2014-2023 İzmir Bölge Planı Haziran, 2013
Nüfus Yapısı Genel Bilgiler Yüzölçümü, 2002: 274,22 km 2 Nüfus, ADNKS, 2012: 76.598 kişi Nüfus Yoğunluğu, 2012: 280 kişi Şehirleşme Oranı, 2012: % 77 İl merkezine uzaklığı : 60 km İlçenin rakımı: 2 m. Coğrafi konumu: Doğusunda Manisa, güneybatısında Foça, kuzeyinde Bergama ve güneyinde Menemen bulunmaktadır. Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Durumu, DPT, 2004: Türkiye de 872 ilçe arasında 5. sıradadır. Bu konumuyla Aliağa, çalışma kapsamına giren ilçeler arasında İzmir in en gelişmiş ilçesi ve ülke genelinde de 1. derece gelişmiş ilçeler arasında sayılıyor. Aliağa nın 2011-2023 yılları arasında yaş grubuna göre nüfus dinamiklerinin değişimini gösteren projeksiyon tablosu aşağıdaki gibidir: Yaş Grubu 2011 2016 2021 2023 0-4 5040 4835 4554 4439 5-9 4631 4934 4733 4623 10-14 5197 4624 4926 4846 15-19 5183 5185 4613 4734 20-24 5147 5164 5167 4939 25-29 6474 5128 5144 5145 30-34 6603 6447 5107 5113 35-39 5474 6568 6412 5880 40-44 4989 5432 6517 6456 45-49 5285 4929 5367 5796 50-54 4329 5183 4834 5005 55-59 3351 4189 5021 4886 60-64 2404 3178 3971 4290 65-69 1530 2206 2914 3203 70-74 1115 1325 1911 2156 75-79 879 879 1039 1224 80-84 534 584 586 628 85-90 201 273 297 298 90+ 66 85 115 120 Toplam 68432 71147 73228 73779 Kaynak: Fonksiyonel Bölge ve Alt Bölgelerin ve Bölgelerarası İlişkilerin Tespiti Çalışması, 2013 Aliağa ya ilişkin nüfus projeksiyonları incelendiğinde, Türkiye genelinde var olan ve İzmir özelinde daha belirgin olan nüfusun yaşlanma eğilimi Aliağa ilçesinde de görülmektedir. 2023 yılında 2011
yılına göre, 0-19 yaş arası nüfusta % 7 azalma, 45 ile 90 ve üstü yaş arası nüfusta % 40 oranında artış olacağı öngörülmektedir. İstihdam İlçe bazında resmi istatistik olarak yayınlanmakta olan güncel veri bulunmamaktadır. Bu kapsamda ulaşılabilen son veri 2000 yılı Genel Nüfus Sayımlarından elde edilmiş sektörel işgücü verileridir. 2014-2023 İzmir Bölge Planı çalışmaları çerçevesinde gerçekleştirilmiş olan Fonksiyonel Bölgeleme ve Altbölgeleme Analizi çalışması kapsamında 2000 yılı verilerinden yola çıkılarak 2023 yılı için sektörel işgücü oranlarına ilişkin projeksiyon yapılmış olup, Aliağa ya ilişkin oluşan tablo aşağıdaki gibi ortaya çıkmıştır: İlçe Düzeyinde Sektörel İşgücü Oranları ve Projeksiyonu (2000-2023) Sektör Aliağa Aliağa İzmir İzmir 2000, % 2023, % 2000, % 2023, % Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık 33.48% 20.93% 28,54% 17,32% Madencilik ve Taş Ocakçılığı İmalat Sanayi 0.59% 0.21% 0,15% 0,05% 30.25% 33.65% 20,09% 21,70% Elektrik, Gaz ve Su 1.12% 1.90% 0,34% 0,56% İnşaat 5.72% 9.10% 5,29% 8,18% Toptan ve Perakende Ticaret, Lokanta ve Oteller 9.26% 11.57% 14,54% 17,63% Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama 5.04% 6.07% 4,39% 5,14% Mali Kurumlar, Sigorta, Taşınmaz Mallara Ait İşler Ve Kurumları, Yardımcı İş Hizmetleri 2.55% 3.20% 4,59% 5,59% Toplum Hizmetleri, Sosyal ve Kişisel Hizmetler 11.96% 13.37% 21,94% 23,81% İyi Tanımlanmamış Faaliyetler 0.03% 0.00% 0,11% 0,02% Toplam 100% 100% 100% 100% Kaynak: Fonksiyonel Bölge ve Alt Bölgelerin ve Bölgelerarası İlişkilerin Tespiti Çalışması, 2013 2000 yılında Aliağa daki sektörel işgücü dağılımında ilk 3 sırayı; Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık; İmalat Sanayi ve Toplum Hizmetleri, Sosyal ve Kişisel Hizmetler sektörlerinin aldığı görülmektedir. Sektörel işgücü oranlarının değişimi incelendiğinde; 2023'te Aliağa'da Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık sektörünün payının yaklaşık % 38 azalacağı; buna karşın İmalat Sanayinin payının % 11, inşaat sektörünün % 59, Toplum Hizmetleri, Sosyal ve Kişisel Hizmetler sektörünün payının ise % 12 oranında artacağı görülmektedir. Yine hizmetler sektörü içinde yer alan Toptan ve Perakende Ticaret, Lokanta ve Oteller sektörünün payı % 25, Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama sektörünün payı % 20 artacağı öngörülmektedir.
Eğitim 2014-2023 İzmir Bölge Planı İlçe Toplantıları Aliağa ya ilişkin ilçe bazında erişilebilen önemli eğitim göstergeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir: İlçe adı Derslik Başına Öğrenci Sayıları, Aliağa-İzmir (2012-2013) İlkokulda derslik başına düşen öğrenci sayısı Ortaokulda derslik başına düşen öğrenci sayısı Genel lise derslik başına düşen öğrenci sayısı Meslek lisesi derslik başına düşen öğrenci sayısı Aliağa 20 26 28 42 İzmir 27 41 31 39 Kaynak: İzmir Milli Eğitim Müdürlüğü, 2013 Aliağa da derslik başına öğrenci sayısının, meslek liseleri hariç genel olarak İzmir den daha iyi durumda olduğu görülmektedir. İlçe adı 2011-2012 Eğitim Dönemi Okullaşma Oranları (%) Okul öncesi (3-5 yaş) (net) İlköğretim (6-13 yaş) (net) Ortaöğretim (genel-meslek lisesi, brüt) Aliağa 45,56 100,09 92,05 İzmir 48,85 102,88 104,68 Kaynak: İzmir Milli Eğitim Müdürlüğü, 2013 Aliağa'da okul öncesi okullaşma oranı İzmir den daha kötü durumdadır. Ortaöğretim okullaşma oranı % 100'e çıkarılmalıdır. İlçelere Göre 15+ Yaş okuma Yazma Bilmeyen Oranı, 2012 (%) Kaynak: TÜİK, 2013 15 ve üzeri yaşta okuma yazma bilmeyen oranı açısından İzmir % 2,4 oranı ile % 5,08 oranına sahip olan Türkiye den daha iyi durumda bulunmaktadır. Aliağa ise ilçeler arasında % 1,29 değeri ile 7. sırada yer almaktadır ve İzmir genelinden daha iyi durumda olduğu görülmektedir.
İzmir İlçeleri Yükseköğretim ve Üstü Okul Mezunu Oranı, 2012 (%) Kaynak: TÜİK, 2013 Yükseköğrenim ve üstü okul mezunu oranı açısından İzmir % 14,81 oranı ile yine Türkiye genelinden daha iyi durumdadır. Aliağa, 30 ilçe arasında % 13,40 değeri ile 15. sırada yer almaktadır. Tarım Tarım Alanlarının Kullanış Amaçlarına Göre Dağılımı (hektar, 2011) Tarla Alanı Ekilen Nadas Toplam Sebze Alanı Meyve Alanı Kavaklık Süs Bitkileri Boş Arazi Toplam Tarım Alanı Tarım Alanı Oranı (%) Aliağa 5.764 290 6.054 242 5.036 5 2 735 12.074 44,1 İzmir 141.583 4.248 145.831 40.971 141.548 1.159 735 10.875 341.119 28,2 Kaynak: İzmir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2012 İlçelere Göre Sulanan Tarım Alanları (hektar, 2011) Toplam Tarım Alanı Sulanan Alan Sulanmayan Alan Sulanan Alan/Toplam Tarım Alanı (% ) Aliağa 12.074 1.976 10.099 16,4 İzmir 341.119 179.547 161.572 52,6 Kaynak: İzmir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2012 İlçede toplamda 12.074 hektar alan tarımsal üretim için kullanılmaktadır. Toplam alan içerisindeki tarım alanının oranı % 44,1 ile İzmir ortalamasının üstünde yer almaktadır. İlçedeki tarımsal üretim için kullanılan alanın yarısının tarla alanı, diğer yarısının meyve üretimi için kullanıldığı ve tarım alanlarının sadece % 16'sının sulandığı görülmektedir.
Kültür Aliağa'da bulunan antik kent ve ören yerleri şunlardır: Gryneian; Kyme (Nemrut); Myrina; Gryneia;Aigaia (Hacıömerli Köyü) Aliağa da 25 i arkeolojik, 3 ü doğal sit olmak üzere toplam 28 adet sit alanı bulunmaktadır. Ayrıca ilçede 5 adet taşınmaz kültür varlığı yer almaktadır. Aliağa da; 89 u kültür-sanat ile ilgili olmak üzere 182 dernek, 4 adet vakıf olmak üzere toplamda 186 STK bulunmaktadır. Faaliyette olan 1, yapımı devam eden 2 kültür merkezi, 1 açık hava tiyatrosu, 1 cep sineması, 1 sergi salonu, 1 çok amaçlı salon, 1 halk kütüphanesi bulunmaktadır. Müze yoktur. 1 gazete yayın hayatına devam etmektedir. Aliağa da Düzenlenen Kültür Etkinlikleri Etkinlik Adı Düzenleyen Kuruluş Tarih Kaç Yıldır Düzenlendiği Helva Şenliği Nisan - Helvacı Belediyesi Yağlı Pehlivan Güreşleri Nisan 1 Zeytin ve Deniz Festivali Yenişakran Belediyesi Temmuz 5 Uluslararası Özgür Dünya Çocuk Şenliği 22-24 Nisan 23 Genç Yetenekler Müzik Şöleni Aliağa Belediyesi - 2 Uluslararası Aliağa Emek ve Barış Festivali Eylül 22 Turizm Kaynak: İzmir Kültür Ekonomisi Envanteri ve Gelişme Stratejisi, 2013 İlçede turizm işletme belgeli 3 konaklama tesisinde toplam 232 yatak bulunmaktadır. Sağlık Aliağa da 1 Devlet Hastanesi bulunmaktadır. Aliağa Devlet Hastanesi Acil ve Poliklinik Ek Binası proje aşamasındadır. İlçede 7 adet Aile Sağlık Merkezi, 23 adet Aile Hekimliği Birimi, 4 adet Sağlık Evi, 3 hekim muayenesi, 14 adet Diş Hekimi Muayenehanesi bulunmaktadır. Sanayi Aliağa Organize Sanayi Bölgesi'nde 15 tesis faaliyette olup 691 kişiye istihdam sağlanmıştır. OSB'deki firmalar kimya, inşaat, makine, metal ve plastik sektörlerindedir. Aliağa Küçük Sanayi Sitesi'nde bulunan 254 işyerinin tamamı dolu olup 500 kişiye istihdam sağlamaktadır.
Lojistik Aliağa ilçesindeki Nemrut Körfezi nde bulunan özel sektöre ait 12 iskele ve rıhtım, kendi kuruluşlarına ait yüklerin yanı sıra üçüncü şahıslara da hizmet vermektedir. İzmir Limanı nın kent merkezinde kalan konumu ve sıkışıklık nedeniyle yaşanan uzun süreli beklemeler, Aliağa bölgesindeki iskelelerin kullanım oranını artırmıştır. Aliağa-Nemrut İskeleleri Yük ve Konteyner Trafiği, 2010-2012 Kaynak: Aliağa Liman Başkanlığı, 2013 Bölgede, iskelelere giden yolun yetersiz kalmasından dolayı trafik sorunları yaşanmaktadır. Aliağa Rafinerisi ve Nemrut Körfezi civarındaki sanayi tesislerinin ham ve mamul maddeleri ile yolcu taşınmasına hizmet vermek ve Nemrut Körfezi ndeki iskelelerde elleçlenen yüklerin demiryolu şebekesi ile en ekonomik şekilde taşınmasını sağlamak amacıyla Menemen-Aliağa Çift Hatlı Demiryolu inşaatı yapılmaktadır. Nemrut Körfezi demiryolu bağlantısı ana hat güzergahının 9 km. uzunluğundaki altyapısı ray döşenerek işletmeye açılacak duruma gelmiştir. İzmir de bulunan antrepolar Aliağa, Kemalpaşa ve Torbalı ilçelerinde yoğunlaşmıştır. Yenilenebilir Enerji İlçe, rüzgar enerjisi bakımından potansiyel taşıyan ilçelerdendir. İzmir de 13 adet rüzgar enerji santrali toplam 382,40 MW kurulu güç ile faaliyet göstermektedir. Bunlardan 4 adedi toplam 82 MW kurulu güç ile Aliağa'dadır. Jeotermal kaynakların özellikte seracılıkta kullanım potansiyeli mevcuttur. Çevre Yıllar Gemi Sayısı Yükleme-Boşaltma (Ton) Konteyner (TEU) 2010 4.558 37.033.271 239.166 2011 4.954 34.414.396 384.559 2012 5.221 39.167.072 412.559 Türkiye genelindeki gelişmiş atık su arıtma tesislerinin % 25 i (13 adet) İzmir de bulunmaktadır. Bu çerçevede Foça, Menemen, Kemalpaşa, Aliağa, Seferihisar, Torbalı, Urla, Bayındır, Selçuk, Menderes, Ödemiş ilçelerinde belli bir seviyeye erişilmiştir 2011 yılı itibariyle, İzmir'deki 2 düzensiz atık depolama alanından biri Aliağa'dadır. Aliağa da etkinlik gösteren ve yönetmeliklerde kirletici vasfı yüksek tesisler olarak sınıflandırılan elektrik ark ocaklı demir çelik tesisleri (hurdadan çelik üreten tesisler), gemi söküm tesisleri, rafineri, petrokimya, gaz dolum tesisleri, haddehaneler vb. diğer tesisler önemli hava kirletici kaynaklar konumundadır. Ancak Aliağa'da hava ölçüm istasyonu bulunmamaktadır. Ağır sanayinin yoğun olduğu Aliağa Nemrut bölgesinde, DEÜ Çevre Mühendisliği Bölümü tarafından yapılan araştırmalarda, bölgedeki kalıcı organik kirleticilerin kaynakları, havada ve
topraktaki düzeyleri incelenmiştir. Sonuçlar, bölgenin partikül madde bünyesindeki ağır metaller ve organik kirleticiler açısından yoğun bir kirlilik altında olduğunu göstermiştir. İzmir de üretilen tehlikeli atık miktarı tüm Türkiye deki tehlikeli atık miktarının % 25 ini oluşturmakta ve İzmir diğer illerle karşılaştırıldığında birinci sırada yer almaktadır. Endüstriyel ve tehlikeli atıklar açısından en sorunlu ilçe, 5 adet demir çelik tesisi, 2 adet petrokimya tesisi ve bir adet gemi söküm bölgesi ile Aliağa'dır. Ulaşım Aliağa İzmir'i Çanakkale'ye bağlayan güzergah üzerinde bulunmaktadır. İZBAN'ın kuzey aksında, 52 kilometrelik Aliağa-Bergama hattının yapımı planlanmaktadır. Bankacılık Aliağa da Bulunan Banka Şube Sayıları, (2008-2011) İlçe 2008 2009 2010 2011 Aliağa 22 22 21 20 İzmir Toplam 659 676 696 720 Kaynak: TBB, 2012 Son yıllarda Aliağa'da bulunan banka sayısındaki azalma dikkat çekicidir. Aliağa Kent Vizyonu Toplantısı'nda Gündeme Gelen Konular: Kent Vizyonu toplantısı, Aliağa Ticaret Odası'nın öncülüğünde Aliağa'nın vizyonunun oluşturulması çalışmaları kapsamında yapılan ikinci toplantıdır. Bu toplantıya ilçede bulunan bazı kamu kurumları temsilcileri, belediye bürokratları, belediye meclis üyeleri, akademisyenler katılım sağlamıştır. Sorunlar: Şehir merkezinde trafik ve otopark sıkıntısı mevcut. Sanayi kenti ama sanayi kentine yönelik bir imar planı yapılmamış. Kuzey Ege Bölgesi'nin özel hastane ihtiyacı bulunuyor. Aliağa'nın giriş ve çıkışlarında büyük alışveriş merkezi ihtiyacı var. Dış ve iç göç fazla, bunun getirdiği entegrasyon sorunları ve etnik/kültürel sorunlar mevcut. Aliağa'da sağlık konusunda sıkıntı var, sanayi işyeri sayısı fazla ama buna yönelik üniteler (örn.yanık ünitesi) yok, doktor sayısında sıkıntı var. Sanayi ile Aliağa arasında diyalog yok, fabrika sahipleri ve üst yöneticileri Aliağa'da yaşamıyor ya da lojmanlarda yaşıyor. Cezaevinin bulunduğu mevkide planlama yok. Gemi söküm bölgesi dikkate alınmıyor, asbestler havada uçuşuyor. Avantajlar ve Fırsatlar: Kentsel dönüşüm Aliağa için bir fırsat. Aliağa antik bir liman kenti, marka kent olmak için her şeye sahip.
İZBAN Bergama'ya devam edecekse, tren hattı Aliağa'yı bölmemeli, yukarıdan çevre yoluna paralel geçmeli. Otogar da orada olmalı. Hatta kuzeyden gelenler (Bergama, Dikili, Kınık) için Aliağa otogarı son durak olmalı, buradan İzmir'e İZBAN'la aktarma yapılarak İzmir trafiği rahatlatılmalı. Limana gelen/giden yük rakamları gittikçe artıyor. Isıtmada jeotermal kullanılabilir, kullanılmıyor. Bir araya gelinecek mekanlar yaratmak gerek, diyalog gerek.