GAP Bölgesinde Pamuğun 2000-2009 Yılları Arasındaki Girdi Ve ndeki Değişimler Ahmet ÇIKMAN 1 Tali MONĐS 1 ÖZET GAP Bölgesi toplam arazi miktarı 7 541 000 ha. dır. Bu alanın 3 290 575 ha. ında tarla tarımı yapılmaktadır (TUĐK-2006). GAP Bölgesi tarla tarımı için yeterli arazi miktarına sahiptir. Ülkemiz de pamuk üç önemli bölgede üretilmektedir. Bunlar Ege, Çukurova ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleridir. Đlk üç bölgede pamuk tarımının geçmişi oldukça eski olmasına rağmen pamuk ekim alanları daralmakta GAP Bölgesi nde ise sulama olanaklarının gelişmesi ile üretim alanları artış göstermektedir. Pamuk, tekstilden barut ve film malzemesi yapımına kadar yaklaşık 50 civarında sanayi kolunun ham maddesini oluşturan önemli tarımsal ürünlerden birisi olup, lifi ile tekstil, çiğidi ile insan ve hayvan beslenmesinde önemli bir üründür. Sektör özellikle katma değer, istihdam, yatırım ve ihracat açısından Türkiye ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. Araştırma, 2000-2009 yılları arasında her üretim sezonu GAP Bölgesi pamuk üretim alanları gezilerek, pamuk üretimi yapan belli sayıdaki işletmelerde yüzyüze anket çalışması yapılmak suretiyle yıllar itibariyle pamuğun üretim girdi ve maliyeti hesaplanmış, devletçe pamuğa verilen desteklemeler irdelenmiştir. Anahtar Kelimeler: GAP Bölgesi, Pamuk, Maliyet Gap Between The Years 2000 To 2009 Đn Cotton Production Đnputs And Costs, Changes Đn ABSTRACT Region the total amount of 7.541 million hectares of land. is. 3,290,575 ha of this area. 'When are arable (TUIK-2006). Amount of arable land in the region has enough. Cotton is produced in three important areas in our country. These Edwards, Çukurova and Southeastern Anatolia are. History of cotton farming in the first three regions, although very old cotton fields in the region is narrowing the development of irrigation facilities and production areas is increasing. Cotton, textile and film material from the powder in the vicinity of the construction industry up to about 50 constitute the raw material is one of important agricultural products, textile fibers, and cottonseed is a major product, human and animal nutrition. Sectors, especially value added, employment, investment and exports have contributed significantly to the economy in terms of Turkey. Research, 2000-2009 Between each production season, the region of the cotton production areas around the cotton to produce certain number of enterprises face survey by making over the years of cotton production inputs and costs were calculated by the state, cotton is given to support the calls were reviewed Key Words: GAP Region, Cotton, Cost GĐRĐŞ Pamuk ülkemizde tekstil ve yağ sanayiinin önemli bir hammaddesi olması yanında, harp sanayii için de önemli bir üründür. Tohumu (çiğit) bitkisel yağ üretiminde kullanıldıktan sonra, arta kalan küspesi yüksek protein içeriği dolayısıyla hayvan yemi olarak büyük önem taşımaktadır. Pamuk üretimi ile yaklaşık 200.000 üreticinin ilgili olduğu tahmin edilmektedir (tarım.gov.tr, 2010). Ülke ekonomisindeki stratejik önemi nedeniyle ülkemizde pamuk üretimi çok eskilerden beri teşvik edilmektedir. Bu bağlamda 1966/67 sezonunda pamuk destekleme 1 GAP Toprak-Su Kaynakları ve Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa, ahmetcikman@hotmail.com 718
kapsamına alınarak taban fiyat uygulanmasına başlanmıştır. Böylece piyasa fiyatının belirlenen taban fiyatın altına inmesi engellenmeye çalışılmıştır. Ancak uygulamada ortaya çıkan çeşitli sorunlar ve Avrupa Birliği Ortak Tarm Politikasına uyum dikkate alınarak, 1993/94 sezonunda prim sistemi uygulamasına başlanmıştır. Bu sistemde üreticilerin eline geçmesi istenen bir Hedef Fiyat ile bu fiyatın altında bir Müdahale belirlenmekte ve bu iki fiyat arasındaki fark üreticilere prim olarak ödenmektedir (tarım.gov.tr, 2010). GAP Bölgesinde kalkınma hamlelerinin başlamasından itibaren, pamuk üretiminde makinalaşma, gübre, ilaç kullanımı ve sulama gibi olanakların artmasına bağlı olarak birim alandan alınan ürün miktarında önemli artışlar sağlanmıştır. Ancak verimliliğin daha da artırılması yolunda adımlar atılmaya devam edilmektedir. Tarımsal verimliliği artırmaya yönelik önlemlerin alınabilmesi için, üretim sürecinde kaynakların ne derece etkin kullanıldığının ortaya konulması önemli bir konudur. Bu konuda yapılması gereken çalışmalardan biri, belki de en önemlisi tarımsal ürünlerin bölgelere göre üretim girdileri ve maliyetlerinin saptanmasıdır. Bu çalışma; bir dekar alan ve bir kilogram ürün için harcanan işgücü, çeşitli girdiler (tohum, gübre, ilaç, vb.) ve sermaye gibi üretim faktörleri miktarlarının bulunması, ürün maliyeti ve satış fiyatının saptanması ile işletmelerin ekonomik yapılarının tespitinde de önemli bir ölçüt olmaktadır. MATERYAL METOT Materyal Bu çalışma; GAP Toprak-Su Kaynakları ve Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından, GAP Bölgesi genelinde gayeli örnekleme yöntemine göre belirlemiş olduğu tarımsal işletmelerle yapılan anketler sonucu her yıl yenileyerek hazırladığı 2000-2009 yıllarına ait Gap Bölgesinde Yetiştirilen Bazı Tarımsal in (Buğday, Arpa, Mercimek, Pamuk, Mısır,Susam,Domates,Biber,Patlıcan ve Antepfıstığı) Girdi Maliyetleri adlı kitapçıktan yararlanarak hazırlanmıştır. Ayrıca konu ile ilgili internet ortamında bulunan kaynaklarda değerlendirilmiştir. Metot Bu çalışma kapsamında, GAP Bölgesinde yetiştirilen buğdayın üretim girdi maliyetleri; mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Kuru ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Tarım inin Girdileri ve Maliyetlerinin Saptanması adlı 912 nolu ana proje esaslarına göre hesaplanmıştır. SONUÇLAR Çizelge 1. GAP Bölgesi 2000 Yılı Pamuk Girdi Özet Tablosu Pamuk (Yeraltı Sulama) 350 0,45 157,50 107,69 49,80 350 0,45 157,50 107,69 49,80 719
Çizelge 2. GAP Bölgesi 2001 Yılı Pamuk Girdi Özet Tablosu 350 0,60 210,00 112,15 97,84 Pamuk (Yeraltı Sulama) 350 0,60 210,00 127,65 82,34 Çizelge 3. GAP Bölgesi 2002 Yılı Pamuk Girdi Özet Tablosu 350 0,60 210,00 200,39 9,60 Pamuk (Yeraltı Sulama) 350 0,60 210,00 210,81-0,81 Çizelge 4. GAP Bölgesi 2003 Yılı Pamuk Girdi Özet Tablosu 400 0,68 272,00 251,22 20,77 Pamuk (Yeraltı Sulama) 400 0,68 272,00 260,64 11,35 Çizelge5. GAP Bölgesi 2004 Yılı Pamuk Girdi Özet Tablosu 400 0,80 320,00 273,54 46,45 Pamuk (Yeraltı Sulama) 400 0,80 320,00 315,65 4,34 720
Çizelge 6. GAP Bölgesi 2005 Yılı Pamuk Girdi Özet Tablosu 400 0,55 220,00 293,18-73,18 Pamuk (Yeraltı Sulama) 400 0,55 220,00 342,66-122,66 Çizelge 7. GAP Bölgesi 2006 Yılı Pamuk Girdi Özet Tablosu 400 0,65 260,00 324,61-64,61 Pamuk (Yeraltı Sulama) 400 0,65 260,00 374,20-114,20 Çizelge 8. GAP Bölgesi 2007 Yılı Pamuk Girdi Özet Tablosu 440 0,78 343,20 379,55-36,35 Pamuk (Yeraltı Sulama) 440 0,78 343,20 416,94-73,74 Çizelge 9. GAP Bölgesi 2008 Yılı Pamuk Girdi Özet Tablosu 450 0.80 360.00 430.38-70.38 Pamuk (Yeraltı Sulama) 450 0.80 360.00 471.65-111.65 Çizelge 10. GAP Bölgesi 2009 Yılı Pamuk Girdi Özet Tablosu 450 0,90 405,00 439,16-34,16 Pamuk (Yeraltı Sulama) 450 0,90 405,00 496,60-91,60 Çizelgeler incelendiğinde 2005 yılından itibaren fark (net gelir) negative olarak görülmekte dolayısıyla çiftçi zarar etmiştir. Ancak devletçe verilen ürün desteği nedeniyle üretim devam etmektedir. 721
TARTIŞMA Pamuğun ekonomiye katkısı oldukça önemlidir. Pamuğa dayalı sanayinin istihdama yönelik yaratmış olduğu katma değer gözardı edilemez. Pamuk Bölge ekonomisi için uzun yıllar önemini koruyacak bir üründür. Bu nedenle ilgili kurumlar tarafından yüksek kalite ve üretim için sürekli olarak eğitim çalışmaları yapılmalıdır. LĐTERATÜR LĐSTESĐ GAPTSKTAEM 2000-2009 Girdi Maliyetleri Enstitü Yayınları-Şanlıurfa (10 sayı) Http://Www.Tarim.Gov.Tr/Uretim/Bitkisel_Uretim,Pamuk_Yetistiriciligi.Html, 14.07.2010 Köy Hizmetleri Araştırma Ana Projesi 1991 Kuru Ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Tarım inin Girdileri Ve Maliyetlerinin Saptanması 912 Nolu Proje-Samsun 722