ARAPÇA
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ 1. DİLBİLGİSİ - ÇEVİRİ YÖNTEMİ Bu yöntemin esası, tercüme ve dilbilgisi kurallarını öğretmektir. 20. yüzyıl başlarına kadar çok kullanılan bir yöntemdir Bu yöntemde konuşma becerisinin geliştirilmesine önem verilmez 2. DÜZVARIM YÖNTEMİ Dilbilgisi-çeviri yöntemine karşı bir tepki olarak 1950'lerde ortaya çıkmıştır. Yalnızca öğrenilen dilin kullanılması gereklidir. Dil önce kulakla işitilecek, dille pekiştirilecek ve okunduktan sonra tahtaya yazılacaktır. Bu yöntemin başarısında, görerek öğrenme ve örneklendirme oldukça önemlidir. Okuma parçaları öğretilen yabancı dili konuşan ülkenin kültürüyle ilgilidir 3. KULAK - DİL, ALIŞKANLIĞI GÖRSEL - İŞİTSEL YÖNTEM Yeni dilbilgisi yapıları, diyaloglar şeklinde sunulur. Tekrar, taklit ve ezber önemlidir. Doğru cevap, anında tekrarlanarak olumlu pekiştireç verilir. Doğal öğrenme sırası izlenir. (Dinleme, konuşma, okuma, yazma) Sınıf içinde anadilin konuşulmasına izin verilmez.
4. TELKİN YÖNTEMİ 5. GRUPLA DİL ÖĞRETİMİ YÖNTEMİ 6. SESSİZLİK YÖNTEMİ 7. FİZİKSEL TEPKİ YÖNTEMİ 8. SEÇMELİ (EKLEKTİK) YÖNTEM Öğretmen her yöntemin uygun yönlerini öğrenciye ve anlatılacak konunun gereklerine göre seçerek kullanır. öğretmenin çok olduğu okul ve kurumlarda karışıklığa yol açabilir Konular öğrencilerde istek uyandırması bakımından, anlamlı ve gerçek hayatla ilişkili olmalıdır. Öğretmenin ve öğrencinin çeviriden kaçınması ve Arapça düşünmeye yönlendirilmesi gerekmektedir. Dil öğreniminde anlamlı ve iletişime yönelik alıştırmalar mekanik alıştırmalardan daha çok olmalıdır. Her dersten önce, dersin amacının ve niçin öğrenilmesi gerektiğinin açıklanmasında fayda vardır. sözel olmayan ama iletişime anlam kazandıran jestmimik-ses tonu-vurgu-kültürel tavırlar gibi diğer değişkenlere de gereken önem verilmelidir. Daima basitten karmaşığa, bilinenden bilinmeyene, somuttan soyuta doğru bir sıra izlenmelidir. Öğrenciler arasında bireysel farklılıklar olduğu unutulmamalıdır.
YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE TEMEL İLKELER Dört temel becerinin edindirilmesii hedeflenmeli Dinleme-anlama, Okuma-anlama Yazma, Konuşma Öğretim etkinlikleri önceden plânlanmalıdır. Konular basitten karmaşığa, somuttan soyuta doğru sıralanmalıdır. Görsel ve işitsel araçlar kullanılmalıdır Anadili gerekli durumlar dışında kullanılmamalıdır. Bir seferde bir tek yapı öğretilmelidir. Verilen bilgilerin günlük hayata aktarılmasına çalışılmalıdır. Öğrenciler dili kullanmaya teşvik edilmeli ve cesaretlendirilmelidir.
ÖĞRETME YAKLAŞIMLARI 1. BİLİŞSEL ÖĞRENME YAKLAŞIM Yeni öğrenenlerin önceki bilgilerle bağı kurularak bütüncül bilgi oluşturmaya dayalıdır. Dili bilinçli olarak kuralları öğrenerek öğrenir Ana dili kullanmamak gerekir. Duyduğunu anlama becerisi geliştirilmelidir. Grupla çalışma ve bireysel eğitim desteklenir 2. İLETİŞİMCİ YAKLAŞIM Öğretmenin yönlendiriciliğinde, öğrenciler arası etkileşime dayanan ve özgüveni geliştirmeyi ön plânda tutarak, öğrenci ilgisini sürekli canlı tutmayı ve böylece eğitim programındaki hedeflere ulaşmasını amaçlayan öğrenci merkezli bir yaklaşımdır Öğretim öğrenci merkezlidir Öğretim etkinlikleri çoğunlukla karşılıklı diyalog, grup çalışması, taklit, problem çözme ve eğitsel oyunlarla öğrenime dayalıdır. Öğretimde, yabancı dilde yazılmış ve günlük hayatta kullanılan materyaller kullanılır Ana dil ve hedef dile hakim bir öğretmen gerektirir.
YABANCI DİL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Anlatma yöntemi: Öğretmen merkezlidir. Küçük grup çalışmalarında anlatılanların tartışması yaptırılabilir. Tartışma yöntemi: Öğretmen-öğrenci etkileşimi görülür. Öğrenciler konuyla ilgili düşüncelerini söyleyerek yorum yapar. Konu önce küçük gruplar içinde, sonra sınıfta topluca tartışılır. Tartışmadan çıkan sonuç özetlenir. Örnek olay yöntemi: Öğrenci merkezlidir. Sınıfa bir örnek olay getirilmelidir. Bu örnek olayda bir sorun bulunmalıdır. Olay, hedefler, ilişkiler ve değerler bakımından değerlendirilir. Gösterip yaptırma yöntemi: Gösteri ile kazandırılacak beceriler öğretmen tarafından yapılır, Öğrenci tarafından tekrar gerçekleştirilmelidir Problem çözme yöntemi: Hedefe ulaşmada en etkili yöntemdir. Öğrencilerin kalıcı izli öğrenmelerini sağlar. Bireysel çalışma yöntemi: Öğrencinin kendisinin yaparak, yaşayarak öğrendiği yöntemdir. Öğrenci, ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına göre öğrenme durumunu kendi ayarlar.
GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Beyin Fırtınası Gösteri Soru-Cevap Rol Yapma Drama-Yaratıcı Drama Benzetim İkili ve Grup Çalışmaları Eğitsel Oyunlar a) İletişim oyunları Tanımla- çiz Farkı bul Bağlantı kur eşleştir Eşini bul Nerede? b) Gramer oyunları Bayrak yarışı Cümle eşleştirme BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Bireyselleştirilmiş Öğretim Dönüşümlü Günlük Çalışmalar Beceri Geliştirme Çalışmaları Planlı Grup Çalışmaları Düzey Geliştirme Çalışmaları
DÖRT TEMEL DİL BECERİSİNİN EDİNDİRİLMESİ Öğretim sıralaması ; dinleme, konuşma, okuma, yazma şeklinde olmalıdır. DİNLEME ÖĞRETİMİ Dinleme Öncesi Etkinlikler Kestirme Sahne oluşturma Yeni sözcükleri öğretmek Genel sorular sormak Dinleme anındaki etkinlikler Yüksek sesle dinletme Arada durdurup ses sormak Orta ve ileri düzeylerde not almaların istenebilir Dinleme sonrası etkinlikler Metinle ilgili soru sorma Özet isteme Eğitsel, iletişimsel çalışmalar Hikayeyi tamamla Duyduklarını resmet Hangisinden bahsetmedi Dinlediklerini yaz Eksik cümleyi tamamla Metne başlık önerme Boşluk doldurma
Şarkı öğretim Şarkılar dil öğretiminde dinleme ve telaffuz çalışmaları için ideal bir yöntemdir. Şarkı Öğretiminden Önce Şarkı başlığını açıklayabiliriz Resimlerle şarkı konusunu anlatabiliriz Şarkı sözlerini öğrencilere verebiliriz Anlaşılması zor kelimeler verilebilir Şarkı öğretimi esnasında Dinletme Birlikte tekrar Şarkı Öğretiminden Sonra Öğrencilere şarkıyı karşılıklı söyletebiliriz Şarkıyı dramatize edebiliriz Şarkı sözleri ile ilgili soru sorabiliriz
KONUŞMA ÖĞRETİMİ Yabancı dilde konuşma öğretimi, dilini öğrendiği toplumun sosyal bir üyesi gibi duygu ve düşüncelerini sözlü olarak iletme, soru sorma ve sorulan soruyu cevaplamaya çalışarak, bu şekilde konuşma melekesinin kazanımı şeklinde ifade edilebilir. Mekanik Alıştırmalar Tekrara dayalı etkinlikler Anlamlı Alıştırmalar Dilin yapılarını öğrenmeye yönelik alıştırmalar İletişimsel Alıştırmalar Dili kullanmaya yönelik alıştırmalar Diyaloglar Söylevler Münazaralar Rol yapma ve okuma tiyatrosu Doğaçlama konuşma Hikaye anlatma İletişimsel oyunlar Yalanını düzelt oyunu TELAFFUZ ÖĞRETİMİ Dinleme Ayırt etme Tanıma Sesi telaffuz etme Düzeltme Sözcük ve hece vurguları
OKUMA ÖĞRETİMİ Doğru, sürekli ve anlayarak okuma Sözcük hazinesini zenginleştirmek Bilgi edinme yolu olarak okuma Okuma heyecanı edinmelerini sağlamak Okuma becerileri Başlığı verilen metnin konusunu kestirebilme Metne uygun başlık önerebilme Bağlamdan kelime anlamı çıkarabilme Bağlamdan genel anlam çıkarabilme Okunan metinle ilgili ayrıntılı bilgi verebilme Ana fikir ve yardımcı fikirleri kestirebilme Bilgi transferi yapabilme Metnin özetini çıkarabilme SÖZCÜK ÖĞRETİMİ Gerçek nesneler ya da numuneler gösterilir Anlam jest ve mimikler ile açıklanır Amaç dilde açıklama yapılır Eş ve zıt anlamlar verilir Anadil ile ortak olan kelimeler verilir Daha önce öğrenilen kelimelerle bağ kurulur Ses benzerlikleri kullanılır Anlam tahmin çalışması yaptırılır.
YAZMA ÖĞRETİMİ Dil öğretiminde sözlü iletişim kadar yazılı iletişim de önemlidir. Yazma öncesi etkinlikler konuyu düşünme Konunun muhatabına karar verme Konuya ilişkin bilgisini yoklama Kullanacağı dilbilgisi kalıplarını düşünme Yazma Esnasında Etkinlikler Konu hakkında beyin fırtınası yapma Yazarken öğrencilere yardımcı olmak Yazma Sonrası Etkinlikler Yazının konuya uygun olup olmadığını kontrol Anlatılanların bütünlük durumunu kontrol Kullanılan dil yapılarının uygunluğunun kontrolü Yazma Türleri Kontrollü yazma Yer değiştirme alıştırmaları dönüştürme alıştırmaları Örneğe binaen kompozisyon yazma Yeniden sıralama Soruya cevap olacak paragraf yazmak Tamamlama alıştırmaları Güdümlü yazma Serbest yazma
Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme Eğitim Teknolojisi Teknik sözcüğünden gelen teknoloji köken itibariyle araç anlamına gelmektedir. Öğretim Teknolojisi Çoğu kez eğitim ve öğretim teknolojileri iç içe geçmiş şekilde bir diğerinin yerine kullanılmaktadır. Eğitim teknolojisi neden ile ilgilenirken öğretim teknolojisi nasıl ile ilgilenmektedir. Materyal Geliştirme Öğretim teknolojisi ve materyal geliştirme birbirine bağlı kavramlardır. Doğru, güncel ve etkin materyal geliştirme için öğretim teknolojisinden yararlanılır.
Sınıf ortamında kullanılabilecek teknoloji ve materyallerin başlıcalar şunlardır: Gerçek nesne ve modeller, Yazılı gereçler (kitaplar, broşürler vb.), Görsel basılı materyaller (resimler, fotoğraflar, çizimler, tablolar, grafikler), Çeşitli pano ve tahtalar (ilan tahtası, kara tahta, beyaz tahta, tebeşir, işaret kalemleri, elektronik tahta), Tepegöz ve saydamları, Slaytlar ve film şeritleri, Ses öğeleri (ses kasetleri, CD leri, ses çıkaran nesneler), Televizyon ve video (Programlar, video kasetler, VCD ler), Bilgisayar
Bir öğretme etkinliği ne kadar çok duyu organına hitap ederse öğrenme daha iyi daha kalıcı ve daha izli olmakta, unutma da daha geç olmaktadır. Öğrenilenlerin % 83 ü görme, % 11 i işitme, % 3.5 i koklama, % 1.5 i dokunma % 1 i tatma yaşantıları yolu ile öğrenilmektedir. Bir araştırmanın sonuçlarına göre de, zaman faktörü sabit tutulduğunda insanlar; okuduklarının %10 unu, İşittiklerinin %20'sini, gördüklerinin %30'unu, görüp işittiklerinin %50'sini, söylediklerinin %70'ini, yapıp söylediklerinin de %90'ını hatırlamaktadırlar
YANSITICISIZ ÖĞRETİM TEKNOLOJİ VE MATERYALLERİ Basılı Materyaller Gösterim Yüzeyleri Resimler Gerçek Nesneler Modeller Çoklu Ortam Setleri Alan Gezileri Gösteriler Sergiler Ucuz ya da Ücretsiz Materyaller DERS KİTAPLARI Ders kitaplarında aranacak nitelikler Kitaplar ders programına uygun olarak hazırlanır. Kitaplarda,konular sistemli bir şekilde işlenir. Kitaplardaki konular,öğretime yardımcı unsurlarla beslenerek daha anlaşılır hale getirilir. Kitaplar, estetik bakımdan yeterli ve göz sağlığına uygun olur. İŞİTSEL MATERYALLER POWERPOINT BİLGİSAYAR DESTEKLİ MATERYALLER İNTERNET VE ÖĞRETİM YANSITICILAR VE MATERYALLERİ
ÖZGÜN MATERYAL Özgün malzeme, ana dili konuşurlarının doğal iletişim ortamlarında üretilmiş sözlü veya yazılı dil malzemeleridir Özgün materyal dil öğretim amaçlı oluşturulmuş olmak zorunda değildir Lokantadan aldığımız mönü Alış veriş broşürü Herhangi bir kuruluşun tanıtım afişi/broşürü Herhangi bir amaçla hazırlanmış görseller
Bazı Materyaller ve Kullanım Örnekleri
Londra İslam Merkezi tarafından düzenlenen İslam ve Hayat konulu bir sempozyum davetiye Akıllı tahta veya projeksiyon cihazı ile materyal ekrana alınır. Davetiyenin birer örneği fotokopi ile öğrenciye dağıtılır. Sessiz okuma yapılması istenir. Sesli okumayı öğretmen veya öğrencilerden biri yapar. Okumaların ardından varsa zor kelimelerin anlamı hedef dilde açıklanır. Aşağıdaki soru tipleri kullanılarak davetiye iletişimsel olarak kullanılır. Davetiye ne hakkında? Kuruluşun adı nedir? Kuruluş hangi ülkede? Panelin tarihi nedir? /Panelin saati nedir? Panelin konusu hakkında sizin görüşünüz nedir?
İlköğretim öğrencileri için boyama etkinlik sayfası Resim yansıtılır Resimle ilgili sorular sorulur. Mevsim hangisi? Kaç çocuk var? Kaç kız var? Kaç erkek var? Çocuklar ne yapıyor?
2015 Asya Ligi Eşleşme Tablosu Ülke isimleri öğretirken kullanabiliriz. Ülke ismi verip grubunu sorma Ülke ismi verip rakibini sorma Toplam kaç ülke var? Her bir grupta kaç ülke var? Maçın ismini verip nerede yapılacağını sorma
Sıradan bir burçlar cetveli Ayları öğretmek için kullanılabilir Öğrencilerin aşina olduğu bir konu Burç ay aralıklarını iyi bildiklerinden Arapçasını da kolaylıkla öğrenirler
Hamburgerin içindekileri tanıtan bir çalışma İçinde ne var ne yok soruları. İçinde var mı? Yanlış bilgiyi düzeltme çalışması
YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Amaçlarına Göre Sınavlar 1. Dil Yetenek Sınavları: Bu sınavlar, kişinin yabancı dil öğrenmeye yatkınlık boyutunu ölçmek için yapılır. 2. Dil Dağarcığını Ölçme Sınavları: Bu sınavlar, kişinin yabancı dilde edinmiş olduğu dil becerilerinin ve kelime haznesinin boyutunu öğrenmek için yapılır. 3. Analiz Sınavları: Bu sınavları öğretmenler veya araştırmacılar, öğrencilerin kuvvetli veya zayıf yönlerini tanımak için yaparlar. Bu tür sınavlarla, okutulan dilin zor ve kolay yönlerini de tanımak mümkün olur. 4. Başarı Sınavları: Öğretmenlerin, okullarda ders yılı içinde ve sonunda öğrencilerin derste edinmiş oldukları bilgi düzeylerini anlamak için yapmış oldukları sınavlardır.
Ölçme Teknikleri Bakımdan Sınavlar Yazılı sınavlar Çeviri Dikte Yazılı anlatım Güdümlü Seçmeli Kısa cevaplı sorular Açık uçlu Doldurmalı Çoktan seçmeli
TEŞEKKÜRLER İlknur ŞEN
KAYNAKLAR Demirel, s. 50-52; Hüseynin Akıncı, Modern Usullerle Arapça Serisi Öğretmen Kılavuzu, Ank.1993 İletişimci Yaklaşımla ilgili geniş bilgi için bak; Yusuf Budak, İletişimci Yaklaşımın Yabancı Dil Eğitim Programlarındaki Yeri. Hacettepe.Ün.S.B.Enst. Y.Lisans Tezi, Ank.1992. Özcan Demirel, Yabancı Dil Öğretimi, İlkeler, Yöntemler, Teknikler Arapçayı Nasıl Öğretelim?, Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, MEB İstanbul 2000 DİN ÖĞRETİMİNDE MATERYAL GELİŞTİRME KILAVUZU, D İ N Ö Ğ R E T İ M İ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Programlar ve Öğretim Materyalleri Daire Başkanlığı DİN ÖĞRETİMİNDE MATERYAL GELİŞTİRME KILAVUZU ANKARA, 2014 YABANCILARA ARAPÇA ÖĞRETİMİNDE MISIR MODELİ, İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 12:1 (2007), SS.63 82,Tahsin DELİÇAY Yabancı dil Öğretiminde Kullanılan Yöntemler ve Yöntem Sorunu, Mehmet Nuri GÖMLEKSİZ Arapçanın Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Sınav Hazırlama ve Değerlendirme, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 21, Sayı 3 (2001) 1-18, Cihaner AKÇAY
GÖREVE DAYALI ÖĞRETİM YÖNTEMİNİN TÜRKÇE NiN YABANCI DiL OLARAK ÖĞRETiMiNDE DiNLEME BECERiSiNDE KULLANILMASININ AVANTAJLARI, MURAT YORULMAZ TÜRKiYE DE ARAPÇA ÖĞRENiMiNiN ZORLUKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI, Yrd. Doç. Dr. İbrahim USTA Bingöl Üniversitesi ARAPÇA YAZMA BECERİLERİ ÖĞRETİMİNDE İLETİŞİMSEL YAKLAŞIM, Yüksek Lisans Tezi, MURAT ÖZCAN DÖRT TEMEL DiL BECERİSİ VE ARAPÇA ÖĞRETİMİNDEKİ KATKILARI, Yrd. Doç. Dr. İbrahim USTA Bingöl Üniversitesi ARAPÇA ÖGRETİMİNİN ANA PROBLEMLERİNİ BELiRLEME AMAÇLI DENEYSEL BİR ARAŞTIRMA Yrd.Doç.Dr.Candemir DOGAN,DICLE UNIVERSITESI,ILAHIYAT FAKULTESI DERGISI, Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Okuma Becerisini Geliştirme Yolları, Mehmet AYGÜNEŞ