B.E.A. Mal Hzmet Pyasaları le Fnans Pyasalarının Ortak Denges Mal Pyasası Denges: (IS-LM) Model Mal Pyasasının denges Toplam Talep tüketm, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eştt. = C(-V)+I+G atırımlar k değşkenden etklendkler varsayılmaktadır. Bunlar satışlar ve faz oranıdır. Br ülkede satışlar artarsa yatırımlar artar. Dğer taraftan faz oranlarındak artış yatırımları azaltır. Bu varsayımlar altında yatırım fonksyonu: I = I (,) Böylelkle toplam talep aşağıdak şekl le yazılablr; =C(-V)+I(,)+G Toplam talep le üretm arasında k lşk vardır: ) Üretm arttıkça gelr artar böylelkle kşlern harcanablr gelrlernde artış yaşanır. ) Üretmdek artış berabernde yatırımlarda da artışa sebep olur. Bu şartlar altında ekonomdek denge aşağıda gösterlmektedr. Üretm Talep TT Üretm c 1 Toplam Talep TT C 0 =TT= Gelr Böyle br denge yaşanırken faz oranlarındak br artış toplam talebn daralmasına neden olmaktadır. Üretm düzey daha düşük br sevyede teşekkül etmektedr.
Talep TT Üretm c 1 Toplam Talep TT C 0 =TT= Çıktı İ 2 IS 2 1 Çıktı Faz oranlarında yaşanan değşmeler karşısında IS eğrs üzernde hareket edlmektedr. mevcut faz hadd düzeynde toplam taleb azaltan unsurlardak değşmeler karşısında IS eğrs sola, toplam talebn artmasına neden olan değşmeler karşısında IS eğrs sağa kayması beklenr. İ IS 2 IS 0 IS 1 İ
verglerdek artışlar toplam taleb azaltmakta ve IS eğrs sola doğru kaymaktadır. Eğer verglerde br azalış yaşanırsa toplam talepte br gelşme yaşanablr ve IS eğrs sağa doğru kayar. Fnans Pyasaları ve LM eğrs Para pyasalarındak denge şu şeklde yazılablmektedr; M=$L() M para arzı, $L() para talebn göstermektedr. $ nomnal gelr, se faz oranını göstermektedr. eğer fnans pyasalarında dengey gösteren denklemn her k tarafını P ye yan fyatlar genel sevyesne bölersek reel rakamlarla para pyasasındak dengeye ulaşırız; M/P = L() M S LM İ 2 M D 2 M D 1 M/P 2 1 Ver br faz oranında gelrdek artış () para talebnn artmasına neden olmaktadır. Mevcut sabt para arzı şartında para talebnde yaşanan artış faz oranlarının artmasına neden olmaktadır. Fnansal pyasalarda gelrdek () artış le faz oranlarındak () aynı yönlü artışı LM eğrs le açıklanmaktadır. Para arzında br artış yaşandığında (M) LM eğrs aşağı, para arzında azalma yaşandığında LM eğrs yukarı doğru kayar. İ LM 1 LM 2 İ 2
Her hang br reel para arzı sevyesnde gelrde yaşanan br artış para taleb artışına neden olmaktadır. Para talebnde yaşanan artış se faz oranlarının artmasına neden olmaktadır. Böylelkle LM eğrs yukarı yönlü br kayma sergler. Mal ve Fnans Pyasalarında Ortak Denge: Mal Pyasası Denges (IS) : =C(-V)+I(,)+G Fnans Pyasası Denges (LM) : M/P=L() Mal pyasasında faz oranlarındak artış üretm azaltırken faz oranlarındak azalış üretm arttırması beklenr. Bu pyasadak denge IS eğrs le temsl edlmektedr. Fnans pyasalarında üretmde yaşanan artış faz oranlarını arttırırken, üretmdek azalış faz oranlarını azaltması beklenr. Bu pyasadak denge LM eğrs le temsl edlmektedr. IS eğrs mal pyasasındak dengey, LM eğrs para pyasasındak dengey göstermektedr. Her k pyasanın kend çnde meydana gelen dengeden hareketle ekonomdek ortak denge (Mal + Fnans pyasaları) IS ve LM eğrlernn kesşmes sonucu karşımıza çıkmaktadır. IS LM İ 0 0 üretm, gelr Malye poltkalarının ekonomye etks: Hükümetn yönetmş olduğu ekonom poltkalarına malye poltkaları denr. Hükümetler verg oranlarını arttırarak veya azaltarak yada kamu harcamalarının arttırarak veya azaltarak ekonomye müdahale etmek sterler. Örneğn hükümetn verg oranlarında br artış yaptığını var sayarsak, verglerdek artış üretm düşürür. Bu gelşme IS eğrsnn sola kayması le sonuçlanır. Öte taraftan üretmdek azalış faz oranlarında azalma le kendn gösterr. Bu gelşme LM eğrs üzernde cereyan eder. IS 1 IS 0 LM İ 0 1 0 üretm, gelr
Para Poltkaları le Ekonomye Müdahale: Br ekonomde para poltkalarını yöneten kurum Merkez Bankasıdır. Merkez bankaları ekonomlere para arz ederek veya ekonomden para çekerek ekonomlerdek faz oranlarını kontrol altında tutmaya çalışırlar. Örneğm merkez bankası pyasaya para arz ettğ zaman pyasadak para mktarı artmakta ve pyasa faz oranı azalmaktadır. Faz oranının azalması üretmde artış olarak karşımıza çıkmaktadır. Dğer taraftan mal pyasasında fazlern düşmes yatırımları dolayısı le üretm arttırmaktadır. IS 0 LM 0 LM 1 İ 0 0 1 üretm, gelr Ortak ekonom Poltkaları Ekonomlerde yalnızca para poltkaları veya yalnızca malye poltkaları le stenlen sonuca ulaşmak her zaman mümkün olmayablr. Bu nedenle malye ve para poltkaları beraber uygulanmak zorunda kalır. Poltk brmler yan seçmle ktdara gelen hükümetler le özerk kamu yönetm olan merkez bankaları ortak ekonom poltkaları sürdürmek zorunda kalablrler. Her k kurumun brbrnden bağımsız poltka sürdürmeler ekonomlerde başarısızlıkla sonuçlanablmektedr.