Öğretmen El Kitabı Sağlıklı Beslenme Davranışı Geliştirme Modülü (4. Sınıf)
İçindekiler Hoş Geldiniz... 2 Ana Mesajlar... 3 Neden Ana Mesajlar?... 3 Eğitim Programının Okullarda Kullanımı...3-4 Yemekte Denge Eğitim Programı...4-5 Ana Mesajlar ve... 6 Ders Programları...7-8 Proje Web Sitesinden İndirilebilen Materyaller... 9 Ders Programları-1...10 Ders Programları-2...11 Ders Programları-3...13 Bu yayın T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü ve Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı iş birliği ile yürütülen Yemekte Denge Eğitim projesi için hazırlanmış ve basılmıştır. 4. Basım Aralık 2014 (Güncellenmiş basım) 8.500 adet
Hoş Geldiniz Ana Mesajlar Sağlıklı beslenme modülü 5 ana mesajı içerir. Bunlar: HOŞ GELDİNİZ Sizler için hazırlamış olduğumuz bu modüler kitapçık, Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) ile Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı işbirliği çerçevesinde yürütülen eğitim projesinde öğrencilerin sağlıklı beslenme kavramını keşfetmeleri için size yardımcı olacak bir materyaldir. Bu projenin hedef kitlesini 2-4. sınıflarda yer alan öğrenciler oluşturmaktadır. Yemekte Denge Eğitim proje içeriği Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi ve Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı Bilim Kurulu Üyesi Prof.Dr. H. Tanju Besler yönetiminde hazırlanmış olup, eğitimin modüllerinin planlanması T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı nın güncel Öğretim Programları içeriğine (http://ttkb.meb.gov.tr/ www/ogretim-programlari/icerik/72) dikkat edilerek Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü öğretim üyesi Doç.Dr. Hünkar Korkmaz tarafından hazırlanmıştır. Elinizdeki bu kitapçık 4. sınıf düzeyinde okutulan derslerin öğretim programlarında yer alan kazanımlara uygun olarak güncellenmiştir. 1. Dünyanın dört bir yanındaki insanlar yemek veya atıştırmalık olarak farklı besinleri seçerler. Tüketilen besinlerin toplam miktarına ve besin çeşitlerine diyet denir. 2. Sağlıklı beslenme, sağlıklı beslenme tabağı olarak tarif edilen çeşitli besinlerin dengeli bir biçimde tüketilmesiyle oluşur. 3. Canlı ve sağlıklı olmak için besinlere ihtiyaç duyarız. Besinler vücudumuzun ihtiyaç duyduğu enerji ve besin öğelerini sağlarlar. 4. Beslenmede çeşitli besinlere ihtiyaç duyulur, çünkü farklı besinler sağlık için gerekli olan farklı bileşenler içerirler. Bu bileşenler; besin öğeleri, su ve liftir. 5. Aktif olmak ve kendimize iyi bakmak sağlığımız açısından önemlidir. Neden Ana Mesajlar? 5 ana mesaj sağlıklı beslenmenin öğretilmesi konusunda kapsamlı ve yenilikçi bir yaklaşımın sağlanması için geliştirilmiştir. Ana mesajlar sürekliliği olan ve okullarda yayılımı amaçlayan bir çerçeve sunmaktadır. Bu çerçeve kullanılarak öğrencilere besinlerin enerji ve besin öğesi kaynağı olduğu öğretilecek, beslenmede çeşitlilik ve dengenin önemi anlatılacak, besinlerin vücut için enerji sağladığı ve bunun besinlerin içindeki bazı besin öğeleri yoluyla sağlandığı öğretilecektir. Projenin bütününde bu yaklaşım, öğrencilerin sağlıklı beslenme alışkanlığını günümüzde ve gelecekte kendi yaşamlarında uygulayabilmelerini öngörmektedir. Temel içeriğin anlaşılmış ve net bir şekilde öğrenilmiş olduğundan emin olmak için her bir mesajın sırayla öğretilmesi tavsiye edilmektedir. Ana mesajlar dersinizi istediğiniz gibi yönlendirebileceğiniz şekilde oluşturulmuştur. Eğitim Programının Okullarda Kullanımı Temel eğitim çağındaki öğrencilerin fizyolojik ve psikolojik açıdan kaliteli ve uzun bir yaşam sürmeleri için yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanmaları, günümüzde ülkelerin eğitim politikaları üzerinde sıklıkla durduğu konuların başında gelmektedir. Ülkemizde de çoçuklarımızın yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanmalarına katkı sağlamak amacıyla bir çok çalışma yapılmaktadır. Yemekte Denge Eğitim Projesi de bu çalışmaların bir tanesidir. Proje kapsamında yeterli ve dengeli beslenme konusunda materyaller geliştirilmiştir. Bu materyallerin eğitim programı doğrultusunda kullanımına yönelik öğretmenler ve ebeveynler için eğitimler düzenlenmektedir. 2 3
Eğitim Programının Okullarda Kullanımı Yemekte Denge Eğitim Programı Yemekte Denge Eğitim Projesi nin içeriği resmi öğretim programlarına uygun olarak ders saatleri içerisinde öğrencilere el kitabında önerilen şekilde aktarılacaktır. Eğitimlerde, eğitim programında belirtilen açıklamalar doğrultusunda okullarda gerekli çalışmalar planlanmakta, uygulanmakta ve uygulama sonuçları izlenerek raporlanmaktadır. Bundan dolayı okullarda düzenlenecek eğitim çalışmalarına tüm personelin katılımın sağlanması, ders içi ve ders dışı etkinliklerde eğitim programında yer alan konulara ilişkin işlenişlere yer verilmesi, ailelere yönelik toplantı, seminer vb. çalışmaların düzenlenmesi, öğrencilerin etkin katılımına yönelik yarışmalar, sergiler, kulüp çalışmaları gibi faaliyetlerin yapılması önem arz etmektedir. Derinleştir Öğrenme Etkinlikleri Ön Yaşantılar-Öğrenmeye Hazırlık 4. Sınıf Derinleştir Yemekte Denge Eğitim Programı Yukarıda bahsedildiği üzere, 2-4. sınıf düzeyindeki çocuklar için geliştirilen sağlıklı beslenme eğitim programı 5 ana mesaj içerir. Doküman her bir mesajın nasıl öğretileceğine yönelik önerileri içermektedir. Sizin için hazırlanmış olan ders işleyiş planı kullanıma en uygun kaynaklara işaret eder. Listelerde belirtilen materyallere www.yemektedenge.org ve www.yemektedenge.com web sitelerinden de ulaşabilirsiniz. Yer alan açıklamalar ve internetten indirilebilen kaynaklar, çerçeve program el kitabında öneri şeklindedir. Okul şartlarınıza ve sınıftaki çocuklara göre en uygun olduğunu düşündüğünüz yöntemi tercih edebilirsiniz. Ders programı sizin için yardımcı bir materyaldir. Program içindeki materyallerin hepsini veya bir kısmını kullanmayı tercih edebilirsiniz. Yemekte Denge Eğitim Projesi, öğrenmede, interaktif aktivitelerin kullanımında bilgi ve iletişim teknolojilerini tamamıyla destekler. PowerPoint sunumları sınıf içinde doğrudan kullanabilirsiniz. Derinleştir Öğrenme Etkinlikleri Öğrenme Etkinlikleri Ön Yaşantılar-Öğrenmeye Hazırlık Ön Yaşantılar-Öğrenmeye Hazırlık 3. Sınıf 2. Sınıf Elinizdeki bu programın içeriği çağdaş öğretim programlarının ve ülkemizde 2004-2005 öğretim yılından itibaren geliştirilen öğretim programlarının içerik düzenleme yaklaşımlarına uygun olarak sarmal yaklaşıma göre yapılandırılmıştır. Yaklaşımın sembolik gösterimi görselde sunulmaktadır. Bu bağlamda 5 ana mesaj her sınıf düzeyinde öğretim programlarının kazanımları ve öğrenci gelişim özellikleri dikkate alınarak verilmektedir. Mesajların altında yer alan öğrenme kazanımlarınınsa tamamı ya da birkaçı konu özelliğine ve öğrencilerin ön yaşantılarına dayalı olarak verilmektedir. Ana mesajlar ve mesajların altında yer alan öğrenme amaçları listede yer almaktadır. 4 5
Ana Mesajlar ve Ders Programları Mesaj No Ana Mesaj 1 Dünyanın dört bir yanındaki insanlar yemek veya atıştırmalık olarak farklı besinleri seçerler. Tüketilen besinlerin toplam miktarına ve besin çeşitlerine diyet denir. 2 Sağlıklı beslenme, sağlıklı beslenme tabağı olarak tarif edilen çeşitli besinlerin dengeli bir biçimde tüketilmesiyle oluşur. 1.a. Dünyanın dört bir yanındaki insanların besin tercihlerinin çeşitli faktörlere bağlı olduğunu bilir. Beslenme tercihleri; besinlere erişilebilirlik, tercihler, imkânlar, zaman ve kültür gibi nedenlerle kişiden kişiye değişir. 1.b. Sağlıklı beslenme için çeşitli besinlerin dengeli bir şekilde tüketilmesinin gerekli olduğunu kavrar. 1.c. Farklı beslenme şekillerinin, benzer besin bileşenlerinin farklı şekilde birleştirilmesinden oluşabileceğini fark eder. 2.a. Beslenme Tabağı nda tarif edilen 5 besin grubuna göre bilinmeyen yemeklerin veya bu besinlerin karışımlarının nelerden oluştuğunu belirler ve sınıflandırır. 2.b. Sağlıklı Beslenme Tabağı ndaki besin gruplarının farklı oranlardan oluştuğunu gözlemler ve bu oranları kendi diyetleriyle ilişkilendirir. 2.c. Kendisi veya başkaları için öğünler veya menüler hazırlarken Sağlıklı Beslenme Tabağı nı kullanır. Ders programı; bir ya da birkaç ders süresi içinde planlanan öğrenme kazanımlarının öğrenciye nasıl kazandırılacağını gösteren etkinliklerin kapsandığı bir plandır. Bu çalışmada hazırlanan ders programları Yemekte Denge Eğitim Projesi kapsamında 2-4. sınıf düzeyindeki öğrencilerin sağlıklı beslenme davranışı geliştirebilmeleri için farklı besinler ve beslenme içerikleri hakkında öğretmenlere yardımcı olacak biçimde güncellenmiştir. Her sınıf düzeyi için hazırlanan ders programları aşağıdaki başlıklardan oluşmaktadır. Ana Mesaj İlgili Ders İlgili Tema/Ünite/Konu Öğretim Programının İlgili Kazanımları Önerilen Etkinlikler Önerilen Öğretim Yöntem ve Teknikleri Önerilen Materyaller 3 Aktif ve sağlıklı olmak için besinlere ihtiyaç duyarız. Besinler vücudumuzun ihtiyaç duyduğu enerji ve besin öğelerini sağlarlar. 4 Beslenmede çeşitli besinlere ihtiyaç duyulur, çünkü farklı besinler sağlık için gerekli olan farklı bileşenler içerirler. Bu bileşenler; besin öğeleri, su ve liftir. 5 Aktif olmak ve kendimize iyi bakmak sağlığımız açısından önemlidir. 3.a. Farklı türde gıdaların farklı miktarda enerji sağladığını fark eder. 3.b. Porsiyon olarak bilinen farklı miktardaki besinlerin farklı miktarda enerji sağladığını fark eder. 3.c. Vücudun farklı aktiviteler için farklı miktarda enerjiye ihtiyacı olduğunu fark eder. 3.d. Enerji ihtiyacının bireyden bireye farklılık gösterdiğini kavrar. 3.e. Sağlıklı olmak için enerji dengesinin sağlanması gerektiği çıkarımını yapar. 4.a. Tüm besinlerin besin öğesi sağladığını ifade eder. 4.b. Besinlerin bileşiminde yer alan karbonhidrat, yağ ve proteinin enerji sağladığını açıklar. 4.c. Aralarında vitamin ve minerallerin olduğu diğer besinlerin de vücudun sağlıklı olması için gerekli olduğu çıkarımını yapar. 4.d. Besinlerin sağladığı enerji ve besin öğesi miktarlarının yenilen porsiyona bağlı olduğunu açıklar. 4.e. Farklı besin öğelerinin işlevlerini açıklar. 5.a. Gün boyu fiziksel açıdan aktif olmamız gerektiğini kavrar. 5.b. Dişlerin sağlıklı olması için herkesin dişlerini günde en az iki defa fırçalaması gerektiğini kavrar. 5.c. Yemek yaparken, yerken ve besinlere dokunurken el yıkamanın ve hijyenik olmanın önemli olduğunu fark eder. 5.d. Herkesin vücudundaki su düzeyini gün boyunca yüksek tutması gerektiğini kavrar. Ana Mesaj Sağlıklı beslenme davranışının geliştirilmesi için öğrencilere iletilmek istenen 5 ana mesajı kapsamaktadır. Her bir ana mesaj için belirli öğrenme amaçları bulunmaktadır. Öğrenme amaçları 2-4. sınıf düzeyindeki öğrencilerin ana mesajla ilgili bilmesi ve anlaması gereken temel yeterlilikleri içermektedir. İlgili Ders Sağlıklı beslenme davranışının geliştirilmesi amacıyla öğrencilere iletilmek istenen ana mesaj ve kazandırılması istenen öğrenme amaçlarının ilişkilendireceği dersin adıdır. İlgili Tema/Ünite/Konu Sağlıklı beslenme davranışının geliştirilmesi amacıyla öğrencilere iletilmek istenen ana mesaj ve kazandırılması istenen öğrenme amaçlarının ilişkilendireceği dersle ilgili tema/ ünite/konu adıdır. Öğretim Programının İlgili Kazanımları Sağlıklı beslenme davranışının geliştirilmesi amacıyla öğrencilere iletilmek istenen ana mesaj ve kazandırılması istenen öğrenme amaçlarının ilişkilendireceği dersin Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından kabul edilen resmi öğretim programına ilişkin kazanımlardır. 6 7
Ders Programları Proje Web Sitesinden İndirilebilen Materyaller Önerilen Etkinlikler Bu bölümde öğretmenlerin sağlıklı beslenme davranışının geliştirilmesi amacıyla hazırlanan 5 temel mesajı ve içeriği gelişim düzeylerine uygun olarak öğrencilere nasıl öğreteceklerine yönelik ipuçları yer almaktadır. Ders programında yer alan etkinlikler, alıştırmalar ve sorulan sorular öneri niteliğindedir. Bu ders programı bireysel farklılıkları ne olursa olsun bütün öğrencilerin sağlıklı beslenme davranışı geliştirebilmeleri için hazırlanmıştır. Önerilen Öğretim Yöntemi ve Teknikleri Bu programda önerilen öğretim yöntemi ve teknikleri kavramıyla; 5 temel mesajın etkili bir şekilde iletilmesi ve bunlara ait öğrenme amaçlarının gerçekleştirilmesini sağlamak için öğrencilerin eleştirel, yaratıcı düşünme gibi üst düzey düşünme becerilerini ortaya çıkararak onları aktif kılan öğrenci merkezli teknikler vurgulanmaktadır. Bu düzeyde öğrencilerin gelişim özellikleri nedeniyle yaparak-yaşayarak öğrenme esastır. Önerilen Materyaller Yemekte Denge programının içerisinde yer alan ana mesajların ve öğrenme amaçlarının etkili bir şekilde gerçekleştirilmesi amacıyla hazırlanan öğretme-öğrenme ve ölçmedeğerlendirme materyallerini içerir. Bunlar internetten indirilebilen posterler, PowerPoint sunumlar ve alıştırma sayfaları gibi materyalleri kapsamaktadır. Her bir öğretim materyali için ayrı bir dosya adı bulunmaktadır. Örneğin: Dünyanın Dört Bir Yanında Sunumu Kaynakların tamamı aynı zamanda web sitesinde yer almaktadır. Öğretmen El Kitabı nı da benzer şekilde web sitesinden indirebilirsiniz ve sizin için oluşturulan ders planlarına ulaşabilirsiniz. Sınıf içi etkinliklerde kullanılmak üzere her bir ana mesaj için öğrenme-öğretme ve ölçmedeğerlendirme materyalleri geliştirilmiştir. İnternetten indirilebilen bu materyallerin isimleri ve açıklamaları aşağıda yer almaktadır: Alıştırma Sayfaları: Çocukların etkinlikler esnasında kullanabilecekleri fotokopiyle çoğaltılabilen materyallerdir. Kartlar: Farklı türdeki besinlerin resimlerinden oluşan, çıktı olarak alınabilen kartlardır. Bu kartları besinlerin sınıflandırılmasıyla ilgili etkinlikler yapılırken kullanmak idealdir. Elektronik-PowerPoint Sunumları: Sınıfta interaktif bir yazı tahtanız varsa birçok ana mesajın içinde yer alan bu sunumları kullanabilirsiniz. Sunumlar birçok soruyu ve sınıf içinde tamamlanan alıştırmaları da içermektedir. Sunum yaparken öğrencilerin zamanlı olarak etkinliğe katılabilmeleri için çıktı alabilirsiniz. Etkileşimli- İnteraktif Etkinlikler: Yemeğin içinde ne var? oyunu öğrencilerin yemeklerin içinde yer alan temel bileşenleri Sağlıklı Beslenme Tabağı nda yer alan 5 besin grubuna yerleştirmelerini gerektiren etkileşimli bir oyundur. Ayşe ve Mert oyunundaysa çocuklar günlük sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı yaparlar. Bu iki oyunun yanı sıra Sağlıklı Beslenme Çantası, Dengeli bir Tabak Oluştur ve Enerjinin Dengesi oyunları da www.yemektedenge.com adresinde yer almaktadır. Bu oyunlar sınıf içi etkinlikler kapsamında veya internet üzerinden öğrencilere oynatılabilir. Öğretim materyallerini (besin kartları, PowerPoint sunumları vb.) taşınabilir belleklerinize indirmeniz ihtiyaç duyduğunuzda ya da teknik sıkıntılar nedeniyle internet erişiminizin olmadığı ya da sınırlı olduğu durumlarda hızlı bir şekilde çıktı almada sizlere kolaylık sağlayacaktır. Mesajların işleneceği ders programları erişilebilir farklı materyaller ve bu materyalleri nasıl kullanacağınıza ilişkin örnekler içerir. Tüm kaynakların özetlendiği liste aşağıda yer almaktadır. 8 9
Ders Programları -1 Ders Programları -1 4. Sınıf 4. Sınıf Ana Mesaj Mesaj 1. Dünyanın dört bir yanındaki insanlar yemek veya atıştırmalık olarak farklı besinleri seçerler. Tüketilen besinlerin toplam miktarına ve besin çeşitlerine diyet denir. 1.a. Dünyanın dört bir yanındaki insanların besin tercihlerinin çeşitli faktörlere bağlı olduğunu bilir. Beslenme tercihleri; besinlere erişilebilirlik, tercihler, imkânlar, zaman ve kültür gibi nedenlerle kişiden kişiye değişir. 1.b. Sağlıklı beslenme için çeşitli besinlerin dengeli bir şekilde tüketilmesinin gerekli olduğunu kavrar. 1.c. Farklı beslenme şekillerinin, benzer besin bileşenlerinin farklı şekilde birleştirilmesinden oluşabileceğini fark eder. İlgili Ders: Sosyal Bilgiler İlgili Öğrenme Alanı/Ünite/Konu Öğrenme Alanı: Küresel Bağlantılar İlgili Kazanımlar 1. Dünya üzerinde çeşitli ülkeler olduğunu fark eder. Ünite 8: Uzaktaki Arkadaşlarım 2. Görsel materyallerden yararlanarak çeşitli toplumların günlük yaşamlarına ilişkin çıkarımlarda bulunur. 3. Kendisiyle başka bir toplumdaki yaşıtlarının günlük yaşamlarını karşılaştırır. Dünyanın Dört Bir Yanında isimli sunum yapılabilir. Öğrencilerden konuyla ilgili bir dramatizasyon hazırlamaları istenebilir. Dünyanın dört bir yanında yenen farklı besinleri göstermek için Dünya Besin Kartları nı kullanınız. Çocuklardan ortak besinleri (örneğin tahıl gevreği, patates, et, süt, meyve) yiyen ülkeleri belirlemelerini isteyiniz. Çocukların, birçok farklı yemek çeşidi olsa bile, birçoğunun aynı temel bileşenlerden oluştuğu sonucuna varabilmesini sağlayınız. Örneğin bir paella ile suşiyi, hamsili pilavı; Meksikalıların takosu ile Türkiye deki etli dürümleri karşılaştırmalarını ve hangi besinlerin kullanıldığını açıklamalarını isteyiniz. Çocuklarla beraber tekrar aşağıdaki mesajların üzerinden geçiniz: Hepimiz farklı besinler yeriz. Yediğimiz besinlerin çeşitliliği birtakım faktörlere bağlıdır. Bu faktörler nelerdir? Her ne kadar birçok farklı besin türü olsa da birçok yemek aynı temel besin bileşenlerinden örneğin pirinç, patates, süt, et, meyve ve sebzeden oluşur. Önerilen Öğretim Yöntemi ve Teknikleri Sunuş Yoluyla Öğretim Grup Tartışması Dramatizasyon Eğitsel oyunlar Önerilen Materyaller Dünya Besin Kartları Türkiye Besin Kartları Dünyanın Dört bir Yanında Sunumu Önerilen Etkinlikler Ülkemizde ve dünyanın dört bir tarafında tüketilen besinleri gösteren resim kartlarını öğrencilerinize dağıtarak incelemelerini sağlayınız. Bu besinlerden hangilerini tanıdıklarını ve en çok hangilerini tükettiklerini açıklamalarını isteyiniz. Derse bir soruyla devam ediniz: Neden dünyanın farklı bölgelerinde yaşayan insanlar farklı besinler yer? Bu, sınıfın tamamı için beyin fırtınası veya bir grup çalışması olabilir. Çocukların cevaplarını tahtaya yazın. Konuya giriş olarak Dünyanın Dört Bir Yanında sunumunu kullanınız. Öğrencilerinizden dersin sonunda değerlendirme etkinliği olarak farklı ülkelerde yaşayan (yöresel folklorik kıyafetleri içerisinde resmedilmesi daha uygun olur) insanların resimleriyle besinlerin resimlerini eşleştirmelerini isteyiniz. Örneğin bir Çinli ile pirinç pilavını eşleştiriniz. Bir Japon ile suşi resmini eşleştiriniz vb. Çocuklara sağlıklı olmak için hepimizin farklı gıdalar tüketmesi gerektiğini hatırlatınız. Öğrencilerin kendi besin tabaklarını dünyanın farklı kültürlerinin yiyeceklerini-yemeklerini de kullanarak oluşturmalarını isteyiniz. Sağlıklı bir beslenme tabağıyla öğrencilerin kendileri için hazırladıkları beslenme tabaklarını karşılaştırmalarını isteyiniz. (Bunun için boş bir beslenme tabağı resmi verilerek öğrencilerin bu boş tabağı çeşitli besin resimleriyle doldurması istenebilir ya da magnetli oyun panosu kullanılabilir.) Çeşitli toplumların kültürel özellikleri işlenirken yemek yeme alışkanlıkları ve beslenme tercihleri toplumlara ait belirgin özellikleri içeren görsel materyaller (fotoğraf, film vb.) kullanılabilir. Ders Programları -2 Ana mesaj 4. Sınıf Mesaj 2. Sağlıklı beslenme, sağlıklı beslenme tabağı olarak tarif edilen çeşitli besinlerin dengeli bir biçimde tüketilmesiyle oluşur. Mesaj 3. Canlı ve sağlıklı olmak için besinlere ihtiyaç duyarız. Besinler vücudumuzun ihtiyaç duyduğu enerji ve besin öğelerini sağlarlar. Mesaj 4. Beslenmede çeşitli besinlere ihtiyaç duyulur, çünkü farklı besinler sağlık için gerekli olan farklı bileşenler içerirler. Bu bileşenler; besin öğeleri, su ve liftir. Mesaj 5: Aktif olmak ve kendimize iyi bakmak sağlığımız açısından önemlidir. 2.c. Kendisi veya başkaları için öğünler veya menüler hazırlarken Sağlıklı Beslenme Tabağı nı kullanır. 3.a. Farklı türde gıdaların farklı miktarda enerji sağladığını fark eder. 3.b. Porsiyon olarak bilinen farklı miktardaki besinlerin farklı miktarda enerji sağladığını fark eder. 3.c. Vücudun farklı aktiviteler için farklı miktarda enerjiye ihtiyacı olduğunu fark eder. 3.d. Enerji ihtiyacının bireyden bireye farklılık gösterdiğini kavrar. 10 11
Ders Programları -2 4. Sınıf Ders Programları -3 4. Sınıf 3.e. Sağlıklı olmak için enerji dengesinin sağlanması gerektiği çıkarımını yapar. 4.d. Besinlerin sağladığı enerji ve besin öğesi miktarlarının yenilen porsiyona bağlı olduğunu açıklar. 4.e. Farklı besin öğelerinin işlevlerini açıklar. 5.a. Gün boyu fiziksel açıdan aktif olmamız gerektiğini kavrar. 5.d. Herkesin vücudundaki su düzeyini gün boyunca yüksek tutması gerektiğini kavrar. Açıklama: Besin öğelerinin isimleri verilmez. Bu bilgi 5. Sınıf ta verilecektir. Bu aşamada konuyla ilgili farkındalık yaratılacaktır. İlgili Ders: Oyun ve Fiziki Etkinlikler İlgili Kazanımlar 10. Sağlığını korumak için haftalık ve günlük beslenme listesi hazırlar. 11. Okul içinde ve okul dışında katılabileceği oyun ve fiziki etkinlikleri planlayarak düzenli olarak katılır. 12. Hazırladığı fiziksel uygunluğunu geliştirecek programları uygular. Önerilen Etkinlikler Öğrencilere yeterli ve dengeli beslenmeye ait bilgiler hatırlatılmalıdır. Bu şemada öğrencilerinize Sağlıklı Beslenme Tabağı hakkındaki bilgilerini hatırlatınız. Bunun için Sağlıklı Beslenme Tabağı sunumundan, videolardan veya posterden yararlanabilirsiniz. Derse Oyun ve fiziki etkinliklerde istenilen performansa ulaşmada beslenmenin önemi nedir? sorusunu sorarak bir tartışma başlatınız. Öğrencilerden sağlığını korumak ve düzenli şekilde katıldıkları etkinliklere uygun olarak günlük ve haftalık beslenme listelerini hazırlayıp sınıfta tartışmalarını isteyiniz. En çok enerji veren besinler hangileridir? En az enerji veren besinler hangileridir? Farklı alanlarda çalışan sporcuların yaşamlarını ve beslenme alışkanlıklarını, öğünlerini gösteren görseller, videolar vb.den yararlanınız. Önerilen Öğretim Yöntemi ve Teknikleri Eğitsel Oyunlar Sunuş Yoluyla Öğretim Grup Tartışması Önerilen Materyaller Besin Kartları Enerji Dengesi İnteraktif Oyunu Ana Mesaj Mesaj 4: Beslenmede çeşitli besinlere ihtiyaç duyulur, çünkü farklı besinler sağlık için gerekli olan farklı bileşenler içerirler. Bu bileşenler; besin öğeleri, su ve liftir. 4.e. Farklı besin öğelerinin işlevlerini açıklar. (Besin öğelerinin isimleri açıklanmaz. Bu isimleri 5. Sınıf ta öğrenecekler.) İlgili Ders: Fen Bilimleri İlgili Öğrenme Alanı/Ünite/Konu 4.1.1. Destek ve Hareket Konu/Kavramlar: Kemikler, eklemler, kaslar, iskelet, iskelet ve kas sağlığı İlgili Kazanımlar 4.1.1.2. İskelet ve kas sağlığını etkileyebilecek durumları örneklerle açıklar. Kemik gelişiminde dengeli beslenmenin önemi vurgulanır. Önerilen Etkinlikler Kemik gelişiminde dengeli beslenmenin önemini açıklayarak kemik gelişimi için öğrencilerinizin hangi besinleri tüketmesi gerektiğini besin kartlarını kullanarak açıklayınız. Aşağıdaki etkinlikleri yaptırınız. Öğrencilerinizin; 1. Sokakta satılan tüm yiyecek ve içeceklerin isimlerini bir kâğıda listelemelerini isteyiniz. 2. Aynı şekilde evlerindeki tüm besinlerin isimlerini listeleyerek iskelet ve kas sağlığı için önerilen besinlerin olup olmadığını tartışmalarını sağlayınız. 3. İskelet ve kas sisteminin sağlığı için sağlıklı beslenme tabağından yararlanarak bu besinlerden günlük ne kadar tüketilmesi gerektiğini öğrencilerinizin cevaplamasını isteyiniz. Önerilen Öğretim Yöntemi ve Teknikleri Sunuş Yoluyla Öğretim Grup Tartışması Önerilen Materyaller Besin Kartları Daha Fazla Bilgi İçin Kaynaklar Daha Fazla Bilgi İçin Kaynaklar Milli Eğitim Bakanlığı Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Temel Eğitim Genel Müdürlüğü Enstitüsü Vakfı Yemekte tegm.meb.gov.tr Denge Eğitim Projesi Web Siteleri www.sabriulkervakfi.org www.yemektedenge.com / www.yemektedenge.org Yemekte Denge Eğitim Projesi Web Siteleri Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim www.yemektedenge.com Genel Müdürlüğü tegm.meb.gov.tr www.yemektedenge.org Sabri Ülker Sabri Gıda Ülker Araştırmaları Gıda Araştırmaları Vakfı, sağlıklı Enstitüsü ve dengeli beslenmeyi Vakfı teşvik eden British çalışmalar Nutrition yapmaktadır. Foundation Bu amaç (İngiliz doğrultusunda, Beslenme Vakfı) sağlıklı ve dengeli beslenme açısından bilimsel olarak da kabul edilen bilgilerin paylaşılması yine bilimsel olarak kabul görmüş standart ve www.sugav.org www.nutrition.org.uk kriterler çerçevesinde yürütülmektedir. Bu durum hiçbir şekilde herhangi bir marka ya da firmanın adının veya ürünlerinin tüketilmesinin önerilmesi ve/veya önerilmemesi anlamına gelmemektedir. Aksi bir tutumun sergilenmesinden Vakfımız hukuken sorumlu değildir. 12 13