph 3a26681) 19
ba l duran, dolay s yla (Üniter Cumhuriyet i korumak için) hiçbir fley yapmayan kim varsa, hepsini cezaland rmal s n z. (s.124, 125.) Bu s rada Toulon kenti de ngiltere, spanya, talya (Naples, Sicilya ve Sardunya) taraf ndan desteklenen federalist isyanc lar n elindeydi. Cumhuriyet güçleri, 18 Eylül 1793 günü kuflatt klar Toulon'u, iki ay sürecek ve binlerce yurttafl n ölece i çat flmalar sonucunda federalist isyanc lar n elinden kurtaracaklard. Frans z Meclisi'ndeki federalist Gironde bölgesi milletvekillerinden ço u, 31 Ekim 1793 te giyotinle idam edilecek, Fransa d fl na kaçabilenlerden kimileriyse intihar edecekti. Üniter Cumhuriyetçi önderlerden Frans z Devrimi önderlerinden Saint Just. Saint Just, meclise sundu u 13 Mart ve 15 Nisan 1794 günlü iki raporda; federalist ayr l kç isyanlarla ilgili olarak flunlar söylüyordu: Frans z halk na, hükümet güvencesini alt üst eden, kendine ve Paris e karfl haz rlanm fl bir plan Ressam Pierre-Antoine Demachy'nin, "Terör Dönemi"ni yans tan tablosu, 1793. (Carnavalet Museum, Paris.) - 20
aç kl yorum. (...) Cumhuriyet te, yabanc ülkelerin haz rlad bir komplo var. (...) Komplonun elebafl - s, ngiliz hükümetidir!.. (...) Onlar n tasar s flu: (...) tembellik bizde bir flef özlemi yarats n ve bu flef omuzlarda tafl ns n." (s.138-165.) Fransa y parçalamak, parçalar n bir tek kiflinin egemenli inde bir araya getirmek için icadedilen federalizm, bir y l süren cinayetlerle desteklenmifl, bu cinayetler, al fl verifli, ticareti, güveni, iliflkileri ortadan kald rm flt. Ç kar ve iliflkilerinde parçalanan devlet, kendili inden çözülecekti. flte komplocular n plan! (...) Federalizmi ortadan kald rmal - s n z. Bütün Cumhuriyet te, (Federalist) komplocular n ve suç ortaklar n n pefline düflmelisiniz. (...) Yabanc lar n parayla tuttu u (federalist) tahrikçileri rezil edip, gülünç hale sokmal s n z.. Federalizm gerçekleflirse bu iç savafltan daha korkunç bir fley olur!. Bir kentle bir baflkas, bir köyle bir baflka köy aras nda hiçbir toplumsal iliflki kalmaz. Federalizm, yaln zca bölünmüfl bir hükümet e de il, ayn zamanda bölünmüfl bir halk a dayan r. Birlik (Üniter Cumhuriyet) ise, yaln zca hükümetin birli ine de il, yurttafllar n ç karlar na ve iliflkilerine de dayan r. Siz ey, Cumhuriyet in yurttafllar n ikiye bölen bütün ilkel topluluklar n dört bir yan na Çin Seddi ne benzer duvar çeken (federalist)ler! Vahfli birer hayvans n z! Toplumu kendinden uzaklaflt ran, ya da, yurttafllar ayakta tutan güveni ürkütmek için hoflnutsuzluk f s lt lar k z flt ran siz (federalistler)! Vahfli, Fransa y parçalamak, parçalar n bir tek kiflinin egemenli inde bir araya getirmek için icadedilen federalizm, bir y l süren cinayetlerle desteklenmifl, bu cinayetler, al fl verifli, ticareti, güveni, iliflkileri ortadan kald rm flt. yaban adamlars n z! Çok geçmeden, Frans zlar ayn dili konuflmaz olacaklard r art k. Kaç zamand r, pek az kimse uzaklardan gelin getirir oldu. Her ev, neredeyse apayr bir topluluk oldu. flte yurdun bafl ndaki belalar!.. (s.169-172) * * * 1789 Frans z Devrimi'nin Robespierre, Saint Just gibi öncülerinin, üniter cumhuriyeti y kmay ve yerine federal devlet kurmay amaçlayan isyanc lara karfl, 1793-94'te Frans z Meclisi'nde yapt klar konuflmalar ve sunduklar raporlar okurken; Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluflundan bu yana karfl laflt ayr l kç isyanlar geçiyor gözlerimizin önünden... Günümüz Türkiyesi'nde yaflananlar, 1793 Fransas 'n, "Terör Dönemi" ad verilen federalist isyanlar ça r flt r yor; fakat ne yaz k ki, meclisimizde bir "Robespierre"imiz, bir "Saint Just" m z yok... cengizozakinci@butundunya.com.tr 21