TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS 1280 Aralık 2006 ICS 67.080.10 ANTEPFISTIĞI İÇ Pistachio nuts kernels TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız. Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir. Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
Ön söz Bu standard, Türk Standardları Enstitüsü nün Ziraat İhtisas Grubu nca TS 1280 (1973) in revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu nun 21 Aralık 2006 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir. Bu standardın hazırlanmasında, milli ihtiyaç ve imkanlarımız ön planda olmak üzere, milletlerarası standardlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancı ülkelerin standardlarındaki esaslar da gözönünde bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakınlık ve benzerliklerin sağlanmasına ve bu esasların, ülkemiz şartları ile bağdaştırılmasına çalışılmıştır. Bu standard son şeklini almadan önce; bilimsel kuruluşlar, üretici/ imalatçı ve tüketici durumundaki konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapılmış ve alınan görüşlere göre olgunlaştırılmıştır. Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
Antepfıstığı - İç 1 Kapsam Bu standard, iç zarlı veya zarsız antepfıstığı içini kapsar. Tuzlanmış, kavrulmuş veya diğer herhangi bir şekilde işlenmiş antepfıstığı içlerini kapsamaz. 2 Atıf yapılan standardlar Bu standardda diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır. TS No Türkçe Adı İngilizce Adı TS 764 Yağlı Tohum Küspelerinde Hidroklorik Oilseed Residues Determination of Ash Asitte Çözünmeyen Kül Tayini Insoluble in Hydrochloric Acid TS 9855 3 Tarifler Sert Kabuklu Meyveler - Hasat, Taşıma ve Ambalajlama Kuralları Nuts - Rules for harvesting, transportation and packaging 3.1 Antepfıstığı içi Pistacia vera L. türüne giren ağaçların, dış kırmızı derimsi kabukları ile kreme yakın tipik açık renkteki sert yapılı kemiğimsi iç kabukları alınmış, yeşil ve sarı renklerin muhtelif tonlarındaki yenilen iç zarlı veya zarsız meyveleri. Not - Antepfıstığı içinin besin değeri ve yapımı ile ilgili bilgiler Ek A da verilmiştir. 3.2 Yeşil iç Kesiti koyu yeşil ve/veya yeşil olan iç antepfıstıkları. 3.3 Gül iç (meverdi iç) Kesiti açık yeşil olan iç antepfıstıkları. 3.4 Sarı iç Kesiti sarı olan iç antepfıstıkları. 3.5 Karışık renkli iç Kesiti Madde 3.2, Madde 3.3 ve Madde 3.4 de verilenler dışında görünüm gösteren iç antepfıstıkları. 3.6 Zarsız yeşil iç Üzerlerindeki ince zar kabukları çıkarılmış bütün veya yarım yeşil iç antepfıstıkları. 3.7 Kör Hiç gelişmemiş iç antepfıstıkları. 3.8 Yarımca ve buruşuk Az gelişmiş veya buruşmuş iç antepfıstıkları. 3.9 Kırık Bütün olmayan iç antepfıstıkları. Zarsız yeşil iç antepfıstıklarında yarım olan içler kırık sayılmaz. 3.10 Yabancı madde Antepfıstığı içleri arasında bulunan kendinden başka gözle görülebilir her türlü madde. Not - Antepfıstığı içindeki hasarlar ve tanımları Ek B de verilmiştir. 1
4 Sınıflandırma ve özellikler 4.1 Sınıflandırma 4.1.1 Gruplar Antepfıstığı içi iç zarının olup olmamasına göre; - İç zarlı antepfıstığı, - İç zarsız antepfıstığı olmak üzere iki gruba ayrılır. 4.1.1.1 Alt Gruplar 4.1.1.1.1 İç zarlı antepfıstığı tek alt gruptur. 4.1.1.1.2 İç zarsız (soyulmuş) antepfıstıkları renk özelliklerine göre; - Yeşil, - Açık yeşil (gül) (meverdi), - Sarı, - Karışık renkli olmak üzere dört alt gruba ayrılır. 4.1.2 Sınıflar 4.1.2.1 Antepfıstığı içi (iç zarlı, soyulmamış) kalite özelliklerine göre; - Ekstra, - Sınıf I, - Sınıf II olmak üzere üç sınıfa ayrılır. 4.1.2.2 Antepfıstığı içi (iç zarsız, soyulmuş) kalite özelliklerine göre; - Ekstra, - Sınıf I olmak üzere iki sınıfa ayrılır. 4.2 Özellikler 4.2.1 Genel özellikler İç antepfıstıkları, normal gelişmiş, sağlam olmalı; küflenmiş, çürümüş, acımış, yabancı tat ve kokulu, böcek yenikli olmamalı; bunlarda canlı, cansız böcekler ve artıkları ile kabuk dahil, zar parçaları ve kendi tozu hariç, hiç bir yabancı madde bulunmamalıdır. Antepfıstığının içleri; 2 Bütün, tam olmalı (dış derimsi kabuğun ve endospermin küçük kısımlarının olmaması kusur olarak kabul edilmez). Hafif yüzeysel hasarlar bulunabilir, Sağlam olmalı (çürüyerek, kötüleşerek tüketime uygunsuz hale gelenler ürünü etkilememeli), Yeterince gelişmiş olmalı (büzüşmüş ve kurumuş olmamalı), Meyvenin doğal kalitesini etkileyecek kusurlar bulunmamalı, Böcek zararları olmamalı, Temiz, gözle görülebilir yabancı madde bulunmamalı, Kuru olmalı, anormal dış rutubet (gözle görülebilir ıslaklık) ihtiva etmemeli,
Küf, tatta acılaşma olmamalı, - Yabancı tat ve koku bulunmamalı dır. - İçlerde rutubet muhtevası kütlece % 6,5 i geçmemelidir. - İçlerin hidroklorik asitte çözünmeyen kül muhtevası 1 g/kg dan fazla olmamalıdır. Ayrıca, antepfıstığı içlerinin şartları aşağıdaki özelliklere imkân verecek durumda olmalıdır; Elle geçirmeye ve taşınmaya dayanıklı olmalı, Gideceği yere ulaştığında tatmin edici durum göstermeli dir. 4.2.2 Grup özellikleri 4.2.2.1 İç zarlı antepfıstığı Bu gruba giren antepfıstığı içlerinin kahverenginden mor renge uzanan iç zarları soyulmamıştır. 4.2.2.2 İç zarsız (soyulmuş) antepfıstığı Bu gruba giren antepfıstığı içlerinin iç zarları soyulmuştur. 4.2.3 Alt grup özellikleri İç zarsız (soyulmuş) antepfıstıklarının alt grup özellikleri aşağıda verilmiştir. 4.2.3.1 Yeşil İçindeki uzunlamasına kısmı yeşil ya da koyu yeşil renkte olmalıdır. Antepfıstığı içinin sayıca % 25 den daha fazlası açık yeşil ya da sarı renk göstermeyebilir. 4.2.3.2 Açık yeşil İçindeki uzunlamasına kısmı açık yeşil renkte olmalıdır. Antepfıstığı içinin sayıca % 40 dan daha fazlası sarı renk göstermeyebilir. 4.2.3.3 Sarı İçindeki uzunlamasına kısmı baskın olarak sarı renkte olmalıdır. Antepfıstığı içinin sayıca % 25 den daha fazlası yeşil ya da açık yeşil sarı göstermeyebilir. 4.2.3.4 Karışık renkli Yukarıdaki alt grupların hiç birine girmeyen fakat sınıf özelliklerine tabi olan antepfıstığı içi. 4.2.4 Sınıf özellikleri 4.2.4.1 İç zarlı antepfıstıkları 4.2.4.1.1 Ekstra Bu sınıfa, kendi grubunun ve özelliklerini tam olarak gösteren, en iyi gelişmiş durumda ve üstün nitelikte olan, iç uzunlamasına kısmı (alt grup) belirtilen renkte olan antepfıstığı içleri girer. Ürünün dış görünüşünde ambalâj içinde sunumunu ve kalitesini etkilemeyecek çok hafif yüzeysel kusurlar dışında kusur bulunmamalıdır. 4.2.4.1.2 Sınıf I Bu sınıfa, iyi nitelikte olan ve kendi grubunun özelliklerini gösteren antepfıstığı içleri girer. Bunlar; yeterince iyi gelişmiş, şekli normal, iç uzunlamasına kısmı (alt grup) belirtilen renkte (belirtilmiş ise) olmalıdır. Ürünün dış görünüşünde ambalâj içinde sunumunu ve kalitesini etkilemeyecek hafif yüzeysel kusurlar dışında kusur bulunmamalıdır. 4.2.4.1.3 Sınıf II Bu sınıfa, daha üst sınıflara giremeyen, fakat genel özelliklere uyan kabuklu antepfıstıkları girer. Ürünün dış görünüşünde ambalâj içinde sunumunu ve kalitesini etkilemeyecek kusurlar kabul edilir. 3
4.2.4.2 İç zarsız (soyulmuş) antepfıstığı içi 4.2.4.2.1 Ekstra Bu sınıfa, kendi grubunun özelliklerini tam olarak gösteren, en iyi gelişmiş durumda ve üstün nitelikte olan, iç uzunlamasına kısmı (alt grup) belirtilen renkte olan antepfıstığı içleri girer. Ürünün dış görünüşünde ambalâj içinde sunumunu ve kalitesini etkilemeyecek çok hafif yüzeysel kusurlar dışında kusur bulunmamalıdır. 4.2.4.2.2 Sınıf I Bu sınıfa, iyi nitelikte olan ve kendi grubunun özelliklerini gösteren antepfıstığı içleri girer. Bunlar; yeterince iyi gelişmiş, şekli normal, iç uzunlamasına kısmı (alt grup) belirtilen renkte olmalıdır. Ürünün dış görünüşünde ambalâj içinde sunumunu ve kalitesini etkilemeyecek hafif yüzeysel kusurlar dışında kusur bulunmamalıdır. 4.3 Boyut ve toleranslar Boylama yapılmaz. Grup ve sınıflara göre izin verilen toleranslar, Çizelge 1 de verilmiştir. Çizelge 1 Grup ve sınıflara göre toleranslar Kusurlar İzin verilen toleranslar, kütlece, kusurlu meyvenin yüzdesi, en çok İç zarlı antepfıstığı içi İç zarsız (soyulmuş) antepfıstığı içi Ekstra Sınıf I Sınıf II Ekstra a) Sınıf I a) Toplam tolerans 5 6 8 5 10 Yeterince gelişmemiş 1,5 1,5 2,0 - - Buruşuk, pörsümüş 3 4 5 4 b) 6 b) Yabancı madde 0,1 0,1 0,2 - - Böcek hasarı 1,5 2 2,5 1 1,5 Görünebilir küf 0,5 0,5 1 0,5 0,5 Toplam toleranslarda belirtilmeyen diğer kusurlar Yarımlar ve kırıklar 15 20 25 15 20 Kırıklar en fazla olarak 10 10 15 5 5 a) Belirtilen renkten farklı bir rengin bulunma toleransı Ekstra için % 5, Sınıf I için % 20 dir. b) Bu toleransın içinde olmak üzere koyu renkli ve kurumuş içler % 3 den fazla olmamalıdır. 4.4 Özellik, muayene ve deney madde numaraları Bu standardda verilen özellikler ile bunların özellik, muayene ve deney madde numaraları Çizelge 2'de verilmiştir. 4
Çizelge 2 Özellik, muayene ve deney madde numaraları Özellikler Madde no Muayene ve deney madde no Genel özellikler 4.2.1 5.2.2 Grup özellikleri 4.2.2 5.2.2 Alt grup özellikleri 4.2.3 5.2.2 Sınıf özellikleri 4.2.4 5.2.2 Rutubet muhtevasının tayini 4.2.1 5.3.1 Hidroklorik asitte çözünmeyen kül tayini 4.2.1 5.3.2 Boyut ve toleranslar 4.3 5.2.2 Piyasaya arz 6 5.2.1 5 Numune alma, muayene ve deneyler 5.1 Numune alma Grubu, sınıfı ve ambalâjları aynı olup bir defada muayeneye sunulan antepfıstıkları içi bir parti sayılır. 5.1.1 1 kg dan büyük ambalâjlardan numune alma Her parti içinden, 5 den az 10 dan çok olmamak üzere % 5 e kadar ambalâj, gelişigüzel ayrılır. Bunların, her birinin değişik yerlerinden birer avuç ürün alınmak ve bunlar bir araya getirilip karıştırılmak suretiyle meydana getirilen paçaldan 100 er g tutarında 4 takım temsili numune alınır. 5.1.2 Küçük ambalâjlardan numune alma 1 kg a kadar olan küçük ambalâjların belirli sayılarda büyük kaplara konulması suretiyle ambalâjlanmış partilerde ünite dış ambalâjdır. Bunların gelişigüzel ve 3 den az, 5 den çok olmamak üzere % 3 ü ayrılır, açılarak içlerinden yine gelişigüzel birer küçük ambalâj alınır. Bunların hepsi bir kaba boşaltılıp karıştırılır ve bu paçaldan 100 er g tutarında 4 takım temsili numune alınır. 5.2 Muayeneler 5.2.1 Ambalâj ve ambalâj malzemesinin muayenesi Ambalâj ve ambalâj malzemesinin muayenesi gözle, elle incelenerek, boyutları ölçülerek ve tartılarak yapılır. Sonucun Madde 6'ya uygun olup olmadığına bakılır. 5.2.2 Antepfıstığı içinin muayenesi Antepfıstığı içinin muayenesi gözle, elle incelenerek, koklanarak, tadılarak, tartılarak yapılır ve sonucun Madde 4.2.1 ilâ Madde 4.3 e uygun olup olmadığına bakılır. 5.3 Deneyler 5.3.1 Rutubet muhtevasının tayini Antepfıstığı içinin rutubet muhtevasının tayini, en az 50 g kabuğundan ayrılmış ve rendelenmiş olan antepfıstığının 103 C 2 C daki kurutma dolabında 6 saat tutulması suretiyle yapılır. Rutubet muhtevasının tayini Ek C de verilmiştir. Sonucun Madde 4.2.1 e uygun olup olmadığına bakılır. 5.3.2 Hidroklorik asitte çözünmeyen kül tayini Antepfıstığı içinin hidroklorik asitte çözünmeyen kül tayini TS 764 e göre yapılır. Sonucun Madde 4.2.1 e uygun olup olmadığına bakılır. 5.4 Değerlendirme Muayene sonuçlarının her biri bu standarda uygunsa parti standarda uygun sayılır. 5
5.5 Muayene ve deney raporu Muayene ve deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır; Firmanın adı ve adresi, Muayene ve deneyin yapıldığı yerin ve lâboratuvarın adı, Muayeneyi ve deneyi yapanın ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları, görev ve meslekleri, Numunenin alındığı tarih ile muayene ve deney tarihi, Numunenin tanıtılması, Muayene ve deneylerde uygulanan standardların numaraları, Sonuçların gösterilmesi, Muayene ve deney sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin mahsurlarını gidermek üzere alınan tedbirler, Uygulanan muayene ve deney metotlarında belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen, fakat muayene ve deneyde yer almış olan işlemler, Standarda uygun olup olmadığı, Rapora ait seri numarası ve tarih, her sayfanın numarası ve toplam sayfa sayısı. 6 Piyasaya arz Antepfıstığı içi piyasaya ambalâjlı olarak arz edilir. 6.1 Bir örneklik Her ambalâjdaki antepfıstığı içleri, kalite, grup, alt grup (renk), orijin ve ürün yılı ve boy (eğer boylanmışsa) bakımından birörnek olmalıdır. Her ambalâjdaki antepfıstığı içi aynı gruba ait olmalıdır. Ambalâjın görülebilir kısmındaki ürünler bütün ürünü temsil etmelidir. 6.2 Ambalâjlama Ambalâjlar taşıma sırasında antepfıstığı içlerinin korunmasını sağlayacak, insan sağlığına zarar vermeyecek nitelikte malzemelerden yapılmış olmalıdır. Ambalâj olarak kullanılacak malzeme; yeni, temiz, ürünün harici ve dahili zarar görmesini önleyecek kalitede olmalıdır. Yeşil renkli antepfıstığı içleri için özel malzemeler (ışığa duyarlı kutu, poşet vb.) rengi korumak için kullanılabilir. Ambalâjların yapımında kullanılan her çeşit malzeme insan sağlığına zararsız (mevzuatına uygun malzeme), yeni, temiz ve kuru olmalıdır. Kullanılan kağıt, pul gibi malzemelerin baskısı, etiketlenmesi zehirli olmayan mürekkeple ve tutkalla yapılmalıdır. Bütün alıcı ambalâjlarında, her ambalâj aynı kütlede olmalıdır. Ambalâjlar her türlü yabancı maddeden arınmış olmalı, rutubet ve koku çeken malzemeden yapılmamalıdır. Antepfıstığı içinin ambalajlanması TS 9855 e uygun olarak yapılmalıdır. 6.3 İşaretleme Antepfıstığı içi ambalâjları üzerine en az aşağıdaki bilgiler okunaklı olarak, silinmeyecek ve bozulmayacak şekilde yazılmalı ve basılmalıdır: Firmanın ticari unvanı veya kısa adı, varsa tescilli markası, Bu standardın işaret ve numarası (TS 1280 şeklinde), Malın adı (Antepfıstığı - İç), Grubu, Alt grubu (soyulmuş için), Sınıfı, Üretim yılı (isteğe bağlı), Üretim bölgesi veya yerel ismi, Tavsiye edilen raf ömrü, Parti, seri veya kod numarasından en az biri, Net kütlesi, en az (kg, g), Büyük ambalâjlardaki küçük tüketici ambalâjların sayısı ve kütlesi (isteğe bağlı). Gerektiğinde bu bilgiler Türkçe nin yanı sıra yabancı dilde de yazılabilir. 6
Küçük tüketici ambalâjlarında bu bilgiler bir etikete yazılarak ambalâj içine bırakılabilir. 6.4 Muhafaza ve taşıma Antepfıstığı içleri parşömen kağıdı ile kaplanmış karton kutu içerisinde 12 ºC ilâ 14 ºC sıcaklıkta ve % 50 - % 60 bağıl nem koşullarında 14 ay, aynı sıcaklık ve % 75 - % 80 bağıl nemde ise 4 ay süreyle muhafaza edilebilmektedir. 6.4.1 Antepfıstığı içleri ve bunların içinde bulundukları ambalâjlar işleme yerlerinde, depolarda, taşıtlarda fena koku yayan ve bunları kirletecek maddelerle bir arada bulundurulmamalıdır. 6.4.2 İçinde antepfıstığı içi bulunan ambalâjlar; yaş olmayan, havadar ve serin yerlerde tutulmalı, yağmur altında bırakılmamalı ve bu şartlarda yükletilip boşaltılmamalıdır. Taşımada hava dolaşımlı kapalı araçlar kullanılmalıdır. Antepfıstığı içinin taşınması TS 9855 e uygun olarak yapılmalıdır 7 Çeşitli hükümler Üretici bu standarda uygun olarak ürettiğini beyan ettiği antepfıstığı içleri için istenildiğinde standarda uygunluk belgesi vermek veya göstermek zorundadır. Bu beyannamede satış konusu olan antepfıstığı içinin; Madde 4'deki özelliklere uygun olduğunun, Madde 5'deki muayene ve deneylerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun belirtilmesi gerekir. Yararlanılan kaynaklar Dr. H.TEKİN, Uz. S. ARPACI, Uz.H.S. ATLI, Uz. İ. AÇAR, S. KARADAĞ, Uz.Y. AYDIN, Uz. A. YAMAN, Antepfıstığı Yetiştiriciliği, Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü, Gaziantep, 2001. Antepfıstığı Yetiştiriciliği, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1998. UN/ECE Standard DDF 10, 2003. http://www.uga.edu/fruit/pistacio.htm. 7
Ek A (Bilgi için) Antepfıstığı içinin besin değeri ve yapımı A- Her 100 g antepfıstığı içinin besin değeri: Enerji (kcal)... 594 Su (%)... 5,3 Protein (%)...19,3 Yağ (%)...52 Karbonhidrat (%)...19 % US RDA'ya (tavsiye edilen günlük izin verilen miktar) göre iz maddeler*: Vitamin A.....4,6 Thiamin, B1... 4,8 Niacin......7,8 Kalsiyum.....16 Fosfor.....62 Demir......73 Potasyum...... 21 * Tavsiye edilen günlük izin verilen miktar (%), 70 kg yetişkin erkeğin ihtiyacı olan 2700 kalori/gün e göre oluşturulmuştur. B- İç antepfıstığı yapımı Antepfıstıkları üreticiler arasında, ben, boz ve boş (fış) diye üç kısma ayrılırlar. Ben antepfıstığın meyve içi tam dolu, çıtlama oranı yüksek ve albenisi fazladır. Boz antepfıstığı açık renkli, meyve içi genellikle az gelişmiştir. İç meyve rengi yeşildir. Yeşil içlilik aranılan bir özelliktir. Bu nedenle boz antepfıstıkları iç meyve işleyen işletmeler tarafından satılmaktadır. Boş meyvelerin dolu danelerden ayrılmaları gerekir. Maalesef ülkemizde elle veya suyla boş ayrımı yapılmaktadır. Suya atılan meyvelerin boş olanları hafif oldukları için su yüzeyinde dolu olanlarda dip kısımlarda toplanır. Bu işlem süratle yapılarak meyvenin su ile temasının mümkün olduğu kadar kısa sürede olması sağlanmalıdır. Fakat en ideal şekli mekanik olarak ayırmaktır. İç Antepfıstığı yapımında ben düşmüş antepfıstığı kullanılmaz. Buna göre daha ucuz olan boz antepfıstığı iç yapımında kullanılır. Boz antepfıstığı aynı zamanda yeşil içlidir. İç antepfıstığı tüketiminde yeşil içli olma önemlidir. Kuru kırmızı ve sert kabuğundan ayrılan iç meyveler önce bozuk, ezik ve zararlı tahribatına uğramış olanlar seçilerek ayıklanır. Ayıklanmış iç meyvelerin yeşil görünüm kazanmaları için iç meyvenin dış kabuk zarları soyularak çıkarılır. Zarı soyulmuş meyveler dış etkenlerden daha kolay etkilendiği için muhafaza ve korunmaları daha fazla özen gerektirir. İç meyve zarının meyveden kolaylıkla soyulması için dış kırmızı kabuğun soyulması işleminde olduğu gibi, bunda da tohum zarının ıslatılması gerekmektedir. Tohumun ıslatılması 110 0 C - 120 0 C daki buharda 5-6 dakika bekletmekle sağlanır.yumuşatılan iç meyveler özel yapılmış geniş yüzeyli eleklere serilerek kurutulur. Havalandırılan ve soğutulan meyveler lastik merdaneler arasından geçirilerek gevşek bir hale gelen meyve zarı soyulur. Soyulan zarların meyvelerden ayrılması titreşimli eleklerle olur. Üst üste konmuş eleklere serilir ve sıcak hava ile kurutulur. 8
Ek B Antepfıstığı içindeki hasarların ve ilgili terimlerin tarifi Tamamen gelişmiş: İç kabuk boşluğu dolu olan antepfıstığı. Yarım: Uzunlamasına iki parçaya ayrılmış içler. Kırık: Antepfıstığı içinin 1/3 den daha fazlasının olmaması. Buruşuk: İleri derecede buruşmuş, küçülmüş, çekmiş ve sert antepfıstığı içi. Acılaşma: Kabul edilemeyecek, hoşa gitmeyen bir tat oluşturan yağ (lipid) oksidasyonu. Meyvenin etli kısmının yağlı görünümü acılaşma olduğunu göstermez. Küf : Çıplak gözle görülebilir mantar flamentleri. Çürük : Mikroorganizma aktivasyonu ile oluşan önemli bozulma. Böcek hasarı : Böcekler tarafından oluşturulan görülebilen hasar veya ölü böcek veya ölü böcek kalıntısının varlığı. Yabancı tat ve koku: Ürünün özelliği olmayan herhangi bir tat veya koku. Temiz: Basit olarak görülebilir yapışık kir ya da diğer dış maddelerden arî olması. Ticari tip: Aynı çeşide veya üretici ülke tarafından belirlenen çeşitler karışımına ait, benzer özellik ve görünümde olan antepfıstıkları. 9
Ek C Rutubet muhtevasının tayini A Referans metot A.1 Prensip 103 ºC ± 2 ºC daki fırında atmosfer basıncında değişmez kütleye gelinceye kadarki zamanda deney numunesinin rutubet muhtevasının belirlenmesi. A.2 Cihaz ve malzemeler Genel lâboratuvar cihaz ve malzemeleri ile özellikle aşağıdakiler; A.2.1 Seramik havan, havan sapı ve yiyecek öğütücüsü olan, A.2.2 Analitik terazi, 1 mg yaklaşımla ölçme yapabilen, A.2.3 Kurutma kabı, silindirik, düz tabanlı, cam veya metal, 12 cm çaplı, 5 cm derinlikli, uygun kapaklı, A.2.4 Elektrikli fırın, 101 0 C ilâ 105 0 C arasında sıcaklık kontrollü, doğal havalandırmalı, A.2.5 Desikatör, içinde etkili bir kurutucu bulunan (örneğin, kalsiyum klorür), kabı hızlı soğutacak metal tabaklı. A.3 Numunenin hazırlanması 50 g kabuğundan ayrılmış analiz numunesi oluşturmak için kabukları soyulur. Antepfıstığı içi 2 mm ilâ 4 mm lik parçalar kalıncaya kadar havanda parçalanır ya da rendelenir. A.4 Rutubet muhtevasının tayini A.4.1 Kurutma kabı ve kapağı en az 2 saat süre ile fırında kurutulur ve desikatöre konulur. Daha sonra oda sıcaklığında bekletilir. A.4.2 Her biri yaklaşık 50 g olan dört deney numunesi üzerinde tayin yapılır. A.4.3 Boş kap ve kapağı 1 mg yaklaşımla tartılır (m 0 ). A.4.4 Deney numunesinin yaklaşık 50 g tartılarak kabın içerisine konulur, kurutma kabının tabanına yayılır. Kapağı hızlı bir şekilde kapatılır ve tamamı tartılır (m 1 ). Bu işlemler olabildiğince çabuk yapılır. A.4.5 Açık kurutma kapları, kapakları yanlarına konularak fırına yerleştirilir. Fırın kapatılır, 6 saat kurumaya bırakılır. Fırın açılır, kurutma kapları hızlıca uygun kapaklarıyla kapatılır ve desikatöre yerleştirilir. Ortam sıcaklığına gelince kapalı bir şekilde 10 mg yaklaşımla tartılır (m 2 ). A.4.6 Numunenin rutubet muhtevası kütlece yüzde olarak aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır; m m Rutubet muhtevası 1 2 x 100 m m 1 A.4.7 Dört tayinde gözlenen ortalama değer not edilir. 0 10
B Hızlı metot B.1 Prensip Rutubet muhtevasının bir ölçü cihazı kullanarak elektriksel iletkenlik prensibi temelinde tespiti. Ölçü cihazı referans metodunda olduğu gibi kalibre edilir. B.2 Cihaz ve malzemeler Genel laboratuar cihaz ve malzemeleri ile özellikle aşağıdakiler; B.2.1 Seramik havan, havan sapı ve yiyecek öğütücüsü olan, B.2.2 Ölçü cihazı, elektriksel iletkenlik prensibine dayalı, B.3 İşlem B.3.1 Havanın tabanı deney numunesi ile doldurulur. Sabit basınç gözleninceye kadar sıkıştırılır. B.3.2 Göstergedeki değer okunur. B.3.3 Her işlemden sonra havan spatula, fırçalı sert kağıt peçete ve basınçlı hava pompası ile temizlenir. 11