2010 TOBB HABER BÜLTENİ Türkiye Hayvancılık Meclisi 21.10.2010
HAYVANCILIK SEKTÖRÜ HABER BÜLTENİ TÜRK BEYAZ ET SEKTÖRÜ RAHAT, PUTİN'İN YASAĞI BİZİ ETKİLEMEYECEK! (AKŞAM) Rusya'nın beyaz et ithalatını 2012'ye kadar durduracağı yönünde çıkan haberler, Türk tavuk üreticilerini korkuttu. TürkRus.com sitesinde yayınlanan habere göre sağlık standartlarını gerekçe göstererek ABD'den beyaz et ithalatını ciddi oranda azaltan Rusya, bu üründe ithalattan tamamen vazgeçme hedefi koydu. Başbakan Putin, 2012'ye kadar Rusya'nın beyaz et ithalatını tamamen yasaklayabileceğim açıkladı. Rusya, Türkiye'den beyaz et ithal yasağını kısa süre önce kaldırmıştı. Vedomosti gazetesinin haberine göre, Liberal Demokrat Parti lideri Vladimir Jirinovski'yle görüşen Putin, sıhhi şartlara uyulmadığı gerekçesiyle Rusya'nın beyaz et ithalatını tamamen yasaklayabileceğim söyledi. FİYATLAR BİZE UYMUYORDU BEY Piliç Genel Müdürü Sait Koca, "Sektörün Rusya'ya ihracatı sembolikti Üstelik her yıl üretimlerini artırıyorlar. İhracatı engelleyen çok büyük bir fiyat uçurumu var. Amerika'nın Rusya'ya ihraç etliği bul elinin fiyatı 900-1100 dolar. Türkiye'de but zaten kıymetli. Onların islediği fiyata ihracat yapmak mümkün değil. Türkiye'nin Irak'a gönderdiği bul elinin fiyatı 2 bin dolar civarında. Rakamlar böyleyken Rusya bizler için fizibıl bir pazar değil. Suudi Arabistan çok daha cazip bir pazar" dedi. BU KARAR BİZİ ETKİLEMEZ Keskinoğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi ve Pazarlama Grup Başkanı Keskin Keskinoğlu ise şöyle konuştu: "Bizim Keskinoğlu olarak piliç eti ihracatındaki payımız yüzde 24 civarında. Bu yıl ağırlıklı olarak Ortadoğu'ya ihracat yaptık. Rusya şu anda Türkiye için ihracatta potansiyel bir pazar olmadığından o pazarda alınmış olan ithalatı bırakma kararının Türkiye'deki üreticileri çok yakından etkilemeyecektir." Üretimimiz yeterli ithalata gerek yok Ülkede tavuk eti üretiminin son yıllarda yüzde 70'e yakın arttığına işaret eden Putin, "Rusya kısa süre öncesine kadar ABD'den yılda 1,5 milyon ton beyaz et ithal ediyordu. Bu yıl ise bu rakamı 300 bin tona kadar indirdik. Kendi kendimize yeter hale geliyoruz. İthalattan tamamen vazgeçebiliriz" dedi. Rusya Tarım Ürünleri Denetleme Kurumu Türkiye'den kuş gribi gerekçesiyle kümes hayvanları ve kümes hayvanları ürünleri ithalatıyla ilgili yasağı geçtiğimiz aylarda kaldırmıştı. KANATLI İHRACATI 9 AYDA GEÇEN YILI YAKALADI (DÜNYA) Eylülde tavuk eti ihracatı yüzde 60.2 artarak 20 milyon 22 bin dolara, yumurta [2]
ihracatı yüzde 46.3 artarak 11 milyon 562 bin dolara çıktı. Ocak-Eylül döneminde tavuk ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 50.3 artarak 153 milyon 650 bin dolara yükseldi. 9 ayda yumurta ihracatı yüzde 36.3lük artışla 98 milyon 697 bin dolara ulaştı. Böylece yılbaşından bu yana et ve yumurtadan oluşan beyaz et sektörünün toplam ihracat rakamı 250 milyon 347 bin dolara ulaşmış oldu. Sektör geçen yılın tamamında 152 milyon 594 bin dolarlık et, 100 milyon 203 bin dolarlık da yumurta ihracatı yapmıştı. Uzun süredir AB'ye beyaz et ihracatı yapabilir ülke konumunda bulunan ancak AB'nin sürekli yeni bahaneler üreterek ithalat yapmadığı Türkiye, Irak pazarında yakaladığı başarı ile birlikte beyaz et ve yumurta ihracatını artırıyor. Geçen yılın tamamında 152 milyon 594 bin dolarlık tavuk eti ve sakatatı ihracatı yapılmıştı. Bu yıl Ocak- Eylül döneminde beyaz et ihracatı geçen yılki seviyeyi yakaladı ve 153 milyon 650 bin dolara ulaştı. İhracat geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 50.3'lük artmış oldu. Bu yıl Nisan ayındaki 14 milyon 826 bin liralık değeri dışında, tüm aylarda 15 milyon doların üzerinde ihracat yapan beyaz et sektörü, son iki ayda 20 milyon dolar sınırını da aştı. Ağustos'ta 20 milyon 85 bin dolar olan ihracat, Eylül'de önceki yılın aynı ayına göre yüzde 60.2 artarak 20 milyon 22 bin dolara çıktı. Yumurta ihracatı da Bu yıl aylar itibarıyla iniş çıkışlı seyir izleyen yumurta ihracatı, Ocak-Eylül döneminde önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 36.3 artarak 98 milyon 697 bin dolara çıktı. [3] 21 Ekim 2010 Perşembe Yumurta ihracatı 9 aylık dönemdeki performansıyla geçen yılın tamamındaki 100 milyon 203 bin dolarlık ihracatın sadece 1 milyon 989 bin dolar alanda kalmış oldu. Yumurtacılar yılın en yüksek ihracatını 12 milyon 690 bin dolarla Ocak ayında, en düşük ihracatını ise 7 milyon 889 bin dolarla Haziran ayında gördü.. YUMURTA REKORU KIRACAK (HÜRRİYET İZMİR EGE) Yaşanan krizlere rağmen 2010 yılının Ocak- Ekim döneminde rekor artış gösteren yumurta ihracatı, Türkiye genelinde 88 milyon dolara ulaşırken, Ege Bölgesinin payı 40 milyon 460 bin dolara yükseldi.»5teçekiyor Kalite ve doğru pazarlama stratejileri yumurta ihracatında rekor artış getirdi. 10 aylık ihracat geçen yılı ikiye katlayarak 88 milyon dolara çıktı. YAŞANAN krizlere rağmen 2010 yılının Ocak- Ekim döneminde rekor artış gösteren yumurta ihracatı, Türkiye genelinde 88 milyon dolara ulaşırken, Ege Bölgesi'nin payı 40 milyon 460 bin dolara yükseldi. Yeni hedefler Yılsonu için hedeflenen 120 milyon doların bugüne kadar ulaşılan en büyük ciro olacağım belirten Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Keskin Keskinoğlu, "Bu yılın ilk 9 ayında sektör 1 milyar 388 milyon adet ihracat yaptı. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 699 milyon adet olmuştu. Yılsonunda ise toplam ihracatın 1 milyar 800 milyon adet olmasını hedefliyoruz" diye konuştu. Yılsonu rakamları Yumurta sektörünün başarılı bir yılı geride bıraktığım kaydederek,
ihracattaki bu rekor yükselişin sebebini kalite ve doğru pazarlama stratejilerine bağlayan Keskinoğlu, "Ege Bölgesi olarak yılsonuna kadar 900 milyon ihracatla Türkiye ihracatının yüzde 50'sirü yapacağız" dedi. Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Yönetimi Kurulu Üyesi Keskin Keskinoğlu Yumurta ihracatında 62 milyon 646 bin dolar payla Irak, en fazla ihracat yapılan ülke oldu. İkinci ülke 16 milyon 567 bin dolarla Suriye olurken, İsrail 6 milyon 164 bin dolarla üçüncü sırada yer aldı. Geçen yıla oranla Irak, Suriye ve İsrail'e yapılan ihracatın ciddi artış gösterdiğine işaret eden Keskinoğlu, Körfez ülkelerine ihracatta başarılı olunduğunu söyledi.. KIRMIZI ETTE YAŞANAN KRİZİN SÜTTE DE YAŞANACAĞI UYARISI (ANADOLU VAKİT) Çorum Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Hüseyin Cinbek, yem fiyatlarındaki artış nedeniyle maliyet baskısına dayanamayan üreticilerin binlerce damızlık hayvanını kesime göndermek zorunda kaldığını açıkladı. Üreticilerin bu yıl süt fiyatlarına zam beklerken fiyatların sanayiciler tarafından düşürülmeye çalışılması ve girdilerdeki artışın üreticileri zor duruma düşürdüğünü de dile getiren Cinbek, "2009 yılı aylar itibariyle süt miktarlarındaki artış Ekim 2010 tarihinden itibaren yem maliyetlerinin çok aşırı yükselmiş olması sebebiyle düşecek. Bu durum karşısında çok kaliteli damızlık ineklerimiz, düvelerimiz kesime gidecek ve yine ette yaşanan kriz ülkemizde sütte de yaşanacaktır" dedi. Süt fiyatlarındaki sabitliğin üreticileri rahatsız ettiğini dile getiren Cinbek, "Süt fiyatının acilen yükseltilmesi gerekmektedir. Hayvancılık süt fiyatlarından geçer, süt fiyatları yüksek olursa insanlar hayvancılığa yönelir. Süt fiyatlarının düşürülmesine rağmen perakende süt ve süt ürünleri fiyatları ise tüketicilere çok yüksek fiyatlarla satılmaya devam etmektedir. Bu durumda ne üretici ne tüketici ne de ülkemiz kazançlı çıkmıştır. Kazançlı çıkan sadece sanayici olmuştur" diye konuştu. 80 BİN TON ET İTHALATI İÇİN BELGE VERİLDİ (DÜNYA) Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehmet Mehdi Eker, şimdiye kadar 80 bin ton karkas et ithalatı için kontrol belgesi verildiğini, belirli şartlan yerine getirmek şartıyla, ithalatın yapıldığını söyledi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar ile Filistin Ziraat Odaları Birliği Başkanı İbrahim Daiq'i kabul eden Eker, görüşmeden sonra basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Eker, et ithalatı ile ilgili soru üzerine, şimdiye kadar 80 bin ton karkas et ithalatı için kontrol belgesi düzenlendiğini açıklarken, "Karkas ette ithalat başladıktan sonra 1 hafta da fiyatlar durağanlaştı, sonra inişe geçti, kısa sürede piyasada etkisini gösterecektir" dedi. Et ithalatının, sektördeki fiyat artışlarını dengelemek için kısa sürede alınan bir tedbir olduğunu, esas hedef olan Türkiye'deki hayvancılık potansiyelinin değerlendirilmesi için orta ve uzun vadeli destek projelerinin uygulamaya konulduğunu anlatan Bakan Eker, dünyada da Ocak-Temmuz döneminde et [4]
fiyatlarının yüzde 23,5, ABD'de yüzde 15'in üzerinde, Türkiye'de ise yüzde 14-14,5 düzeyinde arttığına işaret ederek, fiyat artışlarını değerlendirirken dünyadaki fiyat artışlarının da dikkate alınması gerektiğini vurguladı. 11 milyon büyükbaş hayvan var Et fiyatlarının artmasında çok sayıda faktör olduğunu belirten Bakan Eker, şöyle konuştu: "Etteki fiyat artışında talepteki artışı da etkili. Türkiye, kendi inşam yanında 30 milyon turistin gıda talebini de karşılıyor, fiyat artışlarının bir kısmı kayıt dışılıktan, bir kısmı spekülasyondan kaynaklanıyor. 100 tane hayvan kesiliyor, 50 tane gösteriliyor. Türkiye'de 11 milyon büyükbaş hayvan varlığını herkes kabul ediyor. Dünya standardına göre bunun yüzde 30'u kasaplık güçtür. Yılda 3.3 milyon hayvan kesilir ve bunun et karşılığı 1 milyon tonun üzerindedir. TÜİK, sadece kayıtlı mezbahaların kesimini dikkate aldığı için üretim rakamı düşük görünüyor. Sektördeki acil ihtiyaçları karşılamak için birinci sınıf mezbahalara ve yemek şirketlerine karkas et ithalatı için izin verildi. Şimdiye kadar 80 bin ton karkas ithalatı için kontrol belgesi düzenlendi. Belirli şartlan yerine getirmek şartıyla bu ithalat yapılıyor. Geçen hafta Cuma günü itibariyle 850-900 ton et girişi oldu. Karkas et ithalatında bir haftada fiyat durağanlaştı. Soma karkas etti iniş başladı. Kısa sürede etkisini gösterecek." "Et ithalatında kontrollerin azaltıldığı" yönündeki soru üzerine, hijyen ve sağlık ile ilgili bütün testlerin yapıldığını vurgulayan Eker, "Etin getirildiği ülkede şu testler yapılacak, garanti belgesi verilecek, diyoruz. Türkiye'ye geldiğinde de veteriner hekim muayene edecek, onun dediği her türlü tedbir alınacak. Tedbir noktasında her hangi eksiklik, değişiklik yok. Sadece prosedürlerde zaman zaman bazı testlerin iki kez yapılmasını önleyecek değişiklik yapılmıştır. Tedbir konusunda bir sorun yok" dedi. "Sağır duymaz uydurur" "Başbakan'ın tarım ürünlerindeki fiyat artışı ile ilgili olarak kendisini eleştirdiği" yönündeki haberlerin sorulması üzerine, Bakan Eker, "Sağır duymaz uydurur" derken, "Gazetelerde yer alan şeyler doğru değil. Sayın Başbakan teknik bir şey sordu. Bazı değerler yüzde olarak, bazı değerler kat olarak gösteriliyor, bunu açıkladım" açıklamasında bulundu. Bakan Eker, Kurban Bayramı sonrasında kırmızı et fiyatlarında yeniden artış olup olmayacağı yönündeki soru üzerine, dini konularda Diyanet İşleri Başkanlığının görüş açıkladığına işaret ederken, kurbanlık hayvan varlığı açısından Türkiye'de bir sorun olmadığını vurguladı. Trakya bölgesini ise şaptan ari bölge haline getirdiklerini, bu durumun Uluslararası Hayvan Hastalıkları Ofisi tarafından mayıs ayında sertifikalandırıldığını, bu bölgelerin şaptan ari bölge olmasının AB ile tarım müzakerelerinde 12. faslın açılmasının kriterlerinden biri olduğunu hatırlatan Bakan Mehdi Eker, şu bilgiyi verdi: "Türkiye'den hayvansal ürün ihracatında, şap hastalığı nedeniyle bazı ülkeler sınır koyuyor. En azından Trakya bölgesini şaptan ari tutarak ihracatı "Domates ithalatı olabilir ama yok..." Domateste fiyat artışı ve gazetelerde domates ithalatı ile ilgili yer haberlerle ilgili soru üzerine, "Domates ithalatı yok. Bu haber doğru [5]
değil, böyle bir şey gerçekleşmedi. Ha olamaz mı, olabilir, ama yok" diye açıklamada bulunan Tarım ve Köyişleri Bakanı Eker, Türkiye'de bu yıl 10,7 milyon ton domates üretimi tahmin edildiğini, ağustosa kadar 500 bin ton domatesin ihraç edildiğini hatırlattı. Bu yıl yaz aylarında havanın aşırı sıcak ve nemli olması nedeniyle tarla domatesi üretiminin olumsuz etkilendiğini, sera domatesinin ay sonuna doğru devreye girmesine kadar geçen 15-20 günde domatesin fiyatının olması gerekenin üzerine çıktığını anlatan Bakan Eker, Antalya'da tarlada 2, 2,5-3 liraya satılırken, tüketici fiyatlarının 5,6,7 liraya çıktığına işaret etti. Bakanlığın görevinin üretim düzeyini geliştirmek, üretim yeterli değilse tedarik etmek olduğunu belirten Bakan Eker; şöyle devam etti: "Üretici-tüketici fiyatı açısından bir değişiklik var. Tarlada 2-2,5 lira, halde 3,3-5 lira, tüketici fiyatı 5,6,7 lira. Zincir uzadıkça bir problem var. Haller Yasası bu problemi çözüyor. Uygulama 1 Mart'ta başlıyor. 1 Mart'ta pazarlama zinciri kısalacak. Ancak Ekim ayı sonunda tarla domatesinin, Temmuz, Ağustos'taki gibi çok olmayacağını da bilmemiz lazım. Tarla ürünleri kalktı artık." sürdürmek mümkün olabilecek. Bu amaçla, bölgeye hastalık bulaşmasını önlemek üzere, 2007'den itibaren, belirli şartlan taşıyan, karantina tedbiri alınmış belgeli hayvanların yılda 15 gün süreyle Trakya bölgesine geçişine izin veriliyordu. Bu süreyi tüm yıla yaymak için hayvanların belli şartlan taşıması gerekiyor. Bu arada Trakya'da kurbanlık hayvan sıkıntısı yaşanmaması için şap hastalığı olmayan bölgelerden ithalat izni verildi. Şu ana kadar 450 bin koyun ithalatı için kontrol belgesi düzenlendi. Bunlar gelmeye devam ediyor." Kurbanlık fiyatları ve süt tozu ithalatı Kurbanlık fiyatlarındaki artış ile ilgili bir soru üzerine, bu fiyatların basında yer aldığı gibi yüksek olmadığım, kurban pazarları kurulmadan kesin fiyatların belli olmayacağını, haberlerin fiyatlan yüksek oluşturmak üzere kasıtlı olarak gündeme getirildiğini ifade eden Eker, "Olmayan, kurulmayan pazarın fiyatı hakkında fikir yürütmek doğru değil, bunlara alet olmayın. Yüksek fiyat beklentisi nedeniyle yapay fiyat oluşturmak için yapılıyor. Kurbanlıkların esas fiyatı bayrama bir hafta kala ya-da bayramda dengelenir" dedi. Eker/bir soru üzerine, ithal et yediğini söyledi. Süt tozu ve tereyağı ithalatı için tarife kontenjanı açılması ile ilgili soru üzerine de Bakan Eker, ithalatın Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında, AB'den yapılacağım belirterek, şu bilgiyi verdi: "AB'ye içinde süt ürünü olan ürünleri özel bir vergi muafiyeti ile satabiliyorsunuz. Burada kullanılan süt tozunu, aynı şartlarda sanayide DİR kapsamında kullanmak üzere, ürün ihracatından sonra AB'den ithalatı için 2 bin 500 tonluk tarife kontenjanı açıldı. Bunun süt olarak karşılığı 25 bin litre. Türkiye'deki toplam süt üretimi ise 12 milyon 500 bin ton. DİR kapsamındaki ithalat piyasaya girmiyor. İçinde süt tozu kullanan ürünleri ihraç edenler ithal edecek ve işleyip tekrar ihraç ediyor." Süt fiyatlarının düşmemesi için geçen yıl süt tozu üretiminin desteklendiğini, sanayicinin ürettiği süttozunu piyasaya satması halinde [6]
uluslararası piyasadaki fiyat farkının destek olarak ödendiğini hatırlatan Bakan Mehdi Eker, bu yıl da bu desteğin sürdüğünü bildirirken, "onun için Türk çiftçisi daha iyi fiyattan süt satıyor" dedi. YESİDEF ET VE BALIK KURUMU İLE ANLAŞTI (GÜNBOYU) YEMEK Sanayicileri Dernekleri Federasyonu (YESİDEF), yemek fabrikaları için ithal et sağlanması konusunda Et ve Balık Kurumu ile anlaşmaya vardı. İnternet sitesinde YESİDEF Genel Başkanı Basri Kalaycıoğlu tarafından yapılan duyuruda, bir yılı aşkın süredir kırmızı et fiyatlarının sürekli ve öngörülemeyecek miktarda spekülatif artışlar gösterdiği, federasyon üyelerinin çok zor durumda kaldığı belirtildi. Çalışmalar sonucu 23 Eylül 2009 tarihinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın, bir tebliğ yayınlayarak içinde toplu yemek üreticilerinin de bulunduğu et işleyen tesislere, taze kesilmiş et ithalatı izni verdiği hatırlatıldı. 27 Eylül'de 15 sektör temsilcisinin yaptığı toplantıda, kendisine et ithal yetkisi verilmiş olan Et ve Balık Kurumu'ndan talepte bulunulmasına ve konuyla ilgili bir heyet oluşturulmasına karar verildiği belirtildi. Heyetin 28 Eylül'de Ankara'ya giderek, Et ve Balık Kurumu Genel Müdürü Bekir Ulubaş ve yardımcılarıyla toplantı yaptığını kaydedildi. Açıklamada, sektörün kırmızı et ihtiyacının Et ve Balık Kurumu'nun yapacağı ithalatla karşılamasının talep edildiği, Genel Müdür Ulubaş'ın buna olumlu karşıladığı aktarıldı. ÖNCE BOŞ OLAN AHIRLARI DOLDURALIM (YENİ ŞAFAK) Türkiye Kasaplar Federasyonu Başkanı Fazlı Yalçındağ, canlı hayvan ithalatının kolaylaştırılmasını isteyerek, "boş olan ahırlar doldurulmadan, et sorunu çözülmez" dedi. Yalçındağ, et ithalatının çare olmadığını ve yapılan ithalatın piyasayı etkilemediğini belirterek, şunları söyledi: "Bugüne kadar yapılan canlı hayvan ithalatı ve et ithalatı yeterli olmadı. Et ithalatını büyük entegre tesisleri olanlar ve yemek firmaları yaptı. Bu nedenle et ithalatı şu anda piyasayı etkilemedi. Piyasada hala bir tedirginlik var. Üretici elindeki hayvanı satmak istemiyor. 'Satarsam yerine alabilir miyim' diye düşünüyor." Canlı hayvan ithalatı konusunda bürokratik engellerin azaltılmasını ve hayvan ithalatının teşvik edilmesini isteyen Yalçındağ, "Ahırlar dolmadan sorun çözülmez. Et ithali geçici bir çözüm. Üreticinin ahırları boş. Canlı hayvan ithalinin önündeki bürokratik engeller azaltılmalı, hatta ithalat teşvik edilmelidir" dedi. ABD ERZURUMDAN CİVİL PEYNİR BEKLİYOR (GÜNBOYU) ERZURUM'DA, inek sütünden elde edilen ve yağ oranı en düşük peynir türü olduğu için diyet amaçlı da kullanılan "Erzurum Civil Peynirinin", ABD'de büyük ilgi gördüğü bildirildi. Erzurum'da civil peynir üretimi yapan firmanın Genel Müdürü Osman Dolar, geçen yıl Türk Patent Enstitüsü tarafından Erzurum bölgesi adına tescillenen ve sağlık açısından [7]
faydalı olduğu bilinen civil peynirin, son yıllarda en fazla tercih edilen peynir türleri arasında yer almaya başladığını söyledi. Erzurum'a özgü civil peynirin, birkaç yıl öncesine kadar yurt içinde bile çok fazla bilinmediğini anlatan Dolar, "Bilimsel araştırmalarla yağ oranı en düşük peynir türü olduğu tespit edilen Erzurum civil peyniri, süt yağından uzak beslenmek zorunda kalan insanlar için diyet amaçlı da kullanılabileceğinin ortaya çıkmasıyla artık yurt dışında da bilinmeye başladı" dedi. Erzurum'da, birkaç ay önce Kuzey Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı tarafından bölgede faaliyet gösteren iş adamlarını yabancı iş adamlarıyla buluşturan bir fuar düzenlendiğini anımsatan Dolar, fuarda sergiledikleri Erzurum civil peynirinin ABD'de faaliyet gösteren bir iş adamının ilgisini çektiğini anlattı. Daha sonra, talep üzerine, ABD'ye numune olarak civil peynir gönderdiklerini dile getiren Dolar, şunları kaydetti: "ABD'de yapılan analizlerde ihracatı uygun bulunan Erzurum civil peyniri, çok beğenildi. Kısa bir süre sonra bizden 20 ton peynir talep ettiler. Fiyat konusunda mutabakata vardık. Fakat daha önce yurt dışına satışımız olmadığı için ihracata yönelik hazırlık yapmamız gerekiyordu. Bu işlemleri takip ederken geçen zamanda bölgemizde süt üretimi de azaldı. Çok fazla obez insanın yaşadığı ABD'de Erzurum civil peyniri, yağ oranının düşük olması ve lezzetiyle büyük beğeni topladı ancak bu mevsimde süt bulamadığımız için gelen talebi karşılamakta sıkıntı yaşıyoruz." [8]