TEST 1 ÇÖZÜER SU DAGAARI 1. Derin ortamdan sığ ortama geçen su larının yayılma hızı azalır. I. ifade doğrudur. Derin ortamdan sığ ortama geçen su larının frekansı değişmez. II. ifade doğrudur. III. ifade doğrudur. Derin ortamdan sığ ortama geçen su larının frekansı büyültülürse, kırılma açısı büyür. 4. 70 70 I 70 40 40 50 doğrusal atmasının I ve II lerinden tümüyle yansıdıktan sonra görünümü şekildeki gibi olur. II 2. 5. doğrusal atmasının O noktası e geldiği anda atmanın görünümü şekildeki 60 60 gibi olur. O sığ derin Sığ ortamda oluşturulan periyodik dairesel su larının derin ortama geçtikten sonra, derin ortamdaki görünümü şekildeki gibi olur. 6. düz F T 3. aynağın frekansı, 20 da lg a f = = 5 s 1 olur. 4s Su larının boyu, V = m. f 40 = m. 5 m = 8 cm olur. Dairesel yayılan su ları düz e çarptığında yansır. Yansıyan lar sanki in arkasından geliyormuş gibi davranır. Çukur aynaya 3f den gelen ışınlar aynada yansıdıktan sonra 1,5f uzaklıktan geçerler. Şekildeki görüldüğü gibi, 3f uzaklığından e gelen periyodik dairesel su ları, den yansıdıktan sonra F arasında odaklanır. DAGAAR 489
7. I II F III I. leğeninde tümsek e gelen lar dairesel olarak yansırlar. Dalgların uzantıları in arkasında kesişirler. II. leğeninde lar in merkezinden geliyor ise tekrar odaklanıp dağılırlar. III. leğenine paralel gelen lar yansıdıktan sonra odakta toplanıp dağılırlar. 8. Y ortamı ara kesit X ortamı Y ortamı, X ortamından daha derindir. I. yargı doğrudur. Atmalar derin ortamda hızlı, sığ ortamda yavaş yayılır. Buna göre, X ortamındaki atmanın hızı, Y dekinden daha küçüktür. II. yargı doğrudur. Sığ ortamın kırıcılık indisi büyük, derin ortamın kırıcılık indisi küçüktür. Buna göre, n X > n Y dir. X ortamının, Y ortamına göre bağıl kırıcılık indisi nx > 1 dir. n Y III. yargı doğrudur. 490 DAGAAR
TEST 2 ÇÖZÜER SU DAGAARI 1. Y ortamı ara kesit 4. O 60 I i 30 r X ortamı r kırılma açısını büyültmek için; X ortamındaki suyun derinliği azaltılmalıdır. Y ortamındaki suyun derinliği artırılmalıdır. Dalga kaynağının titreşim frekansı artırılmalıdır. Buna göre, II ve III işlemleri tek başına yapılmalıdır. 30 II 60 30 doğrusal atmasının I ve II lerinden yansıdıktan sonra görünümü şekildeki gibidir. 5. 2. 60 50 Dalga leğeninin düşey kesiti şekildeki gibi olur. 70,, ortamlarının derinlikleri h, h, h arasında h > h > h ilişkisi vardır. 3. Düzlem yansıtıcı II 6. Düzlem yansıtıcı 4 45 I doğrusal su sı I ve II lerinden yansıdıktan sonra 4 yolunu izleyebilir. Doğrusal atması düz de doğrusal olarak yansır. Çukur e doğrusal gelen lar önce çukur de yansıyıp odağında toplanıp tekrar dağlırlar. Dalgaların yansıması şeklideki gibi olur. DAGAAR 491
7. 30 60 70 30 Atmanın,, ortamlarındaki yayılma hızları V, V, V arasında V > V > V ilişkisi vardır. CEVAP A 8. V V 45 45 V Su derinliği değişmediğinden nın hızı da değişmez. Dalganın P bölgesinden lerde yansıdıktan sonra aynı şekilde çıkması için lerin biririne paralel ve yatayla 45 açı yapması gerekir. 492 DAGAAR
TEST 3 ÇÖZÜER SU DAGAARI 1. Dal ga la rın ya yıl ma hı zı su de rin li ği ne bağ lı dır. Su de rin li ği sa bit ol du ğu na gö re, dal ga la rın ya yıl ma hı zı de ğiş mez. I. yar gı yan lış tır. V = λ. f ba ğın tı sı na gö re, V de ğiş me di ğin den fre kans ar tı rı lır sa dal ga bo yu aza lır. II. yar gı doğ ru dur. T. f = 1 ba ğın tı sı na gö re, fre kans ar tı rı lır sa pe riyot aza lır. II I. yar gı doğ ru dur. 4. Dalgaların periyodu, T 1 = 2 10 1 T = s olur. 5 Dalgaların boyu, m = V.T 1 = 40. 5 = 8 cm olur. 2. Dalga leğeninde oluşturulan periyodik doğrusal su larının boyunu büyültmek için; Dalga kaynağının frekansı küçültülmelidir. Dalga leğenindeki suyun derinliği artırılmalıdır. Buna göre, I ve III işlemleri tek başına yapılmalıdır. Su larının boyu kaynağının titreşim genliğine bağlı değildir. 5. Dal ga la rın ya yıl ma hı zı su de rin li ği ne bağ lı dır. Su de rin li ği sa bit ol du ğun dan, dal ga la rın ya yıl ma hı zı de ğiş mez. I. yar gı yan lış tır. λ = V. T ba ğın tı sı na gö re, V de ğiş me di ğin den, T aza lır sa λ aza lır. II. yar gı doğ ru dur. Dal ga la rın gen li ği, dal ga kay na ğı nın pe ri yo du na bağ lı de ğil dir. II I. yar gı yan lış tır. 3. gelen düz yansıyan 6. Dalgalar e dik geldiğine göre gelme açısı 0 dir. Dalgalar yansıdıktan sonra kendi üzerinde geri döner. Dalgalar üst üste geldiğinde ların genliği bir nın genliğinin iki katnıa eşit olur. Periyodik doğrusal ların den yansıdıktan sonra noktasında odaklanması için in eğrilik yarıçapı büyütülmelidir. I işlemi tek başına yapılmalıdır. CEVAP A DAGAAR 493
7. Dalga kaynağı 2T periyodu ile titreştirildiğinde; 10. I Su larının yayılma hızı, leğeninde bulunan suyun derinliğine bağlıdır. Su larının yayılma hızı değişmez, yine V olur. Dalgaların boyu 2m olur. II O O 60 30 O 30 O 30 30 30 30 O doğrusal atmasının I ve II lerinden yansıdıktan sonra görünümü şekildeki gibi olur. 8. Doğ ru sal dal ga lar, odak nok ta sı F olan tüm sek enge le gel di ğin de odak ta ki da ire sel su dal ga sı kayna ğın dan ya yı lı yor muş gi bi yan sır lar. Bu yan sı ma, asal ek se ne pa ra lel ge len ışı ğın tüm sek ay na da yan sı ma sı na ben zer. Parabolik e şekildeki gibi gönderilen periyodik doğrusal lar den yansıdıktan sonra şekildeki gibi yansırlar. 9. θ θ,, ortamlarının derinlikleri h, h, h arasında h > h = h ilişkisi vardır. 494 DAGAAR
TEST 4 ÇÖZÜER SU DAGAARI 1. aynağın frekansı sabit kalmak koşulu ile, kenarından N kenarına doğru su derinliği artarsa, ların boyu artacağından, ların üstten görünüşü şekildeki gibi olur. I. yargı doğrudur. aynağın titreşim genliğinin boyuna etkisi yoktur. II. yargı yanlıştır. Su derinliği sabit kalma koşulu ile, kaynağın titreşim frekansı zamanla artarsa, ların boyu azalacağından, ların üstten görünüşü şekildeki gibi olur. III. yargı doğrudur. 3. söndürücü doğrusal kaynağı λ 1 λ 2 λ 3 söndürücü Su larının hızı derinlikle doğru orantılıdır. Farklı derinlikteki suyu, farklı ortam gibi düşünübeliriz. Yayılan ların frekansı ve periyodu kaynağı frekansı ve periyoduna eşit olduğundan her aralıkta periyot ve frekans aynıdır. Öyleyse ların boyu hızı ile orantılı olur. λ 1 > λ 2 > λ 3 V 1 > V 2 > V 3 olur. Bu durumda, Çok derin Az derin Sığ olur. CEVAP A 2. 1 2 4. d d doğrusal kaynağı söndürücü doğrusal kaynağı söndürücü 1 ve 2 leğenlerinde oluşturulan periyodik doğrusal su ları için; 1 leğenindeki ların frekansı daha büyüktür. I. yargı doğrudur. 1 ve 2 leğenlerindeki su derinlikleri eşit olduğundan, leğenlerdeki su larının yayılma hızları eşittir. II. yargı yanlıştır. Aralarında faz farkı vardır. III. yargı doğrudur. Parabolik e noktasından gönderilen periyodik dairesel lar den yansıdıktan sonra doğrusal olarak giderler. 5. Bir nın yayılma hızı ortama (derinliğe) bağlıdır. Su ları derin ortamda hızlı, sığ ortamda yavaş yayılır. Dalga boyu ile peryot arasında, m = V.T ilişkisi vardır. Dalga boyu peryotla doğru orantılıdır. Su ların frekansını belirlemek için stroboskop kullanılır. Frekansı eşit iki da derin ortamda ilerleyenin boyu daha büyük olur. DAGAAR 495
6. 60 30 50 Şekil-Ι Şekil-ΙΙ Atmanın bir süre sonra görünümü şekildeki gibi olur. CEVAP A 7. N θ 1 θ 2 θ 3 θ 4 ve ortamlarına şekildeki gibi gelen su sı için i 1 açısı gelme açısı i 4 açısı kırılma açısıdır. Atma normale yaklaştığından az yoğun ortamdan (derin) çok yoğun ortama (sığ) geçmiştir. i 3 ve i 4 açıları kırılma açılarıdır ve birbirlerine eşittir. 8. Dalga leğeninin düşey kesiti şekildeki gibi olur. 496 DAGAAR
TEST 5 ÇÖZÜER SU DAGAARI 1. 4. O 1.d 1.d m 2 50 40 40 50 m 1 2.d doğrusal atmasının den tümüyle yansıdıktan sonra görünümü şekildeki gibi olur. 2.d 3.d 3.d 4.d 2. doğrusal kaynağı 1 2 3 söndürücü Dalga leğeninin 1, 2, 3 bölgelerinin derinlikleri h 1, h 2, h 3 ve doğrusal ların bu bölgelerdeki frekansları f 1, f 2, f 3 arasında, h 2 > h 1 > h 3 ilişkisi vardır. f 1 = f 2 = f 3 Şekil-I doğrusal kaynağı Şekil-II Şekillere bakıldığında m 1 = m 2 = 2 br olduğu görülür. aynaklar özdeş olduğundan peryotları eşittir. Dalgaların boyları da eşit olduğundan m = V.T eşitliğinden ların hızları da eşittir. Dalgaların boyları ve hızları eşit olduğundan leğenlerdeki su derinlikleri eşittir. Şekil I deki kaynak 3 ürettiğinde Şekil II deki kaynak dört üretmiştir. Bu durumda Şekil I deki kaynak daha geç üretmeye başlamıştır. 3. h 1 h 2 5. h 3 1 2 i 3 Ortamların derinliği h 1, h 2, h 3 ve h 1 = h 3 ayrıca yüzeyler paralel olduğunda lar h 1 den h 2 ye ve h 2 den h 3 e geçtiğinden paralel kaymaya uğrar. 1, 2 ve 3 ları incelendiğinde 1 ve 2 ları paralel kaymaya uğramıştır. h 3 derinlikli ortamda ilerleyen lar 1 veya 2 olabilir. Dalgalar ortamından ortamına geçtiğinde normalden uzaklaşmışlar. Bu durumda ortamı çok kırıcı (sığ), ortamı az kırıcı (derin) olur. Dalgalar derin ortama geçtiğinde hızları (V) ve boyları (m) artar. Peryotları (T) değişmez. DAGAAR 497
6. F 1 2 doğrusal atması 1 inden yansıdıktan sonra 2 inden şekildeki gibi yansır. 7. Dalgalanın de yansı- ma şekli dikkate alındığında i 1 açısı gelme, açısıdır ve i 2 = i 3 ve i 1 = i 4 olduğu görülür. θ 1 θ 2 θ 1 θ θ 1 3 norma θ 4 8. F F 1 2 Periyodik dairesel su ları, 1 inden yansıdıktan sonra 2 inden şekildeki gibi yansır. CEVAP A 498 DAGAAR