2010 YILINDA SEROTĠPLENDĠRĠLEN SALMONELLA SUġLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi BaĢkanlığı Salgın Hastalıklar AraĢtırma Müdürlüğü R. GüleĢen, B. Levent, D.F. Sevindi, E. Türkekul ġen, B. Esen
GİRİŞ - 1 Salmonella enfeksiyonları tüm dünyada yaygın olarak görülmekte, hem gelişmiş ülkelerde hem de sosyoekonomik durumu iyi olmayan, hijyen kurallarına yeterince uyulmayan ülkelerde önemli bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Salmonellozis, 2500 den fazla Salmonella serotipinin neden olduğu, hem sporadik vakalar hem de salgınlarla seyreden, insan ve tüm hayvan türlerinde görülebilen bir enfeksiyondur.
GİRİŞ - 2 Salmonella gıdalarda bulunan önemli bir patojendir ve gıda kaynaklı enfeksiyonlarda sıklıkla karşılaşılan etiyolojik ajanlarından biri olarak bilinmektedir. İnsanlarda hastalık oluşturan tifo dışı Salmonella serotiplerinin başlıca kaynağı hayvansal besinlerdir. İnsanlara bulaşma açısından en başta kümes hayvanları, bunların ürünleri ve özellikle yumurta gelmektedir.
GİRİŞ - 3 Salmonella enfeksiyonları günümüzde küresel bir problem olup, halk sağlığı açısından tehlike oluşturan Salmonella suşlarının serotiplendirilmesi ve antimikrobiyal duyarlılıklarının belirlenmesi epidemiyolojik açıdan önem taşımaktadır.
GİRİŞ - 4 Ocak-Ağustos 2010 RSHMB, SHAM, Ulusal Enterik Patojenler Referans Laboratuvarı Çeşitli örneklerden izole edilip serotiplendirme ve doğrulama amacıyla Salmonella suşlarının; serotiplerine göre dağılımı antimikrobiyal dirençleri değerlendirilmiştir.
YÖNTEM -1 Klinik, hayvansal ve çevresel örnekler Doğrulama ve tiplendirme çalışmaları; Salmonella-Shigella, Eosin Methylene Blue (EMB) ve Xylose Lysine Deoxycholate (XLD) agar 37 C de 18-24 saat inkübasyon, Şüpheli kolonilerden standart biyokimyasal testlerle identifikasyon, Polivalan ve monovalan Salmonella O ve H antiserumları kullanılarak (Statens Serum Institut, Danimarka) lam aglütinasyonu yöntemi ile serotiplendirme
YÖNTEM - 2 Antibiyotik duyarlılık testleri; Kirby Bauer disk difüzyon yöntemiyle, Mueller-Hinton besiyerinde (Oxoid; İngiltere) Amikasin, ampisilin, ampisilin-sulbaktam, sefuroksim, sefotaksim, seftriakson, seftazidim,trimetoprimsülfometoksazol, kloramfenikol, tetrasiklin, siprofloksasin, kanamisin, nalidiksik asit, sülfonamid, streptomisin, trimetoprim, cefpodoksim antibiyotik diskleri, Clinical and Laboratory Standarts Institute (CLSI) M02-A8 in önerilerine göre değerlendirilmiştir.
BULGULAR
Serotiplendirilen Salmonella Suşlarının Örnek Cinsi ve Orjinlerine Göre Dağılımı Örneğin Cins Örneğin Orjini Sayı % Klinik İnsan 34 15.8 Çevresel 171 79.5 Klinik dışı Hayvansal 8 3.7 Yem 2 1.0
Klinik ve Klinik Dışı Örneklerde Salmonella Serotip Dağılımı S. Infantis S.Muenchen SE %79.4 S.Hartford S. Kentucky S.Wirchow SPB Klinik örneklerde Salmonella SE SE S. Infantis S. Kottbus %22,7 SE %26,0 S. Infantis % 23,2 S. Kottbus S. Tennesse S.Newport S.Braenderup STM S. Kentucky S.Bareilly S.Gallinorum Klinik dışı örneklerde Salmonella S.M ontevideo SPB Diğer
Klinik Dışı Örneklerdeki Salmonella Serotipleri Salmonella serotipi n % Salmonella serotipi n % Salmonella Enteritidis 47 26,3 Salmonella Kentucky 2 1,1 Salmonella Infantis 42 24,6 Salmonella Havana 1 0,6 Salmonella Kottbus 41 24,0 Salmonella Tenessee 12 7,0 Salmonella enterica subs. salamae 2 (9.12;z 29;1,5) Salmonella enterica subs. enterica (6,8; e,h; -) 1 0,6 1 0,6 Salmonella Newport 8 4,7 Salmonella Agona 1 0,6 Salmonella Braenderup 5 2,9 Salmonella Zanzibar 1 0,6 Salmonella Typhimurium 4 2,3 Salmonella Senftenberg 1 0,6 Salmonella Paratyphi B 2 1,2 Salmonella Anatum 1 0,6 Salmonella Montevideo 2 1,2 Salmonella Amersfoort 1 0,6 Salmonella Bareilly 2 1,2 Salmonella Mbandaka 1 0,6 Salmonella Gallinarum 2 1,2 TOPLAM 179 100,0
Salmonella suşlarında örneğin orjinine göre direnç durumu 100% 80% 11,8 42,5 37,7 60% 40% 20% 88,2 4,4 53,0 3,7 58,6 Dirençli Orta Dirençli Duyarlı 0% % % % Klinik Klinik Dışı Toplam Direnç Paterni Klinik Klinik dıģı Toplam n (%) n (%) n (%) Duyarlı 30 (88.2) 96 (53.0) 126(58.6) Orta Dirençli 0 (0.0) 8 (4.4) 8 (3.7) Dirençli 4 (11.8) 77 (42.5) 81 (37.7) Toplam 34 (100) 181 (100) 215(100)
Salmonella suşlarının örneğin orjinine göre çoklu direnç durumu Orjin Direnç Durumları n ( % ) Toplam Duyarlı 1 2 3 4 Klinik 30 (88.2) 0 (0.0) 1 (2.9) 1 (2.99) 3 (8.89) 34 Çevresel 91 (53.2) 19 (11.1) 7 (4.1) 4 (2.3) 50 (29.2) 171 Hayvansal 4 (50.0) 0 (0.0) 2 (25.0) 0 (0.0) 2 (25.0) 8 Yem 1 (50.0) 0 (0.0) 0 (0.0) 0 (0.0) 1 (50.0) 2 Toplam 126 (58.6) 19 (8.8) 4 (1.9) 10 (4.7) 56 (26.0) 215
En sık tespit edilen Salmonella serotiplerindeki çoklu ilaç direnci 100,0% 80,0% 76,6% 92,8% 60,0% 53,7% 40,0% 20,0% 0,0% 12,8% 19,5% 4,2% 4,8% 14,6% S. Enteritidis S. Ġnfantis S. Kottbus Duyarlı 1 2 3 >4 Serotip Direnç Durumu S. Enteritidis S. Ġnfantis S. Kottbus n % n % n % Duyarlı 36 76,6 2 4,8 22 53,7 1 6 12,8 0 0 8 19,5 Dirençli 2 3 6,4 0 0 3 7,3 3 0 0 1 2,4 2 4,9 >4 2 4,2 39 92,8 6 14,6 Toplam 47 100 42 100 41 100
S. Enteritidis suşlarında örneğin orjinine göre direnç durumu klinik % 16 14 12 11,1 14,9 klinik olmayan % 10 8 6 4 6,4 4,3 6,4 2 0 Ampisilin Nalidiksik Asit Trimetoprim- Sülfametaksazol Tetrasiklin
S. Infantis ve S. Kottbus suşlarında direnç durumu 100 88,6 86,3 80 72,7 60 40 20 22,7 9,7 12,2 17,0 9,7 0 S. Ġnfantis S. Kottbus Tetrasiklin % Nalidiksik Asit % Trimetoprim-sülfometaksazol % Ampisilin %
Klinik ve Klinik dışı Örneklerden İzole Edilen Salmonella Serotiplerin Antimikrobiyal Ajanlara Direnç Durumu Klinik ( n=34 ) Klinik DıĢı ( n=181 ) Antibiyotikler S I R S I R % (n) Ampisilin 91,2 (31) 0,0 (0) 8,8 (3) 80,1 (145) 0,6 (1) 19,3 (35) Sefalotin 97,1 (33) 0,0 (0) 2,9 (1) 80,1 (145) 0,0 (0) 0,0 (0) Gentamisin 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 98,9 (179) 0,0 (0) 1,1 (2) Amikasin 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 99,4 (180) 0,0 (0) 0,6 (1) Ampisilin-Sulbaktam 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 95,0 (172) 0,6 (1) 4,4 (8) Sefotaksim 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 98,9 (179) 0,6 (1) 0,6 (1) Seftriakson 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 100,0 (181) 0,0 (0) 0,0 (0) Seftazidim 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 99,4 (180) 0,0 (0) 0,6 (1) Trimetoprim-Sülfametoksazol 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 74,6 (135) 0,6 (1) 24,9 (45) Kloramfenikol 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 95,6 (173) 2,2 (4) 2,2 (4) Tetrasiklin 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 70,7 (128) 1,1 (2) 28,2 (51) Siprofloksasin 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 97,2 (176) 1,1 (2) 1,7 (3) Kanamisin 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 81,2 (147) 1,1 (2) 17,7 (32) Nalidiksik asit 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 69,6 (126) 0,6 (1) 29,8 (54) Sülfonamid 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 75,7 (137) 0,6 (1) 23,8 (43) Streptomisin 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 69,1 (125) 7,7 (14) 23,2 (42) Sefpodoksim 100,0 (34) 0,0 (0) 0,0 (0) 99,4 (180) 0,0 (0) 0,6 (1)
SONUÇ - 1 Klinik örneklerde en sık S. Enteritidis (%79.5) serotipi tespit edilirken, çevresel örneklerde de S. Enteritidis ( %25.1), S. Infantis (%24.6), S. Kottbus (%24.0) ve S. Tenesse (%7.0) serotipleri saptanmıştır. Tüm Salmonella suşlarının %57.2 si test edilen tüm antibiyotiklere duyarlı bulunmuştur. S. Infantis suşlarında tetrasiklin (%86.6), nalidiksik asit (%86.3), trimetoprim-sülfametoksazol (%72.7) ve ampisiline (%22.7) karşı yüksek direnç oranları tespit edilmiştir.
SONUÇ - 2 İnsan sağlığı açısından zoonotik bir etken olan Salmonella ları yok edebilmek pek mümkün değildir ve Salmonella lar insanlar, hayvanlar ve çevre için önemli bir patojen olarak kalmaya devam edecektir. Dünya Sağlık Örgütü dünya genelinde insan ve hayvan kaynaklı izolatlardan elde edilen Salmonella larda ilaç dirençlerinde endişe verici bir artış olduğunu bildirmektedir.
SONUÇ - 3 Çalışmamızdaki çevresel izolatlar tavuk çiftliklerinden doğrulanmak ve tiplendirilmek üzere gönderilen suşlardır. Bu suşlardaki dirençler özellikle lokal üretimde terapotik, profilaktik veya büyümeyi artırmak amacıyla aşırı antibiyotik kullanımı sonucu olabilir. Hayvanlarda kullanılan antibiyotikler gıda zinciri yoluyla insanlara bulaşabilen dirençli patojenlerin gelişmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle antimikrobiyal ajanların hem insanlarda hem de hayvanlarda kullanımı konusunda duyarlı olunmalıdır.
Salmonella gibi zoonotik ajanlarla mücadelede ve dirençli suşların kontrolü açısından tıp, veterinerlik ve gıda sektörlerinin işbirliği içinde çalışması büyük önem taşımaktadır.
Laboratuvar çalışmalarındaki katkılarından dolayı Hasan Bayrak Mesut Akgeyik Sibel Kuran Abdurrahman Şen Deniz Akdoğan Hüseyin Arlı TEŞEKKÜRLER
TEġEKKÜRLER