İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM FİNANSAL PİYASALARIN GELİŞİMİ VE FİNANSAL SİSTEM I. FİNANSAL PİYASALARIN TARİHSEL GELİŞİMİ... 1 1. Ortaçağda Finans... 2 2. Vadeli İşlem Piyasalarının Doğuşu... 4 3. Altın Standardı... 5 4. 20.Yüzyılda Finansal Piyasalar... 6 5. Türkiye de Finansal Piyasaların Gelişimi... 8 6. Küreselleşme ve Finansal Piyasalar... 12 II. FİNANSAL SİSTEM... 16 A. Finansal Sistemin Amaçları... 17 B. Finansal Sistemin İşlevleri... 18 III. FİNANSAL SİSTEM VE EKONOMİK BÜYÜME... 19 İKİNCİ BÖLÜM FİNANSAL PİYASALARDA RİSK I. FİNANSAL PİYASALAR... 21 II. FİNANSAL PİYASALARIN BİRBİRLERİYLE ETKİLEŞİMİ... 23 III. FİNANSAL PİYASALAR VE RİSK... 24 A. Risk Kaynakları... 25 B. Risklerin Sınıflandırılması... 25 1. Sistematik Risk... 26 2. Sistematik Olmayan Risk... 30
vi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM FİNANSAL PİYASALAR I. PARA PİYASALARI... 41 A. Merkez Bankası Piyasası... 42 B. Takasbank Piyasası... 45 C. Bankalararası Piyasa... 45 D. Forex Piyasa... 46 II. SERMAYE PİYASALARI... 47 A. Sermaye Piyasasında Halka Arz... 48 B. Sermaye Piyasasında İşlem Türleri... 49 III. VADELİ İŞLEM PİYASALARI... 51 IV. İŞLEM GÖREN ARAÇLARA GÖRE FİNANSAL PİYASALAR... 55 1. Gayrimenkul Piyasaları... 55 2. Gayrimenkul Finansman Yöntemleri... 57 3. İpotek Piyasaları... 58 V. ÖRGÜTLENME BİÇİMİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR... 61 A. Organize Olmuş Finansal Piyasalar... 61 B. Organize Olmamış Finansal Piyasalar... 62 C. Uluslararası Para ve Sermaye Piyasaları... 62 1. Eurodolar Piyasası... 63 2. Eurobond Piyasaları... 63 3. Uluslararası Hisse Senedi Piyasaları... 64 4. Hedging ve Hedge Fonlar... 64 VI. DİĞER PİYASALAR... 66 1. Kıymetli Madenler ve Taşlar Piyasası (KMTP)... 66 2. Kıymetli Madenler Ödünç Piyasası... 67 3. Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası... 68
vii DÖRDÜNCÜ BÖLÜM FİNANSAL KURUMLAR I. PARA PİYASASI KURUMLARI... 73 1. Bankalar... 73 2. Merkez Bankaları... 74 3. Ticaret Bankaları... 76 4. Yatırım Bankaları... 78 5. Kalkınma Bankaları... 78 6. Katılım Bankaları... 79 7. Eximbank... 83 8. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK)... 85 9. Uluslararası Bankacılık... 87 II. SERMAYE PİYASASI KURUMLARI... 88 A. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)... 88 B. Borsa İstanbul... 91 1. Hisse Senedi Piyasası... 94 2. Gelişen İşletmeler Piyasası... 100 3. Borçlanma Araçları Piyasası... 101 C. Aracı Kurumlar... 102 D. Merkezi Kayıt Kuruluşu... 103 E. Yatırım Fonları... 103 1. Pay Sayısının Değişebilirliğine Göre Yatırım Fonları... 105 2. Portföyün Niteliğine Göre Yatırım Fonları... 105 3. Kar Dağıtımına Göre Yatırım Fonları... 106 4. A ve B Tipi Yatırım Fonları... 106 F. Emeklilik Fonları... 106 G. Yatırım Ortaklıkları... 107 1. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları... 108 2. Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları... 110 H. Derecelendirme Kuruluşları... 111 I. Vadeli İşlemler Aracılık Şirketleri... 111
viii BEŞİNCİ BÖLÜM FİNANSAL ARAÇLAR A. Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS)... 117 1. Devlet Tahvilleri... 117 2. Hazine Bonosu... 120 3. Repo Ters Repo... 121 4. Gelir Ortaklığı Senetleri-Gelire Endeksli Senetler-Likidite Senetleri... 122 B. Özel Sektör Borçlanma Araçları... 122 1. Tahvil... 123 2. Banka Bonoları ve Banka Garantili Bonolar... 126 3. Finansman Bonoları... 126 4. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet (VDMK)... 126 5. Gayrimenkul Sertifikaları... 127 6. Varlık Teminatlı Menkul Kıymetler... 127 7. Hisse Senetleri... 128 8. Banka Bonoları ve Banka Garantili Bonolar... 135 9. Kıymetli Maden Bonoları... 136 10. Gayrimenkul Sertifikaları... 136 11. Yatırım Fonu Katılma Belgeleri... 137 12. İpotekli Sermaye Piyasası Araçları... 138 13. Varant... 138 C. Vadeli İşlemler Sözleşmeleri... 139 1. Forward Sözleşmeler... 139 2. Futures (Gelecek ) Sözleşmeler... 145 3. Opsiyon Sözleşmeleri... 151 4. Swap... 159 5. Vadeli İşleme Konu Ticari Mal Sözleşmeleri (Commodity Contracts)... 165
ix ALTINCI BÖLÜM FİNANSAL TEKNİKLER A. Leasing... 177 1. Leasing Sözleşmesinde Taraflar... 178 2. Leasingin Türleri... 180 3. Leasing İşleminin Olumlu ve Olumsuz Yönleri... 181 B. Factoring... 182 1. Factoring Türleri... 184 2. Factoring in Olumlu ve Olumsuz Yönleri... 185 C. Forfaiting... 185 D. Franchising... 186 1. Franchising Türleri... 188 2. Franchisingi n Olumlu ve Olumsuz Yönleri... 188 E. Barter... 189 1. Barter Türleri... 190 2. Barter Sisteminin Olumlu ve Olumsuz Yönleri... 190 F. Risk (Girişim) Sermayesi... 191 1. Risk Sermayesi Finansman Türleri... 193 2. Risk Sermayesi Şirket Türleri... 194 YEDİNCİ BÖLÜM PORTFÖY YÖNETİMİ A. Portföy Planlaması... 201 1. Yatırım Analizi... 202 2. Portföy Seçimi... 203 3. Portföy Değerlendirmesi... 203 4. Portföy Revizyonu... 203 B. Geleneksel Portföy Yönetimi... 204 C. Modern Portföy Yönetimi... 204 D. Portföy Yönetiminde Risk Analizi ve Risk Ölçümü... 206 1. Geleneksel Risk Ölçüm Yöntemleri... 208 2. Modern Risk Ölçüm Yöntemleri... 210 3. Portföy Riskinin Ölçülmesi... 217 KAYNAKLAR... 223