lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri

- lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri Ali ERSOY* Özet lkö retim program n n baflar yla uygulanmas nda okulda gerçeklefltirilen ö retim etkinliklerinin yan s ra bu konuda evde verilen aile deste i ve ailenin programa iliflkin görüflleri önemli rol oynamaktad r. Bu nedenle ilkö retim program n n uygulanmas na iliflkin aile görüfllerini belirlemeye yönelik program de erlendirme araflt rmalar na gereksinim duyulmaktad r. Bu araflt rman n amac, ilkö retimin ilk befl s n f nda 2005-2006 ö retim y l nda uygulamaya konulan ilkö retim program na iliflkin aile görüfllerini belirlemektir. Araflt rmada nitel araflt rma yöntemi benimsenmifl ve kritik durum örneklemesi yap lm flt r. Örnekleme sosyal, ekonomik ve kültürel özellikler bak m ndan orta düzey ailelerin çocuklar n n ö renim gördü ü Eskiflehir il merkezindeki Cumhuriyet lkö retim Okulu ndan 206 anne, 20 baba olmak üzere toplam 226 veli kat lm flt r. Araflt rma verileri dört aç k uçlu sorudan oluflan anket formu arac l yla 2005-2006 ö retim y l Haziran ay nda toplanm flt r. Araflt rma verileri betimsel olarak analiz edilmifltir. Araflt rma sonuçlar na göre el yaz s n n zorlu u, ders kitaplar ndaki bilgilerin yetersizli i ve program n s nav sistemine (Ortaö retim Kurumlar Ö renci Seçme ve Yerlefltirme S nav -OKS) uygun olmamas program n uygulanmas na iliflkin öncelikle belirtilen olumsuz görüfllerdir. Aileler programla birlikte çocuklar n n ö renmeye olan isteklili in artmas n, araflt rmac yönlerinin güçlenmesini ve kendine olan güveninin artmas n gözlemledikleri olumlu de iflimler olarak ifade etmifllerdir. Aileler, yeni program n çocuklar için daha uygun oldu unu ve eski program n ezbere dayal bir program oldu unu düflünmektedirler. fade edilen görüfllerden yola ç k larak ailelerin yeni ilkö retim program n n aksayan yönleri nin düzeltilerek devam etmesini istedikleri anlafl lmaktad r. Anahtar Kelimeler lkö retim, Program De erlendirme, Aile Görüflleri. *Yrd. Doç. Dr., Anadolu Üniversitesi, E itim Fakültesi lkö retim Bölümü Ö retim Üyesi. Kuram ve Uygulamada E itim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice 7 (2) May s / May 2007 727-763 2007 E itim Dan flmanl ve Araflt rmalar letiflim Hizmetleri Tic. Ltd. fiti.

Yrd. Doç. Dr. Ali ERSOY Anadolu Üniversitesi, E itim Fakültesi lkö retim Bölümü 26470 Eskiflehir Elektronik Posta: alersoy@anadolu.edu.tr Yay n ve Di er Çal flmalar ndan Seçmeler Gültekin, M., Yaflar, fi, & Ersoy, A. (2006, May). Teaching competency perception levels of the education faculty students. Paper presented at The Second World Curriculum Studies Conference, Tampere, Finland. Yaflar, fi., Gültekin, M. & Ersoy, A. (2006). S n f ö retmenlerinin ilkö retimin amaçlar n n gerçekleflme düzeyine iliflkin görüflleri. Ulusal s n f ö retmenli i kongresi bildiri kitab (cilt 2) içinde (s. 316-324). Ankara: Kök Yay nc l k. Ersoy, A. & Albayrak, Y. (2006, Nisan). Sosyal bilgiler dersinde teknoloji destekli proje tabanl ö renme: Eskiflehir i tan yal m. E itimde yi Örnekler Konferans nda sunulan bildiri, Sabanc Üniversitesi, stanbul. Ersoy, A. (2005). lkö retim bilgisayar dersindeki s n f yerleflim düzeni ve ö retmen rolünün yap land rmac ö renmeye göre de erlendirilmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology - TOJET (Elektronik Dergi). 4 (4), 170-181.

lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri Ali ERSOY lkö retimde okul-aile ifl birli i kapsam nda genelde okul aç l fl ve kapan fl törenleri, ulusal bayram kutlamalar, veli toplant lar, ailelerin ö retmenle bireysel olarak çocuklar hakk nda görüflme yapmalar gibi etkinlikler gerçeklefltirilmektedir. Oysa ilkö retimde okulaile ifl birli i, ailenin e itim sürecine nas l kat ld ya da nas l kat - laca üzerine de odaklanmal d r. Okul ve aile kurumlar n n birlikte hareket etmesiyle ö rencilerin fiziksel, biliflsel ve sosyal yönlerden daha sa l kl geliflmeleri ve nitelikli bir e itim almalar sa lanm fl olur. lkö retim ö rencilerinin okuldan sonra zamanlar n n ço- unu aileleriyle birlikte geçirmesi, ilkö retim program n n (1-5. s - n flar) uygulanmas nda okul ve evde yap lan ö retim etkinliklerinin birbirini destekler nitelikte olmas n gerekli k lmaktad r. Bu nedenle okulun aileyi e itim program n evde nas l uygulanaca na iliflkin bilgilendirmesi, ailenin de bu bilgisini evde çocu unun e itimine destek olacak biçimde kullanmas gerekmektedir. Lawson (2003, s. 79-80) e itimde aile kat l m üzerine yap lan araflt rma sonuçlar n de erlendirdi i çal flmas nda, ailelerin e itim sürecine farkl biçimlerde kat l m gösterdi ini ortaya koymufltur. Aile kat l m nda öncelikle ailelerin evde çocuklar n n e itimini destekleyici bir ortam oluflturmalar vurgulanmaktad r. Daha sonra aileler, okul karar verme sürecine; ders d fl, kültürel ve çocuk geliflimi gibi etkinliklere; ö retmene yard mc olacak etkinliklere, okul aile birliklerine, okulda meydana gelecek sorunlar n çözümüne, reformlar n planlanmas, uygulanmas ve de erlendirilmesi gibi etkinliklere kat ld klar ortaya ç kmaktad r. Nitekim yeni uygulamaya konulan ilkö retim program n n uygulanmas nda velilerin görev ve sorum-

730 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER luklar ile çocuklar n n e itim sürecine kat l m biçimleri aras nda afla daki konulara vurgu yap lm flt r (MEB, 2004). Buna göre veliler; Program hakk nda yeterli bilgi sahibi olmak Ö rencilerin ihtiyaçlar n n belirlenmesinde ö retmene yard mc olmak Ö rencilerin gözlem formlar n doldurmak ve ö rencinin geliflimini takip etmek Ö rencinin okulda ö rendiklerini hayata geçirmesi konusunda yard mc olmak Velisi oldu u ö renci ile okuma saatleri düzenlemek Ö rencilere verimli çal flabilecekleri bir ortam haz rlamak Ö rencilerin ö rendi i bilgileri ve okuduklar n kendilerine anlatmalar konusunda cesaretlendirici olmak Etkinliklerin haz rlanmas sürecinde ö retmene yard mc olmak (Fotokopi çekilmesi, kesme, boyama faaliyetlerinin yap lmas...) Ö retmenle ve okulla tam bir ifl birli i yapmak Okulda düzenlenen veli e itim seminerlerine kat lmak Önerilen kitaplar okuyarak etraf ndakilerle paylaflmak Süreli yay nlar temin etmek ve ö rencinin dikkatini bunlardaki baz noktalara çekmek Okulda ve okul d fl nda yap lan etkinliklere kat lmak Ailelerin çocuklar n n e itimlerinde daha fazla söz sahibi olduklar bir e itim anlay fl yayg nlaflmaya bafllam flt r. Özellikle e itimli aileler, çocuklar n n e itimle ilgili yönelimlerini kontrol etmekte ve çocuklar n n e itimiyle ilgili karar alma sürecinde okulla daha fazla iletiflime girebilmektedir. Ekonomik, sosyal ve kültürel bak mlardan orta düzey aileler, okuldaki uygulamalarda kendi tercihlerinin kabul edilmesi yönünde srarc olabilmektedir (Oakes & Guiton, 1995 den Aktaran Brantglinger & Majd-Jabbari, 1998). Orta düzey aileler kendi çocuklar n n e itimiyle ilgili konularda düflüncelerini rahatl kla aç klayabilmektedir. Düflük gelirli aileler ise okullarda uygulanan programlara daha tutucu bir tepki vererek de iflim istememektedirler (Brantglinger & Majd-Jabbari, 1998). Ancak ailelerin ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri hangi düzeyde olursa olsun program reformu gibi çal flmalarda, program n yaflama nas l geçirilece ine ilifl-

ERSOY / lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri 731 kin di er ilgililerle birlikte görüfllerine baflvurulmas gerekmektedir (Rogers, 1997). Aileler, sosyal, kültürel ve ekonomik düzeyleri ölçüsünde çocuklar n n e itim süreçlerine evde çocuklar n n e itimi için uygun ortam sa lama, ö retmene yard mc olma vb. olarak farkl biçimlerde kat l m gösterebilmektedir. Bu kat l m biçimlerinin yan s - ra aileler, okullarda uygulanan programlara iliflkin program gelifltirme ve de erlendirme süreçlerinde de yer almal d r. Etkili bir program de erlendirme için de erlendirmenin sürekli yap lmas, farkl veri toplama araçlar ve veri kaynaklar n n kullan lmas, sonuçlar n program gelifltirme sürecine yans t lmas ve de erlendirmeye programla ilgili tüm taraflar n (yönetici, ö retmen, ö renci, veli vb). kat lmas dikkate al nmal d r (Selim & Pet-Armacost, 2004, s. 4). Program de erlendirme sürecinde; alan uzman ve program gelifltirme uzmanlar, ö retmenler, ö renciler, yöneticiler ve müfettifller, veliler ve sivil toplum örgütleri görüfllerine baflvurulacak paydafllar olarak belirtilmektedir (Demirel, 2006, s. 187). Program de erlendirme sürecine aileler farkl biçimlerde kat l m gösterebilir. Kimi ülkelerde aileler ulusal düzeyde, ulusal program gelifltirme komisyonlar nda temsil edilebilmekte kimilerinde ise yerel düzeyde, okul yönetimi ve programlar n uygulanmas nda söz sahibi olabilmektedir (Center for Education Research and Innovation - CERI, 1997). Türkiye de program gelifltirme çal flmalar, il merkezlerinde mahalli okullar ve il Milli E itim Müdürlüklerinin destek ve ifl birli i ile bafllam fl daha sonra Milli E itim Bakanl merkez örgütünde devam etmifltir (Demirel, 2006, s. 13). Son y llarda gelifltirilen programlar Milli E itim Bakanl merkez örgütü taraf ndan gelifltirilmifltir ve bu sürece aileler de dâhil olmak üzere paydafl kat l m s n rl kalm flt r. Ailenin program gelifltirme sürecine kat l m n n bir yolu da okula dayal program gelifltirmedir. Okula dayal program gelifltirmede temel amaç, okulda uygulanan e itim programlar n n mümkün oldu u kadar çevrenin ilgi ve beklentilerine uygun hâle getirilmesidir. Bu süreç okul müdürü ve okulda görev yapan ö retmenler baflta olmak üzere ö renci, veli ve toplum temsilcilerinin görev ald okul kurulu taraf ndan yürütülmelidir (Bümen, 2006, s. 618). Bu aç klamalara dayal olarak Türkiye de ailelerin program gelifltirme sürecine ulusal ve yerel düzeyde yeterli kat l m göstermedi i söylenebilir. Bu durumun nedenleri aras nda program gelifltirme çal flmalar n n merkezî düzeyde yap lmas,

732 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER program de erlendirme sonuçlar n n program gelifltirme süreçlerine yans t lmamas, program de erlendirmenin sürekli ve programla ilgili taraflar n n tümünün kat l m n gerektirecek biçimde yap lmamas say labilir. lkö retim basama nda yap lacak program gelifltirme ve de erlendirme çal flmalar nda aile görüfllerinin önemli oldu u söylenebilir. Bu nedenle ilkö retim program n n nas l uyguland na iliflkin aile görüfllerinin belirlenmesi program gelifltirme süreci ve program n baflar s aç s ndan önemli bir de iflken olarak görülebilir. Yap lan Türkçe alanyaz n taramas nda yeni ilkö retim program n n de erlendirildi i araflt rmalarda örneklemi do rudan ailelerin oldu u bir araflt rmaya rastlanmam flt r. Kimi araflt rmalarda program n uygulanmas na iliflkin di er ilgiler yan nda aile görüfllerinin al nd görülmüfltür. Ayr ca kimi araflt rmalar n ise yeni ilkö retim program - n n uygulamas na iliflkin bir program de erlendirme araflt rmas olmad ancak daha önceki program uygulamalar n n aile görüfllerine göre de erlendirildi i araflt rmalar oldu u belirlenmifltir. Collins-Bafl (2005) yapt araflt rmada, ilkö retim 4. ve 5. s n f Türkçe dersi ö retim programlar pilot uygulamas n, okul müdürü, s n f ö retmeni, rehber ö retmen, veli, ö renci ve müfettifl görüfllerine dayal olarak de erlendirmifltir. Araflt rma, nitel yaklafl mlardan görüflme, gözlem ve doküman incelemesi yöntemleri kullan larak gerçeklefltirilmifltir. Bu araflt rmada veliler Türkçe dersi ö retim program na iliflkin ev ödevinin de iflti ini, bu durumdan memnun olduklar n ve çocuklar n n s k lmadan ev ödevlerini yapt klar n ifade etmifllerdir. Ö retmen ve okul müdürleri ise velilerin program uygulamalar hakk nda bilgilendirilmeleri gerekti ini vurgulam fllard r. Köksal (2006), bir ilkö retim okulunda Müfredat Akademisi adl projeyle paydafl (yönetici, ö retmen, veli ve ö renci) görüfllerine göre yeni ilkö retim programlar n de erlendirmeyi amaçlam flt r. Çal flma kapsam nda program paydafllar n n görüflleri program n art yönleri ve gelifltirmeye aç k yönleri olmak üzere iki bafll a dayal olarak belirlenmifltir. Bu çal flmada programa iliflkin veli görüflleri k saca flöyle özetlenebilir: Veliler ilkö retim program n ; ezber yerine sorgulama, etkinliklerin yarat c l gelifltirme, ev ödevini k sa sürede yapma, okula severek gitme, merak etme, araflt rma, matematik dersini sevme, okuma al flkanl n kazand rma gibi bak mlar-

ERSOY / lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri 733 dan olumlu bulmufllard r. Veliler programda; s nav sistemi, ö retmen niteli i, bilgisayar ve internet kullan m, veli-ö retmen etkilefliminin art r lmas gibi konular n gelifltirmeye aç k oldu unu düflündükleri belirlenmifltir. Birgin (2006) araflt rmas nda, velilerin matematik dersine yönelik de erlendirme sürecine kat l m yla ilgili görüfllerini belirlemeyi amaçlam flt r. Araflt rmaya, 2003-2004 ö retim y l nda Trabzon ilindeki iki ilkö retim okulunda ö renim gören 67 yedinci s n f ö renci velisi kat lm flt r. Araflt rma verileri, velilerle yap lan yar -yap land r lm fl anket ve araflt rmac alan notlar ile toplanm flt r. Araflt rmada velinin de erlendirme sürecine kat lmas n n ö rencilerin ö renmede sorumluluk alma, matematik dersine daha çok önem verme, ödevleri zaman nda yapmas n teflvik etme ve veli-ö renci aras ndaki iletiflimi güçlendirme gibi sonuçlara ulafl lm flt r. Karaca ve Gür (2002) taraf ndan yap lan araflt rmada, farkl yerleflim yerlerindeki ailelerin matematik ö retimine kat l m n belirlemeyi amaçlam fllard r. Araflt rmaya, Bal kesir de köy ve flehirde ikamet eden 55 alt nc s n f ö renci velisi kat lm flt r. Araflt rma sonuçlar na göre köyde ikamet eden veliler çocuklar n n matematik ödevlerine bilgi eksiklikleri nedeniyle yard mc olamad klar n ve çocuklar n n matematik dersinden s n f geçmelerinin kendileri için yeterli oldu- unu belirtmifllerdir. fiehirde ikamet eden veliler ise çocuklar n n dersten geçmesini yeterli görmemifller, çocuklar hakk nda bilgi almak için okula daha çok gittiklerini ve daha çok ev ödevi verilmesi gerekti ini belirtmifllerdir. Yukar da verilen araflt rmalar d fl ndaki ilkö retim program n n de- erlendirilmesine yönelik kimi araflt rmalarda s n f ö retmenleri görüfllerine göre programa veli kat l m belirlenmeye çal fl lm flt r. Örne in Yaflar ve di erleri (2005) taraf ndan yap lan araflt rmada, ilkö retim program n n uygulanmas nda yaflanabilecek olas sorunlar aras nda Velilerden yeterli destek alamama anket maddesine s n f ö retmenlerinin % 50,5 i Kesinlikle Kat l yorum, % 27,8 i Kat - l yorum olarak görüfl belirtmifltir. fiahin ve arkadafllar (2005) taraf ndan yap lan araflt rmada, s n f ö retmenlerin % 79 una göre veliler Ses Temelli Cümle Yöntemi nden memnun olduklar n ifade etmifllerdir. Özdafl ve arkadafllar (2005) taraf ndan yap lan araflt rmada, araflt rmaya kat lan s n f ö retmenlerinin yar dan fazlas velilerin matematik dersi ö retim program n n uygulanmas n farkl bulacak-

734 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER lar için yad rgayacaklar, ö retmenlerinin yar ya yak n da velilerin uygulamalara maddi destek sa lamayaca yönünde görüfl belirtmifltir. Ercan ve Altun-Akbaba (2005) taraf ndan yap lan araflt rmada, fen ve teknoloji dersi kapsam nda görüfl belirten s n f ö retmenlerinin % 20 si velilerin e itim-ö retim sistemindeki de iflimi kabul etmek istemedikleri ve ö retmenlerin % 35 nin de velilerin lise girifl s navlar ndan dolay yeni programa olumlu bakmad klar n söylemifllerdir. Öztürk ve Tuncel (2006) taraf ndan yap lan araflt rmada ise s n f ö retmenleri görüfllerine göre veliler sosyal bilgiler ö retim program n n uygulanmas na iliflkin ortaö retim kurumlar s nav nedeniyle olumsuz tepki vermekte, çocuklar n oyun oynad klar n ve ö retmenlerin ders anlatmad n düflünmektedirler. Cheng ve Chung (2000) Taiwan daki e itim reformunun bir parças olan okula dayal program gelifltirme çal flmalar n n ilk ve ortaö retim düzeyinde birçok engelle karfl laflt n belirtmektedir. Örne- in velilerin karne notlar yla ilgili kayg lar nedeniyle alternatif ö retim ve de erlendirme tasar mlar na ikna edilmelerinin güç olmas engellerden biri olarak ortaya ç km flt r (Cheng & Chung, 2000 den Aktaran Bümen, 2006, s. 622). Dodd (1998), araflt rmas nda ailelerin ö retme ve ö renmeye iliflkin genel inançlar n, ö retme ve ö renmenin do as hakk ndaki görüfl farkl l klar n ve lise ngilizce program n n s n f uygulamalar na iliflkin görüfllerini belirlemeyi amaçlanm flt r. Araflt rma verileri ABD nin Maine Eyaleti nde bir lisede ö renim gören 11. s n f ö rencilerinden 25 inin velisi ile görüflme yap larak elde edilmifltir. Araflt rma sonuçlar na göre aileler, okuma ve yazman n lise ngilizce program n n temelini oluflturmas gerekti ine inand klar n belirtmifllerdir. Aileler, kendilerinin ö renim gördükleri okul ile çocuklar n n ö renim gördükleri okullar n farkl oldu unu; ö rencilerin esnek olmayan kat programlar ve ö retmen merkezli s n flar arac l yla daha iyi ö renilebileceklerini ifade etmifllerdir. Ailelerin büyük bir ço unlu u ö rencilerin heterojen gruplarda daha iyi ö renebileceklerini belirtmifllerdir. Brantlinger ve Majd-Jabbah (1998), yapt klar araflt rmada, sosyal olarak orta s n fta yer alan ve farkl ilkö retim okullar nda çocuklar ö renim gören üniversite mezunu annelerin, okullardaki e itim uygulamalar ve e itim program na yönelik bak fl aç lar n belirlemeyi amaçlam fllard r. Araflt rma, 1992-1993 ö retim y l nda

ERSOY / lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri 735 ABD de 20 anne ile görüflmeler yap larak gerçeklefltirilmifltir. Araflt rmada, ilerlemeci okul reformlar kapsam ndaki uygulamalar n önündeki en önemli engellerden biri okuldaki e itim-ö retim etkinliklerinin ilerlemecili in öngördü ü biçimde desteklenmedi i olarak ortaya ç km flt r. Aileler, aç k uçlu, bütünlefltirilmifl, çok kültürlü ve ö renci merkezli liberal e itim uygulamalar n desteklediklerini ifade etmifllerdir. Ancak ailelerin görüfllerinden çocuklar n geleneksel olarak yerleflmifl otoriteye uygun yetifltirilmelerine ve ölçülebilir yeterlikleri kazanmalar n isteyen muhafazakâr e itim uygulamalar na daha öncelik verdikleri ortaya ç km flt r. Türkçe alanyaz nda 2005-2006 ö retim y l nda Türkiye genelinde uygulamaya konulan ilkö retim program n n de erlendirilmesine yönelik bir çok araflt rmaya rastlamak olanakl d r. Bu araflt rmalar, ilkö retim program uygulamas n n genel anlamda de erlendirildi- i ya da kimi derslerin ö retim programlar n de erlendirildi i araflt rmalar biçiminde s n fland r labilir. Yine ilkö retim ilk befl s n fta yap lan program de erlendirme araflt rmalar n n genelde ö retmen görüfllerine, bunun yan s ra yönetici, müfettifl ve ö renci görüfllerine dayal yap ld görülmektedir. Uygulamaya konulan ilkö retim program ö renme-ö retme sürecindeki etkinlikler s n f-okul içi ve okul d fl etkinlikler olmak üzere iki bafll k alt nda toplanm flt r. Programdaki okul d fl etkinliklerde aile kat l m n gerektiren birçok etkinlik vard r. Ayr ca program n baflar yla uygulanmas nda ailelerin görev ve sorumluklar programda ayr ca belirtilmifltir (MEB, 2004). Program n etkilili ine iliflkin aile görüfllerinin belirlenmesi özellikle ilkö retim ilk befl s n fta son derece önemlidir. Bu nedenle ailelerin program n uygulamas na iliflkin görüflleri, yaflad klar sorunlar ve bu sorunlar n çözümüne yönelik önerileri belirlenmelidir. Ayr ca ailelere yönelik düzenlenecek program tan t m etkinliklerinde de aile görüfllerinden elde edilen sonuçlardan yararlan labilir. Bu araflt rma böyle bir gereksinimden hareketle desenlenmifltir. Bu araflt rman n genel amac ilkö retim program n n uygulanmas - na iliflkin aile görüfllerini belirlemektir. Bu genel amaç do rultusunda flu sorulara yan t aranm flt r: Ailelerin, ilkö retim program na iliflkin genel görüflleri nelerdir? Ailelerin, ilkö retim program n n uygulanmas yla birlikte çocuklar nda gözledikleri de iflimlere iliflkin görüflleri nelerdir?

736 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER Ailelerin yeni ve eski ilkö retim program n n farkl olan özelliklerine iliflkin görüflleri nelerdir? Ailelerin, yeni ilkö retim program n n uygulanmas na iliflkin önerileri nelerdir? Kat l mc lar Yöntem Bu araflt rmada, nitel örnekleme yöntemlerinden kritik durum örneklemesi benimsenmifltir. Kritik durum örneklemesi ilk defa uygulamaya konulan bir program n de erlendirilmesinde tercih edilen örneklem türlerinden biridir (Y ld r m & fiimflek, 2005). lkö retim program n n 2005-2006 ö retim y l nda Türkiye genelinde ilk defa uygulanm fl olmas kritik durum örneklemesinin seçilme nedenidir. Bu amaçla örnekleme sosyal, ekonomik ve kültürel bak mlardan orta düzey özelliklere sahip ailelerin çocuklar n n ö renim gördü ü Eskiflehir il merkezindeki Cumhuriyet lkö retim Okulu al nm flt r. Bu ilkö retim okulunda ilk befl s n f düzeyinde ikili ö retim yap lmaktad r. 1. s n fta iki flube, 2., 3., 4. ve 5. s n flarda ise 3 er flube bulunmaktad r. Okulun veli profili iflçi, memur, esnaf gibi orta düzey özelliklere sahiptir. Okulun toplam veli say s 403 tür. Velilerin 30 unun okulda iki ö rencisi ö renim görmektedir. Örneklemde yer alan 403 veliye anket formu gönderilmifltir. Gönderilen anketlerden 260 geri dönmüfltür. Bu anketlerden 34 ü bofl b - rak ld için de erlendirme d fl b rak lm flt r. Buna göre araflt rma kapsam nda 1. s n ftan 30 veli, 2. s n ftan 40 veli, 3. s n ftan 53 veli, 4. s n ftan 33 veli ve 5. s n ftan 70 veli taraf ndan doldurulan toplam 226 anket de erlendirilmifltir. Ankete yan t veren velilerin 206 s anne, 20 si babad r. Veri Toplama Arac Bu araflt rmada, ailelerin ilkö retim program n n uygulanmas na iliflkin görüfllerini belirlemek amac yla dört aç k uçlu sorudan oluflan bir anket formu uygulanm flt r. Anketin aç k uçlu sorulardan oluflturulmas n n temel nedeni, ailelerin görüfllerini s n rland rmamak ve ailelerin program n uygulanmas yla ilgili düflünce, duygu, inanç ve e ilimlerini ortaya ç karmakt r (Ekiz, 2003, s. 110). Araflt rma verileri 2005-2006 ö retim y l bahar döneminde Haziran ay n-

ERSOY / lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri 737 da toplanm flt r. Anketler s n f ö retmenleri arac l yla ö rencilere da t larak ailelere ulaflt r lm fl ve ayn yol izlenerek geri toplanm flt r. Ankette yer alan aç k uçlu sorular s n f ö retmenleri ve alan uzmanlar görüfllerine göre afla daki biçimde oluflturulmufltur: lkö retim program n n uygulanmas na iliflkin genel görüflleriniz nelerdir? lkö retim program n n uygulanmas yla birlikte çocu unuzda gözlediniz de iflikliklere iliflkin görüflleriniz nelerdir? Yeni ve eski program n farkl olan özelliklerine iliflkin görüflleriniz nelerdir? lkö retim program n n uygulanmas na iliflkin önerileriniz nelerdir? fllemler Araflt rma verilerine betimsel analiz uygulanm flt r. Betimsel analizde veriler, araflt rma sorular na ya da araflt rma sorular na dayal oluflturulan temalara göre sunulabilir. Bu analizde kat l mc lar n görüfllerini çarp c bir biçimde yans tmak amac yla s k s k do rudan al nt lar yap l r (Y ld r m & fiimflek, 2005, s. 224). Araflt rman n betimsel analiz sürecinde afla daki aflamalar izlenmifltir (Miles & Huberman, 1994, s. 50-88; Y ld r m & fiimflek, 2005, s. 224-225): 1. Veri formlar n n yaz m : Bu aflamada, öncelikle araflt rma kapsam ndaki anketlere 1 den 226 ya kadar numara verilmifltir. Sonra her bir anketteki veriler hiçbir de ifliklik yap lmadan veri formuna ayr ayr aktar lm flt r. Veriler sözü edilen forma aktar ld ktan sonra de- erlendirilmek üzere bir baflka uzmana verilmifltir. Uzman, veri formlar ile orijinal anketlerdeki yan tlar karfl laflt rarak tutarl olup olmad n de erlendirmifltir. 2. Kodlama anahtar n n oluflturulmas ve kodlanmas : Burada araflt rma verilerinin hangi temalar alt nda toplanaca ve sunulaca na karar verilmifltir. Bu süreçte bir uzmandan yard m al nm fl ve kodlamalar n araflt rma sorular na dayal yap lmas na karar verilmifltir. Uzman ve araflt rmac birbirlerinden ba ms z olarak yans z atamayla belirlenen veri formlar n n % 20-25 lik bir bölümünü (Gay, 1987, s. 335) kodlama anahtar nda her bir soru için uygun temaya iflaretleme yaparak kodlamalar n karfl laflt r lmas ve güvenirlik çal flmas aflamas na geçilmifltir.

738 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER 3. Kodlamalar n karfl laflt r lmas ve güvenilirlik: Araflt rmac ve uzman iflaretlemelerinden Görüfl Birli i ve Görüfl Ayr l say lar belirlenmifltir. Burada araflt rmac ve uzman bir soru için ayn temay iflaretlemifl ya da hiçbir temay iflaretlememiflse bu uzmanlar aras görüfl birli i olarak kabul edilmifltir. Araflt rman n güvenilirli i Güvenirlik = Görüfl Birli i / Görüfl Birli i + Görüfl Ayr l formülü kullan larak hesaplanm flt r. Güvenirlik formülüyle hesaplanan sonucun % 70 in üzerinde olmas durumunda (Gay, 1987, s. 217; Miles & Huberman, 1994, s. 64) de erlendiriciler aras güvenirli in sa lanm fl oldu u kabul edilmektedir. Bu araflt rma için yap lan güvenirlik hesaplamas % 90 olarak saptanm flt r. 4. Bulgular n tan mlanmas : Kodlama anahtar na göre ifllenmifl olan veriler araflt rma sorular çerçevesinde gerekli yerlerde do rudan al nt larla desteklenerek bulgular tan mlanm flt r. 5. Bulgular n yorumlanmas : Tan mlanan bulgular araflt rmac taraf ndan aç klanm fl, iliflkilendirilmifl ve yorumlanm flt r. Bulgular n yorumlanmas nda, bulgular s kl k de eri en fazla olan görüflten en az görüfle do ru verilmifl ve bu görüflleri desteklemek amac yla kat l mc lar n kimi görüfllerinden do rudan al nt lar yap lm flt r. Do rudan al nt lar n sonunda görüflün yer ald anket numaras parantez içinde verilmifltir. Aileler ankette yer alan sorulara kimi zaman birden fazla görüfl bildirirken kimi zaman da daha az görüfl belirtmifller ya da bofl b rakm fllard r. Bu nedenle kimi sorularda görüfl say s kat l mc say s ndan fazla olurken kimi sorularda kat l mc say - s ndan az olmufltur. Bulgular Bu bölümde araflt rmada elde edilen bulgular araflt rma sorular temel al narak sunulmufltur. Ailelerin lkö retim Program n n Uygulamas na liflkin Genel Görüflleri Anketin birinci sorusu olan lkö retim program n n uygulanmas na iliflkin genel görüflleriniz nelerdir? sorusuna 226 kat l mc n n tümü yan t vermifltir. Aileler bu soruya 144 olumlu, 168 olumsuz ve 15 i de bilgi sahibi de ilim biçiminde görüfl belirtmifltir. lkö retim program n n uygulamas na iliflkin ailelerin belirtikleri olumlu görüfl-

ERSOY / lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri 739 lerin 90 Uygulama ve araflt rma yapmaya dayal bir e itimi teflvik ediyor., 32 si Okuma yazma kolaylafl yor., 12 si Çocu un bireysel yeteneklerini ortaya ç kar yor. ve 10 u da Programdaki etkinlikler çocuklar n ilgisini çekiyor. biçiminde farkl l k göstermifltir. lkö retim program n n uygulanmas na iliflkin olumlu aile görüfllerine Yeni uygulaman n olumlu taraf, ö rencinin gözlemleyerek ve araflt rarak ö renmesidir. (172) ve Yeni program hakk nda olumlu düflünüyorum. Çünkü çocuklar, s k lmadan, ezber yapmadan uzun sayfalar yaz yazamadan ö reniyorlar. (198) biçimindeki görüfller örnek verilebilir. Aileler, ilkö retim program n n okuma-yazmay kolaylaflt rd n belirtmifllerdir. Ancak bu konuda aileler genelde ilkö retim program n n okumay kolaylaflt rd n belirtirken yazma konusunda hem olumlu hem de olumsuz görüfller belirtmifllerdir. Ailelerden 28 i okuman n kolaylaflt n, 4 ü yazman n kolaylaflt n belirtmifltir. Programla birlikte okuman n kolaylaflt n belirten velilerden biri, Okumay çok çabuk ö rendiler bundan dolay yeni uygulamadan memnunum. (205), programda uygulanan el yaz konusunda olumlu görüfl belirten velilerden biri ö rencilerin daha h zl ve güzel yazd n El yaz s n n yeni programa eklenmesi çok iyi oldu. Çünkü ö rencilerin yaz lar n güzel yazmalar ve h zl yazmalar için el yaz s na ihtiyaç vard. (212) biçiminde ifade etmifltir. Program n daha çok olumlu yönlerini öne ç kran dördüncü s n f velilerden bir k z ö renci annesi görüfllerini flöyle aç klam flt r: 2005-2006 y l e itim program n önce yad rgasam da daha sonra bu e itimin ö renci aç s ndan daha iyi oldu unu düflünüyorum. Çünkü önceden sadece ders ifllenir ve ona çal fl l rd. Ama flimdi ö renci kendi fikirlerini de ortaya koyarak yeni projeler gelifltiriyor, maketler yap yor. Bu da ö rencinin kendine olan özgüveninin geliflmesinde çok faydal oluyor. Ben memnunum. Tek flikâyetim, kitaplar n ikifler tane olmas ndan dolay çantalar n çok a olmas d r. Yoksa ben e itimden memnunum. (29) Ailelerden ilkö retim program n n çocuklar n n bireysel yeteneklerini ortaya ç kard n, böylece gerek çocuklar n n gerekse de kendilerinin bu konuda daha bilinçli olduklar n vurgulayanlar olmufltur. Bu konuda bir veli, Ö rencilerin bireysel olarak çal flmalar nda ve araflt rma ödevlerinden bireysel yeteneklerini gelifltirdi ine ve geliflmelerine katk da bulundu una inan yorum. (226) biçiminde görüfllerini ifade etmifltir. Aileler ilkö retim program n n uygulanmas na iliflkin olumsuz gö-

740 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER rüfllerini daha fazla say da vurgulam fllard r. Ayr ca aileler belirttikleri olumsuz görüfllerini yaflad klar deneyimlerle iliflkilendirerek örneklendirmifllerdir. Bu konuda ailelerin belirtikleri olumsuz görüfllerin 38 i El yaz s uygulamas çocuklar zorluyor., 20 si Ders kitaplar ndaki bilgiler yetersiz., 20 si S nav sistemi ile program uyuflmuyor., 10 u Olanaklar olmayan çocuklar s k nt çekiyorlar., 10 u Etkinlikler çok zaman al yor., 10 u Kaynak s k nt s yaflan yor., 10 u Matematik dersi yeterli de il., 8 i Çocuklar n e itim düzeyini izleyemiyoruz., 7 si Ö rencinin yapamad n veli yapmak zorunda kal - yor., 6 s Grup çal flmalar nda zorland., 5 i Araflt rma kaynaklar çocuklar n seviyesine uygun de il., 5 i Ders saatleri yeterli de- il., 5 i Dershane ve kurs olay n art r yor., 5 i Maddi olarak karfl lanmas zor., 3 ü Ev çal flmalar veli-çocuk, veli-veli aras nda tart flmalara neden oluyor., 3 ü Fen bilgisi dersinde deneyler a r., 3 ü Okuma zorlaflt. ve 3 ü de Evde ailesi yard mc olamayan çocu un baflar s düflüyor. biçiminde farkl l k gösterdi i ortaya ç km flt r. Ailelerden kimileri ilkö retim program ndaki el yaz s uygulamas ndan çocuklar n zorland klar n belirtmifllerdir. Bu konuda görüfl belirten bir veli, çocu unun el yaz s yla yazarken düflüncelerinin da ld n ve noktalama iflaretlerini kullanma konusunda zorland - n Çocuklar m z çok zorland. Yaz lar hiç okunmuyor, harf eksiklikleri yap yorlar. Okumay daha çabuk söktükleri do ru ama önemli olan yazmak düflüncelerini bir an önce kâ da dökmek istiyorlar fakat yavafl yazd klar için düflünceleri da l yor. Geriye dönüp noktalama iflaretlerini yapmak onlara çok zor geliyor. (215) biçiminde belirtmifltir. Ailelerden kimileri ders kitaplar n bilgi aç - s ndan çok eksik bulduklar n ve çocuklar n kitaplarda bilgi bulamad nda zorland klar n belirtmifltir. Bir veli bu konuda Önceki ders kitaplar daha net ve aç klamal olmas yla birlikte daha ö retici ve kal c yd. Çok konu ve bilgileri ders kitaplar nda bulabiliyor ve çocuklara yard mc olabiliyorduk. fiimdi ise kitaplarda hiçbir aç klama ve konu yok. (40) biçiminde görüfllerini ortaya koymufltur. Program n daha çok olumsuz yönlerini öne ç kran üçüncü s n f velilerden bir k z ö renci annesi (112) ve beflinci s n f velilerinden bir erkek ö renci annesi (11) görüfllerini flöyle aç klam fllard r:

ERSOY / lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri 741 Program uygulanmaya baflland nda, önceki sisteme göre çok yetersiz oldu- unu düflünüyordum. Ayr ca ifllenilen dersleri takip etmekte güçlük çekiyordum. fiimdi programa biraz daha adapte oldu umuzu düflünüyorum. Yine de baz yetersizlikler mevcut. Önceki programdaki yo un tempoya al flan ö renci, bu programda daha rahat çal flt ndan ilk etapta biraz tembelli e al flt. Belki de bunun sebebi hiç deneme yapmadan birden program de iflikli- ine gitmekten kaynaklan yordu. Ama genel kan m; bu program n ek kaynaklarla desteklenerek amac na ulaflaca, ö rencilerimize araflt rma imkân verdi inden kal c bilgiler sa layaca d r. (112) Yeni program hakk nda olumlu fleyler düflünmüyorum. Bu program ö renciyi veliye ba l k l yor. Ö rencinin araflt rma yapmas istenmifl fakat bu araflt rma bilgisayar ç kt lar ve ansiklopediler oldu u için bunlar n da çocuklar n seviyesinde yaz lmad için bu araflt rmay ö renci yerine velisi yapmak zorunda kal yor. Ders kitaplar ndaki bilgiler yetersiz oldu u için ö rencinin okula haz rl ks z derse inan yorum. Görerek ve deneyler yaparak haz rlanm fl bir program için ders saatlerinin yeterli olmad n düflünüyorum. (11) Ailelerden kimileri s nav sisteminin yeni ilkö retim program na uymad n ve bu konuda endiflelerinin oldu unu belirtmifllerdir. Bu konuda bir veli görüflünü, Endiflem acaba çocuklar bu yeni programda baflar l olabilecekler mi? Yoksa bu program çocuklar n üzerinde test edilip gelecek y llarda kullan lmayacak m? ( ) Ayr ca s - navlar bu yeni programa göre mi yap lacak. (56) biçiminde aç klam flt r. Bir baflka veli ise ilkö retim program n n s navlara haz rlanmada yeterli olmad n belirtmifl ve bu program n uygulanmas n n dershane sisteminin yayg nlaflmas na neden oldu unu Özel okul ve dershanelerin yeni programda teflvik edildi ini düflünüyorum. Bundan sonra çocuklar kendi çabalar ile bir yerlere gelebilecekler mi? Okul-aile-ö renci üçgeninin bozuldu unu okul taraf n n çatlad - n düflünüyorum. (171) biçiminde belirtmifltir. Kaynak aç s ndan olanaklar s n rl olan aileler çocuklar n n araflt rma sürecinde s k nt yaflad klar n belirtmifllerdir. Bir veli bu konudaki düflüncelerini Herkesin imkânlar bir de il yeterli kaynak ve herkesin evinde internetin olmay fl çocuklar olumsuz etkiledi. (179) biçiminde aç klam flt r. Ailelerden kimileri ise programdaki etkinliklerin ö rencilerin çok zaman n ald n belirtmifllerdir. Bu konuda bir veli görüflünü Bu y lki programda çok etkinlikler yap l yor. Bu da ö rencilerin zaman n al yor. (32) biçiminde aç klam flt r. Ayn zamanda aileler çocuklar n n programa uygun kaynak bulmada s k nt yaflad klar n ve ulaflt klar kaynaklar n da çocu un seviyesine uygun olmad n söylemifllerdir. Bu görüflü bir veli, Araflt rmaya dayal ancak arafl-

742 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER t rmay daha çok veliler yap yor. Çünkü ö rencinin kapasitesine hitap eden kaynaklar n az oldu unu düflünüyorum. nternet ve ansiklopedik bilgiler çok detayl oldu u için ö rencilerin s k ld n düflünüyorum (124) biçiminde ifade ederken ilkö retim program nda çocuklar n yapamayacaklar etkinlikleri ailelerin yapmak zorunda kald n belirten bir veli de görüflünü Baz projeler ö rencilerin bilgibecerisini aflacak flekilde düzenlenmifl. Dolay s yla bu baz projeleri yapmak biz velilere düflüyor. (220) biçiminde aç klam flt r. Ailelerin lkö retim Program n n Uygulanmas yla Birlikte Çocuklar nda Gözledikleri De iflikliklere liflkin Görüflleri Anketin ikinci sorusu olan lkö retim program n n uygulanmas yla birlikte çocu unuzda gözledi iniz de iflikliklere iliflkin görüflleriniz nelerdir? sorusuna 226 kat l mc n n tümü yan t vermifltir. Aileler çocuklar nda olumlu ve olumsuz yönde de iflimler gözlediklerine iliflkin görüfller ortaya koymufllard r. Ailelerin belirtti i toplam 504 görüflün 403 ü olumlu yönde de iflim, 101 ise olumsuz yönde de iflim biçimindedir. lkö retim program n n uygulanmas yla birlikte çocuklar nda olumlu yönde de iflim gözledi ini belirten ailelerin görüfllerinin 77 si Ö renmeye olan isteklili i artt., 67 si Araflt rmac yönü güçlendi., 39 u Kendine olan güveni artt., 31 i Yorum gücü geliflti., 24 ü Bilgileri daha kal c oldu., 23 ü Sosyal aç dan geliflti., 21 i El becerileri artt., 20 si Sorumluluk duygusu geliflti., 20 si Daha iyi ö reniyor., 17 si Kendini daha iyi ifade ediyor., 13 ü Baflar s artt., 9 u Daha etkin oldu., 8 i Bilgilerini çevresiyle paylafl - yor., 8 i Yapt klar ürünleri görüp mutlu oluyor., 6 s Teknolojik aletlere ilgisi artt., 6 s Kiflili i geliflti., 6 s Yarat c l geliflti., 5 i Okuma gücü geliflti, 3 ü Bireysel yetenekleri geliflti. ve 3 ü Problem çözme becerisi geliflti. biçiminde farkl l k göstermektedir. Ailelerden kimileri çocuklar n n ö renme iste inin artt n ve okula daha istekli gittiklerini belirtmifllerdir. Bu konuda bir veli görüfllerini Çok de ifliklik görüyorum. Önceden derslerin yo unlu undan bafl a r lar oluyordu, çok sinir ve stresliydi. fiu an bu flikâyetleri görünmüyor, dersleri daha severek yap yor. Bu y l okula daha nefleyle gittiklerini görüyorum. (34) biçiminde aç klam flt r. Kimi aileler çocuklar n n araflt rmac yönlerinin güçlendi ini, kendine olan gü-

ERSOY / lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri 743 venin artt n ve yorum gücünün geliflti ini belirtmifllerdir. Velilerden biri görüflünü Eskiye oranla daha çok soran-araflt ran ve irdeleyen bir yap görüyorum. Bunun daha da teflvik edilmesini öneriyorum. (220) biçiminde ifade etmifltir. Velilerden biri çocu unun araflt rma yönünün güçlendi ini ve bilgisayardan bu konuda yararlanmay ö rendi ini Araflt rmaya yönelik programlar n olmas çocuklar n araflt rmac yetene inin ortaya ç kmas n sa l yor. Ayr ca bilgisayar n sadece oyun arac olmad n anlayabiliyorlar. (158) biçimindeki görüflüyle ifade etmifltir. Programla birlikte çocu unda olumlu de ifliklikler gözledi ini belirten beflinci s n f velilerden bir erkek ö renci babas görüfllerini flöyle aç klam flt r: Bu program bafllad zaman, kendi o lumuzda baflar s n n artt n, düzenli, tertipli ve disiplinli oldu unu fark ettik. Derslerinde teknolojiden ve uygulamal yapm fl oldu u deneylerden yararlanarak daha iyi verimli ders çal flm fl ve baflarm flt r. Bu program n devam etmesini ve çocu umuzun daha iyi koflullarda e itim almas n istiyoruz. (14). Ailelerden kimileri çocuklar n n sorgulama becerisinin geliflti ini ve daha çok kitap okumaya bafllad n söylemifllerdir. Bir veli bu konuda Daha çok kitap okuyup araflt rma içinde oldu unu, sürekli çevreden ve bizlerden bir fleyler ö renmeye çal flt n gözlemledim. (163) biçiminde görüfllerini ortaya koymufltur. Ailelerden kimileri ise çocuklar n n sosyal yönden geliflti ini belirtmifllerdir. Böyle düflünen velilerden biri içine kapan k olan çocu unun sosyalleflti ini çine kapan k oldu unu düflündü üm çocu um daha dikkatli, daha verimli ve daha sorgular bir tutum sergilemeye bafllad. D fl dünyayla daha çok ilgilenmeye bafllad. Bu da bizi mutlu ediyor. (188) biçiminde belirtmifltir. Ailelerden kimileri ilkö retim program ndaki etkinlikler sonras nda ö rencilerin el becerilerinin geliflti ini belirtmifllerdir. Bu konuda bir veli Yap lan deneyler ve testler sayesinde el becerisinin geliflti ini gözlemledik. (144) diyerek görüfllerini ortaya koymufltur. Ayn zamanda aileler çocuklar n n baflar lar n n artt n, daha iyi ö rendiklerini ve bilgilerinin kal c oldu unu belirtmifllerdir. Bu konuda bir veli, çocu unun bilgilerinin daha kal c oldu unu Önceki e itim ezbere dayan yordu. fiu anki e itimde çocuklar kendileri araflt r p ve fikirlerini de kat p çal flt klar için kal c bilgiler edindi ine inan yorum. (226) sözleriyle aç klam flt r. Ayn zamanda ailelerden çocuklar n n sorumluluk duygusunun geliflti ini, arkadafllar ile bilgilerini

744 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER paylaflmay ö rendi ini ve kendini ifade etme becerisinin geliflti ini belirtenler de olmufltur. Bu konuda bir veli Yeni program n uygulanmaya bafllamas ile daha çok sorumluluk duygusu geliflti. Arkadafllar ile paylaflmay ö rendi. Kendi görüfllerini rahatl kla anlatmay ö rendi. Ezbere dayanmay p araflt rarak tart flarak sonuca var yor. Bir konuyu k sa ve öz olarak anlatabiliyor. (117) biçiminde ifade etmifltir. lkö retim program n n uygulanmas yla birlikte çocuklar nda olumsuz yönde de iflim gözledi ini belirten ailelerin görüfllerinin 44 ü Daha az çal flmaya bafllad., 22 si Uyum sa lamada zorland., 12 si Okuma düzeyi azald., 8 i Ö renciler strese giriyor., 8 i S - navlarda baflar s düfltü. ve 7 si De ifliklik olmad. biçiminde da- l m göstermektedir. Ailelerden kimileri ilkö retim program n n uygulanmas ile ö rencilerin daha az çal flmaya bafllad klar n vurgulam fllard r. Bu konuda velilerden Programa bafllan lmas ile birlikte ö rencimin çal flmas nda eksilmeler gözlemledim. (174) ve Eski uygulamada daha baflar l, daha baflar l olduklar n düflünüyorum. Ben k z m n geçen sene daha h rsl ve baflar l oldu unu düflünüyorum. (58) sözleriyle görüfllerini ifade edenler olmufltur. Bir veli ise çocu unda rahatlama oldu u biçimindeki görüflünü Ama ders çal flmay pek fazla sevmez oldular. Üzerlerinde bir gevfleklik, rahatl k var. (168) sözleriyle ifade etmifltir. Ailelerden kimileri çocuklar n n programa uyum sa lamada zorland klar n belirtmifllerdir. Bu konuda bir veli, Bu yeni sisteme çocuklar m z al flamad. Ders yönünden zay f düflmeye bafllad. (62) biçiminde görüfl belirtmifltir. Velilerden biri ise okuma al flkanl n n azald n Ev ödevleri azald için (kitaplarda bol bol resimden baflka bir fley olmad ndan) okuma al flkanl yok oldu. Okula ö renmek için de il de e lenmek için gidiyor gibi bir gözlem içerisindeyim. (172) biçiminde aç klam flt r. Ailelerden kimileri program n uygulanmaya bafllamas ile çocuklar n n özellikle araflt rma ödevlerinde kaynak bulamad klar nda stres yaflad klar n belirtmifllerdir. Bu konuda bir veli, Hemen hemen her derste kaynak kitap ya da ansiklopediye ihtiyaç duyuyor. Araflt rma iste i artt fakat bulamay nca yeterli gelmeyince stres alt na giriyor. (30) biçiminde görüfllerini ortaya koymufltur. Çocuklar n baflar s n n düfltü- ünü belirten velilerden biri de çocu unun özellikle testlerde baflar s n n azald n Bilgi alan nda yetersiz, konu görmedikleri için

ERSOY / lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri 745 testten uzaklaflt lar, baflar seviyeleri düfltü. Sosyalleflti, arkadafllar yla daha s k bir araya geliyorlar. Bilgi seviyesi ço almad. Testlerde baflar s azald. (51) biçiminde belirtmifltir. Ailelerin Yeni ve Eski lkö retim Program n n Farkl Olan Özelliklerine liflkin Görüflleri Anketin üçüncü sorusu olan Yeni ve eski program n farkl olan özelliklerine iliflkin görüflleriniz nelerdir? sorusuna 1. s n f velileri d fl nda kalan 196 veli yan t vermifltir. Bu konuda ailelerin belirtikleri görüfllerin 76 s Eski program ezberciydi, yeni programda ö renciler uygulayarak araflt rarak ö reniyor., 24 ü Yeni programda konular daha yüzeysel iflleniyor eski program daha detayl yd., 21 i Yeni program daha e itici., 17 si Eski program s k c yd, yeni program daha zevkli., 16 s Yeni programda daha fazla aile yard m gerekiyor., 13 ü Yeni programda eskisine göre daha az yaz l ve test ödevi veriliyor ve yap l yor., 7 si Yeni programda el becerileri daha fazla., 7 si Yeni programda teknoloji daha yo un kullan - l yor., 7 si Yeni programda e itim ö retim kalitesi daha düflük., 6 s Yeni program n ders kitaplar daha e lenceli., 6 s Yeni program eski programdan daha zor., 6 s Yeni program eski programda göre günlük yaflanma daha yak n. ve 4 ü Eski programda ders say s azd sadece bilgi veriliyordu yeni programda davran fl da veriliyor. biçiminde farkl l k göstermifltir. Ailelerden eski program ezberci oldu u, yeni program n ise ö rencileri uygulayarak araflt rarak ö renmeye yönlendirdi i biçiminde görüfl belirten bir veli, Yeni programda daha çok etkinlikler, deneyler, araflt rmalar ve gözlemler yap l yor. Eski programda bunlar fazla yoktu. (169) biçiminde görüflünü aç klam flt r. Ailelerden kimileri yeni programda konular n daha yüzeysel ifllendi ini eski program ise daha detayl verildi ini belirtmifltir. Bu konuda görüfl belirten bir veli Eski programda konular daha çok ve a rd. Yeni programda konular hayata daha uygun ve konu a rl üst s n flara do ru kayd r lm fl. (149) biçiminde görüfllerini ortaya koymufltur. Kimi aileler ise eski program n daha s k c oldu unu yeni program n ise daha e lenceli oldu unu belirtmifltir. Bu konuda bir veli görüfllerini Önceki programda ders çal flmak s k c iken bu programda ders çal flmak daha e lenceli oluyor. (73) biçiminde aç klam flt r. Eski ve yeni program n fakl olan özelliklerine iliflkin beflinci s n f velilerden bir erkek ö renci annesi görüfllerini flöyle aç klam flt r:

746 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER Önceki programda ezber vard. Bu programda daha çok kendileri araflt rarak sonuca ulafl yorlar. Grup halinde araflt rarak, tart fl yorlar. Etkinlikler ve çal flmalar var. Ö retmenler rehber olarak yol gösteriyorlar. Önceki programda kitaptaki konuyu okuyarak ezberliyordu. Kitaba göre anlat yordu. Bu programda ise konu ile ilgili kitaplarda konu bafll klar veriliyor. Ö renciler kaynaklardan araflt rarak çal flma kitaplar na kendileri yaz yorlar. (101). Ailelerden yeni programla birlikte kendi sorumluluklar n n ve yetiflkin deste inin artt n belirtenler olmufltur. Bu konuda bir veli Daha fazla yard m istiyor. Bazen çal flma masas na beraber oturup beraber kalk yoruz. ( ) Baz çal flmalar uzun uzun izah etmek gerekiyor. Gözlemlerime göre ö retmene ve veliye çok ifl düflüyor. (76) biçiminde görüfl belirtirken bir baflka veli ise bu programlar n ayn zamanda ailelerin bilinçlenmesine de katk sa lad n Bu programda ailelere daha çok sorumluluk yüklendi. Böylece çocuklar m z n yan s ra velilerde e itilebiliyor. Bu da Türk halk için gerçekten çok güzel. Belki daha ileriki y llarda daha bilinçli bir toplum olabiliriz. (152) sözleriyle belirtmifltir. Bir veli ise çocuklar n kitaplardaki bilgi eksikli i nedeniyle ailelerden yard m ald n Bu programla birlikte ö rencinin bana derslerde daha ba ml olu unu gördüm. Kitaplardaki bilgi yetersizli inden dolay sürekli benimle ders yapmak istiyor. Sorulara do ru yan t verip vermedi i hakk nda sürekli tereddütler yafl yor. (124) sözleriyle vurgulam flt r. Ailelerden program n ev ortam nda aile içi iliflkilerin olumlu yönde geliflmesine olanak sa lad n belirten velilerden biri Bu programda baba ister istemez yer al yor. Daha önceden k z mla sadece ben ilgileniyordum. ( ) Bizden istenilenler sonucunda babam zda k - z mla da biraz daha ilgilenmeye bafllad. Bende k z ma kendimi daha yak n hissetmeye bafllad m. (80) diyerek görüfllerini belirtmifltir. Ailelerden kimleri program n ö rencilerin daha çok teknolojiyi kullanmas n sa lad n belirtmifltir. Bu konuda görüfl belirten bir veli Önceki programlardan farkl olarak geliflen teknolojik geliflmeler neticesinde bilgisayarlar n okullara ve evlere girmesi sonucu flimdi daha bilgili ve e itici oldu. (156) biçiminde aç klama yapm flt r.

ERSOY / lkö retim Program n n (1-5. S n flar) Uygulanmas na liflkin Aile Görüflleri 747 Ailelerin lkö retim Program n n Uygulanmas na liflkin Önerileri Anketin dördüncü sorusu olan lkö retim program n n uygulanmas na iliflkin önerileriniz nelerdir? sorusuna 180 veli toplam 218 görüfl belirtmifltir. Bu görüfllerin 57 si ilkö retim program uygulamas n n devam edip etmemesi, 161 i ise ilkö retim program uygulamas n n iyilefltirilmesine yönelik önerilerden oluflmaktad r. lkö retim program uygulamas n n devam edip etmemesine iliflkin görüfllerin 42 si Program n uygulanmas na devam edilsin., 6 s Eski e itim sistemine dönülsün, 5 i Eski ve yeni e itim sistemi aras nda bir program uygulans n. 2 si Gerekli alt yap haz r oluncaya kadar eski sistem devam etsin. ve 2 si Program n eksiklikleri giderilip düzenlensin. biçiminde oldu u ortaya ç km flt r. Ailelerin ilkö retim program n n uygulamas n n iyilefltirilmesine yönelik önerileri farkl l k göstermektedir. Bu konuda belirtilen görüfllerden ortaya ç kan önerilerinden 27 si Ders kitaplar n n tafl nma problemi çözülmeli., 15 i Okul içi sosyal etkinlikler art r lmal., 15 i Verilen ödevler ve etkinlikler s n fta tekrar edilmeli., 12 si Okul olanaklar art r lmal., 10 u Çocuklar n durumu hakk nda daha fazla bilgi verilmeli., 9 u Ö retmenler ö rencilere daha fazla rehberlik yapmal., 7 si S navlar uygulanmaya devam edilmeli., 7 si Okuma etkinlikleri daha fazla verilmeli., 7 si Kaynaklar art r lmal., 6 s E itim amaçl gezilere daha fazla yer verilmeli., 6 s S nav sistemi kald r lmal ya da de ifltirilmeli., 5 i El yaz s uygulamas kald r lmal., 5 i Dershane sistemi kald r lmal., 4 ü Seçmeli yetenek dersleri art r lmal., 4 ü Temel derslere a rl k verilmeli., 4 ü Ö renci say s azalt lmal., 4 ü Ek dersler yap lmal., 3 ü Proje ve araflt rma ödevleri daha fazla verilmeli., 3 ü Etkinlikler grup olarak yap lmal., 3 ü Bilgisayar ve ngilizce dersleri art r lmal., 3 ü nternet ödevleri daha az verilmeli., 1 i Okul olanaklar ndan aileler de yararlanmal. ve 1 i Grup çal flmalar nda evi yak n ö renciler dikkate al nmal. biçiminde da l m göstermektedir. Yeni programda ders kitaplar n n say s n n artt n belirten aileler bu konuda çözüm üretilmesini istemifllerdir. Bu konuda bir veli görüflünü Sadece bize problem olan kitaplar n çok olmas ve çantalar n a r olmas (225) biçiminde belirtmifltir. Yeni program n etkili bir biçimde uygulanmas için okul olanaklar n n gelifltirilmesi gerekti ini belirten velilerden biri S n flarda daha az ö renci, daha

748 KURAM VE UYGULAMADA E T M B L MLER genifl ferah s n flar, daha çok materyal, kitap, dergi, gazete, genifl bir kütüphane, bilgisayar ça nda her s n fa her ö renciye bir bilgisayar, laboratuar, geziler düzenlenmesi ve benzeri olanaklar art r lmal. (22) biçiminde görüfl belirtmifltir. Ailelerden çocuklar n n durumlar na iliflkin yeterli bilgi alamad klar n, çocuklar n n geliflimlerini izleyemediklerini ve bu konuda daha çok bilgilendirme çal flmalar yap lmas n isteyenler olmufltur. Bu konularda bir veli Programda olmasa bile test ve s navlar n yap lmas n daha uygun görüyorum. Toplant lar n daha s klaflt r larak ö renci hakk nda daha çok bilgi verilmesini, ö rencilerin ders kitap yükünün azalt lmas n temenni ediyorum. Kitap okumaya özendirmek için baz giriflimlerde bulunulmas n arzu ediyorum. (17) biçiminde görüflünü ifade etmifltir. Ailelerden kimileri s nav sistemi konusunda endifleleri oldu unu aç klam fllard r. Ayr ca bu ailelerden yeni programa uygun s nav sistemi uygulanmas n ya da mevcut s navlar n kald r lmas n önerenler olmufltur. Bu konuda bir veli görüfllerini Bu programa uygun s - nav sistemi gelifltirilmeli. (53) biçiminde aç klam flt r. Beflinci s n f velilerinden bir k z ö renci babas program uygulamas na iliflkin önerilerini flu görüflleriyle ifade etmifltir: Programda olmasa da test ve s navlar n yap lmas n daha uygun görüyorum. Toplant lar n daha s k flt r larak ö renci hakk nda bilgi verilmesini, ö rencilerin ders kitap yükünün azalt lmas n temenni ediyorum. Okulda çeflitli faaliyetler (basketbol, voleybol, müzik kurslar vb.) düzenlemesini diliyorum. Kitap okumaya özendirmek için baz giriflimlerde bulunulmas n arzu ediyorum. (10) Aileler, çocuklar için temel derslere a rl k verilmesini ve çocuklara okuma etkinliklerinin verilmesini istemifllerdir. Bu konuda bir veli görüflünü Matematik dersine daha a rl k verilmesini istiyoruz. Çocuklar n kitap okuma al flkanl klar n n daha ileride olmas n istiyoruz. Sosyal faaliyetlerin olmas n istiyoruz. (54) biçiminde belirtmifltir. Ayn zamanda aileler ek dersler yap lmas n da önermifllerdir. Bu konuda bir veli görüflünü Eski programa uygun ek ders verilmesini istiyoruz. (33) biçiminde belirtmifltir. Tart flma lkö retim program n n uygulamas na iliflkin ailelerin belirttikleri görüfller genel anlamda de erlendirildi inde olumsuz görüfllerin daha fazla oldu u görülmektedir. Bu konuda aileler, el yaz s uygula-