Eskişehir ve İskenderun da Temiz Hava için El Ele MATRA PROJESİ I. İLETİŞİM PLATFORMU TOPLANTISI Doç.Dr.Tuncay Döğeroğlu Anadolu Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi 14 Aralık 2007 ESKİŞEHİR
TEMİZ HAVANIN DEĞERİ GERÇEK DURUM Hava bedavadır. Temiz hava alınıp satılamaz. Kimse bunun bir fiyatı olabileceğini aklına getirmez. Bir şeyin parasal değeri yoksa, istismar edilir. Ekonomik değeri olan bir nesne korunur. SONUÇ Bu nedenle hava, ekonomik bakımdan sanki değersizmiş sanılır.
KENTSEL HAVA KİRLİLİĞİ Trafik Evsel Isınma Endüstri İnsan-Hayvan ve Bitkilere Sağlık Etkileri Yerel ve Global Ölçekli Çevresel Etkiler Fotokimyasal Duman Asit Yağmurları Sera Etkisi Ozon Tabakasının İncelmesi
TÜRKİYE DE DURUM Yasal durum İzleme Çalışmaları Hava Kalitesinin Kontrolüne yönelik Çalışmalar
DİĞER ÜLKELERDE DURUM Dünya da da hava kirliliği sıkıntısı çeken büyük kentler mevcut. Yaşanan hava kirliliği probleminin boyutu ve türünde teknolojik gelişmişlik seviyesinin rolü büyük. Bazı geleneksel kirletici bileşenlerin miktarı azalma eğiliminde. Global boyuttaki hava kirliliği problemi ve önlem alternatifi arayışları tüm Dünya ülkeleri için geçerli.
MATRA Projesi ESKİŞEHİR VE İSKENDERUN DA TEMİZ HAVA İÇİN ELELE TOGETHER TOWARDS CLEAN AIR in ESKİŞEHİR and İSKENDERUN-TURKEY
Tarihi Gelişme Hollanda Hükümetinin Avrupa Birliğine giriş hazırlıkları içinde olan Türkiye ye desteği 2003 2004 Matra projesi Air quality inturkey Turkey Proje Ortakları: *Sağlık Bakanlığı (Refik Saydam Hıfzısıhha Enstitüsü) *Çevre ve Orman Bakanlığı Amaçlar: *Hava kalitesi yasalarının tanınması *Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı ve Hava kirliliği laboratuarına ISO 17025 standartlarının Uygulanması * Hava Kalitesi ile ilgili Ankara ve Kütahya daki Pilot Çalışmalar
TÜRKİYE DE HAVA KALİTESİ Endüstriyel Hava Kirliliği (Dilovası, Aliağa, Yatağan,İskenderun gibi bazı sıcak noktalar mevcut) Kentsel Hava Kirliliği Türkiye deki önemli çevre problemlerinin başında gelmektedir. Yüksek derişimde: * Kükürt dioksit ve duman (konutlarda ve endüstride düşük kaliteli kömür kullanımı) * Azot dioksit ve duman (trafik ve endüstri) * Benzen, Uçucu Organik Bileşikler (UOB) (Trafik, benzin istasyonları, küçük ölçekli endüstriyel tesisler) * Ağır metaller (kurşun, kadmiyum, civa,, krom) (benzin ve boya içindeki kurşun, endüstri) Çocukların hassasiyeti büyük!
Durum Analizi Hava kirliliğinin insan sağlığına olumsuz etkileri konusunda halkın farkındalığının az olması Türkiye de Hava kirliliği ve sağlık etkileri arasında ilişkilerin değerlendirildiği bilimsel çalışma sayısının oldukça sınırlı sayıda olması Entegre hava kalitesi yönetimi; yerel hava kalitesi bilgilerine dayalı hava kalitesi planlarının hazırlanması Hava kalitesi ve sürdürülebilir kalkınma konusunda tüm tarafların katılımı ve işbirliği konusundaki eksiklikler Sürdürülebilir kalkınma için önemli hususlar, Mevcut hava kirliliği problemlerinin çözümü ve Ortaya çıkabilecek muhtemel problemlerin önlenmesi.
YENİ MATRA PROJESİ: TOGETHER TOWARDS CLEAN AIR in ESKİŞEHİR and İSKENDERUN-TURKEY (Eskişehir ve İskenderun da Temiz Hava için El ele) 2007-2010 Proje Başlangıcı : Haziran 2007 Proje Süresi : 3 yıl Proje Bütçesi : 680.000 Euro Proje Yürütücüleri : Tuncay DÖĞEROĞLU (Anadolu Üniversitesi-Türkiye) Wim van DOORN (Royal( Haskoning-Hollanda) Hollanda) Eskişehir Iskenderun
Proje Ortakları Projenin Aktif Katılımcıları: Anadolu Üniversitesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Gazi Üniversitesi Royal Haskoning Nijmegen Radboud Üniversitesi Utrecht Üniversitesi Projeyi Destekleyen Kurum ve Kuruluşlar: Çevre ve Orman Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha ıhha Merkezi, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, Eskişehir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Eskişehir İl Sağlık Müdürlüğü İskenderun Belediyesi Payas Belediyesi Hatay Çevre ve Orman İl Müdürlüğü, Hatay İl Sağlık Müdürlüğü Nijmegen Belediyesi. İlköğretim Okulları Eskişehir ve İskenderun da STK Endüstriyel kuruluşlar
Projenin Temel Amaçları İskenderun ve Eskişehir kentlerindeki hava kirliliği ve buna bağlı sağlık etkilerinin ortaya konulabilmesine yönelik çalışmalar yapılması ve daha temiz hava için hava kalitesi planlarının hazırlanması, Projenin amaçları doğrultusunda tüm yerel kurum ve kuruluşların bir araya gelmesinin sağlanması ve Konu hakkında halkın bilgilendirilmesidir (bu konuya yönelik olarak belgesel film, TV ve radyo programlarının hazırlanması ve toplantılar düzenlenmesi).
Projenin Hedefleri Eskişehir ve İskenderun-Payas ta hava kirliliğine maruziyet nedeniyle oluşan sağlık etkilerinin belirlenmesi, Hava Kalitesinden sorumlu yerel tüm kurum ve kuruluşların güçlendirilmesi, Halkın bilinçlendirilmesi ve Hollanda ve Türkiye den projeye katılan tüm kurum ve kuruluşlar arasındaki ikili ve çoklu işbirliğinin geliştirilmesi
Proje Kapsamında Planlanan Ana Aktiviteler
1.Hava kalitesi yönetimi alanında yerel ve bölgesel ölçekte hizmet veren kurumların güçlendirilmesi, sürdürülebilir kalkınma esaslı hava kalitesi eylem planlarının hazırlanması Eğitim Temiz hava yönetim planlarının hazırlanması
2.Eskişehir ve İskenderun da hava kalitesi ve sürdürülebilir kalkınma konusunda tüm paydaşların (Belediye, Çevre-Orman İl Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, Endüstri, STK, Üniversite) katılımıyla etkin bir iletişim platformunun oluşturulması Tüm paydaşların katıldığı periyodik toplantılar/çalıştaylar düzenlenmesi Tüm kurum ve kuruluşlar ile STK ve Üniversite arasındaki işbirliği ve iletişimin artırılması
3.Bazı tipik hava kirletici bileşenler için hava kirliliğine maruziyet ve sağlık etkileri arasındaki ilişkilerin ortaya konulması Kış ve Yaz dönemlerinde 4000 çocuğa solunum fonksiyon testi uygulanması Hava kirliliği ölçümleri Çalışmaya katılan çocuklar ve ailelerinin bilgilendirilmesi En önemli hava kirleticilerin belirlenmesi
4.Eskişehir ve İskenderun da lokal düzeyde halkın hava kirliliği konusunda bilgilendirilmesi, bilinç düzeyinin artırılması Çocuklar için Hava kirliliğinin etkileri ve sürdürülebilir kalkınma konulu ilköğretim çağındaki çocuklara yönelik bir belgesel film hazırlanması Yetişkinler için Hava kirliliğinin etkileri ve sürdürülebilir kalkınma konulu yetişkinlere (halka) yönelik bir belgesel film hazırlanması Proje sonuçlarını duyurmaya yönelik TV ve radyo programları, gazete yazıları Proje sonuçlarını duyurmaya yönelik broşürler hazırlanması Konuyla ilgili yapılması bilgilendirmenin web (www.cleanair.anadolu.edu.tr) aracılığı ile E-bülten (Türkçe ve Ingilizce) yayınlanması
5.Bazı endüstriyel tesislerde enerji tasarrufu ve emisyon azaltımının ve dolayısıyla maliyetlerin azaltımı konusunda örnek uygulamalar
6.Proje Hollanda ve Türkiye den katılan kurumlar arasındaki ikili ve çoklu ilişkiler ve işbirliklerinin güçlendirilmesi Hollanda ve Türk Üniversiteleri arasında öğrenci değişimleri Yerel kurum ve kuruluşlarda (Belediye, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ) çalışanların Hollanda daki ilgili kurum ve kuruluşlara yapacakları teknik geziler