TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Fen Liselerine Yönelik. Haftalık 3, yıllık toplam 111 ders saati GİRİŞ En yaygın ve çok yönlü iletişim aracı olan konuşmanın hayatın her alnında büyük önemi var. Anadili öğretimi ile her seviyedeki öğrencinin karşılaşacağı yeni kavramları daha iyi öğrenmesi ve bu kavramlardan yararlanarak, daha sağlıklı iletişim kurması sağlanacaktır. Dilin kurallarının ezberletilmesinden çok, bu kuralların günlük konuş maya uygulama alışkanlığının edinilmesi ve öğrencinin doğuş tan öğrenmeye baş ladığı dili ihtiyaçlarına göre çeşitlendirmesi, kelime servetinin zenginleştirmesi ve anlatım kültürünü geliştirerek etkili konuş ma sanatının imkanlarından yararlanması sağlanır. İnsanların farklı yer ve durumlarda düş ünce, istek, ş ikayet, talep vb. ihtiyaçlarını sözlü ve yazılı olarak birey ve kitlelere aktarırken etkili olabilmeleri, aktarma tarzlarına bağlıdır. İşte bu farklı durumlarda öğrencilerin baş vuracakları anlatım şekli önem kazanmaktadır. Yukarıda belirtilen durumlardaki anlatım teknikleri Kompozisyon dersinde benimsetilmeye çalış ılacaktır. Düş ünen bir varlık olan insan yaşadığı toplum içerisinde o toplumun oluş turduğu değer yargılarına, geleneklerine belli bir ölçüde uyar ve tarih boyunca meydana getirdiği güzel sanat eserlerini sürekli olarak benimseyerek yaşar. Ancak bu değerlerin daha sistematik ve bilinçli bir şekilde takip edilmesi ve bu eserler hakkında düşüncelerinin daha objektif olması için ölçütler Edebiyat dersinde verilmeye çalış ılır. Bu ders süresince öğrenciler eleştirel düş üncelerini geliş tirerek kendilerini ifade etmeye yüreklendirilir. 1
I. Uzak Hedefler 1. Türk Dili ve Edebiyatı öğrenimi vasıtasıyla hür, tarafsız, dengeli ve sistemli düşünme alışkanlığı kazanmak. 2. Okuma, dinleme ve izleme yoluyla öğrendiklerini erdemli davranışlar haline getirmek. 3. Teknolojik gelişmelere ve çağdaş bilimlere ilgi duymak. 4. Edinilen bilgi ve becerileri diğer derslerde ve hayatı boyunca kullanma alışkanlığı kazanmak. 5. Kendini yetiştirmek için çağdaş iletişim araçlarından yararlanmak ve bu araçları kullanabilmek. II. Genel Hedefler 11. sınıf Türk Dili ve Edebiyatı dersinin öğrencilere yönelik genel hedefleri: 1. Dinlediklerini, okuduklarını incelik ve derinlikleri ile k. 2. Duyduklarını, gördüklerini, düşündüklerini ve anladıklarını söz veya yazı ile plânlı, etkili, akıcı ve anlaşılır bir şekilde anlatabilmek. 3. Dünya çapında verilen Türk dili yapıtlarını tanıyabilmek. 4. Yazarken ve konuşurken Türkçenin yazımına, söyleyişine ve estetik inceliklerine özen gösterebilmek. 5. Türk Edebiyatı dönemlerini, akımlarını, başlıca özellik ve temsilcilerini k. 6. Türk Edebiyatıyla eş zamanlı gelişen Dünya Edebiyatı akımları, türleri, temsilcileri ve eserlerin başlıcalarını tanıyabilmek. 7. Türk dilinin özelliklerini öğrenip kullanmak ve bu yolla bilgi edinme, kavrama, analiz ve sentez yapabilmek. 8. Sözlü ve yazılı olarak metin tahlili ve yeni metinler oluşturma etkinliklerine katılabilmek. 2
Kategori: EDEBİYAT Öngörülen ders saati: 49 (% 44,59) Alt Kategori Program İçeriği Özel Hedefler Kazanımlar 1. Edebi Türler 2. Edebi Akımlar 3. Edebi Metinler - Edebiyat ile Diğer Bilim Dalları Arasındaki İlişki - Edebiyat Tarihi ve Önemi Türk Edebiyatı Dönemleri - Dönemle İlgili Genel Bilgiler - Sözlü Eserler > Destan, Koşuk, Sav, Sagu - Yazılı Eserler > Göktürk Kitabeleri - İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı Genel Özellikleri - Karşılaştırmalı Destan Örnekleri Manas Destanı, İlyada, Şahname - Türklerin İslamiyet i Kabulü ve Geçiş Dönemi - Geçiş Dönemi Eserleri > Kutadgu Bilig > Divan-ü Lugati t Türk > Atabet ül Hakayık > Divan-ı Hikmet - Klasik Türk Edebiyatının Genel Edebiyatın diğer bilim dallarıyla ilişkisini -Edebiyat tarihinin önemini - Türk Edebiyatı dönemlerini söyleyebilme İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatını ana hatlarıyla İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı sözlü eserlerini İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı yazılı eserlerini İslamiyet in Türk kültür ve yaşayışına etkilerini Geçiş dönemi eserlerini Klasik Türk Edebiyatını genel hatlarıyla tanıyabilme Klasik Türk Edebiyatı Edebiyat ile tarih, psikoloji, sosyoloji, kültür ve güzel sanatlar arasındaki ilişkiyi açıklar Edebiyat tarihinin kapsamını açıklar Edebiyat tarihinin önemini açıklar İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı, İslami Devir Türk Edebiyatı, Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı dönemlerini sıralar Eski Türklerde kültürel yapıyla şiir arasındaki ilişkiyi açıklar İslamiyet ten Önceki Türk Edebiyatının nasıl oluştuğunu açıklar Destan, Koşuk, Sagu, Sav örneklerini içerik, biçim, dil ve anlatım bakımından inceler Türk destanlarından biriyle dünya destanlarından birini karşılaştırarak benzer ve farklı yönlerine örnekler verir Göktürk Kitabeleri tarihi önemini ve kültürel değerini açıklar Göktürk Kitabelerinin içeriğini özetler Geçiş dönemi eserlerinin hangi ortamda ve niçin yazıldığını açıklar Geçiş dönemi eserlerinden alınan örnek metinleri içerik, dil ve anlatım bakımından inceler. Geçiş dönemi eserleri konularının başlıcalarını sayar 3
Özellikleri - Klasik Türk Edebiyatı Manzum Eser Örnekleri > Mesnevi (Süleyman Çelebi) > Mesnevi (Şeyh Galib) > Kaside (Fuzuli) > Gazel (Baki) - Klasik Türk Edebiyatı Mensur Eser Örnekleri > Muhakemet ul Lugateyn (Ali Şir Nevai) > Tezkire (Latifi) > Tarih (Naima) > Seyahatname (Evliya Çelebi) - Türk Halk Edebiyatının Genel Özelikleri - Anonim Türk Halk Edebiyatı - Anonim Türk Halk Edebiyatı Manzum Eser Örnekleri > Tekerleme > Ninni > Mani > Türkü - Anonim Türk Halk Edebiyatı Mensur Eser Örnekleri > Dede Korkut Hikayeleri > Halk hikayeleri > Nasrettin Hoca Fıkraları > Karagöz ve Hacivat - Dini-Tasavvufi Türk Halk Edebiyatı - Dini-Tasavvufi Türk Halk Edebiyatı Manzum Eser Örnekleri manzum ve mensur eser örneklerini Türk Halk Edebiyatını genel hatlarıyla tanıyabilme Türk Halk Edebiyatı manzum ve mensur eser örneklerini Klasik Türk Edebiyatının tarihi oluşumunu özetler Gazel, Kaside, Mesnevi, Şarkı örneklerini içerik, biçim, dil ve anlatım özellikleri bakımından inceler Mensur eser örneklerini farklı özellikleri bakımından değerlendirir Türk Halk Edebiyatının tarihi oluşumunu açıklar Türk Halk Edebiyatının: Anonim Halk Edebiyatı, Aşık Edebiyatı ve Dini-Tasavvufi Halk Edebiyatı alanların adlarını sıralar Türk Halk Edebiyatı alanlarının özelliklerini söyler Tekerleme, Mani, Ninni, Türkü, İlahi, Deme, Koşma, Varsağı, Semai örneklerini içerik, biçim, dil ve anlatım özellikleri bakımından inceler İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı, Geçiş Dönemi, Klasik ve Halk Edebiyatı manzum ve mensur eserlerini karşılaştırır 4
> İlahi (Yunus Emre) > Deme (Pir Sultan Abdal) - Dini-Tasavvufi Türk Halk Edebiyatı Mensur Eser Örnekleri > Hacı Bektaşi Veli - Aşık Edebiyatı - Aşık Tarzı Türk Şiiri > Koşma (Karacaoğlan) > Semai (Erzurumlu Emrah) > Varsağı (Dadaloğlu) Destan (Kayıkçı Kul Mustafa) Edebi Akımlar > Klasizm > Romantizm > Realizm > Natüralizm > Sembolizm > Parnasizm Dünya Edebiyatından Örnekler > Shakspeare (Şekspir) > Cervantes (Servantes) > Lev Tolstoy > Goethe (Göte) Steinbeck (Ştaynbek) Edebi akım özeliklerini ve başlıca temsilcilerini söyleyebilmek Dünya Edebiyatı manzum ve mensur eserlerini k Eserleri incelenen şair ve yazarların edebi yönünü Klasizm, Romantizm, Realizm, Natüralizm, Sembolizm ve Parnasizm özelliklerini söyler Manzum ve mensur eserlerde işlenen konuları açıklar Manzum ve mensur eserlerin dil ve anlatım özelliklerini açıklar Türk Edebiyatı ve Dünya Edebiyatı eserlerini karşılaştırır Kategori: TÜRK DİLİ Öngörülen ders saati: 28 (% 25,00) Alt Kategori Program İçeriği Özel Hedefler Kazanımlar 5
1.Ses Bilgisi 2.Dilbilgisi 3.Dilbilim Dil Grupları ve Türk Dili > Başlıca Dil Grupları ve Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri > Türk Yazı Dilinin Tarihi Gelişimi > Lehçe, Şive, Ağız Eylemler > Eylemlerin Cümle İçindeki Görevi > Eylemlerde Kip ve Kişi Ekleri > Eylemlerde Zaman Basit Zamanlı Eylemler ve Çekimleri Bildirme Kipleri Dilek Kipleri Birleşik Zamanlı Eylemler ve Çekimleri Eylemlerde Çatı Yapısı Bakımından Eylemler Eylemsiler Ek Eylemler ve Çeşitleri Dünyada konuşulan belli başlı dilleri gruplandırabilme Türkçenin dünya dilleri arasındaki yerini Türk yazı dilinin tarihi gelişimini öğrenebilme Türkçenin farklı söylenişlere sahip olduğunu anlayabilme Metinde geçen eylemleri Metinde geçen basit ve birleşik zamanlı eylemleri Metinde geçen eylemleri çatıları bakımında Metinde geçen eylemleri yapıları bakımında Metinde geçen eylemsileri bulabilme Metinde geçen ek eylemleri bulabilme Dünya dillerini köken ve yapı bakımından gruplandırır Türkçenin ait olduğu dil grubunu açıklar Türk yazı dilinde kullanılan alfabelerin isimlerini ve temel özelliklerini sıralar Türk dilinin tarihi gelişimini özetler Türkçenin farklı lehçe, şive ve ağızları olduğunu açıklar Anadolu Türkçesi şivelerinin adlarını söyler. Metinde geçen eylemleri bulur Eylemlerin cümle içindeki görevini açıklar Eylemin aldığı kip eklerini bulur Eylemlerin kip eklerini konuşmada ve yazıda uygular Bildirme ve dilek kiplerini bulur Birleşik zamanlı eylem kiplerini bulur Birleşik zamanlı eylemleri konuşma ve yazmada uygular Özne ve nesneye göre eylem çatılarını inceler Basit, türemiş ve birleşik eylemleri inceler Ad eylem, sıfat eylem ve bağ eylemleri bulur Ek eylemleri bulur Ek eylemlerin oluşmasını açıklar Ek eylemlerin çekimini yapar Eylemlerin bütün şekillerini konuşma ve yazıda doğru kullanır Ad Türünden Sözcükler > İlgeçler > Bağlaçlar Metinde geçen ilgeçleri bulabilme Metinde geçen bağlaçları İlgeç ve bağlaçların cümle içindeki görevini açıklar 6
> Ünlemler Kelime Çözümlemeleri bulabilme Metinde geçen ünlemleri bulabilme Sözcük çözümlemeleri yapabilme İlgeç ve ünlemlerin cümleye kattığı anlamı açıklar İlgeç, bağlaç ve ünlemleri konuşma ve yazıda doğru kullanır Sözcük türlerinin tamamını tanır Kategori: KOMPOZİSYON Öngörülen ders saati 25 (% 22,97) Alt Kategori Program İçeriği Özel Hedefler Kazanımlar 1. Sözlü Kompozisyon 2. Yazılı Kompozisyon Kompozisyonun Amacı ve Hayatımızdaki Yeri Yazılı Kompozisyonda Başarılı Olmanın Yolları Kompozisyon Yazma Metodu Kurallarına Uygun Kompozisyon Yazma Üslup Özellikleri Plan Örnekleri Yapma ve yazma Metin Eleştirme Araştırma Teknikleri > Kütüphaneden Yararlanma > Internet ten Yararlanma > Fişleme > Anket > Mülakat İhtiyaç Belirleme ve Planlama Amaçları Belirleme ve Planlama, Araştırma Kaynaklarını Belirleme Raporlaştırma > Başlık, Önsöz, İçindekiler, Tablolar Listesi > Araştırmanın Konusu ve Amacı > Bulguların Yorumlanması Kurallara uygun yazılmış yazıları Kurallara uygun olarak kompozisyon yazabilme Okuduğu metni üslup bakımından Okuduğu metnin planını çıkarabilme Bilgi toplama yöntemlerini Belirlenen bir konuda araştırma yapabilme Yapılan araştırmayı raporlaştırabilme Metnin konusunu açıklar Metinde işlenen ana ve yardımcı düşünceleri söyler Metnini planını çıkarır Yazacağı metnin konusunu belirler Metinde işlenecek ana ve yardımcı düşünceyi belirler Belirlediği plana uygun metinler oluşturur Kütüphanede uyulması gereken kurallara uyar Kitap kataloglarından yararlanır Ödünç aldığı kitapları zamanında iade eder Internet ten yararlanma imkanlarını araştırır Fişleme ve anket hazırlama tekniklerini uygular Yapacağı araştırmanın konusunu ve amacını belirler Araştırmanın planını çıkarır Araştırdığı konuya uygun bir başlık koyar Araştırdığı konuya kısa bir önsöz yazar Araştırma sonuçlarına göre tablo hazırlar Bulguları yorumlar 7
> Sonuç ve Öneriler - Ekler Metin İnceleme > Roman ve Hikaye İnceleme Yöntemi > Şiir İnceleme Yöntemi Eser Tanıtma > Roman, Hikaye, Şiir Tanıtma Metin inceleme yöntemlerini Okuduğu eseri tanıtabilme Sonuç ve önerileri belirtir Roman ve hikaye inceleme yöntemlerini açıklar Şiir inceleme yöntemlerini açıklar Okuduğu roman, hikaye ve şiirlerin analizini yapar Okuduğu roman, hikaye ve şiiri tanıtır Okuduğu makale, fıkra, deneme, vb. tanıtır 8
Dersler Arası İlişki İnsan kelimelerle düşünür düşüncesinden yola çıkarak, en basit ihtiyaçlarımızdan en karmaşık duygu ve düşüncelerimizi, başkalarına açıklamak istediklerimizi ancak kelimelerden oluşturulan konuşmayla mümkün olmaktadır. Hal böyle iken bütün kavramlar kelimelerle ifade edildiklerinden, dil her alanla sıkı ilişkidedir. Toplumla yakın ilişkide yaşayan insan sosyal bir yaratıktır. Ancak toplumun ferdi kabullenmesi, ferdin sahip olduğu değer yargılarına ve davranışlarına bağlıdır. Diğer yandan ferdin, bu davranış ve değer yargılarını benimsemesi toplumla etkileşimi sırasında rast gele ve düzensiz olarak gerçekleşir. Okutulacak olan edebiyat dersi sayesinde birey sınıf, cinsiyet, din, dil, ırk, yaş farkı gözetmeksizin toplumla uyum içinde nasıl yaşanacağı yolunda bilgiye sahip olacaktır. Bu açıdan bakıldığında edebiyatın sosyoloji, tarih, felsefe, güzel sanatlar, davranış bilimleri vb. alanlarla ilişkisi olduğu ortaya çıkıyor. Öğretim Yöntem ve Teknikleri Not: Öğretmen, iyi bir anadili altyapısı olan bir öğrencinin diğer derslerde de başarılı olacağı gerçeğinden hareketle öğrencilere anadili öğreniminin önemini vurgulayarak bu bilinç ile yetiştirmelidir. Öğretmen, ilgi uyandırma, özendirme, cesaretlendirme görevini hiçbir zaman aklından çıkarmamalıdır. Öğrenci, öğretmenin dilediğinden çok, yaptığından etkilenir. Onun içindir ki öğretmen, bir öğrenci için en canlı ve etkili örnek olduğunu hiçbir zaman unutmayacak ve anadilini o yönde güzel kullanmaya özen gösterecektir. Öğretmen, klasik öğretim anlayışında olduğu gibi Öğretmen merkezli öğretim yönteminden kaçınmalı, öğrenciyi ders ile ilgili tartışmaya katılması için özendirmeli, cesaretlendirmelidir. Türk Dili ve Edebiyatı dersi öğretimi edebiyat, dilbilgisi ve kompozisyon etkinlikleri kaynaştırılmış olarak, birbirlerinden soyutlanmadan işlenmelidir. Özellikle dilbilgisi okuma, dinleme, anlama ve anlatım etkinliklerinin kusursuz olması için bir araç olarak kullanılmalıdır. O halde aşağıda belirtilen çalışmalar metinler üzerinde uygulanmalıdır: a. Anlatma yöntemleri b. Soru cevap yöntemi c. Problem çözme yöntemleri Tümevarım yöntemi Tümdengelim yöntemi Çözümleme yöntemi Birleşim yöntemi d. Grupta çalışma yöntemi e. Tartışma yöntemi (Münazara, Panel, Zıt panel, Sempozyum, Açık oturum, Forum, Beyin fırtınası) Özellikle okumanın temel bilgi kaynağı olduğu düşünülürse, Güdümlü ve Eleştirel Okuma etkinlikleri için aşağıdaki teknikler önerilir: 9
a. INSERT (Eleştirel Okuma Etkileşimli İşaretleme Tekniği) b. DRTA (Güdümlü Okuma ve Düşünme Çalışması Tekniği) c. Başlık Bulma Tekniği Açıklama: Yukarıdaki kategori tablolarında, kategoriye ait işleme ders saati sayıları verilmiş olup, toplam 102 ders saati kapsanmıştır. Program, yıllık 111 ders saatine göre geliştirildiğinden, 9 ders saati ders dışı etkinliklere ayrılmıştır. Zümre öğretmenleri ve ders öğretmenleri yıllık planlama esnasında bu ders dışı etkinlik saatlerinin sayısını ± 5 ders saati için değiştirebilirler. Bunun dışında, önemli günlerin anlamlarına ifade eden konuların işlenmesinde, bu saatler kullanılabilir. Öğretim Araç ve Gereçleri b. Türkçe dersi kitapları ve Türk dili ve edebiyatı kitapları c. Öğretmenlerin kılavuz ve yöntem kitapları d. Sözlükler e. Ansiklopediler f. Dilbilgisi ve yazımla ilgili başvuru kitapları g. Klasik eserler ve öğrencilerin düzeylerine göre uyarlanmış kitaplar h. Antolojiler i. Haritalar j. Metinlerle ilgili resimler k. Plak, bant ve kasetler l. Film ve slaytlar m. Konuşma ve anlatımı geliştirecek küçük, büyük resimler n. Canlı kaynaklar (yazar, şair, tiyatrocu vb) o. Bilgisayar, Internet p. Çeşitli görsel ve işitsel araçlar vb. 10
Ölçme ve Değerlendirme Değerlendirme, yapılan bir gözlemin belirlenen kriterlerle uygunluğunun karşılaştırılması işlemidir. Değerlendirme işi, öğretimin kendisi kadar zor ve karmaşık bir olaydır. Onun içindir ki değerlendirme, önceden belirlenen değerlendirme amacına yönelik ölçme teknikleriyle yapılır. Değerlendirme sadece öğrencilerin başarı seviyesini ölçmek için yapılmaz. Her ne kadar hedef kitle öğrenciler olsalar bile, yapılan öğretimin niteliği, programın uygunluğu ve verimliliği, uygulanan teknik ve yöntemlerin başarı derecesi, eksikliklerin giderilmesi gibi hedeflere yönelik değerlendirmeler, her öğretmenin göz önünde bulundurması gereken değerlendirme türleridir. Değerlendirme tanımındaki belirlenen kriterlere uygunluk derecesi ölçme ile tespit edilir. Başka bir deyişle ölçme, değerlendirmenin temel aracıdır. Ancak bazı kazanımlar, ölçülemez niteliktedirler. Bu kazanımlar da öğrencinin duyuşsal (affective) alan gelişimini belirler. Örneğin, insan hak ve özgürlüklerine karşı saygı, çevreye karşı duyarlılık, çok topluluklu bir ortamda uyumlu yaşama alışkanlığı gibi. Bu kazanımlar izleme yoluyla değerlendirilir. Bloom Taksonomisindeki bilişsel (cognitive) alan kazanımları olan Bilgi Kavrama Uygulama Analiz Sentez Değerlendirme gibi kazanımlar değişik test teknikleriyle ölçülüp değerlendirilir. Ölçme işleminden önce, ölçme konusu olan (bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme) kazanımların belirtildiği bir belirtke tablosu yapılmalıdır. Bu belirtke tablosu ışığında yapılacak ölçme çeşitlerinin başlıcaları aşağıda verilmiştir. F Sözlü Testler F Yazılı Testler Kısa Cevaplı Çok Sorulu Testler Uzun Cevaplı Az Sorulu Testler F Objektif Testler Çoktan Seçmeli Testler Doğru Yanlış Cevaplı Testler Boşluk Doldurmalı Testler Eşleştirmeli Testler 11
Ders Dışı Etkinlikler Öğrencilerin ilgi alanlarına göre değişik etkinliklere katılmalarını teşvik etmek, başka bir deyişle değişik yazın ve sanat etkinliklerine yönlendirmek, bilgi ve becerilerini geliştirmeye yardımcı olmak öğretmenin ve velilerin yardım edebilecekleri bir konudur. Bu etkinlikler yazın saati, duvar gazetesi, okul dergisi, tiyatro, bilgi yarışmaları, kardeş okul ziyareti vb. olabilir. Bu etkinlikler sayesinde öğrenciler, kendilerini ifade etmekte daha rahat, fikirlerinde daha özgün ve eleştirici, bilgiyi aramada daha istekli olacakları muhakkaktır. Ancak bazı durumlarda ilgisiz oldukları alanlara da ilgilerini çekmek onları yeni keşiflere götürebilir SONUÇ Üçüncü seviye ders programının süreklilik arz etmesi için, bu seviyenin sınıflara göre program yapısı aşağıdaki gibi olmalıdır: a. 10. sınıfta; Edebiyat: Temel edebiyat bilgileri (nazım, nesir, tür, şekil vb.), Türk Dili: Ses bilgisi, anlam bakımından kelimeler, kelime yapısı ve çeşitleri (isim, sıfat, zamir, zarf), Kompozisyon: Sözlü ve yazılı kompozisyonları geliştirme, b. 11. sınıfta Edebiyat: Başlangıçtan Tanzimat Dönemi ne kadar Türk Edebiyatı nın seçkin eserleri ile Dünya Edebiyatı ve bölge edebiyat örnekleri. Türk Dili: Kelime çeşitleri (eylem, eylemsi, ilgeç, bağlaç, ünlem), Kompozisyon: Yazılı kompozisyon, araştırma, metin inceleme ve tanıtma. c. 12. sınıfta Edebiyat: Tanzimat tan günümüze kadar çeşitli dönem, fikir ve sanat akımları ve bunlara bağlı oluşmuş edebi eserler, çağdaş Türk edebiyatları, Türk Dili: Cümle, cümle çözümlemeleri, Kompozisyon: Türlerine göre yazılı kompozisyon 12