PİCORNAVİRUSLAR Dr.Tuncer ÖZEKİNCi Tıbbi Mikrobiyoloji A.D 1
PİCORNAVİRUSLAR Picornaviridae ailesi, insanlarda ve hayvanlarda hastalık oluşturan önemli virus gruplarını içeren, geniş bir virus ailesidir. En küçük RNA viruslarıdır. 2
Morfolojik Özellikleri 20-30 nm büyüklüğünde İkozohedral simetrili Tek iplikcikli RNA içerir Zarfları yoktur Hücre sitoplazması içinde çoğalırlar. 3
Sınıflandırılmaları 1- Enterovirus cinsi 2- Rhinovirus cinsi 3- Hepernavirus 4- Cardiovirus cinsi 5- Apthovirus cinsi 4
Enterovirus Rhinoviruslardan ayrımı: Kapsidleri ph 3 ten etkilenmez Optimal üreme ısıları Bulaşma yolları Yaptıkları hastalık 5
Genel Özellikleri Küçük, küresel ve zarfsız, pozitif iplikcikli RNA virusları İkozohedral yapıda bir kapsid 6
ENTEROVİRUSLAR 1- Poliovirus 2- Coxsackie A virus 3- Coxsackie B virus 4- Echovirus 7
Subgrup Serotipler Poliovirus 1-3 Coxsackievirus A 1-22, 24 Coxsackievirus B 1-6 Echovirus 1-9, 11-27, 29-31 Enterovirus 68-71 8
POLİOVİRUS Poliomiyelit etkeni Medulla Spinalisin motor nöronlarının harabiyeti sonucu felçlere yol açar 9
Genel Özellikleri Kuruluk ve ultraviyole ışınlarına karşı duyarlıdırlar. 55 C de 30 dakika ısıtıldığında inaktive olurlar.oda ısısında günlerce buzdolabında haftalarca, -20 C de yıllarca canlı kalabilirler. Klora karşı ise oldukça hassastır. Zarfsız oldukları için de eter, kloroform, ve safra tuzlarından etkilenmezler. Poliovirüs 1 2 3 olmak üzere 3 serotipi vardır. 10
Patogenez Virus ağız yoluyla alınır İlk önce vücuda girdiği bölgede çoğalır İlk olarak; Tonsilla Servikal lenf bezleri Peyer plaklarında, ürer Daha sonra kana karışarak viremi 11
Virüsler hem kan yoluyla hem de periferik sinirlerin aksonları yoluyla MSS ulaşırlar. Genellikle medulla spinalisin ön boynuz hücrelerini infekte eder Spinal motor nöronlarının selektif kaybı Kas atrofisi ve flasid paralizi 12
Patogenez Hastalık tablosu oluşmadan önce virus boğaz ve dışkıdan izole edilmektedir Hastalık ortaya çıktıktan 3-5 gün sonra boğazdan kaybolmakla beraber dışkıda haftalarca bulunur Polio epidemileri esnasında; Diş çekimi Tonsillektomi İM injeksiyon ile virus buralardan periferik sinir yolu ile MSS e gidebilir 13
Klinik Bulgular Kuluçka süresi:1-2 haftadır 1. Asemptomatik Poliomiyelit %90-95 2. Abortif Poliomiyelit % 8-4 3. Non Paralitik Poliomiyelit % 2 4. Paralitik Poliomiyelit %1-2 14
Asemptomatik Poliomiyelit Hiçbir klinik belirti görülmez Virüs organizmada çoğalmasına rağmen beyine ulaşamaz. Dışkıda virüs izolasyonu ve kanda antikor oluşumu Genellikle epidemiler sırasında pek çok kişi enfekte olabilir. İnfeksiyonların yaklaşık %90-95i asemptomatik seyirlidir. 15
Abortif Poliomiyelit Klinik veren polıomiyelitler içinde en sık görülen klinik formdur. Virüs ile enfekte olan kişilerin yaklaşık olarak % 5 inde bu formda hastalık oluşur. Hasta kişilerde ateş, kırgınlık, başağrısı ve kas ağrıları gibi genel enfeksiyon bulguları görülür hastalık 3-5 gün içerisinde kendiliğinden iyileşir. Virüs MSSye ulaşamadığı için felç oluşumu gözlenmez. 16
Non Paralitik Poliomiyelit Asemptomatik menenjit olarak da adlandırılır. Başlangıçta abortif poliomiyelit tablosu bulunmaktadır. Daha sonra bu tabloya boyun ve sırt ağrıları, ense sertliği ile karakterize aseptik menenjit tablosuda eklenir. Virüs MSS e ulaştığı halde, bu hücrelerde yeteri kadar tahribat yapamadığı için felç oluşmaz. 17
Paralitik Poliomiyelit En ağır klinik formudur. Hastalık abortif poliomiyelit tablosu ile başlar. Bir süre sonra çeşitli kas gruplarını tutan felç tablosu eklenir. MSS e ulaşan virüs beyinde ve medulla spinaliste üreyerek, burada oluşturduğu tahribatla bağlantılı olarak felçler oluşturur. Oluşan felçler gevşek tipte olup, asimetrik dağılım gösterir. Felç oluşumu kollara nazaran bacaklarda daha fazladır 18
Bağışıklık Kısa sürede nötralizan antikorlar meydana gelir ve ömür boyu kalıcıdır. Ayrıca virüs üreyen bölgelerde salgısal IgA lar oluşur. Annede oluşan antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçer ilk 6 ayda anneden aldıkları antikorlar ile infeksiyona karşı korunurlar 19
Laboratuvar Tanısı İlk dönemde boğaz sürüntüsü, daha uzun dönemde rektal sürüntü yada dışkıdan alınan örnek kullanılır 20
Laboratuvar Tanısı 1.Virüs izolasyonu Maymun böbrek hücre kültürleri Sitopatik etki: 3-6 gün 2. Virüsün ya da viral antijenlerin araştırılması 3. Serolojik İnceleme 21
Epidemiyoloji Halkımız arasında çocuk felci olarak bilinir Bilinen tek rezervuar insandır Polio bütün dünyada yaygın bir infeksiyondur Genellikle dışkı ile kirlenmiş su ve gıdaların ağız yolundan alınmasıyla Primer infeksiyon genellikle bebeklik ve çocukluk çağında geçirilmektedir. 22
Korunma, kontrol ve tedavi-1 Genel Önlemler: Hastalığın yaygın olduğu dönemlerde Çocukların epidemi bölgelerine seyahatleri engellenmeli Ateşli hastalık durumunda istirahat ettirilmeli Yorucu iş ve oyunlardan uzak tutulmaları İM enjeksiyon ve diş çekiminden kaçınılmalı Gıdaların sinekten korunması ve temizlik kurallarına uyulması da etkin bir önlemdir 23
Korunma, kontrol ve tedavi-2 Pasif Bağışıklık: Gamma globulin kullanılır İM olarak 0.3 ml/kg uygulandığında 3 hafta boyunca paralitik poliodan korur ancak subklinik infeksiyonları engellemez İnfeksiyondan sonra yapılacak gamma globulinin etkisi yoktur 24
Korunma, kontrol ve tedavi-3 Aktif Bağışıklık: Aşıların yaygın kullanılması sonucu gelişmiş ülkelerin çoğunda polio eradike edilmiştir Ülkemizde de oral polio aşısı ile kampanyalar yapılmaktadır Hem canlı attenüe (Sabin, OPV) hem de ölü virus (Salk, IPV) aşıları mevcuttur 25
Korunma, kontrol ve tedavi-4 Tedavi: Spesifik bir tedavi yoktur Ağrı ve kas spazmını azaltılması gibi destek tedavisi uygulanır Antiserumun bir yararı yoktur Ateş düşer düşmez aktif eksersizlere başlanmalıdır 26
COXSACKİEVİRUS A ve B olmak üzere iki alt gruba ayrılırlar. Picornaviridae ailesinin genel özelliklerini taşırlar. Virüs vucuda ağız ve solunum yoluyla girer. 27
Klinik Bulgular 1-Herpanjina Coxsackie A 2-Plörodini Coxsacki B 3-Aseptik menenjit Coxsaki A ve B 4-Kalp hastalıkları 5-Hafif yaz ateşi 6-Soğuk algınlığı 7-El,ayak ve ağız hastalığı Coxsackie A 8-Akut Hemorajik Konjuktivit Coxsackie A 9-Diabetes mellitus, pankreatit, neonatal infeksiyonlar 28
Coxsackie A Coxsackie B Coxsackie A ve B - Herpangina - Plörodini - Aseptik menenjit - El-Ayak-Ağız Hast. - Miyokardit - ÜSYE - Akut Hemorajik - Perikardit - Hepatit Konjonktivit 29
Coxsackievirus tip A Herpanjina Ateş, boğaz ağrısı Baş ve karın ağrısı Yumuşak damak ve tonsillerde ağrılı, gribeyaz veziküller Çocuklarda sık 5-6 günde iyileşir 30
Coxsackievirus tip A Akut hemorajik konjonktivit Subkonjonktival hemoraji 1-2 haftada iyileşir 31
Coxsackievirus tip A El ayak ağız hastalığı El, ayak, ağız ve dilde veziküler, makülopapüler lezyonlar İyileşme 1-2 gün 32
Coxsackievirus tip B Myokard ve perikard hastalıkları Viral miyokarditlerin en sık etkenidir. Mortalitesi yüksektir Plörodini (Epidemik miyalji) Birden başlayan ateş ve hareketle artan tek taraflı göğüs ağrısı 33
Laboratuvar Tanısı 1.Virüs izolasyonu Duyarlı hücre kültürleri Sitopatik etki 2. Serolojik İnceleme 34
ECHOVİRUS İlk echovirus, poliovirus epidemiyolojisinin araştırılması sırasında insan dışkısında rastlantısal olarak bulunmuştur. Enterik Cytopathogenic Human Orphan kelimelerinin baş harfleri Enterovirüslerin genel özelliklerini gösterirler Echoviruslar insan O grubu eritrositlerini infekte ederler. Virüs organizmaya genellikle ağız ve solunum yoluyla girer 35
Klinik Bulgular 1. Aseptik menenjit 2. Menengoensefalit 3. Ateşli hastalıklar 4. Gastroenterit 5. Üst solunum yolu hastalıkları 6. Diğer hastalıklar: Nadiren perikardit, miyokardit, orşit, glomerulonefrit 36
Laboratuvar Tanısı 1.Virüs izolasyonu Duyarlı hücre kültürleri 2. Serolojik İnceleme 37
Epidemiyoloji Tüm yeryüzünde yaygındır. Genellikle yaz ve sonbahar aylarında görülür. Virüs vücuda fekal oral yol ile kontamine yiyeceklerle bulaşır. Sularda ve lağım sularında uzun süre canlı kalabilir 38
RHİNOVİRUS Bilinen en önemli soğuk algınlığı virusu 100 den fazla farklı antijenik tip içerir Çoğu yönden Picornavirus ların özelliklerini gösterirler Eter ve kloroformdan etkilenmezler ph 3 gibi asit ortamlarda kolaylıkla inaktive olurlar. İnsan embriyonik akciğer fibroblastik hücre kültürlerinde ürerler. 39
Patogenez Virus organizmaya damlacık infeksiyonu ya da kontamine ellerin ağıza ve buruna sürülmesiyle üst solunum yolu mukozasından bulaşır Virüs genellikle burun sekresyonlarında bol miktarda bulunur. Öksürük ve aksırık ile etrafa yayılır. Enterovirusların aksine GİS de replike olmaz 40
Klinik Bulgular Kuluçka süresi 2-4 gün arasındadır Akut hastalık tablosu 7 günde sonlanır Sulu akıntı Nazal konjesyon Başağrısı Boğaz ağrısı Öksürük, görülür İnfeksiyon geçirilmekle tipe özgül bağışıklık gelişmekte olup, bu bağışıklık 2 yıl kadar koruyucu olmaktadır. 41
Laboratuvar Tanı 1.Virüs izolasyonu Sitopatik etki 2. Viral antijenlerin araştırılması 3. Serolojik İnceleme :Çok sayıda tip bulunmasından dolayı pratik değildir. 42
Epidemiyoloji Rhinovirus infeksiyonları bütün dünyada yaygındır İnfeksiyon genellikle sonbahar başı ve ilkbahar başında görülür Genellikle kapalı ortamlarda daha iyi yayılırlar Aile içi bulaşımda ise direkt temas ön plandadır. İnfeksiyonun kontrolünde ellerin yıkanması, hasta kişi ile tokalaşmamak ve öpüşmemek önemlidir Serotiplerin çok olması nedeniyle aşılama ile infeksiyonu engellemek mümkün olmamaktadır. 43