Okul Öncesi Ö retmenli i ve Din E itimi

Okul Öncesi Ö retmenli i ve Din E itimi Yazar Muhammed Ali Yaz ba ISBN: 978-605-2233-18-4 1. Bask Ekim, 2018 / Ankara 100 Adet Yay nlar Yay n No: 283 Web: grafikeryayin.com Kapak, Sayfa Tasar m, Bask ve Cilt Grafik-Ofset Matbaac l k Reklamc l k Sanayi ve Ticaret Ltd. ti. 1. Cadde 1396. Sokak No: 6 06520 (O uzlar Mahallesi) Balgat-ANKARA Tel : 0 312. 284 16 39 Pbx Faks : 0 312. 284 37 27 E-mail : grafiker@grafiker.com.tr Web : grafiker.com.tr

Ç NDEK LER ÖN SÖZ...7 KISALTMALAR...11 G R 1. Ara t rman n Önemi...13 2. Ara t rman n Amac...15 3. Ara t rman n S n rl l klar...17 4. Ara t rman n Problemi...18 I. BÖLÜM OKUL ÖNCES E T M VE ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEM N N ÖZELL KLER 1. Okul Öncesi E itim...22 1.1. Okul Öncesi E itimin Tan m...22 1.2. Okul Öncesi E itimin Amac ve Önemi...24 2. Çocukluk Döneminin Genel Özellikleri (4-6 Ya Grubu)...26 2.1. Fiziksel Özellikler...26 2.2. Bili sel Özellikler...28 2.3. Sosyal Özellikler...36 2.4. Duygusal Özellikler...39 3. Çocukluk Döneminin Dini Geli im Özellikleri (4-6 Ya Grubu)...42 3 II. BÖLÜM OKUL ÖNCES Ö RETMEN YET T RME PROGRAMLARI 1. Okul Öncesi E itim-ö retimde Ö retmen...51 1.1. E itim-ö retim çerisinde Ö retmenin Konumu...51

MUHAMMED AL YAZIBA I 4 1.2. Okul Öncesi E itim-ö retim çerisinde Ö retmenin Konumu...53 2. Okul Öncesi Ö retmenli inin Tarihçesi...56 2.1. Cumhuriyet Öncesi Okul Öncesi Ö retmen Yeti tirme Çal malar...56 2.2. Cumhuriyet Dönemi Okul Öncesi Ö retmen Yeti tirme Çal malar...61 3. Okul Öncesi Ö retmenli i Bölümü Lisans Programlar n n Analizi...66 3.1. Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Ders Çe itlilikleri ve Kredileri...68 3.2. Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Alan Bilgisi Dersleri...71 3.3. Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Genel Kültür Dersleri...75 3.4. Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Meslek Bilgisi Dersleri...77 3.5. Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Seçmeli Dersler...79 3.6. Okul Öncesi Ö retmenli i Lisans Programlar nda Uygulamal Dersler...86 III. BÖLÜM Ö RETMENLER N ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEM D N GEL M ÖZELL KLER N B LMES N N GEREKL L 1. Yöntem...93 1.1. Ara t rman n Yöntemi...93 1.2. Çal ma Grubu...97 1.3. Verilerin Toplanmas...99 1.4. Verilerin Analizi...100 2. Ön Kabul ve S n rl klar...102 3. Bulgu ve Yorumlar...102 1. Okul Öncesi Dönem Çocuklar...102

OKUL ÖNCES Ö RETMENL VE D N E T M 1.1. Okul Öncesi Çocuklar n Dini Bilgi Kaynaklar...102 1.1.1. Aile...102 1.1.2. Arkada...105 1.2. Okul Öncesi Dönem Çocuklar çin Din E itimi Bir htiyaç M?...106 1.2.1. Evet, Bir htiyaçt r. Çünkü...106 1.2.2. Evet, Bir htiyaçt r. Ama...110 1.2.3. Hay r, Bir htiyaç De ildir. Çünkü...112 1.3. Çocuklar n Merak Etti i Konular...114 1.3.1. Din...116 1.3.1.1. Allah-Peygamber...116 1.3.1.2. Cennet-Cehennem...120 1.3.1.3. Ölüm ve Kaybetme Kayg s...123 1.3.2. Tabiat Olaylar...125 2. Okul Öncesi Ö retmenleri...127 2.1. Okul Öncesi Ö retmenlerinin Dini Bilgi Kaynaklar...127 2.1.1. Aile...127 2.1.2. Cami ve Yaz Kuran Kurslar...128 2.1.3. nternet...129 2.2. Din E itimi, Okul Öncesi Ö retmeleri çin Bir htiyaç M?...131 2.2.1. Evet, Bir htiyaçt r. Çünkü...132 2.2.2. Evet, Bir htiyaçt r. Ama...140 2.2.3. Hay r, htiyaç De ildir. Çünkü...141 3. Okul Öncesi Lisans Program...142 4. Aile E itimi...148 5 SONUÇ VE DE ERLEND RME...153 ÖNER LER...158 KAYNAKLAR...159 EKLER...169

ÖN SÖZ Okul öncesi ça, çocuklar n bili sel, duyu sal, ahlaki, dinî geli imin en h zl ve kal c oldu u bir dönemdir. Bu dönemde verilecek her türlü e itim, bireyin kimlik ve ki ilik olu umuna etki etmektedir. K sa ama çok önemli olan bu ya döneminin çocuklar n bütün geli im alanlar na ihtiyaç verebilecek ekilde de erlendirilmesi önem arz etmektedir. Çocuklar n fiziksel ihtiyac giderilip duygusal yönleri ihmal edildi inde, bu eksikli i hayat boyunca hissedebilir. Bu dönem kritik bir özelli e sahip oldu u için bili sel, duyu sal ve psiko-motor ö renme alanlar ndaki eksiklikleri telafi etmek ilerleyen zaman diliminde güç belki de imkâns z olabilir. Okul öncesi dönem çocuklar n n doyurulmas gereken yönlerinden biri de merak duygusudur. Çünkü bu dönem çocuklar nda soru sormaya dü künlük ve merak duygusu söz konusu dönemin en belirgin özellikleridir. 7 Bireyin en güçlü güdülerinden biri olan merak 1 ve ara t rma iste i çocuklarda f tri bir duygudur. Çocuklarda soru sorma dil geli imi ile birlikte ba lad için 4-6 ya döneminde söz konusu duygu çok yo un bir ekilde ya- anmaktad r. Bu dönemde özellikle din ile ilgili sorular yo unluk kazanmaktad r. 2 Çocuklar n bu alandaki sorular na cevap verme konusunda aileden sonra en büyük gö- 1 brahim Ethem Ba aran, Temel E itim Politikam z Ne Olmal d r?, Temel E itim ve Sorunlar, Türk E itim Derne i IV. E itim Toplant s 6-7 Kas m 1980, TEDY, Ankara 1981, s. 15. 2 Beyza Bilgin, slam ve Çocuk, Diyanet leri Ba kanl Yay nlar, Ankara 1987, s. 74.

MUHAMMED AL YAZIBA I rev okul öncesi ö retmenlerine dü mektedir. Okul öncesi e itim kurumlar na devam etmekte olan çocuklar zamanlar n n ço unu ö retmenleri ile birlikte geçirmektedir. Bu sebeple din ile ilgili merak ettikleri hususlar ö retmenlerine sormaktad r. 8 Ülkemizde okul öncesi dönem din e itimi konusundaki ara t rmalar erken çocukluk dönemi din e itimi üzerinde yo unla maktad r. 3 Ancak okul öncesi dönem e itiminin temel unsurlar ndan biri olan, çocuklar n din konusunda soru ya muruna tuttu u ö retmenlerin söz konusu sorularla ba a ç k p ç kamad klar, bu tür sorularla kar la t klar nda nas l bir yol izledikleri ara t r lmam t r. Bu çal mada, ö retmenlerin okul öncesi ö retmeni yeti tiren lisans programlar nda erken çocukluk dönemine yönelik din e itim-ö retimi derslerine yer verilmesinin ihtiyaç olup olmad tespit edilmeye çal lm t r. Ara t rma üç bölümden olu maktad r. Birinci bölümde, okul öncesi e itimin tan m, amac ve önemi incelenmi tir. Ayr ca okul öncesi dönemi kapsayan 4-6 ya grubu çocu- un fiziksel, bili sel, sosyal ve duygusal geli im özellikleri ile birlikte dini geli im özellikleri ele al nm t r. kinci bölümde e itimde ö retmenin konumu, cumhuriyet öncesi ve sonras okul öncesi ö retmen yeti tirme çal malar na yer verilmi tir. Ayr ca okul öncesi ö retmenli- i lisans programlar nda ders çe itlili i ve kredileri, alan bilgisi, genel kültür, ö retmenlik meslek bilgisi, seçmeli ve uygulamal dersler ele al nm t r. 3 Zeynep Nezahat Cihandide, Okul ÖncesiDin ve Ahlak E itimi, Dem Yay., stanbul 2014; Cemil Oruç, Okul Öncesi Dönemde Çocu un Din E itimi, Dem Yay., stanbul 2011.; Yurdagül Mehmedo lu, Okul Öncesi Çocuklarda Dini Duygunun Geli imi ve E itimi, TDV Yay., Ankara 2005; Mustafa Çoban, Okul Öncesi (3-6) Din ve Ahlak E itimi, Hüner Yay., Konya 2016.

Üçüncü bölümde ise, çal mada kullan lan ara t rma yöntemi ve yöntemin özelliklerine yer verilmi tir. Ayr ca 21 okul öncesi ö retmenin tecrübesinden faydalanmak amac yla yar yap land r lm mülakat yöntemi kullan larak ö retmenlerle yüzyüze görü meler yap lm t r. Söz konusu veri toplama sürecine dair bilgiler ile elde edilen verilerin çözümlenmesine yer verilmi tir. Ara t rman n bulgular ndan hareketle, ula lan bulgular yorumlanarak alanyaz ndaki ilgili ara t rmalar nda de erlendirilmi tir. Bilimsel çal malar n sadece bir ki inin ürünü olmad herkesçe malumdur. Akademik çal malar mda deste ini her zaman yan mda hissetti im de erli hocalar m Prof. Dr. Mualla Selçuk, Prof. Dr. Cemal Tosun, Prof. Dr. Recai Do an, Prof. Dr. Eyüp Ba, Prof. Dr. hsan Çapç o lu na; melekta lar m Dr. Ö retim Üyesi lhami Ayranc, Dr. Ö retim Üyesi Ayten Erol, Dr. Ö retim Üyesi Muhammed Göngör, Dr. Ö retim Üyesi Güldane Gündüzöz, Dr. Fatma Çapç o lu, Dr. Havva Sinem U urlu, Ar. Gör. Vahdettin im ek e te ekkür ederim. Ayr ca çal mam n her a amas nda gösterdikleri anlay, sab r ve deste inden dolay e siz e ime, o ullar m Muhammed Ali ve Mehmet Emin e te ekkür etmeyi bir borç bilirim. Muhammed Ali Yaz ba K r kkale, 2018 9