Burdur Gölü'ndeki Sıcaklık, Çözünmüş Oksijen, ph ve Elektriksel İletkenlik Değerlerinin Dikey Yönde Değişimi



Benzer belgeler
Atatürk Baraj Gölü nde Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijenin Derinliğe Bağlı Değişimleri. Fırat Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Elazığ

BURDUR GÖLÜ NÜN SU KALİTESİ, PLANKTONU VE VERİMLİLİK DÜZEYİ

ÇEV 219 Biyoçeşitlilik. Ötrofikasyon. Ötrofikasyon

Murat Nehri (Elazığ) nin Bazı Fizikokimyasal Parametreler Açısından Su Kalitesinin Belirlenmesi

Yazışma Adresi: İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi. İçsular Biyolojisi Anabilim Dalı Ordu Cad. No: Laleli / İstanbul

göl, çöl, öl Doç. Dr. Ömer Elitok SDÜ Jeotermal Enerji, Yeraltısuyu ve Mineral Kaynakları Araştırma ve Uygulama Merkezi 27 Mart 2013 Isparta

SU KALİTE ÖZELLİKLERİ

TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA KURUMU

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOMİSYONU

Sazlıdere Barajı (İstanbul) nda Fitoplankton Biyoması ve Bunu Etkileyen Fizikokimyasal Faktörlerin İncelenmesi

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Uzmanı Olduğu Bilim Dalları: Tatlısu Algleri Taksonomisi ve Ekolojisi, Limnoloji, Hidrobotanik

Elazığ İlinde Bir Maden Sahasından Kaynaklanan Sızıntı Sularının Maden Çayına Etkisi: II. Diğer Parametreler

İZNİK GÖLÜ SU KALİTESİNİN FİTOPLANKTON GRUPLARINA GÖRE BELİRLENMESİ

Dicle Baraj Gölü Su Kalitesinin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ne Göre Değerlendirilmesi

Keban Baraj Gölü nde Yaşayan Barbus rajanorum mystaceus (Heckel, 1843) ün Geri Hesaplama Yöntemiyle Uzunluklarının Belirlenmesi

BALIK GÖLÜ (KIZILIRMAK DELTASI, SAMSUN) SU KALİTESİNİN KONUMSAL ANALİZİ

BORÇKA BARAJ GÖLÜ (ARTVİN ) SU KALİTESİNİN ARAŞTIRILMASI

ISO Doğal ve Yapay Göllerden Numune Alma Kılavuzu TS 6291 Göl ve Göletlerden Numune Alma Kuralları

KEMER BARAJ GÖLÜ'NDEKİ Cypr nus carpio L., 1758'NUN BAZI BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ

Bir Balık Üretim Tesisi (Elazığ) ndeki Balık Havuzlarında Su Kalitesi ve Mevsimsel Değişimleri

Hazar Gölü ne Boşalan Akarsuların Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri

DRENAJ KANALLARINDA MEVSİMSEL KİRLENMENİN BELİRLENMESİ, AŞAĞI SEYHAN ÖRNEĞİ *

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma

508 HİDROLOJİ ÖDEV #1

Determining some heavy metal concentrations in water and sediments samples taken from Gediz River. Title Institution / University Year

KEMER BARAJ GÖLÜ NDEKİ SAZANIN (Cyprinus carpio L., 1758) GONADOSOMATİK İNDEKS DEĞERİ VE ET VERİMİ

Turkey) on Sea Urchin (Paracentrotus lividus) Fresenius Environmental Bulletin,

Yazışma Adresi: İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi. İçsular Biyolojisi Anabilim Dalı Ordu Cad. No: Laleli / İstanbul

ATMOSFERDEKİ YAĞIŞA GEÇERİLİR SURUHARI MİKTARININ HESAPLANMASI

Bir Akarsu Ortamında (Berdan Çayı, Tarsus-Mersin) En Düşük ve En Yüksek Akım Dönemlerinde Bazı Fiziko-Kimyasal Parametrelerin İncelenmesi

Eğirdir Gölü Makrofitlerinin Gelişme ve Yayılma Özelliklerinin Sualtı Gözlemleri ile İzlenmesi

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI İZLEME VE SU BİLGİ SİSTEMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

15 Nisan 2015 ÇARŞAMBA. Resmî Gazete. Sayı : YÖNETMELİK. Orman ve Su İşleri Bakanlığından: YÜZEYSEL SU KALİTESİ YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİNDE

İSTANBUL BOĞAZI SU SEVİYESİ DEĞİŞİMLERİNİN MODELLENMESİ. Berna AYAT. İstanbul, Türkiye

SU BİTKİLERİ 3. Prof. Dr. Nilsun DEMİR

EĞİRDİR GÖLÜ SU KALİTESİ

Esin Ö. ÇEVİK Prof. Dr.

ADAPAZARI KENTSEL ATIKSU ARITMA TESĐSĐ ATIKSUYUNUN KARAKTERĐZASYONUNUN ĐNCELENMESĐ VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐ

Çanakkale Boğazı nda Nütrient ve Klorofil-a Düzeylerinde Meydana Gelen Aylık Değişimler*

TUNCELİ İLİ VE ÇEVRESİ TATLI SU KAYNAKLARINDA SUYUN FİZİKO-KİMYASAL PARAMETRELERİ VE NİTROJENLİ BİLEŞİKLERİN MEVSİMSEL DEĞERLERİ

EĞİTİM BİLGİLERİ. Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Fakültesi 1992

Elazığ İli Karakoçan İlçesinden Elde Edilen Sütlerde Yağ ve Protein Oranlarının AB ve Türk Standartlarına Uygunluklarının Belirlenmesi

Türkiye de iklim değişikliği ve olası etkileri

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi

Batman İlinden Elde Edilen Sütlerde Toplam Yağın Türk ve Avrupa Birliği Standartlarına Uygunluğunun Belirlenmesi

TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR

Balık Üretiminde Su Kalitesi. Prof. Dr. Serap Pulatsü

AYVALIK KÖRFEZİ'NDE SU KALİTESİNİN İNCELENMESİ

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi/ Journal of The Institute of Natural & Applied Sciences 17 (1):6-12, 2012

Yüzey suyu kütlesi tipolojisi, Tuna Nehir Havzası Ülkeleri ve Ukrayna Deneyimi

Araştırma Makalesi / Research Article

BAZI İLLER İÇİN GÜNEŞ IŞINIM ŞİDDETİ, GÜNEŞLENME SÜRESİ VE BERRAKLIK İNDEKSİNİN YENİ ÖLÇÜMLER IŞIĞINDA ANALİZİ

MARMARA DENİZİ ARAŞTIRMALARI NİSAN 1994 ÖLÇÜMLERİ İLK BULGULAR M. Levent Artüz

Examination of Long Period Precipitation and Temperature Trendlines at Tokat Kazova from Drought Point of View

Mahmut ELP*, Fazıl ŞEN, Ataman Altuğ ATICI. The Distribution Area of Tarek (Alburnus Tarichi (Guldenstaedtii, 1814)) in the Van Lake Basin, Turkey

İÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ

Celal Bayar Üniv. Fen Bilimleri Enst (Manisa)

6.1. SU VE TOPRAK YÖNETİMİ İSTATİSTİKLERİ 2. Mevcut Durum

Dersin Kodu

TARIMSAL DRENAJ HAVZALARINDA SU BÜTÇESİ HESABI: SEYHAN ALT HAVZASI ÖRNEĞİ

EĞREKKAYA BARAJ GÖLÜ LİMNOLOJİSİ

ÇEV 219 Biyoçeşitlilik. Ekolojik Etkileşimler. Ekolojik Sistemler

İzmir İli Seferihisar İlçesinde Yetiştirilen Keçilerden Elde Edilen Sütlerde Biyokimyasal Parametrelerin Türk Standartlarına Uygunluğunun Belirlenmesi

KONYA İLİ HAVA KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Akım ve Direnç. Bölüm 27. Elektrik Akımı Direnç ve Ohm Kanunu Direnç ve Sıcaklık Elektrik Enerjisi ve Güç

Kentsel Hava Kirliliği Riski için Enverziyon Tahmini

Kimyasal Toprak Sorunları ve Toprak Bozunumu-I

DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı

ULUABAT GÖLÜ SU KALİTESİNİN TÜRK MEVZUATINA VE ULUSLARARASI KRİTERLERE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

KESTEL DERESİ (BURDUR) SU KALİTESİNİN BELİRLENMESİ VE ALABALIK YETİŞTİRİCİLİĞİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

KLOROFLOROKARBON (CFC) GAZLARININ YERALTISUYU ÇALIŞMALARINDA KULLANIMI

BURSA HAMİTLER SIZINTI SUYU ARITMA TESİSİNİN İNCELENMESİ

KUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ

Marmara Kıyıları Hassas Alan Yönetimi

Ýsmet UYSAL Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, ÇANAKKALE,

Akvaryum veya küçük havuzlarda amonyağın daha az zehirli olan nitrit ve nitrata dönüştürülmesi için gerekli olan bakteri populasyonunu (nitrifikasyon

İyi kalitedeki yem seçimi ve yönetimi, Yoğun yetiştiricilik yapılan karides havuzlarında mekanik havalandırma yapılması, Mümkün olabildiğince su

PROJE AŞAMALARI. Kaynak Envanterinin Oluşturulması. Emisyon Yükü Hesaplamaları

Su Yapıları I Su Kaynaklarının Geliştirilmesi

1.GİRİŞ. Şevki İSKENDEROĞLU 1, Bahadır İbrahim KÜTÜK 2, Şerife Pınar GÜVEL 3, Aynur FAYRAP 4,Mehmet İrfan ASLANKURT 5

SULAMA VE ÇEVRE. Küresel Su Bütçesi. PDF created with pdffactory trial version Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ

IŞIKLI GÖLÜNDE YAPILAN LİMNOLOJİK ÇALIŞMALAR BALIK POPULASYONLARININ TESPİTİ AVLANABİLİR STOK MİKTARI ve BALIKLANDIRMA ÇALIŞMALARI

AŞAĞI SEYHAN NEHRİ SU KALİTESİ DEĞİŞİMİNİN QUAL2E MODELİ İLE İNCELENMESİ

Tunceli Evsel Atıksu Arıtma Tesisinin Arıtma Etkinliğinin Değerlendirilmesi

BİYOLOJİK YÖNTEMLE ARITILAN KENTSEL ATIK SULARIN YENİDEN KULLANIMI İÇİN NANOFİLTRASYON (NF) YÖNTEMİNİN UYGULANMASI

KENTLERDE SU YÖNETİMİ İLE UYUM POLİTİKALARI. Dr. Tuğba Ağaçayak

Apa Baraj Gölü nün (Konya) Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Araştırılması

ISSN: Yıl /Year: 2017 Cilt(Sayı)/Vol.(Issue): 1(Özel) Sayfa/Page: Araştırma Makalesi Research Article. Özet.

YABANCI DİL BİLGİSİ Yabancı Dil / Derecesi KPDS ÜDS TOEFL IELTS İngilizce GÖREV YERLERİ (Tarih/ Unvan/ Kurum)

Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel)

Havacılık Meteorolojisi Ders Notları. 3. Atmosferin tabakaları

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/8) Akreditasyon Kapsamı

ANALİZ LİSTESİ EKOSFER LABORATUVAR VE ARAŞTIRMA HİZMETLERİ SAN. VE TİC.LTD.ŞTİ. SU ANALİZLERİ. Toplam Çözünmüş Mineral Madde (TDS) Tayini

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.

Examination of Water Level Changes of Lake Iznik with Meteorological Data. İznik Gölü Su Seviyesindeki Değişimin Meteorolojik Verilerle İncelenmesi

Ankara Atmosferinde Toplanan PM2.5 Örneklerinde n Alkan Konsantrasyon Seviyelerinin Mevsimsel Değişimlerinin Değerlendirilmesi

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

*E mail:

Limnolojide Gelişmeler

Transkript:

E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 2008 E.U. Journal of Fisheries & Aquatic Sciences 2008 Cilt/Volume 25, Sayı/Issue 4: 283 287 Ege University Press ISSN 1300-1590 http://jfas.ege.edu.tr/ Burdur Gölü'ndeki Sıcaklık, Çözünmüş Oksijen, ph ve Elektriksel İletkenlik Değerlerinin Dikey Yönde Değişimi *İskender Gülle 1, İsmail İbrahim Turna 2, Salim Serkan Güçlü 2, Fahrettin Küçük 2, Pınar Gülle 1, Zekiye Güçlü 2 1Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi. Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, 15100, Burdur, Türkiye 2Süleyman Demirel Üniversitesi, Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi, 32500, Eğirdir, Isparta, Türkiye *E mail: igulle@mehmetakif.edu.tr Abstract: The vertical profile of water temperature, dissolved oxygen, ph and conductivity in Lake Burdur, Turkey. This study was conducted in Lake Burdur, a Na-Mg-(Cl)-SO4-HCO3 type alkaline lake having 140 km 2 surface area and 70 m maximal depth. Measurements of temperature, ph, dissolved oxygen, conductivity and salinity parameters were taken on monthly basis from the surface level to 30 m depth (in stratification period to 60 m) between December 2003 and November 2004. Epilimnion temperatures of the warm monomictic type Lake Burdur ranged seasonally between 6-25.3 o C despite hypolimnion remained constant year round at 6-8 C, not forming a mixture at all. In the lake thermal stratification were detected between months May and October. Dissolved oxygen trend relative to depth is clinograde type, as in eutrophic lakes. In both periods, in which the stratification occurring or not, generally below 20 m a sudden drop of oxygen concentration and below 24 m anoxic conditions were found to be dominant. According to annual averages, elilimnion covered 0-7.5 m, while thermocline was between 7.5-12.5 and hypolimnion lower depths. According to measurements on 17.07.2004 to 60 m, ph at surface was determined as 9.15, at 35 m 9.35 and at 60 m again 9.15; conductivity at surface was determined 28.9, while at 60 m 30.86 ms/cm; salinity was found to be 17.8 at surface, 19.6 at 50 m, 19.1 ppt at 60 m. Key Words: Lake Burdur, water quality, thermal stratification, alkaline lake. Özet: Bu çalışma, Göller Bölgesi nde yer alan, 140 km 2 yüzölçümünde, 70 m derinliğinde, Na-Mg-(Cl)-SO4-HCO3 tipinde ve alkalin özellikteki Burdur Gölü nde yürütülmüştür. Aralık 2003-Kasım 2004 tarihleri arasında, aylık olarak, yüzeyden 30 m derinliğe (tabakalaşma döneminde 60 m) kadar göl suyunun sıcaklık, ph, çözünmüş oksijen, elektriksel iletkenlik ve tuzluluk değişimleri ölçülmüştür. Ilık monomiktik tipteki gölün epilimniyon sıcaklığı, mevsimsel olarak, 6-25.3 C arasında değişmesine rağmen hipolimniyon sıcaklığı genellikle yıl boyunca 6-8 C arasında sabittir. Gölde Mayıs Ekim ayları arasında ısıl tabakalaşma durumu saptanmıştır. Isıl tabakalaşma sırasındaki çözünmüş oksijenin dikey değişim eğrisi, genellikle ötrofik göllerde görülen klinograt tiptedir. Isıl tabakalaşmanın oluştuğu ve oluşmadığı dönemlerin her ikisinde de genellikle 20 m den sonra çözünmüş oksijen içeriğinin ani biçimde düştüğü ve 24 m den sonra anoksik koşulların egemen olduğu belirlenmiştir. Yıllık ortalama değerlere göre, epilimniyon tabakasının 0-7.5; termoklin tabakasının 7.5-12.5 ve hipolimniyon tabakasının 12.5 m den sonraki derinlikleri kapsadığı belirlenmiştir. 17.07.2004 tarihinde 60 m derinliğe kadar yapılan ölçümlerde ph yüzeyde 9.15, 35 m de 9.35 ve 60 m de tekrar 9.15, elektriksel iletkenlik yüzeyde 28.9 ve 60 m de 30.86 ms/cm, tuzluluk yüzeyde 17.8, 50 m de 19.6 ve 60 m de 19.1 ppt olarak belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Burdur Gölü, su kalitesi, ısıl tabakalaşma, alkalin göl. Giriş Tuzlu göller dünyada ve ülkemizde geniş bir dağılım göstermelerine karşın hak ettikleri ilgiyi bulamamışlardır. Bunun en önemli nedeni kuşkusuz bu göllerin ekonomik faydalarının çok az olmasıdır (Cole, 1983). Tuzlu-acı göller tür sayısı ve üretkenlik yönünden çoğu zaman oldukça fakir olmasına karşılık barındırdıkları endemik türler ve değişik yaşam ortamları sunmaları, sucul sistemlerin evrimsel gelişimine ışık tutmaları nedeni ile biyolojik çeşitlilik açısından önemlidirler (Williams, 1996). Tuzlu göller, tür çeşitliliğinin az ve diğer sistemlerden daha yalıtılmış olarak bulunmaları nedeniyle daha basit bir besin ağı ilişkisine sahiptirler. Bu nedenle normalde son derece karmaşık ve zor olan besin dinamiğinin işleyişi bu tip göllerde daha kolay anlaşılabilmektedir (Cole, 1983). Türkiye de yüzey alanı 350 ha dan büyük ve tuzluluğu 3 g/l olan, lagün ve östuariler dışında başlıca 19 göl bulunmaktadır. Çeşitli kaynaklara göre, az miktarda değişmekle beraber, bu göllerin toplam yüzey alanları yaklaşık olarak 6100 km 2 dir (Anonim, 1993 ve 1998; Kazancı ve diğ., 1998). Türkiye de sayıları 300 ü aşan ve 9860 km 2 lik bir alanı kaplayan sürekli göllerin yaklaşık %60 lık bir kısmını (6100 km 2 ) tuzlu göller oluşturmaktadır (Anonim, 1993). Kapalı bir havzada oturan Burdur Gölü nün beslenişi yağış, yüzeysel akışlar ve yeraltı suyu akımı ile boşalımı ise, göl alanından buharlaşma yoluyla gerçekleşmektedir. Yirmi yedi yıllık dönem içerisinde, göl seviyesinde yaklaşık 10 m lik bir düşüş olmuş; 1975 yılında 210 km 2 olan göl alanı, 2002

284 Gülle ve diğ. / E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 25 (4): 283 287 yılında 153 km 2 ye kadar gerilemiştir (Şener ve diğ., 2005). En derin yeri yaklaşık 70 m olan gölün ortalama derinliği 40 m, drenaj alanı 6.150 km 2, deniz seviyesinden yüksekliği 850 m (Altındağ ve Yiğit, 2002) ve Na-Mg-(Cl)-SO4-HCO3 tipinde iyonik baskınlığa sahiptir (Kazancı ve diğ., 1998). Burdur Gölü nde ilk limnolojik çalışmalar 1950 li yıllarda Nümann (1958) tarafından başlatılmış, bunu 60-70 li yıllarda Akşiray (1982) ın çalışmaları izlemiştir. Sonraki yıllarda Kazancı ve diğ. (1998), Altındağ ve Yiğit (2002), Girgin ve diğ. (2004), Turna ve diğ. (2005) gölde ayrıntılı limnolojik araştırmalar yapmışlardır. Burdur Gölü fitoplanktonu içinde Bacillariophyta dan 9; Chlorophyta dan 4; Cyanophyta ve Dinophyta dan 2 şer olmak üzere toplam 17 takson belirlenmiştir. Bunlardan Amphiprora alata, Nitzschia sigmoidea, Campylodiscus clypeus var. bicostatus, Chaetoceros sp. (Bacillariophyta) ve Peridinium cinctum (Dinophyta) en baskın taksonlar olmuştur. Potamogeton sp. ve Chara sp. yer yer gelişim gösteren submers vejetasyondur (Turna ve diğ., 2005). Burdur Gölü nde zaman zaman Nodularia spumigena (Cyanobacteria) patlaması görüldüğü çeşitli araştırmalarda rapor edilmiştir (Yıldırım ve diğ., 2008). Kazancı ve diğ. (1998) nin çalışmalarında, Burdur Gölü nün trofik düzeyi çok düşük iken (ort. klorofil-a 0.006 mg/m 3 ; Girgin ve diğ. (2004) nin çalışmasında belirgin olarak artmış (maks. klorofil-a 14.7 mg/m 3 ), Turna ve diğ. (2005) nin bulgularına göre artış eğilimini sürdürmüş (maks. klorofil-a 24.4 mg/m 3 ) ve ötrofik düzeye ulaşmıştır. Beyhan ve diğ. (2007), Burdur Gölü suyu ve taban çamurunda yaptıkları araştırmalarında, son yirmi yılda, göl suyu seviyesindeki düşmeye paralel olarak nikel, krom ve çinko gibi ağır metal konsantrasyonlarının hızlı bir şekilde arttığını belirtmişlerdir. Gölde yapılan ciddi düzeydeki balıkçılık araştırmalarıyla ilgili olarak; 1969 yılında Van Gölü nden getirilen inci kefali, Chalcalburnus tarichi (Pall. 1881) göle aşılanmış, ancak tarım ve sanayiden doğan organik kirlilik nedeniyle oksijensiz tabakanın yükselmesi ve H2S oluşumu gibi sebeplerle inci kefali populasyonunun beslenme ve üreme alanları daraldığından stoklarda beklenen gelişim sağlanamamıştır. Ayrıca, balıkların üreme mevsiminde akarsuların tarımsal alanlara aktarılması da bunda etkili olmuş, sonraki yıllarda bu balık göldeki varlığı sürdüremeyip ortadan kalkmıştır (Akşiray, 1982). Omurgalılardan Aphanius anatoliae sureyanus Neu 1937 (Cyprinodontidae, Pisces); omurgasızlardan Arctodiaptomus burduricus Kiefer, 1939 (Copepoda, Crustaceae) Burdur Gölü için endemiktir (Altındağ ve Yiğit, 2002; Kazancı ve diğ., 1998, Turna ve diğ., 2005). Çok sayıda su kuşuna ev sahipliği yapan Burdur Gölü, A sınıfı sulak kategorisinde olup, Ramsar Sözleşmesi kapsamında korunmaktadır (Yarar ve Magnin, 1997). Ülkemizin ve Göller Bölgesi nin önemli tuzlu göllerinden biri olan, endemik türleri barındıran ve büyük bir ornitolojik öneme sahip olan Burdur Gölü nün su kalitesine ilişkin olarak bazı parametrelerin derinliğe bağlı değişimlerinin incelendiği bu çalışmada, gölün ısıl tabakalaşma özelliklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Materyal ve Yöntem Aralık 2003-Kasım 2004 ayları arasında yürütülen bu çalışmada, Burdur Gölü nün en derin yeri olan bölgeden (I. İstasyon) (Şekil 1) aylık olarak, yüzeyden 30 m derinliğe kadar, su sıcaklığı, ph, Çözünmüş oksijen ve elektriksel iletkenlik değerleri yerinde ölçülmüştür. Ocak 2004 de hava koşulları nedeniyle ölçümler yapılamamıştır. Su sıcaklığı ve çözünmüş oksijen değeri 30 m kablo uzunluğuna sahip oksijenmetre ile, ph ve elektriksel iletkenlik değeri ise ilgili derinliklerden Nansen Şişesi ile alınan su örneklerinden belirlenmiştir. Ölçümlerin yapılma yöntemleri ve cihazların kalibrasyon işlemlerinde standart yöntemlerden (Apha-Awwa- Wef, 1998) yararlanılmıştır. Tablo 1 de verilen değerler, her üç istasyondan 11 ay boyunca yapılmış toplam 33 adet ölçüm sonucuna göre hesaplanmıştır. Ayrıca, 17.07.2004 tarihinde I. istasyonda, yüzeyden 60 m derinliğe kadar 2.5 m aralıklarla sıcaklık, ph ve elektriksel iletkenlik değerleri belirlenmiştir. Şekil 1. Burdur Gölü ve araştırma istasyonları. Bulgular Tablo 1 de Burdur Gölü yüzey sularından, üç farklı istasyondan ölçülen değerlerin aylara göre ortalaması verilmiştir. Çalışma süresince, Burdur Gölü yüzey sularında belirlenen aylık değerlere göre sıcaklık 6.3-24.9 C, ph 9.10-9.43, çözünmüş oksijen 6.76-16.73 mg/l, elektriksel iletkenlik değeri 29.55-31.41 ms/cm ve tuzluluk 18.30-19.53 ppt arasında değişim göstermiştir. Burdur Gölü nde yıl boyunca 30 m derinliğe kadar yapılan sıcaklık-oksijen değişim grafikleri Şekil 2, 3 ve 4 de, Temmuz-2004 de 60 m derinliğe kadar yapılan ölçüm sonuçlarının grafiği ise Şekil 5 de görülmektedir.

Gülle ve diğ. / E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 25 (4): 283 287 285 Tablo 1. Burdur Gölü yüzey suyunda ölçülen bazı su kalitesi değerleri. AYLAR Sıcaklık ( C) ph Çöz. O2 (mg/l) El. İlet. (ms/cm 25 C) Tuzluluk (ppt) Aralık 03 12.7 9.17 6.76 31.41 19.53 Şubat 04 6.3 9.43 12.30 30.58 18.77 Mart 04 10.7 9.39 16.73 29.67 18.37 Nisan 04 15.7 9.37 9.60 29.55 18.30 Mayıs 04 20.2 9.34 8.09 29.70 18.50 Haziran 04 23.8 9.10 8.90 30.06 18.63 Temmuz 04 24.9 9.10 9.30 30.64 19.03 Ağustos 04 24.1 9.14 7.83 30.80 19.23 Eylül 04 21.2 9.10 7.10 31.03 19.37 Ekim 04 18.8 9.18 7.83 31.14 19.43 Kasım 04 11.2 9.29 6.83 31.13 19.33 Ort.±S.D (N=33) 17.24±6.13 9.24±0.13 9.21±3.34 30.52±0.65 18.95±0.44 Min.-Maks. 6.00-25.30 9.00-9.45 6.10-24.40 29.50-31.42 18.30-19.6 Tartışma ve Sonuç Çalışma süresince yüzey suyunda ölçülen çözünmüş oksijen konsantrasyonu genellikle yılın her mevsiminde biyolojik yaşam açısından yeterli olmuştur (6.1-24.4 mg/l aralığında). Yüzey sularında çözünmüş oksijen değerinin en yüksek olduğu Mart ayında (maks. 24.4, ort. 16.73 mg/l), aynı zamanda en yüksek klorofil-a değeri (maks. 24.4, ort. 22 mg/m 3 ) ölçülmüştür. Bu durum, göldeki fitoplankton aktivitesinin oksijen çözünürlüğüne olan etkisini göstermektedir. Gölde yapılan diğer çalışmalarda, yüzey suyu çözünmüş oksijen konsantrasyonu açısından benzer sonuçlar (Timur ve diğ., 1988; Kazancı ve diğ., 1998; Altındağ ve Yiğit, 2002; Girgin ve diğ., 2004) bildirilmektedir. Burdur Gölü nde, 1963-1964 yıllarında 70 m derinliklerde 5.5 mg/l den yüksek olan çözünmüş oksijen konsantrasyonu, 1969-1976 yıllarında 50 m de sıfır düzeyine gerilerken, 40 m de 0.5-3.7 mg/l, 30 m ve üzeri derinliklerde ise 4 mg/l nin üzerinde belirlenmiştir (Akşiray, 1982). Aradan geçen 30 yıl içerisinde giderek yükselen oksijensiz tabaka, tabakalaşmanın olduğu aylarda 16 m ye kadar yükselmiştir. Burdur Gölü nde dikey yönde yapılan su kalitesi ölçümlerinde, Mayıs-Ekim ayları arasında ısıl tabakalaşmasının oluştuğu belirlenmiştir. Tabakalaşmanın oluştuğu dönemde epilimnion tabakası 0-14 m; metalimnion 14-18 m ve hypolimnion 18 m derinlikten sonra oluşmaktadır. Gölde karışımın olduğu kış aylarında 30 m derinliğe kadar çözünmüş oksijen sıkıntısı yaşanmazken; sıcaklık tabakalaşmasının olduğu dönemlerde genellikle 14-16 m derinliklerden sonra çözünmüş oksijen konsantrasyonlarında keskin düşüşler yaşanmıştır. Termal özellik açısından ılık monomiktik sınıfa giren gölde, çözünmüş oksijen 16 m den sonra ani bir düşüş göstermektedir. Girgin ve diğ. (2004), gölde ısıl tabakalaşmanın Haziran-Ekim ayları arasında belirdiğini ve gölün monomiktik özellikte olduğunu belirtmişlerdir. Burdur Gölü nde belirlenen çözünmüş oksijenin dikey dağılım profili, literatürde klinograt tip (Cole, 1983; Goldman ve Horne, 1983) olarak bildirilen ve ötrofik göllerde görülen bir şekildedir. Nümann (1958), 1953 yılında Burdur Gölü nde yaptığı bir çalışmada, ilkbahar aylarında yüzey sularında çözünmüş oksijen doygunluğunun %51; dip sularında yaz ve sonbahar aylarında sırasıyla %54 ve %25 olduğunu belirlemiştir. Bu çalışmada ise, Nümann (1958) ın ulaştığı sonuçların tersi bir tablo ortaya çıkmıştır. Günümüzde ilkbahar aylarında yüzey sularında oldukça yüksek olan oksijen doygunluğu, yaz ve sonbahar aylarında dip sularında sıfıra yakın değerlerde bulunmuştur. Bu farklılığın yıllar içerisinde göldeki trofik düzey artışından kaynaklandığı düşünülmektedir. Yaz tabakalaşması sırasında, 17.07.2004 tarihinde yüzeyden 60 m derinliğe kadar yapılan ph, elektriksel iletkenlik ve tuzluluk ölçümleri genel olarak sıcaklık dağılımına uygunluk göstermekle birlikte, zikzaklı bir eğri çizmiştir (Bkz. Şekil 5). Buna göre, ph yüzeyde 9.15 iken derinlere doğru kararlı biçimde artarak, 22-37.5 m de maksimum değere (9.36) ulaşmış olup, daha aşağı derinliklerde tekrar azalma eğilimine girmiş ve 60 m de minimum (9.15) olmuştur.

286 Gülle ve diğ. / E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 25 (4): 283 287 Şekil 2. Burdur Gölü I. istasyonda, Aralık-Nisan döneminde, 30 m derinliğe Şekil 4. Burdur Gölü I. istasyonda, Eylül-Kasım döneminde, 30 m derinliğe Şekil 3. Burdur Gölü I. istasyonda, Mayıs-Ağustos döneminde, 30 m derinliğe Şekil 5. Burdur Gölü nde, 17.07.2004 tarihinde I. istasyonda 60 m derinliğe kadar ölçülen Sıcaklık, ph ve Elektriksel iletkenlik değerleri (çözünmüş oksijen değeri 30 m derinliğe kadar belirlenmiştir).

Gülle ve diğ. / E.Ü. Su Ürünleri Dergisi 25 (4): 283 287 287 Aynı tarihte, göl yüzeyinde iletkenlik ve tuzluluk değerleri 28.9 ms/cm ve 17.8 ppt iken; 50 m derinlikte 30.86 ms/cm ve 19.6 ppt olmuştur. Burdur Gölü nde belirlenen bu dağılım özelliği Cole (1983) e göre tuzlu göllerin genel bir özelliğidir. Bu çalışmada, yüzey suyunda, yıl boyunca belirlenen ph, elektriksel iletkenlik ve tuzluluk değeri değişimleri Kazancı ve diğ. (1988) ile Girgin ve diğ. (2004) nin bulgularına göre daha dar bir aralıkta dağılım göstermiştir. Belki de, tuzlu göllerin en şaşırtıcı özellikleri alışılagelmiş sıcaklık-yoğunluk ilişkisinin tatlısu göllerinden çok farklı olmasıdır. Tuzlu göllerde termal tabakalaşma çok kolay oluşur ve tuzluluk bu göllerin dikey karışımında önemli bir etkendir. Tuzluluk suyun yoğunluğunu arttırdığı için, tuzlusu daha hafif olan yüzey tabakasının altında kalır. Böylece oluşan yoğunluk gradiyenti nedeniyle gölün tam olarak karışmasına karşı güçlü bir direnç oluşur. Bu yüzden, aynı sıcaklıktaki tatlısu göllerine göre, tabakalaşmanın bozulması için daha fazla rüzgar enerjisi gerekir (Goldman ve Horne, 1983). Burdur Gölü dip sularının (genellikle 30 m den sonra) yıl boyu neredeyse sabit sıcaklıkta (6-8 C) kalmasını yukarıdaki açıklamayla ilişkilendirmek mümkündür. Burdur Gölü nde su seviyesindeki düşme, kirlilik, trofik düzey artışı ve habitat kaybı ana sorunlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada ortaya konulan bulguların ve sonuçların gölün sorunlarının anlaşılmasında ve ekosisteminin bir bütün olarak değerlendirilmesinde yararlı olacağı kanısındayız. Teşekkür Bu çalışmayı, 03-M-647 No lu Araştırma Projesi ile destekleyen Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi ne teşekkürlerimizi sunarız. Kaynakça Akşiray, F. 1982. Environmental Factors Limiting the Spreading out of Chalcarburnus tarichi (PALL. 1981) Breeded in Burdur Lake, (in Turkish). Biyoloji Kongresi Tebliğleri, 12-14 Haziran 1981, Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Dergisi Özel Sayı 1: 20-28. Altındağ, A., S. Yiğit. 2002. The Zooplankton Fauna of Lake Burdur. Ege University Journal of Fisheries & Aquatic Sciences. 19 (1-2): 129-132. Anonim. 1993. Wetlands of Turkey, (in Turkish). Türkiye Çevre Vakfı Yayınları, Ankara. Anonim. 1998. Enronmental Problems of Turkey s 99, (in Turkish). Türkiye Çevre Vakfı Yayınları, Ankara. Apha-Awwa-Wef. 1998. Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater. 20 th Edition, Washington D.C. Beyhan, M., Ş. Şahin, M.E. Keskin, B.İ. Harman. 2007. Effects of Long Period Water Level Changing to Water Quality and Heavy Metals in Lake Burdur. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(2): 173-179. Cole, G. A. 1983. Texbook Of Limnology. Third Edition. The C. V. Mosby Comp., St. Louis, 401 pp. Girgin, S., N. Kazancı, and M. Dügel. 2004. On the Limnology of Deep and Saline Lake Burdur in Turkey. Acta Hydrochim. Hydrobiol. 32 (3): 189-200. Goldman, C. R., A. J. Horne. 1983. Limnology. McGraw-Hill Int. Book Comp. NewYork. Kazancı, N., S. Girgin, M. Dügel, D. Oğuzkurt. 1998. Researches on Inland Waters of Turkey III: Limnology, Environmental Quality and Biodiversity of Burdur and Acı Lakes, (in Turkish). Imaj Press, Ankara, 167 pp. Nümann, W. 1958. Investigations of Fisheries and Limnological in Various Anatolian Lakes and a Special Study about Carp in these Lakes, (in Turkish). İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Hidrobiyoloji Araştırma Enstitüsü Yayınları Monografi, Sayı 7: 59-63 pp. Şener, E., A. Davraz, T. Ismailov. 2005. The Monitoring Burdur Lake Water Level Changes with Multi-Time Monitoring Satellite Images, (in Turkish). Türkiye Kuvaterner Sempozyumu (TURQUA-V), İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü 2-5 Haziran 2005,148-156 pp. Timur, M., G Timur, G. Özkan. 1988. A Study on Physicochemical and Hydrobiological Changes in Burdur Lake and Its Effects in Living Organisms, (in Turkish). Akdeniz University, Journal of Fisheries Faculty. 1: 75-104. Turna, İ.İ., İ. Gülle, S.S. Güçlü, Z. Güçlü, P. Gülle. 2005. The Determination, Distribution and Noteworthily of Planktonic Organisms of the Burdur Lake, (in Turkish). Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi 03-M-647 no lu proje sonuç raporu (Project Report), Isparta, 68 pp. Williams, W. D. 1996. Australian Lakes. F. B. Taub. (Edit), Lakes and Reservoirs. Ecosystems Of The World 23. Elsevier Sci., Netherlands, 499-519pp. Yarar, M., G. Magnin. 1997. Important Bird Areas of Turkey, (in Turkish). Doğal Hayatı Koruma Derneği,. 313 pp.. Yıldırım, M.Z., İ. Gülle, Ü. Kebapçı, and F. Küçük. 2008. Faunal Diversity of Lake Burdur and its Vulnarability. Natura Montenegrina 7 (2) 393-400.