HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERS KİTAPÇIĞI

Benzer belgeler
altında/rehberle yapar. özen gösterir. uygun çözüm yolları üretir. yapar.

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NIGHTINGALE HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ KLİNİK UYGULAMA DERSİ DEĞERLENDİRME REHBERİ

Adı Soyadı: Yatış Tarihi:../../20.. Prot. No: Yatış Saati:..:.

YAŞLI DEĞERLENDİRME FORMU. Boy/kilo / BKİ):

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NIGHTINGALE HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ KLİNİK UYGULAMA DERSİ DEĞERLENDİRME REHBERİ

ERÜ. SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ 2. SINIF UYGULAMA DEĞERLENDİRME FORMU (HEMŞİRELİK ESASLARI)

HEMŞİRELİK ESASLARI-I DERS KİTAPÇIĞI

T.C ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ NİĞDE ZÜBEYDE HANIM SAĞLIK YÜKSEKOKULU ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ (STAJ DEFTERİ)

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YETİŞKİN HASTALAR İÇİN HEMŞİRELİK HİZMETLERİ HASTA ÖN DEĞERLENDİRME FORMU

HEMŞİRELİK HİZMETLERİ HASTA ÖN DEĞERLENDİRME FORMU

T.C NİĞDE ÜNİVERSİTESİ NİĞDE ZÜBEYDE HANIM SAĞLIK YÜKSEKOKULU

HEMŞİRELİK ÖĞRENCİ UYGULAMA DEĞERLENDİRME DOSYASI

EBELİKTE TEMEL İLKE VE UYGULAMALAR ZORUNLU LİSANS 12 AKTS 1. SINIF BAHAR DÖNEMİ TÜRKÇE YOK YOK YOK

T.C. KARABÜK ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ CERRAHİ HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ HASTA TANITIM FORMU

CERRAHİ SERVİS HEMŞİRESİ

SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. (Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar)

SELİN ALICI T.C İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİCİLİĞİ YÜKSEK LİSANS

KLĠNĠK UYGULAMA HEMġĠRELĠK SÜRECĠ DEĞERLENDĠRME FORMU

HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERS KİTAPÇIĞI

UFUK ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU YAZ STAJI DOSYASI CERRAHİ HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ HEM

ÖZEL ŞAR HASTANESİ 2014 YILI EĞİTİM PLANI EĞİTİM SÜRESİ KATILIMCI SAYISI

Yasemin ELİTOK. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi. Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum

2012 YILI SÖKE FEHİME FAİK KOCAGÖZ DEVLET HASTANESİ HİZMET İÇİ EĞİTİM PLANI

HEPATİTLER (SARILIK HASTALIĞI) VE KRONİK BÖBREK HASTALIKLARI VE

Yaşı: Bölüm: Oda No: Cinsiyeti: Kadın Erkek Tıbbi Tanı:

EBELİK ÖĞRENCİ UYGULAMA DEĞERLENDİRME DOSYASI

YAŞAM SONU BAKIM PROTOKOLÜ REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

ONKOLOJİ HEMŞİRELİĞİ HEM AKTS 4. yıl 2. yarıyıl Lisans seçmeli. Dersle İlgili Görüşme Saati: Pazartesi :

HASTA VE YAKINLARININ EĞİE. Hazırlayan Cihan Arabacı PROSEDÜRÜ

KTÜ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ HEMŞİRELİK ESASLARI HASTA DEĞERLENDİRME VE BAKIM PLANI FORMU

KİMLİK BİLGİLERİ. ÇOCUK SAĞLIĞI ve HASTALIKLARI ANABİLİM DALI HASTA DEĞERLENDİRME FORMU. Doktorun Adı, Soyadı: Cinsiyeti: Kadın Erkek

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ HASTA BAKIM PLANI FORM VE SKALA REHBERİ

UFUK ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU YAZ STAJI DOSYASI İÇ HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ / HEM201

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

DANIŞANLAR İÇİN DEĞERLENDİRME ANKETİ:

T.C ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ NİĞDE ZÜBEYDE HANIM SAĞLIK YÜKSEKOKULU KADIN SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ (STAJ DEFTERİ)

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ. Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Onkoloji Hemşireliği III

KANSER ERKEN TANI VE TARAMA PROGRAMI

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ KUMLUCA SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI HEMŞİRELİK ESASLARI -1 DERS PROGRAMI

TÜRKİYE CUMHURİYETİ CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ MANİSA SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İNTÖRNLÜK YÖNERGESİ

T.C. AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU YAZ STAJI YÖNERGESİ

T.C. ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMLARI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL ZORUNLU DERSLER

ACİL SERVİS HEMŞİRESİ BİRİM ORYANTASYON DEĞERLENDİRME FORMU

AYŞEGÜL OKULLU EVDE BAKIM DERNEĞİ

HASTA DÜŞME RİSKİ VE BAKIM PLANI FORMU HEMŞİRELİK BAKIMLARI

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

UYGULAMA DEĞERLENDİRME FORMLARI

HEMŞİRELİKTE ÖZEL ALANLAR

Yrd.Doç. Dr. Selma KAHRAMAN, Yrd. Doç. Dr. Fatma ERSİN Dersin Amacı

UFUK ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEK OKULU YAZ STAJI DOSYASI HEMŞİRELİK ESASLARI HEM102

AYAKTAN HASTA DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

Ameliyat Sırası Hasta Bakımı

Bilgilendirme ve Onay Hakkı

Ayberk Eskrim Kulübü - SEZON BAŞI YILLIK SAĞLIK ÖYKÜSÜ FORMU

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

T.C. ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ NİĞDE ZÜBEYDE HANIM SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU İLK VE ACİL YARDIM PROGRAMI YAZ STAJI DEFTERİ ÖĞRENCİNİN

DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS

Herkes için Kaliteli, Koruyucu, Eşit Sağlık Hizmeti

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ. Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker****

T.C. ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ NİĞDE ZÜBEYDE HANIM SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ DEFTERİ ÖĞRENCİNİN ADI SOYADI :... NUMARASI :.

ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ ALANI ÇOCUKTA TEMEL İHTİYAÇLAR KURS PROGRAMI

HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNE HASTA GELİYOR

PALYATİF BAKIMA KABUL VE TABURCU KRİTERLERİ GAMZE SEZER

GESTASYONEL DİYABETLİ GEBE OLGU SUNUMU

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam Ve Tanımlar

Hemşireliğin Kayıtlara Yansıyan Yüzü

Düşmeler, tıbbi hata kapsamında değerlendirilebilir mi?

18 Y A Ş Ü S T Ü B İ R E Y

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

ÇOCUK VE AİLENİN SERVİSE KABULU

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No Madde deki 65 yaş üstü ifadesi çıkarıldı. 03 Madde protokole eklendi.

HEMŞİRELİK ALANI IX. SINIF MESLEK ESASLARI VE TEKNİĞİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

YENİ DOĞAN SERVİS HEMŞİRESİ

ACİL HEMŞİRELİĞİN TANIMI

HEM501 (3,0)3 Sağlık Tanılaması

ŞİZOFRENİ HASTALARINDA TIBBİ(FİZİKSEL) HASTALIK EŞ TANILARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Hem. Songül GÜNEŞ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi

T.C. ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ NİĞDE ZÜBEYDE HANIM SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ DEFTERİ ÖĞRENCİNİN ADI SOYADI :... STAJIN ADI :.

SBARR İLETİŞİM METODU NUN KULLANIMI

JİNEKOLOJİK KANSERİ OLAN KADINLARIN BİLGİ GEREKSİNİMLERİ: LİTERATÜR İNCELEMESİ

KLİNİK UYGULAMA (STAJ) REHBERİ

HASTA/HASTA YAKINI ZORUNLU EĞİTİM İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ

TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Enfeksiyon Kontrol Komitesi. Yenidoğan Yoğun Bakım. Yenidoğan Yoğun Bakım. Mikrobiyoloji Laboratuarı Kan Merkezi

İNDİKATÖR (GÖSTERGE) İZLEM SORUMLU LİSTESİ

GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ YATAN HASTA DEĞERLENDİRME FORMU

Sunu planı. Solunum yetmezliği NON-İNVAZİV MEKANİK VENTİLASYON NIMV

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ. Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS İç Hastalıkları Hemşireliği / / III

GÜNÜBİRLİK CERRAHİ. Doç. Dr. Ümran DAL. Günübirlik cerrahide prosedür azami 60 dk. yaklasık 30 dk. sürmektedir.

MEME HASTALARINA AİT BİLGİ FORMU. 1. Adınız, Soyadınız?

DERS BİLGİLERİ. Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Kredisi AKTS Yoğun Bakım Hemşireliği I YBH 501 I.Yarıyıl 3 T+4 U 5 10

HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

HEM 425 Dahiliye Yoğun Bakım Hemşireliği

REVĠZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

EĞİTİM SAATİ EĞİTİMİN YERİ

İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim Öğretim Yılı. Dönem 4 GÖĞÜS HASTALIKLARI STAJ TANITIM REHBERİ

T.C. AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU YAZ STAJI YÖNERGESİ

ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU EBELİK BÖLÜMÜ DOĞUM EYLEMİ SÜRECİ VE YENİDOĞAN İZLEM FORMU

Transkript:

T.C ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERS KİTAPÇIĞI DERSTEN SORUMLU ÖĞRETİM ELAMANLARI Doç. Dr. Zeliha KOÇ Dr. Öğr. Üye Seval AĞAÇDİKEN ALKAN Öğr. Gör. Zeynep SAĞLAM Araş. Gör. Tuğba KAVALALI ERDOĞAN Araş. Gör. Sevil MASAT SAMSUN i

İÇİNDEKİLER 1. HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERSİ 1.1. Dersin Tanımı ve Amacı... 1 1.2. Dersin Genel Hedefleri... 1 1.3. Dersin Programdaki Yeri... 1 1.4. Dersin Öğretim Yöntem ve Teknikleri... 2 1.5. Dersin İçeriğinde Ele Alınan Hemşirelik Tanıları... 2 1.6. Dersin Değerlendirmesi... 3 2. HAFTALIK DERS İÇERİĞİ 2.1. Hemşirelik Esasları-II Dersi Haftalık Ders İçeriği... 4 3. HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERSİ HEMŞİRELİK SÜRECİ DEĞERLENDİRME FORMU.....6 4. GÜNLÜK KLİNİK ORGANİZASYONU FORMU.. 7 5. GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ DEĞERLENDİRME LİSTESİ.. 8 6. HASTA DEĞERLENDİRME ve HEMŞİRELİK SÜRECİ FORMU.12 7. HEMŞİRELİK ESASLARI II KLİNİK UYGULAMA DEĞERLENDİRME FORMU...22 8. HEMŞİRELİK BECERİ LABORATUVARI UYGULAMA USUL VE ESASLARI TALİMATI 23 9. HEMŞİRELİK ESASLARI- II DERSİ KAYNAK LİSTESİ.....24 ii

T.C ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ 1. HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERSİ 1.1. Dersin Tanımı ve Amacı Öğrencilerin hemşirelik esasları ile ilgili temel kavramları öğrenerek; ülke gereksinimleri doğrultusunda birey, aile ve toplumun sağlığının geliştirilmesinde ve korunmasında hemşireliğin önemini, rol ve işlevlerini, diğer sağlık disiplinleri ile ilişkilerini kavramasını, birey ve ailesinin bakım sürecine ilişkin sağlık sorunlarının doğru belirlemesini ve çözümlemesini sağlamaktır. Ayrıca öğrencilerin bu konudaki bilgi, beceri ve yeteneklerini geliştirmektir. 1.2. Dersin Genel Hedefleri Bu derste öğrencinin; Hemşirelik süreci basamaklarını bilir ve uygular. Sistemlere ilişkin hemşirelik bakım, uygulamalarını ifade edebilmesi ve uygulayabilmesi, Birey, aile ve toplumun uygulamaya ilişkin sağlık sorunlarını tartışabilmesi, Sağlıklı/hasta birey, aile ve toplumun sağlığının geliştirilmesi ve korunması amacına yönelik olarak sağlık eğitimcisi rolünü uygulayabilmesi, Hemşirelik uygulamalarında tedavi edici hasta-hemşire iletişimi ve ilkelerini kullanabilmesi hedeflenmektedir. 1.3. Dersin Programdaki Yeri Bu ders Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü birinci sınıf bahar döneminde yer alır. 20 ECTS kredilik bir ders olup, Hemşirelik Esasları I dersini almış ve devamsızlıktan kalmayan öğrenciler kayıtlanabilir. Ders, ilk dört hafta iki tam gün (64 saat) laboratuvarda daha sonra dokuz hafta iki tam gün klinik uygulama olarak yapılmaktadır. Klinik uygulama II. ve III. Basamak hastanelerin yetişkin dahili kliniklerinde yapılmaktadır. 1

1.4. Dersin Öğretim Yöntem ve Teknikleri Dersin işlenişinde; power point sunum, rol-play, vaka örnekleri ile Hemşirelik Süreci hazırlama ve sunum, soru-cevap yöntemleri kullanılır. Öğrencinin ders kaynağından ilgili konuyu okuyarak gelmesi ders verimini artırması için önemlidir. 1.5. Dersin İçeriğinde Ele Alınan Hemşirelik Tanıları Hemşirelik Süreci eğitiminde ve klinik uygulamada Günlük Yaşam Aktiviteleri Modeli kullanılmaktadır. Maslow un Temel İnsan Gereksinimleri temelinde Hemşirelik Esasları II dersinde öğrencinin hastanın gereksinimlerini belirleyebilme, tanılama yapma ve bu doğrultuda planlama, uygulama ve değerlendirme aşamalarıyla Hemşirelik Süreci aşamalarını uygulayabilmesi amaçlanır. Güvenli Çevrenin Sürdürülmesi Düşme Riski Enfeksiyon Riski Kanama Riski İletişim Sosyal Etkileşimde Bozulma Solunum Solunumun Etkili Olmaması Solunum Yolunu Etkili Şekilde Temizleyememe Beslenme Bulantı Aspirasyon Riski Beslenmede Dengesizlik: Gereksinimden Az Beslenmede Dengesizlik: Gereksinimden Fazla Uyku ve Dinlenme Uyku Düzeninde Bozulma Boşaltım İnkontinans: Barsak Diyare Fonksiyonel Üriner İnkontinans Konstipasyon Hareket Deri Bütünlüğünde Bozulma Riski Aktiviteyi Tolere Edememe Hareketlilikte Bozulma: Fiziksel Hareketlilikte Bozulma: Yatak içinde Bireysel Temizlik ve Giyinme Öz-Bakım Eksikliği: Banyo Öz-Bakım Eksikliği: Beslenme Öz-Bakım Eksikliği: Giyinme Öz-Bakım Eksikliği: Tuvaleti Kullanma Oral Mukoz Membranda Bozulma Bozulma 2

1.6. Dersin Değerlendirmesi Ders değerlendirmesini bir ara sınav, bir final sınavı, iki quiz sınavı, bir adet Hemşirelik Süreci değerlendirilmesi ile klinik uygulama notu oluşturmaktadır. Laboratuvar uygulama notu hesaplamasında; bir quiz sınav puanının % 20 si alınacak şekilde iki quiz sınavı (2 quiz sınavı % 40) ve bir adet Hemşirelik Süreci Değerlendirmesinin % 60 ı alınarak hesaplanır ve ara sınav notuna etki eder. Hemşirelik Esasları II Klinik Uygulama Değerlendirme notu final sınavına etki eder. Uygulama notu ara sınav ve final sınavına % 50 oranında etki eder. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü Uygulamalı Dersler İlke, Usul ve Esasları ile Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Öğretim Sınav Yönetmeliğine göre teorik derslerin % 30 undan ve uygulamalı derslerin % 20 sinden fazlasına devam etmeyen öğrenci final sınavına alınmaz. 3

2. HAFTALIK DERS İÇERİĞİ 2.1. HEMŞİRELİK ESASLARI II DERSİ HAFTALIK DERS İÇERİĞİ TARİH ÖĞRETİM ELEMANI KONU İÇERİK ÖN HAZIRLIK 1.Hafta 2.Hafta Doç. Dr. Zeliha Koç Dr. Öğr. Üye Seval Ağaçdiken Alkan Öğr. Gör. Zeynep Sağlam Arş. Gör. Tuğba Kavalalı Erdoğan Arş. Gör. Sevil Masat Doç. Dr. Zeliha Koç Dr. Öğr. Üye Seval Ağaçdiken Alkan Öğr. Gör. Zeynep Sağlam Arş. Gör. Tuğba Kavalalı Erdoğan Arş. Gör. Sevil Masat Hemşirelik Süreci Hemşirelik Süreci örnekleri Hemşirelik Sürecinin Tanımı Hemşirelik Sürecinin Aşamaları Hemşirelik Tanısı Hemşirelik Tanılarının Sınıflandırılması Kayıt Tutma Günlük Yaşam Aktiviteleri Modeli NANDA-I Hemşirelik Tanıları Örnek Vaka Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N., İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.: Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2009. Karadağ A, Atabek Aştı T. Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim ve Sanatı, İstanbul, Akamademi Yayıncılık, 2016. Birol, L. Hemşirelik Süreci, 10. Baskı, İzmir, Etki Yayınları, 2011; 54-58. Erkal İlhan S, Ançel G, Hakverdioğlu Yönt G. Hemşirelik Tanıları, Girişimleri, Sonuçları. 1. Baskı, Andaç Yayınları Alter Yayıncılık, Ankara, 2017. Kapucu S, Akyar İ, Korkmaz F. (Çeviri: Nursing Diagnosis Handbook). Hemşirelik Tanıları El Kitabı, 11. Baskı, Pelikan Yayınevi, 2018. Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N., İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.: Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2009. Karadağ A, Atabek Aştı T. Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim ve Sanatı, İstanbul, Akamademi Yayıncılık, 2016. Birol, L. Hemşirelik Süreci, 10. Baskı, İzmir, Etki Yayınları, 2011; 54-58. Erkal İlhan S, Ançel G, Hakverdioğlu Yönt G. Hemşirelik Tanıları, Girişimleri, Sonuçları. 1. Baskı, Andaç Yayınları Alter Yayıncılık, Ankara, 2017. Kapucu S, Akyar İ, Korkmaz F. (Çeviri: Nursing Diagnosis Handbook). Hemşirelik Tanıları El Kitabı, 11. Baskı, Pelikan Yayınevi, 2018. 4

3.Hafta 4.Hafta Doç. Dr. Zeliha Koç Dr. Öğr. Üye Seval Ağaçdiken Alkan Öğr. Gör. Zeynep Sağlam Arş. Gör. Tuğba Kavalalı Erdoğan Arş. Gör. Sevil Masat Doç. Dr. Zeliha Koç Dr. Öğr. Üye Seval Ağaçdiken Alkan Öğr. Gör. Zeynep Sağlam Arş. Gör. Tuğba Kavalalı Erdoğan Arş. Gör. Sevil Masat Doku bütünlüğünün sürdürülmesi ve hemşirelik bakımı Basınç yarasını tanıma ve evrelendirme Sıcak soğuk uygulamalar Uyku-Dinlenme Ölüm ve Terminal Dönem Hasta Bakımı Hasta-çalışan güvenliği Hasta eğitimi Basınç Yaralarının Tanımı Basınç Bölgeleri -Basınç Yaralarının Evrelendirilmesi Sıcak ve Soğuk Uygulamaları Etkileyen Faktörler Uyku hijyeni Hasta güvenliği önlemleri Çalışan güvenliği önlemleri Hasta eğitiminde dikkat edilecek hususlar Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N., İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.: Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2009. Karadağ A, Atabek Aştı T. Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim ve Sanatı, İstanbul, Akamademi Yayıncılık, 2016. Uysal N., Çakırcalı E., Hemşirelik Esasları İnsan Sağlığı ve Fonksiyonları, Palme Yayıncılık, 2015. Potter PA, Perry AG, Stockert P, Hall A., Fundamentals of Nursing 8th Edition, Elsevier, 2013. Berman A., Snyder S., Frandsen G., Kozier&Erb s Fundamentals of Nursing Concepts, Process and Practice Tenth Edition, Pearson, 2016. Wilkinson JM, Tras LS, Barnett KL, Smith MH, Fundamentals of Nursing (Two Volume Set) 3rd Edition, F.A. Davis Company Philadelphia, 2016. Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N., İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.: Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2009. Karadağ A, Atabek Aştı T. Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim ve Sanatı, İstanbul, Akamademi Yayıncılık, 2016. Uysal N., Çakırcalı E., Hemşirelik Esasları İnsan Sağlığı ve Fonksiyonları, Palme Yayıncılık, 2015. Potter PA, Perry AG, Stockert P, Hall A., Fundamentals of Nursing 8th Edition, Elsevier, 2013. Berman A., Snyder S., Frandsen G., Kozier&Erb s Fundamentals of Nursing Concepts, Process and Practice Tenth Edition, Pearson, 2016. Wilkinson JM, Tras LS, Barnett KL, Smith MH, Fundamentals of Nursing (Two Volume Set) 3rd Edition, F.A. Davis Company Philadelphia, 2016. 5

3. T.C ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK ESASLARI II HEMŞİRELİK SÜRECİ DEĞERLENDİRME FORMU Öğrencinin Adı Soyadı: Öğrencinin Numarası: Bölümler Puanlama Öğrencinin Puanı Demografik Veriler 10 Özgeçmiş - Soygeçmiş 20 Günlük Aktivitelerinin değerlendirilmesi 20 NANDA-I Tanısı ve tanılama 10 Maslow a göre NANDA-I tanı sıralaması 10 Amaç 5 Planlama 10 Uygulama 10 Değerlendirme 5 Toplam Puan 100 Sorumlu Öğretim Elemanı Adı Soyadı: 6

5. GÜNLÜK KLİNİK ORGANİZASYON FORMU Klinik:.. Tarih: Klinik Sorumlu Öğrenci Hemşire: ODA NO HASTANIN ADI SOYADI ÖĞRENCİ HEMŞİRE 7

6. GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ DEĞERLENDİRME LİSTESİ Güvenli çevrenin sağlanması Yatak frenleri Yatak kenarlıkları Oksijenin kapalı/açık olması önlemlerin kontrolü Zemin kuru olması Terlik/ayakkabının uygunluğu Basınç noktalarının kontrolü Kanama risk kontrolü (aspirin, heparin kullananlar vb, trombositopeni) Travma riski (düşme risk ölçeği puanı) Enfeksiyon riski Ağrı İletişim Görmenin tamamen kaybı/azalması; sağ göz sol göz her ikisi İşitme kaybı/azalma; sağ kulak, sol kulak her ikisi İşitmeye yardımcı araç kullanımı Hangi dili konuştuğu Tepkisizlik (yüz ifadesinde jest, mimik kullanmaması) Konuşabilme Kekemelik, konuşmama Duyu kaybı Agresif olma Anksiyete Depresyon Mental durum (Oryante, koopere olması) Solunum Solunum türü, hızı, derinliği, ritmi Solunuma yardımcı cihaz kullanımı (CBAP, mekanik ventilatör vb) Trakeostomi Sigara kullanımı KOAH Astım Öksürük Belirgin özelliği, sıklığı, ağrı vb Sekresyon varlığı Sekresyonun rengi, kokusu, kıvamı Aspirasyon işlemi endikasyonu Beslenme Diyeti Çiğnemede güçlük (dişlerin durumu; diş olmaması, protez, çürük vb. ağız içi aft vb) 8

Yutma da güçlük (ağrı, zorlanma vb) Mide problemleri (ağrı, yanma, hazımsızlık vb) Öğün sayısı Sıvı alımı Allerji yapan gıda Sevmediği besinler Yemediği besinler (alerji, dini/inanç vb) Obezite/morbid obez Anoreksia/blumia nevroza Mide bulantısı/kusma NG/ PEG/PEJ İstemsiz kilo kaybı.? kg yaklaşık İştah durumu Boşaltım Miksiyon İnkontinans Dizüri Pollaküri Noktüri vb Renk (hematüri vb) Mesane kateteri (foley/prezervatif sonda) Defekasyon Hastaneye yatmadan önceki düzen defekasyon alışkanlığı günde kez Sürgü/bez kullanımı İnkontinans Distansiyon Diyare (sayı, renk) Konstipasyon (son defekasyondan itibaren 3 gün geçmesi) Laksatif kullanımı Fekal tıkaç Stoma (ileostomi, kolostomi) Melena Vücut ısısı Ortam ısısı Pijamanın ortam ısısı ile uyumu Vücut ısısı değerlendirme ateş türleri Kişisel temizlik ve bakım Ağız ve diş temizliği Saç Yüz, deri 9

El / ayak temizlik ve tırnak değerlendirme Pijama temizliği Yatak takımları temizliği Hareket Mobilize Yatağa bağımlı Yardımcı araç kullanımı (baston, wolker, sandalye vb) Deri bütünlüğü kontrolü Bası bölgeleri kontrol Basınç yarası derecelendirme takip Atel/alçı varlığı Parapleji (alt extremitelerin felç olması) Hemipleji (vücudun bir tarafının felç olması) Çalışma ve eğlence Hobi Boş zaman aktiviteleri Gelir gider durumu Uyku Hastaneye yatmadan önce gece kaç saat uyuduğu Gündüz uyuma alışkanlığı Uyumadan önce alışkanlık olarak yaptığı uygulamalar (süt içme, kitap okuma, müzik dinleme vb) Uyku hijyeni Uyumak için ilaç alma durumu Uyku için çevresel etkenler (ses, ışık, kalabalık) Uyku bozuklukları Cinselliği ifade etme Kadında Kadın kimliğini kabul ve uygun görünüm Organ ve doku kayıpları (mastektomi, histerektomi vb) Menstruasyon (başlama yaşı, kaç gün sürdüğü, döngü, ne kullandığı, kullandığı materyalin temizliği vb) Vajinal akıntı (renk koku ödem hassasiyet) Meme muayenesi (kendisi yapma, yaşa uygun kontrole gitme) Smear yaptırma Menapoz (yaşı, yaş/cerrahi menapoz, menapoz için ilaç kullanımı vb) Cinsel yönden aktif olma Kullanılan doğum kontrol yöntemi Erkekte Erkek kimliğini kabul ve uygun görünüm Organ ve doku kayıpları Cinsel yönden aktif olma 10

Testis muayenesi Prostat muayenesi Ölüm Ölüm anksiyetesi Ölüme yüklenen anlam BAĞIMSIZ YARI BAĞIMLI TAM BAĞIMLI Hemşirelik öyküsü almak için; Kendini tanıtmış olmalısın Hasta gereksinim ve ihtiyaçlarını karşılamış olmalı Ziyaretçisi var iken konuşulmamalı Tedavisi / acil girişim yapılmış olmalı, aynı anda ya da hemen öncesi olmamalı Cerrahi invaziv girişimin hemen öncesi/sonrası (biyopsi, endoskopi vb) Aradaki mesafe doğru ayarlanmalı çok yakın yada uzak olmamalı İletişimde kullanılan ifadeler hastanın algısı ve kültürüne göre birden çok anlam taşıyor ise incitmeden net ifade kullanılmalı Tıbbi özgeçmiş Hastanın doğduğu andan şimdiki zamana kadar geçirmiş olduğu; Hastalıklar Allerjileri Bulaşıcı hastalıklar (tüberküloz, hepatit B, hepatit C, HIV vb) Kronik hastalıklar (6 aydan uzun süren ve takip ve tedavi gerektiren; onkoloji hastalıkları, diyabet, hipertansiyon, BPH vb) Evde sürekli kullandığı ilaçları yazınız. Ameliyatlar (ne kadar süre önce ne ameliyatı ve ameliyat sonrası komplikasyon oluşma durumu) Daha önce hastaneye yatma durumu (neden, sıklık durumu vb) Şimdiki hastalığı için tanıyı ne zaman aldığı hastalığını algısı Tıbbi soygeçmiş Genetik olarak hastanıza katkısı olan akrabaları incelenir. Bu akrabalar Anne, baba, hala, dayı, amca, teyze, dedeler, nineler ve kardeşlerinizde biter. Aileye sonradan katılıp sizin genetiğinize katkısı olmayanlar (yenge, enişte, vb) değerlendirme dışıdır. Hastanın eşi ile akrabalığı yoksa değerlendirme dışıdır Hastanın çocukları değerlendirme dışıdır Soy geçmişte şu hastalıklar sorgulanır; Kanserler Kromozomal geçişli hastalıklar (down sendromu, akdeniz anemisi vb) Diyabet hastalığı, Kalp ve damar sistemi hastalıkları, Astım 11

7. T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ HEMŞİRELİK ESASLARI II DERSİ HASTA DEĞERLENDİRME VE HEMŞİRELİK SÜRECİ FORMU Öğrencinin; Adı Soyadı Numarası SORUMLU ÖĞRETİM ELEMANI 12

KLİNİK ÖĞRENCİNİN ADI SOYADI HASTANIN: HASTANEYE YATIŞ TARİHİ DEĞERLENDİRME TARİHİ ADI SOYADI YAŞI MEDENİ DURUMU ÇOCUK SAYISI EĞİTİM DURUMU MESLEĞİ BİLGİ ALINAN KİŞİ HASTA ( ) HASTA YAKINI TIBBİ TANISI HASTA TANISINI BİLİYOR MU? HASTANIN HASTANEYE GELİŞ NEDENİ / ŞİKAYETLERİ Genel görünüm, giyim, hijyen:. Ağız mukoza membranı (rengi, nemi, lezyon):... Dişler; Çürük diş Diş kaybı. Fısıltıyı duyma.. Yakın mesafeden okuma El sıkma.. Eklem hareketleri.. Kas kuvveti... Deri: Kemik çıkıntıları Lezyonlar. Renk değişikliği... Yürüyüş Postür Bedenin bir kısmında kayıp... 13

PROTEZLER: DİŞ: GÖZLÜK:. LENS: İŞİTME CİHAZI:..KALÇA: DİZ: DİĞER: DAHA ÖNCE KAN TRANSFÜZYONU: EVET ( ) HAYIR ( ) KOMPLİKASYON:.. HEMŞİRELİK ÖYKÜSÜ TIBBİ ÖZGEÇMİŞ SOYGEÇMİŞ TARİH SAAT NABIZ /DK SOLUNUM /DK ATEŞ / 0 C Kan Basıncı /mmhg 14

HASTANIN HASTANEDE KULLANDIĞI İLAÇLAR HASTANIN ADI SOYADI: KLİNİK: TARİH: TIBBİ TANI: İLAÇ ADI, FORMU, DOZ- SIKLIK UYGULAMA YOLU ENDİKASYONU DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 15

HASTANIN ALDIĞI-ÇIKARDIĞI SIVI İZLEM FORMU HASTANIN ADI SOYADI: KLİNİK: TARİH: TIBBİ TANI: SAAT ALDIĞI SIVILAR (+) MİKTAR (cc) SAAT ÇIKARDIĞI SIVILAR (-) MİKTAR (cc) SAAT: DENGE: HAZIRLAYAN İMZA: 16

TIBBİ TANIYA İLİŞKİN BİLGİ KAYNAK: 17

GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİNİ DEĞERLENDİRME (Günlük Yaşam Aktivitelerini Değerlendirme Listesine göre değerlendiriniz) G.Y.A G.Y.A DEĞERLENDİRİLMESİ HEMŞİRELİK TANILARI GÜVENLİ BİR ÇEVRE SAĞLAMA İLETİŞİM SOLUNUM BESLENME BOŞALTIM 18

G.Y.A G.Y.A DEĞERLENDİRİLMESİ HEMŞİRELİK TANILARI KİŞİSEL TEMİZLİK VE BAKIM VÜCUT ISISININ KONTROLÜ HAREKET ÇALIŞMA VE EĞLENCE CİNSELLİĞİ İFADE ETME UYKU ÖLÜM 19

MASLOW A GÖRE HEMŞİRELİK TANILARININ SIRALANMASI 20

Hastanın Adı Soyadı: Tıbbi Tanı: Klinik: Tarih: Öğrenci Hemşire Adı Soyadı: GYA HEMŞİRELİK TANILAMASI Semptom Etiyoloji Problem Amaç/Beklenen Hasta Sonucu PLANLAMA UYGULAMA DEĞERLENDİRME 21

8. TC ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK ESASLARI II KLİNİK UYGULAMA DEĞERLENDİRME FORMU ÖĞRENCİNİN ADI VE SOYADI: ÖĞRENCİNİN NUMARASI: NOTU: DEĞERLENDİRME ALANLARI TEORİK BİLGİ (15 PUAN) Teorik bilgileri doğrultusunda bakım verdiği birey ve ailesinin sağlık bakım gereksinimlerini belirleme Sağlık eğitimini planlama ve uygulama PROFESYONEL DAVRANIŞA VE GÖRÜNÜME SAHİP OLMA (10 PUAN) Kişisel görünüm ve üniforma düzeni Motivasyon Eleştirilere karşı geliştirdiği tutum Karar verme yeteneği KLİNİĞE GELİŞ GİDİŞ SAATİNE UYUM (10 PUAN) Uygulamaya devam etme Çalışma saatlerine (kliniğe geliş ve gidiş) uyum SORUMLULUK YÜRÜTME (10 PUAN) Klinikteki hastaları uygun bir şekilde dağıtabilme Klinikteki hemşirelik işlev ve uygulamalarını organize edebilme Servis sorumlu hemşiresi ile uyumlu bir şekilde çalışabilme Hastaların bakım ve tedavilerinin arkadaşları tarafından yapılıp yapılıp/yapılmadığını kontrol etme ÇALIŞMA DÜZENİNE UYUM (10 PUAN) Çalıştığı serviste kendisine verilen hemşirelik rol ve işlevlerinde aktif rol alabilme Çalıştığı serviste diğer sağlık bakım profesyonelleri ile işbirliği içinde olma Eksiklerini fark etme ve hatalarını düzeltmek için çaba gösterme ÖĞRENME İSTEĞİ VE AMACI (10 PUAN) Bakım ve tedavisini üstlendiği hastalarının hangi hemşirelik bakımına ihtiyacını olduğunu belirleyebilme Bireyin özgeçmiş ve soy geçmiş bilgilerini değerlendirebilme Bireyin tanısı, kullandığı ilaçlar hakkında bilgi toplayabilme Dersin öğretim elemanı ile işbirliği yaparak bakım ve tedavisini üstendiği hastalara koyduğu hemşirelik tanılarını tartışabilme Verdiği bakım ve tedavileri kritik edebilme EKİP İLE İLİŞKİLER 5 PUAN (5 PUAN) Sağlık ekibi üyeleri ile uyumlu ve saygılı ilişki kurma Eğitimcilerle sağlıklı ilişki kurma BİREYLERLE YARDIM EDİCİ İLİŞKİ KURMA (5 PUAN) Bakım verdiği sağlıklı/hasta birey ile sağlıklı ve terapötik ilişki kurma Bakım verdiği bireyin ailesi ile sağlıklı ve güven verici ilişki kurma HEMŞİRELİK SÜRECİ (25 PUAN) Tanılama, Planlama, Uygulama, Değerlendirme, Kayıt etme TOPLAM PUAN DERSİN SORUMLU ÖĞRETİM ELEMANININ ADI SOYADI: PUANI 22

9. HEMŞİRELİK BECERİ LABORATUVARI UYGULAMA USUL VE ESASLARI TALİMATI ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ Doküman No 6.7.1 SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Yayın Tarihi HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ Revizyon No HEMŞİRELİK BECERİ LABORATUVARI UYGULAMA USUL VE ESASLARI TALİMATI Revizyon Tarihi Sayfa No 1 Genel İlkeler 1. Laboratuvarın kapısını ders öncesi ilgili öğretim elemanı açar. 2. Laboratuvar uygulamalarında öğlen arası gibi uzun aralarda kapı kilitli tutulur. 3. Ders bitiminde laboratuvar kilitlenir. 4. Laboratuvar uygulamalarında ihtiyaç duyulan malzemelerin temini için Hemşirelik Esasları Ana Bilim Dalı öğretim elemanları ile iletişime geçilir. 5. İstem yapılan malzemeler tutanak ile kayıt altına alınarak teslim edilir-alınır. Çalışır durumda olmayan, kırık, eksik malzemelerin olması durumunda oluşan zarar kullanan/zarar veren tarafından karşılanır. 6. Laboratuvar uygulamasında tedavi tepsisi, hasta yatağı, simülatör vb malzemeler kullanım sonunda bir sonraki kullanıma uygun olacak şekilde temizlenerek bırakılır. 7. Laboratuvardan çıkarken bilgisayar, projeksiyon ve ışıklar kapatılır. 8. Laboratuvardan çıkarken camlar kapatılır, atık ayrıştırmasına dikkat edilerek çöpler çöp kutusuna atılır. 9. Laboratuvar uygulamaları, ders programında belirlenen tarih ve saatler arasında yapılır. 10. Laboratuvardaki tüm elektrikli veya mekanik alet-ekipman-eğitim materyali kullanma talimatlarına uygun şekilde kullanılır. Öğrenciler; 11. Hemşire üniforması/beyaz önlük giymelidir. 12. Uygulama laboratuvarına yiyecek- içecek getirmemeli ve tüketmemelidir. 13. Laboratuvar uygulamalarında cep telefonunu kapalı tutmalı ya da sessiz konuma getirmelidir. 14. Öğretim elemanları ve arkadaşları ile uygun ve saygılı bir iletişim kurmalıdır. 15. Arkadaşlarının uygulama ve değerlendirmesi devam ettiği için gürültü yapmamalı ve yüksek sesle konuşmamalıdır. 16. Laboratuvar uygulamalarında izinsiz fotoğraf çekemez, ses ve görüntü kaydı alamaz, yayınlayamaz ve paylaşamaz. 17. Laboratuvar uygulamaları esnasında, yüzük, takı vb kullanmamalıdır. 18. Laboratuvarda uygulama esnasında saçlar uzun ise mutlaka toplamalıdır. 19. Laboratuvarda herhangi bir sorun yaşadığında/gördüğünde ders sorumlu öğretim elemanına iletir. 20. Uygulamanın özelliğine göre öğretim elemanının belirttiği güvenlik önlemlerine uymalıdır. 21. Her türlü araç ve gerecin dikkatli kullanılmasına özen göstermelidir. 22. Araç-gereçlerin zarar görmesi ya da kaybolmasına neden olduğu durumlarda zararı karşılamak zorundadır. 23. Laboratuvar uygulamaları bittikten sonra ellerini mutlaka yıkamalıdır. 24. Laboratuvarda belirlenmiş kurallara uymak zorundadır. 23

10. HEMŞİRELİK ESASLARI-II DERSİ KAYNAK LİSTESİ 1. Sabuncu, N., Alpar, Ş.E., Özdilli, K., Batmaz, M., Bahçecik, N., İlhan, S.E., Özhan, F., Dursun, S.: Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara 2014. 2. Karadağ A, Atabek Aştı T. (Ed): Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilim ve Sanatı, İstanbul, Akademi Yayıncılık, 2016. 3. Uysal N., Çakırcalı E (Çeviri Ed.). Hemşirelik Esasları İnsan Sağlığı ve Fonksiyonları, Palme Yayıncılık, 2015. 4. Erkal İlhan S., Sançar B. (Ed): Sağlık Bilimleri Sözlüğü, Alter Yayıncılık, 2013. 5. Bektaş H., Klinik Hemşirelik Becerileri (Çeviri Ed.), Nobel Tıp Kitabevi, 2015. 6. Sabuncu N., Akça Ay F. (Ed): Klinik Beceriler Sağlığın Değerlendirilmesi Hasta Bakım ve Takibi, Nobel Tıp Kitabevi, 2010. 7. Karadağ A., Çalışkan N., Göçmen Baykara Z. (Ed): Hemşirelik Teorileri ve Modelleri. Akademi Basın ve Yayıncılık, 2017. 8. Berman A., Snyder S., Frandsen G.: Kozier and Erb s Fundamentals of Nursing, Pearson, 2016. 9. Babadağ K., Atabek Aştı T. (Ed): Hemşirelik Esasları Uygulama Rehberi, İstanbul Tıp Kitabevi, 2012. 10. Wilkinson JM, Tras LS, Barnett KL, Smith MH: Fundamentals of Nursing (Two Volume Set) 3rd Edition, F.A. Davis Company Philadelphia, 2016. 11. Potter PA, Perry AG, Stockert P, Hall A.: Fundamentals of Nursing 8th Edition, Elsevier, 2013. 12. Taylor CR, Lillis C, LeMone P, Lynn P: Fundamentals of Nursing: The Art and Science of Nursing Care Seventh, North American Edition, Lippincott Williams & Wilkins, 2011. 13. Berman A., Snyder S., Frandsen G.: Kozier&Erb s Fundamentals of Nursing Concepts, Process and Practice Tenth Edition, Pearson, 2016. 14. Atabek Aştı T., Karadağ A (Çeviri Ed.): Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri, Nobel Kitabevi, 2011. 15. Birol, L.: Hemşirelik Süreci. 10. Baskı, İzmir, Etki Yayınları, 2011; 54-58. 16. Erkal İlhan S, Ançel G, Hakverdioğlu Yönt G. (Ed): Hemşirelik Tanıları, Girişimleri, Sonuçları. 1. Baskı, Andaç Yayınları, Alter Yayıncılık, Ankara, 2017. 17. Kapucu S, Akyar İ, Korkmaz F. (Çeviri Ed.). Hemşirelik Tanıları El Kitabı. 11. Baskı, Pelikan Yayınevi, 2018. * Dersin Temel Kaynak Kitapları 24