Doç. Dr. Fatih Öncü Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Psikolojik taciz Bedensel Ruhsal Bedensel ve ruhsal
Çalışma hayatında mobbing veya psikolojik taciz (şiddet) olarak ele alınan kavram; Düşmanca ve etik dışı hareketler içeren, Bir veya birkaç kişi tarafından sistematik olarak Genelde bir kişiye karşı uygulanan ve bu kişinin yardımsız ve savunmasız bir duruma düşmesine neden olan davranışlar olarak tanımlanmıştır. Bu davranışlar belli sıklıklarla görülür Haftada bir veya daha fazla ve 6 ay ve daha fazla devam eder
Psikolojik Şiddeti kişiler üzerinde yarattığı etkilere göre üç farklı derece halinde sınıflamak mümkündür. Bu sınıflama bilimsel bir ölçekten ziyade Psikolojik Şiddet mağdurları ile yapılan görüşmelerden elde edilen sonuçlar dikkate alınarak yapılmıştır. (Davenport, Swartz ve Elliott, 2003)
Mobbing (Psikolojik Şiddet) derecesini değişik etmenler belirler. Mobbing (Psikolojik Şiddet) in şiddeti, süresi ve sıklığına ek olarak, kişilerin psikolojileri, yetişme şekilleri, geçmiş deneyimleri ve işletmenin genel koşulları da göz önünde bulundurulmuştur.
Çalışan direnmeye çalışır erken aşamalarda kaçar veya aynı işyerinde farklı bir yerde çalışma şansı bulabilirse olumsuz etkilenmekten kaçınabilir İş arkadaşlarından küçük düşürücü davranışlar görmek, Mobbing (Psikolojik taciz) mağdurunu şaşırtır ve sıkıntı verir Şu belirtiler oluşabilir:
Ağlama, Zaman zaman uyku bozuklukları, Alınganlık Konsantrasyon bozukluğu.
Ailesi ve arkadaşları ile olan ilişkileri genel olarak etkilenmez ancak sorun çözüme kavuşturulmaz da devam ederse ikinci derece Mobbing (Psikolojik Taciz) e dönüşebilir.
Mobbing (Psikolojik Taciz) mağduru direnemez, kaçamaz, geçici veya uzun süreli zihinsel ve / veya fiziksel rahatsızlıklar çeker ve işe geri dönme konusunda ciddi problemler yaşar. Şu belirtiler oluşabilir:
Yüksek tansiyon, Kalıcı uyku bozuklukları, Mide bağırsak sorunları, Konsantrasyon bozuklukları, Aşırı kilo alma veya verme, Depresyon, Alkol ve ilaç alışkanlığı, İşyerinden kaçma (sık sık geç kalma, işe sebepsiz yere gitmemek, Sıklaşan hastalık izinleri, Alışılmadık korkular (görünür bir neden yokken yalnız kalma korkusunun oluşması vb.)
Mobbing (Psikolojik Taciz) mağdurunun ailesi ve iş arkadaşları, bir şeylerin ters gittiğini anlarlar ancak; Mobbing (Psikolojik Taciz) mağdurunun içinde bulunduğu durumu tam teşhis edemeyebilirler. Yaşanan sağlık problemleri işi etkilemeye başlar ve tıbbi yardım gerekliliğinin işaretleri görülür.
Bu safhada; Mobbing (Psikolojik Şiddet) mağduru işgücüne geri dönemez fiziksel ve ruhsal zarar görme, rehabilitasyonla bile düzeltilebilecek durumda değildir. İşe gidebiliyorlarsa bile; korku dehşet ve tiksinti içindedirler. O kadar etkilenmişlerdir ki işyerinde duramazlar. Kendilerini koruma mekanizmaları çökmüştür. Şu belirtiler oluşabilir:
Şiddetli depresyon, Panik ataklar, Diğer ciddi hastalıklar, Kazalar, İntihar girişimleri Üçüncü bir kişiye yönelik şiddet. Mobbing (Psikolojik Şiddet) mağdurunu ailesi ve arkadaşları artık durumun ciddiyetini anlamalıdırlar. Tıbbi ve psikolojik yardım artık zorunludur.
Mobbing (Psikolojik Şiddet) i uzun süreli yaşayan mağdur, eylem sonunda Ruhsal Bozukluklar yaşayabilir.
Olayları tekrar tekrar yeniden yaşamak, Aşırı tedirginlik, kolayca ürkmek, sinirlilik, Hayata kaderci bakış, Genel duygusal uyuşukluk, Sürekli endişe hali, Karabasanlar, Uykusuzluk Konsantrasyon düşüklüğü Kontrol dışı hareketler, Yoğun endişe ve panik atak, İntihara yatkınlık
Uyum bozukluğu Eşik altı belirtiler Depresyon Birden fazla bozukluk Mobbing Anksiyete bozukluğu Travma sonrası stres bozukluğu Uyku bozuklukları Somatoform bozukluklar
Klinik olarak anksiyete belirtileri ve depresyon en yaygın görülenler. Brousse ve ark. (2008) daha önce psikiyatrik yakınması olmayan ve işyerinde psikolojik tacize uğramış kişilerde %81 stres %83 anksiyete %52 depresyon saptamıştır Depresyonu olanların ¼ i intihar fikirlerinden bahsetmiş. %63 Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) (Namie 2012)
Nolfe ve ark. (2008) %58 uyum bozukluğu %31,5 duygudurum boz. (en çok M. Depresyon) %8,7 anksiyete boz. (en çok TSSB)
İşyerindeki psikolojik taciz ile ilişkili intiharların yılda %10-20 oranında olduğu belirtilmiştir. İntihar riski oranları (Pompili 2008) %31.4 düşük %16.7 orta %3.9 yüksek İntihar riski, umutsuzluk, öfke ve dürtüsellik ile ilişkili
Yüksel ve ark (2014) yeni çalışmasında; %43,3 Psikolojik taciz %77 kadın %84 yüksekokul mezunu %50 öğretmen %71 TSSB %78 Depresyon %7 Uyum boz. %64 birden fazla tanı
Teşekkürler