Dünyada ve Türkiye de Enerji Görünümü Selahattin İncecik İstanbul Teknik Üniversitesi
ENERJİ ÜRETİMİ IEA: ENERJİ ÜRETİMİ VE KULLANIMI «SÜRDÜRÜLEMEYEN ÇEVRE İHTİYAÇLARI» İLE REKABET EDEMEZ. ÜLKELERİN ENERJİ TALEPLERİNDE ÖNEMLİ DEĞİŞİM GÖRÜLÜYOR Bu nedenle: ENERJİ KONUSU İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNDEN BAĞIMSIZ DEĞERLENDİRİLEMEZ, İKLİM VE ENERJİ İHTİYAÇLARININ UZLAŞMASI GEREKİYOR. Paris (COP21) da Enerji Sektörü Odak olacak PARİS TE YAPILACAK OLAN İKLİM ZİRVESİ (COP21) YEŞİL E DÖNÜŞ İÇİN BİR ANAHTAR OLABİLİR
UZLAŞMA OLMAZ İSE 2014 YILINDA 35 MİLYAR TON OLAN KÜRESEL CO 2 EMISYONLARI 2030 da 75 milyar ton, 2050 de 100 milyar ton, ve 2100 de 140 milyar ton olması kaçınılmaz hale gelecektir. *Sera gazı azaltımının geleceğini enerji sektörü ile endüstriyel süreçler belirleyecek
MİL TONE DÜNYADA ENERJİ TALEBİNDE DEĞİŞİM 2014-2040 1500 1000 500 0-500 -150-50 -10 300 450 450 550 950 1100 WEO,2015
Enerji, Üretim, Büyüme ve CO2 Enerji, küresel CO 2 emisyonlarının %80 inden fazlasından sorumlu, Dünyada toplam üretim %38 artarken CO 2 %15 arttı, Halen en büyük CO2 üreticisi 8.2 milyar ton(%29) ile Çin (%29) Oysa AB de %25 lik büyüme ye karşılık CO 2 sadece %3 arttı.
ÇİN ve ABD Küresel emisyonların %40 ı iki ülkeye ait, Kasım 2014 de Pekin- Asya-Pasifik Ekonomi İşbirliği Örgütü Zirvesi nde iki ülke iklim değişikliği ile mücadele konusunda anlaştığını açıkladı. ABD CO2 emisyonlarını 2025 yılı itibariyle 2005 yılı seviyesine göre % 26 ile 28 azaltmayı hedeflediğini duyurdu. Çin ulusal programı 2017 de sadece 7 bölgede «cap-and trade» ile başlatıyor
ÇİN ve HİNDİSTAN da DURUM? ÇİN (1.36 milyar insan) 2000-2011 arasında büyüme ortalaması %10 Dünyanın en büyük enerji tüketicisi 1260 GW toplam kapasitesi, Dünya petrol tüketiminin %43; Dünyanın en büyük kömür üreticisi (%45), tüketicisi (%50) ve ithalatçısı Kömür rezervlerinin %13 ü Çin de CO2 (2014) de birinci: 8.2 milyar ton (%29) Son 10 yılda küresel ekonomiye katkısı %31
ÇİN ve HİNDİSTAN ÇİN 2014 yılında ilk kez yapıcı bir rol oynamağa başladı, enerji verimliliğini arttırıyor, yenilenebilir enerji projelerine yatırımlar yapıyor. İlk sonuçlar:( 2014) İlk kez Çin %7 büyümesine rağmen 2014 yılında emisyonları %2 AZALDI Hindistan (1.29 milyar nüfus) ile 2022 e kadar 100 GW güneş, 60 GW rüzgar yatırımlarını beyan ediyor. Ne kadar gerçekçi olabilir? Yılda 17 milyar dolar yatırım gerekiyor (WEO). COP21, yeşil enerjinin finansı bakımından Hindistan gibi ülkelere çare olabilir.
TÜRKİYE DE DURUM *Türkiye enerjinin ¾ ünü ithal ediyor *Türkiye enerji ithalatına yılda 56 milyar dolar ödüyor (son 10 yılda ödenen miktar 385 milyar dolar) *Enerjinin dışa bağlılığı bakımından en üst sıralardayız: *Doğal gaz ithalatında 45 milyar m 3 ile dünyada 5.ciyiz, *Petrol ithalatında 35 Mton ile 13.cü sıradayız (2.4 Mton ile ihtiyacımızın ancak %7.5 i karşılanıyor), *Kömür ithalatında 30 Mton ile 8.ci sıradayız, *11 Milyar tonluk rezerve rağmen kömür üretimi azalırken ithal kömür tüketimi artıyor CO2 emisyonları 400 Mtonu aştı
TÜRKİYE DE ELEKTRİK ÜRETİMİ (Kurulu güç 1984 e göre 5 kat arttı) [TEIAŞ]: TOPLAM KURULU GÜÇ 69.5 GW (2014) Türkiye Kurulu Gücün Dağılımı (2014) HİDROLİK : 24 GW 5% DOĞAL GAZ : 21 GW 35% 32% Doğal Gaz Linyit LİNYİT : 8.2 GW İthal Kömür Sıvı İTHAL KÖMÜR: 6.0 GW 7% 9% 12% Hidrolik Rüzgar KATI+SIVI : 4.7 GW RÜZGAR : 3.6 GW
TÜRKİYE ELEKTRİK ÜRETİMİ (250 TW-saat)
TÜRKİYE DE ELEKTRİK ÜRETİMİNDE Yıllık üretim 1970 de 9 TW saat den Yıllık 250 TW-saate kojenerasyon ve mikrojenerasyon yaygınlaşıyor Yerel kaynaklara dayalı enerji üretimi eylem planı 2023 yılında 1 nükleer santral devreye girecek Güneş enerjisinde 2030 yılında 10 GW kapasiteye ulaşılıyor Rüzgar 2030 yılında 16.5 GW Kayıp/kaçak oranı %15 e düşürülmesi planlanıyor Sanayide enerji verimliliği strateji belgesi
AB-28 DE DURUM AB-28 de Elektrik Üretimi(2013) NET ELEKTRİK ÜRETİMİ 3.1 Milyon GW-saat (2013) Oysa 1990 yılında 2.4 milyon GW-saat idi ALMANYA % 19.2 FRANSA % 17.7 İNG % 11.0 0% 7% 3% 13% 50% 27% AB-28 Elektrik Üretimi 2003 Fosil Yakıtla Yanma: Nükleer Hidrolik Rüzgar Güneş Jeotermal Diğer 0% 12% 1% Fosil Yakıtla Yanma: Nükleer Hidrolik 31% 56% Rüzgar Güneş Jeotermal Diğer
AB nin ilk beş ülkesinde ve Türkiye de primer enerji üretimi 300 Primer Enerji Üretimi (Mtoe)) 250 200 150 100 50 ALMANYA FRANSA ING İTALYA İSP TURKEY 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
1990-2013 de AB de GDP % 42 artarken, Sera Gazı emisyonları %17 azaldı
AB -28 HEDEFLERİ (%) Sera Gaz Yen. Enerji Enerji Veriml 2020-20 20 20 2030 <-40 >27 >27
Çözümlerde Ortak Görüşler: Temiz enerji çözümlerinin yaşamımızı güçlendirebilir hale gelmesi, Enerji verimliliği ile daha temiz, daha hızlı ve daha ucuz çözümler üretilmesi, Yenilenebilir ve LED fiyatları 2001-2011 arasında %40-11 düştü. İnovatif teknoloji ile bugünkünden daha az enerjinin yaşama adapte edilebilmesi, Temiz kömür projeleri, Karbon un depolanması.
es: IPCC AR4 citing 1) 2) IEA Enerji kaynağı için yatırım ihtiyacı Karbonsuz güç üretimi için küresel ölçekte yatırımlarda yılda 40 milyar USD; OECD dışı ülkelerde 30 milyar USD gerekiyo Son kullanıcıda enerji verimliliğini arttırarak yatırımlardaki azalmaya destek de olabilecektir Enerji verimliliğinde küresel ölçekte 2.4 trilyon USD lık yatırım 3 trilyonluk tasarruf da sağlayacaktır.
RÜZGAR VE GÜNEŞ ENERJİSİNDE DURUM Rüzgar Toplam kapasite: 318 GW Yıllık Çıkış: 628 TW saat AB : %38 Çin: %29 AB de elektrik talebinin %8 (2MWlık bir rüzgar türbini kırsal bölgelerde 500 konutun yıllık elektrik ihtiyacını karşılayabiliyor) Güneş Toplam kapasite:139 GW (2013 de 38 GW eklendi) Konsantre sistemler (CSP):3.4 GW Yıllık Çıkış: 160 TW saat AB: %59 ; Asya-Pasifik: %29 K.Amerika: %10 AB de elektrik talebinin %3 (pik saatlerde %6) (5 kw lık bir güneş paneli ayda 500kW-saat elektrik üretebiliyor)
Rüzgar da Kapasitenin Gelişimi
Güneş Enerjisi En Ümit Veren Teknoloji Olma Yolunda Fotovoltaik Sistemler Konsantre Sistemler
Sınırsız bir Enerji Kaynağı Güneş Enerjisinde Türkiye Şanslı Ülkeler Arasında
Yasal olarak Türkiye için SON DURUM da Gelişmeler Türkiye İklim Değişimi Çerçeve Sözleşmesine (UNFCCC) taraf oldu Türkiye Kyoto Protokolünü 2009 da onayladı. Türkiye Protokolün Ek-B listesinde yer almıyor. Emisyon indirim taahhüdü yapmadı Protokolün 2008-2012 fazında yer almıyor, CDM/JI/IET gibi Esnek mekanizmalarından faydalanamıyor. Sadece Gönüllü Karbon Market denilen VCM leri kullanabiliyor.
Ne yapılmalı. Son kullanıcıda enerji verimliliğini arttırmak, 2020 yılına kadar enerji yoğunluğunu %15 düşürmek, Binalarda enerji verimliliği uygulamaları, Sanayide kojenerasyonu yaygınlaştırmak, Enerji sektöründe teknik verimliliği arttırmak, Mevcut termik santralleri rehabilite etmek, Hidro-elektrik santralları arttırmak, Yenilenebilir enerji kaynaklarından daha fazla yararlanmak
Riskler Başta enerji sektöründe olmak üzere tüm sektörlerde yapısal değişikliğe gitmek gerekiyor Yerel yönetimler uygulamaları ile tüm bireylere erişebilmeli, Eğitim Ulaşım politikasında radikal değişiklikler gerekiyor Yatırım Maliyetleri Riskler var Maliyetlerin bir kısmı AB uyumu ile karşılanabilir KISACASI YENİ BİR YAŞAM TARZINA ALIŞACAĞIZ
Fırsatlar Protokol, ülkemizde yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırımları teşvik edecek, rüzgar ve güneşten daha fazla yararlanma sağlanacaktır. Halen % 5,2 olan rüzgar enerjisi payı % 20 leri aşabilicek. Güneş enerjisi en ümit veren teknoloji ( küresel enerji talebinin %2 si güneşten karşılanacak) Yeni teknolojiler, enerji verimliliğinin yaşama geçirilmesi sağlanmalıdır. Enerji verimliliği en emniyetli ve en ekonomik stratejidir. Yeni iş alanları ve yeni piyasa modeli ortaya çıkacağını görmeliyiz.