TEMEL DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ VE MUHASEBESİ Hazırlayan: Süleyman YEŞİL
BÖLÜM 1 TEMEL KAVRAMLAR
Dış Ticaret: Ülkeler arasında gerçekleşen mal ve hizmet alış verişleridir. Bir ülkenin ithalat ve ihracat toplamıdır.
İthalat: Dış Alım. Bir ülkenin, başka bir ülkeden yaptığı mal veya hizmet alımıdır. Ülkeden döviz çıkışına sebep olur. İhracat: Dış Satım. Bir ülkenin, başka bir ülkeye mal veya hizmet satışıdır. Ülkeye döviz girişi sağlar.
Dış Ticaret Açığı İthalat > İhracat DIŞ TİCARET AÇIĞI
Gelişmekte olan dünya ekonomisi içinde Türkiye nin güçlü bir ülke olabilmesi için daha fazla üretim yapması ve ürünlerin dış pazarlarda satılarak döviz girdisinin sağlanması gerekir
Ülkeleri Dış Ticarete İten Nedenler: Ulusal bir ekonominin dünya ekonomisi ile olan ilişkilerinin nedenlerini dört başlık altında incelemek mümkünüdür;
1.Yurt İçi Talep Karşılandıktan Sonraki Üretim Fazlası: Sanayi devriminden önce ekonomiler için temel sorun, üretimin nasıl arttırılabileceği iken sanayi devriminden sonra üretilen malların hangi pazarlarda (uluslar arası piyasalarda) pazarlanabileceği sorusuna cevap aranmaya başlanmıştır. Ulusal ekonomilerce üretilen mallardan yurt içi talep sonrası arta kalan kısım, ülkelerin dış ticarete girmesini zorunlu kılan unsurlardan biri haline gelmiştir.
2.Yerli Üretimin Yetersizliği: Ülkeleri dış ticarete yönelten en önemli nedenlerde biri de, belirli malların bazı ülkelerde hiç üretilmemesi / üretilememesi veya yerli üretimin iç talebi karşılamaya yeterli olmamasıdır. Günümüz şartları değerlendirildiğinde hiçbir ülkenin kendi kendine yetemeyeceği (otarşi) bir gerçektir. Gerek doğal kaynakların yeryüzündeki dengesiz dağılımı gerek teknik bilgi ve uzman emeğinin yetersizliği gerekse ekonomik gelişim farklılıkları ülkeleri dış ticarete yönelten en önemli nedenler arasındadır.
3.Uluslararası Fiyat Farklılıkları: Üretilen mallar her ne kadar aynı olsa da ülkeler arasında üretim maliyetleri farklıdır. Başta teknolojik gelişmişlik farklılıkları olmak üzere ülkelerin sahip oldukları üretim faktörlerinin farklılıkları ülkeler arasında maliyet farklılıklarına neden olduğu kadar verimlilik farklılıklarına da neden olabilmektedir. Ülkeler bu verimlilik farklılığı nedeniyle, en az maliyette ürettikleri malları dış pazarlarda satarken yüksek maliyetle üretmek zorunda oldukları malları dışarıdan almayı tercih edeceklerdir.
4.Mal Farklılaştırması: Belirli bir mal grubunu üreten firmalardan oluşan topluluğa endüstri ismi verilmektedir. Bu firmalar her ne kadar birbirine benzer mallar üretseler de, üretime konu mallar tıpa tıp aynı değildir. Gerek dış görünüş gerek kullanış gerekse de faktör bileşimleri bakımından birbirlerinden ayrılan özellikleri vardır. Tüketici tercihlerinin ve rekabet şartlarının neden olduğu bu durum yerli ve yabancı mallara olan talebi de yönlendiren en önemli faktörlerden birisidir.
Dış Ticaret Türleri Normal Ticaret Bağlı Ticaret Sınır Ticareti Serbest Bölge Ticareti
Normal Ticaret: Ülkeler arası serbest döviz ile yapılan ve mevzuat ile özel bir ayrıcalık tanınmayan ticarettir.
Bağlı Ticaret: İki ülke arasında yapılan ticari sözleşmede, ihracatçı ülkenin, ithalatçı ülkeden ihracat bedeli için döviz dışında başka bir işlem ya da taahhüt talep etmesi şeklinde yapılan ticarettir. Örneğin; 1984 yılında Türkiye ile Rusya arasında imzalanan doğalgaz alım - satım anlaşması kapsamında Türkiye Rusya dan doğal gaz almaktadır. Rusya da buna karşılık bu doğalgaz bedelinin %35 i kadar Türkiye den ihracat malı satın alma ve yine doğal gaz bedelinin %35 i kadarda Türk müteahhitlere ödeme yapma yükümlülüğünü üstlenmiş bulunmaktadır.
Sınır Ticareti: Komşu iki ülke arasında özel anlaşmalara dayanılarak yürütülen ve her iki ülkenin sınır ve kıyı bölgelerine yakın yerleşim yerlerini kapsayan ticarettir.
Serbest Bölge Ticareti: Bir ülkenin sınırları içinde bulunmakla birlikte, gümrük sınırları dışında kalan, ülkede geçerli olan mali, ekonomik, kambiyo ve gümrük mevzuatının kısmen veya tamamen dışında tutulduğu bölgelerde yapılan ticari faaliyetlerdir. Serbest bölgelere gümrük beyannamesi düzenlenerek mal gönderilmesi ihracat olarak kabul edilmekle birlikte serbest bölgelerden ülke içine yine gümrük beyannamesi düzenlenmek suretiyle mal gönderilmesi de ithalat olarak kabul edilmektedir.
Dış Ticaret Ödeme Şekilleri Dış ticarette beş çeşit ödeme şekli bulunmaktadır. Bunlar; Peşin Ödeme, Mal Mukabili Ödeme, Vesaik Mukabili Ödeme, Akreditifli Ödeme, Kabul Kredili Ödeme.
Peşin Ödeme : İthalatçının, ihracatçıya malların sevkinden önce ödeme yapmasıdır. Dış ticarette peşin ödeme ithalatçı açısından riskli olmakla birlikte ihracatçı için ön finansman niteliğindedir. Peşin ödemeye ilişkin transfer talepleri, bankalarca talebi izleyen beş iş günü içinde sonuçlandırılır.
Mal Karşılığı Ödeme : İthalatçının satın aldığı malın bedelini o malın, satış sözleşmesinde gösterilen varma yerine ulaşmasından ve teslim alınmasından sonra ödenmesidir. Satıcı, malı yükledikten sonra mala ilişkin vesaiki doğrudan alıcıya gönderir. Bu ödeme türü ihracatçı açısından risklidir.
Mal mukabili ödemenin olumsuzlukları şunlardır; Alıcı malı aldıktan sonra bedelini ödemeyebilir, Alıcı malı gümrükten zamanında çekmeyerek malın devlete kalmasına neden olabilir, Alıcı malları almaktan vazgeçerek, iade edilmesini sağlayabilir ki bu durum satıcı için maliyet demektir, Kötü niyetli alıcı, fiyat indirimi için zorlamada bulunabilir.
Vesaik Mukabili Ödeme : Satıcının malları yükledikten sonra, ülkesindeki bir bankaya yüklenen mala ilişkin vesaiki, bedelin tahsil koşullarını belirtmek suretiyle ibraz ederek, alıcının ülkesindeki bankaya mal bedelinin tahsili koşuluyla göndermesi işlemidir. Vesaik mukabili ödemede işlemi başlatan taraf ihracatçıdır.
Akreditifli Ödeme : Dış ticarette yaygın olarak kullanılan bir ödeme şeklidir. iki farklı ülkede faaliyet gösteren ve birbirini tanımayan firmalar arasındaki ticarette satış bedellerinin ödenmesi bakımından büyük bir güvence sağlar. Burada mal bedelinin ödenmesi bir bankanın güvencesi altındadır.
Akreditifli ödeme hem ithalatçıyı hem de ihracatçıyı koruyan bir işlem türüdür. Akreditif bir banka tarafından açılır. Akreditif, ithalatçının bankasının, ihracatçıya hitaben yazdığı bir ödeme garantisidir. (Bankanın malın alıcıya ulaşmasıyla birlikte paranın ödeneceğine dair garanti vermesi)
DIŞ TİCARETTE KULLANILAN BELGELER Dış ticaret işlemlerinde işletmenin türüne ve özelliğine göre belgeler kullanılır. Çok sayıda belge bulunmakla birlikte dış ticarette kullanılan belgelerden bazıları şunlardır:
1)Ticari Belgeler Proforma Fatura Ticari Fatura Özel Fatura İmalatçının Analiz Belgesi Kontrol (Gözetim) Belgesi Koli Listesi Spesifikasyon Listesi Çeki Listesi Gümrük Müşavirlik Faturası
* Proforma Fatura (Proforma Invoice) Proforma fatura bir teklif faturasıdır. Hiç bir mali yükümlülük yaratmamaktadır. Bu fatura karşılığı mal sevkiyatı yapılmaz ve para ödenmez. En önemli amacı, ihracatçının ürününün bu fatura ile ithalatçıya teklif edilmesidir. Proforma fatura, alıcı ile satıcı arasında gerçekleşen anlaşmanın en pratik kanıtıdır.
* Ticari Fatura (Commercial Invoice) Ticari fatura, uluslararası ticarette kullanılan en temel belgelerden birisi olup ihracatçı tarafından düzenlenmektedir. Proforma Fatura bilgilerinin aynen Ticari Faturaya aktarılması zorunludur. Ticari Faturalar, Proforma faturaya, dayanarak satıcı tarafından düzenlenen mal veya hizmetin satışını gösteren belgelerdir. Ticari fatura, gümrük işlemlerine, döviz transferlerine esas olarak alınan kesin faturadır.
Ticari Fatura Örneği
* Özel Fatura Türkiye de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı mal satışında KDV istisnası uygulanan, şekli Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen ve yetki belgesi verilen satıcılar tarafından düzenlenen faturadır.
Özel Fatura Örneği
* İmalatçının Analiz Belgesi Boya, çimento, asit gibi kimyasal maddeler ile analiz gerektiren malların nem oranı, erime derecesi ve bu malların formüllerini oluşturan element ve bileşiklerin ad ve oranlarını gösteren belgedir.
* Kontrol (Gözetim) Belgesi Fiili ihracatı başlatılacak malın kalitesinin, alım-satım sözleşmesinde ismi yazılı olan malın kalitesiyle aynı olup olmadığının tespit edilmesi için bağımsız bir gözetim şirketi tarafından hazırlanan belgedir.
* Koli Listesi Kolilerle sevk edilen malların, her koli içindeki miktar ve ölçüleri ile koli sayısını gösteren belgedir.
*Spesifikasyon Belgesi Malların uluslararası standartlarının ayırımını yapan ve imalatçı firmanın TS veya ISO Belgesine bağlı olarak düzenlediği belgedir.
* Çeki Listesi Çeki listesi, ticari fatura kapsamı eşyanın çeşitli cins ve türde kaplara konulması halinde, her kapta hangi miktarda eşya bulunduğunu göstermek amacıyla düzenlenen bir belgedir.
Çeki Listesi Örneği
*Gümrük Müşavirlik Faturası Firmalar, ithalat ve ihracat işlemlerinin karmaşıklığı nedeniyle bünyelerinde ya gümrük müşaviri bulundurur ya da gümrük müşavirliği şirketlerinden yardım alır. Gümrük müşavirliği şirketlerinden alınan hizmet karşılığı yapılan ödeme sonucunda gümrük müşavirliği şirketinin kestiği faturadır.
2) Resmi Belgeler Gümrük Beyannamesi (İthalat ve İhracat) Menşe Şahadatnamesi Helal Belgesi Boykot / Kara Liste Sertifikaları
* Gümrük Beyannamesi Gümrüğe gelen malların muayenesinin yapılabilmesi için ihracatçı veya ithalatçı firmanın gümrük müşaviri tarafından, gümrük idaresine verilmek üzere hazırlanıp düzenlenmiş standart belgedir. Gümrük Beyannamesi Örneği
* Menşe Şahadetnamesi Menşe Şahadetnamesi (ya da ürün kimliği), uluslararası ticarete konu olan ürünlerin menşeini (kaynağını, nerede üretildiğini) belirten belgelerdir. İhracatı yapan firmanın üyesi bulunduğu yerel ticaret ya da sanayi odalarınca onaylanan bir belgedir.
Ülkeler yaptığı ithalatlarda ithal ürünlerinin hangi ülke menşeli olduğunu bilmek isterler. Çünkü, ithalat işlemlerinde, ürünlerin menşeine göre muameleye (indirimli gümrük vergisi vb.) tabi tutulması gerekmektedir. Menşe Şahadetnamesi
* Helal Sertifikası (Belgesi) Helal Belgesi, güvenilir, dini bilgisi ve bilinci tam, muteber, işinin ehli ve tarafsız bir kurumun, belgelendirmeye tabi olan üretimi denetlemesini, dini kaideler, helal standartlarla uygunluk içerisinde üretimin yapıldığını teyit etmesini ve buna bağlı olarak, uygunluk verilmiş kabul edilirliği olan bir belge vermesini içeren bir uygulama işlemi grubudur.
Gıdalarda helal olma şartı ile birlikte, sağlığa uygunluk da olması gereken şartlardandır. Bu Şartlarda verilen sertifikaya da Helal Sertifikası-Belgesi demekteyiz. http://www.helalgidasertifikasi.info/
* Boykot / Kara Liste Sertifikaları İhracat sırasında malın herhangi bir nedenle, savaş halinde olan ülkeden geçip geçmeyeceğinin, boykotlu ülkeler üzerinden nakliyesinin yapılıp yapılmayacağının, taraflardan herhangi birinin boykot / kara liste kapsamında olmadıklarının gösterildiği belgedir.
3) Taşıma Belgeleri Karayolu Konşimentosu Deniz Konşimentosu Havayolu Konşimentosu Demiryolu Konşimentosu Konşimento, ya da taşıma senedi: Üzerinde taşıyıcı, alıcı ve ürüne ait her türlü bilginin yer aldığı kıymetli evraktır. Malın alıcısına genellikle önceden gönderilen bu belge, alıcının mal üzerindeki mülkiyet hakkını gösterir. Alıcı,bu belge olmaksızın malları teslim alamaz.
4) Sigorta Belgeleri Sigorta Poliçeleri: Dış ticarete konu olan malların yüklendikleri yerden ithalatçıya teslim edilecekleri ana kadar uğrayabilecekleri hasarlara karşı sigorta edildiklerini gösteren belgedir.
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ MUHASEBESİ Tek düzen hesap planına uyumlu, ithalat ihracat kayıt sürecinin gerçekleştirilmesi için dış ticaret ile ilgili muhasebe işlemlerinin, muhasebenin temel ilke ve kavramlarına, muhasebe standartlarına uygun yapılması gerekir. Bu da ihtisas muhasebesi içinde yer alan "Dış Ticaret İşlemleri Muhasebesi" ile yapılır.
Dış Ticaret Muhasebesi İçin Gerekli Ön Bilgiler Dış ticaret muhasebesi alanında görev alacak ve muhasebe kayıtlarının yapacak personelin ve meslek mensuplarının, İthâlat ve ihracat yönetmeliğini, Kambiyo mevzuatını, Dış ticarette kullanılan teslim şekillerini,
Dış ticarette yer alan ödeme şekillerini, Dış ticarette kullanılan belgelerin özelliklerini, taşınması gereken esasları, düzenlenme yerini ve şekillerini, Tek düzen hesap planında yer alan ve dış ticaret ile ilgili özellik arz eden hesapların işleyişini, İthâlat ve ihracat dosyalarının kapatılma, orjinallerinin saklanma süre ve koşullarının bilinmesi gerekir.
Dış Ticarette Hesap Planı Ülkemizde, 1 Ocak 1994 yılından itibaren işletmelere Tek Düzen Hesap Planına göre kayıt yapma zorunluluğu getirilmiştir. Tek Düzen Hesap Planında ana hesaplar belirtilmiştir. İşletmeler kendi ihtiyaçlarına göre yardımcı hesaplar açabilirler. Dış Ticaret ile ilgili işlemler yapan işletmeler de kendi ihtiyaçlarına göre yardımcı hesaplar açmaktadırlar.
ÖRNEK: 100 KASA HESABI 100.KASA HS. 100.01 TL. Kasası 100.02 Yabancı Para Kasası 100.02.01 Dolar Kasası ( Dolar x Lira ) 100.02.02 Euro Kasası ( Euro x Lira )
Kambiyo (Döviz): Değiştirme, bozdurma, değer ve fiyat anlamına gelmektedir. Kambiyo, yabancı ülke paraları üzerinden düzenlenen ticari senetler, çek, poliçe, bono gibi belgeleri de içerir. Ülkemizde kambiyo ve döviz aynı anlama gelmektedir. Her türlü yabancı para, belge ve araçları bu kavramlarla ifade edilmektedir.
Efektif: Banknot (kâğıt para) şeklindeki bütün yabancı paralara efektif denir. Döviz kavramı ise, geniş anlamda bütün yabancı para ödeme araçlarını kapsayan bir kavram olarak kullanılmaktadır.
Döviz kavramı içinde, yabancı para cinsinden düzenlenmiş her türlü kâğıt (bono, poliçe, kredi mektubu, havale ve benzeri varlıklar ) ve hesap girerken, efektif kavramı içine sadece nakit yabancı paralar girmektedir.
Kur: Ulusal paranın yabancı paralar karşısındaki değerine, fiyatına kur denir. Kur iki türlüdür. Alış Kuru: Döviz ve efektif alışlarında uygulanan kurlara denir. Döviz alışlarında uygulanan kurlara döviz alış, efektif alışlarında uygulanan kurlara efektif alış kuru denir. Satış Kuru: Döviz ve efektif satışlarında uygulanan kurlara denir. Döviz satışında uygulanan kurlara döviz satış kuru, efektif satışlarda uygulanan kurlara efektif satış kuru denir.
Türkiye deki uygulamada, kurların üç farklı şekilde oluştuğu görülmektedir: T.C. Merkez Bankası nca ilan edilen kurlar Bankalarca ve özel finans kurumlarınca, belirlenen kurlar Serbest piyasada oluşan döviz kurları
Muhasebe temel kavramlarından parayla ölçülme kavramı gereği işlemler ulusal para birimi (TL) ile yapılır. Bu nedenle, yabancı paraları Türk Lirasına dönüştürmede işlem tarihindeki kur esas alınır.
DÖVİZ İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 1) 100 KASA HESABI Yabancı paralar kasa ve diğer hesaplara kaydedilirken, miktar ve döviz kuru olarak gösterilmesi yararlı olur. Bu işlemin muhasebe fişlerinde alt hesaplarda veya açıklama bölümünde dikkate alınması iç ve dış denetimi kolaylaştırır. Uygulamada dövizin miktar ve kur düzeyinde kontrolünü sağlar.
Kayıtlı kur ile işlem günündeki kur arasında Olumlu kur farkları 646. Kambiyo Kârları Hesabına alacak kaydedilir. Olumsuz kur farkları ise 656. Kambiyo Zararı Hesabına borç kaydedilir.
VUK na göre, "Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Yabancı paranın borsa rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığınca tespit olunur
ÖRNEK: Murat Tekstil Pazarlama İthâlat ve İhracat Ltd. Şti nin, yurt içi, yurt dışı finansal olaylarında kullanmak üzere satın aldığı, sattığı ve dönem sonunda değerlemeye tabi tuttuğu yabancı para hareketleri aşağıdaki gibidir. a. 05.12.2012 Tarihinde, işletme serbest piyasadan 100.000.-dolar satın almıştır. İşlem günü 1 dolar = 1,40 TL dır. b. 18.12.2012 tarihinde, işletmenin yabancı para kasasında 1dolar =1,40 TL dan kayıtlı 20.000.- dolar satılmıştır. Satış günü 1 dolar = 1,35 TL dır c. 26.12.2012 tarihinde, işletmenin yabancı para kasasında 1 dolar = 1,40 TL dan kayıtlı 30.000.-dolar satılmıştır satış günü 1dolar = 1,45 TL dır.
d. 31.12.2012 tarihinde, işletmenin yabancı para kasası, dönem sonu (bilânço günü) itibari ile değerleme işlemine tabi tutulur. 31.12.2012 tarihli Maliye Bakanlığının açıkladığı döviz kuru 1 dolar = 1.37 TL dır. Veya e. 31.12.2012 tarihinde, işletmenin yabancı para kasası, dönem sonu (bilanço günü) itibarıyla değerleme işlemine tabii tutulmuştur.31.12.2012 tarihli Maliye Bakanlığının açıkladığı döviz kuru 1 dolar =1,44 TL dır.
a. Dolar alış kaydı
İTHALAT İŞLEMLERİNİN MUHASEBE KAYITLARI 1) PEŞİN ÖDEME 2) MAL MUKABİLİ ÖDEME 3) VESAİK MUKABİLİ ÖDEME 4) KABUL KREDİLİ ÖDEME 5) AKREDİTİFLİ ÖDEME
ÇOK ÖNEMLİ NOT: İTHALAT EDİLEN MAL, FİRMAYA GELENE KADAR YAPILAN BÜTÜN ÖDEMELER 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABININ BORCUNA KAYDEDİLİR. MAL GÜMRÜKTEN ÇEKİLİP FİRMANIN STOKLARINA GİRİNCE 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI; 153 TİCARİ MALLAR HESABINA DEVREDİLEREK KAPATILIR.
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 159.09 İTHALAT GİDERLERİ
1) İTHALATTA PEŞİN ÖDEME VE MUHASEBE KAYITLARI Örnek: Murat Tekstil Pazarlama A.Ş., Çin deki Beta Textile Ltd. Company firmasından tekstil ürünleri ithalatı yapmaktadır. İthalata ait işlemler şöyledir: 1) Murat Tekstil Pazarlama A.Ş., ithal edeceği mal bedeli için 20.000 Doları ihracatçı firmaya 01.12.2011 tarihinde bankadan transfer etmiştir. (1 Dolar =1.5 TL) 2) Murat Tekstil Pazarlama A.Ş, 1.500.-TL tutarındaki banka işlem masraflarını 02.12.2011 tarihinde banka hesabından ödemiştir. 3) Murat Tekstil Pazarlama A.Ş, 03.12.2011 tarihinde, ithal edilen mala ait 3.000.- TL tutarında sigorta poliçesi bedelini peşin olarak ödemiştir.
4) Murat Tekstil Pazarlama A.Ş 04.12.2011 tarihinde navlun bedeli olarak 2.800 TL yi taşıyıcı şirkete bankadan ödemiştir. 5) Murat Tekstil Pazarlama A.Ş, 23.12.2011 tarihinde 5.000 TL + 900 TL KDV lik çeşitli ithalat giderlerini peşin olarak ödemiştir. 6) Mallar 25.12.2011 tarihinde gümrükten çekilerek şirketin stoklarına alınmıştır.
1) İthalat mal bedelinin ihracatçı firmaya banka havalesi ile gönderilmesi -------------------------- 01/12/2011-------------------------------- 159 VERİLEN SİPARİŞ AVASLARI HESABI 30.000 159.09 İTHALAT SİPARİŞ GİDERLERİ 102 BANKALAR HESABI 30.000 ---------------------------------------------------------------------------
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 30.000
2) İthalata ait banka işlem masraflarının ödeme kaydı -------------------------- 02/12/2011------------------------------- 159 VERİLEN SİPARİŞ AVASLARI HESABI 1.500 159.09 İTHALAT SİPARİŞ GİDERLERİ 102 BANKALAR HESABI 1.500 ---------------------------------------------------------------------------
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 30.000 1.500
3) İthal edilen mala ait sigorta bedelinin ödenmesi -------------------------- 03/12/2011------------------------------- 159 VERİLEN SİPARİŞ AVASLARI HESABI 3.000 159.09 İTHALAT SİPARİŞ GİDERLERİ 100 KASA HESABI 3.000 100.01 TL KASASI ---------------------------------------------------------------------------
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 30.000 1.500 3.000
4) İthal edilen mala ait taşıma (navlun) bedelinin ödenmesi -------------------------- 04/12/2011------------------------------- 159 VERİLEN SİPARİŞ AVASLARI HESABI 2.800 159.09 İTHALAT SİPARİŞ GİDERLERİ 102 BANKALAR HESABI 2.800 ---------------------------------------------------------------------------
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 30.000 1.500 3.000 2.800
5) İthal edilen mala ait çeşitli ithalat giderlerinin ödenmesi -------------------------- 23/12/2011------------------------------- 159 VERİLEN SİPARİŞ AVASLARI HESABI 5.000 159.09 İTHALAT SİPARİŞ GİDERLERİ 191 İNDİRİLECEK KDV 900 100 KASA HESABI 5.900 100.01 TL KASASI ---------------------------------------------------------------------------
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 30.000 1.500 3.000 2.800 5.000
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 30.000 1.500 3.000 2.800 5.000 42.300 İTHAL EDİLEN MALIN FİRMANIN DEPOSUNA GİRİNCEYE KADAR OLAN TOPLAM MALİYETİ 42.300 TL OLMUŞTUR. (İTHAL MALIN FİRMAYA TOPLAM MALİYETİ)
6) İthal edilen malın şirketin stoklarına girmesi -------------------------- 25/12/2011------------------------------- 153 TİCARİ MALLAR HESABI 42.300 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI 42.300 159.09 İTHALAT SİPARİŞ GİDERLERİ ---------------------------------------------------------------------------
BORÇ 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI ALACAK BORÇ 153 TİCARİ MALLAR ALACAK 30.000 1.500 3.000 2.800 5.000 42.300 42.300 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI HESABININ KAPATILIP İTHAL MAL BEDELİNİN 153 TİCARİ MALLAR HESABINA AKTARILMASI.
2) İTHALATTA AKREDİTİFLİ ÖDEME VE MUHASEBE KAYITLARI a) Vadeli Akreditif b) Görüldüğünde Ödemeli Akreditif
a) Vadeli Akreditif Vadeli akreditifle ithal edilen malın bedeli yurt dışındaki satıcı firmaya malın tesliminden daha sonra ödenir.
Muhasebeleştirmede Dikkat Edilecek Noktalar: a) Akreditif açıldığı öğrenildiği anda durum NAZIM HESAPLARA kaydedilir. b) İthal mal bedeli ve ithal edilen malla ilgili her türlü yapılan giderler; * Ticari Mal ithalinde => 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI * Duran Varlık ithalinde => 259 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI hesaplarından birinin BORCUNA, 320 SATICILAR HESABI nın ALACAĞINA kaydedilir.
c) İthalata ait yapılan peşin ödemeler için ise; 100 KASA HESABI veya 102 BANKALAR HESABI alacaklandırılır. d) Akreditif bedeli bankadan ödendiğinde NAZIM HESAPLAR ters kayıt yapılarak kapatılır.
e) İthalat tamamlandıktan ve ürün firma tarafından teslim alındıktan sonra; 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI -> 153 TİCARİ MALLAR HESABINA 259 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI -> 253 TESİS MAKİNE CİHAZLAR HESABINA devredilerek kapatılır.
Örnek: Akın Tekstil AŞ, Belçika daki Alfa Engineering Co. Ltd. Firmasından makine ithalatı (dokuma tezgahı) için teklif almıştır. Teklifin değerlendirilmesi sonucu 150.000 Euro luk akreditifli (Gayri Kabili Rücu Akreditifli) makine ithalatı konusunda sözleşme yapılmıştır. İthalat bilgileri şunlardır: Akın Tekstil AŞ, 01.12.2011 tarihinde İş Bankasına ilgili belgelerle birlikte 150.000.- Euro tutarında kredili akreditif başvurusunda bulunmuştur. 1. İş Bankası 02.12.2011 tarihinde 150.000.- Euro luk akreditifli açtığını Akın Tekstil AŞ'ye bildirmiştir. 2. Akın Tekstil AŞ, 02.12.2011 tarihinde %1 oranında ithalat için harç yatırmıştır. (1 Euro = 2 TL kuru üzerinden)
3. Alfa Engineering Co. Ltd. firması makineyi Belçika dan THY uçağına teslim ederek Gümrük çıkış beyannamesini onaylatmıştır. Makine ihracatıyla ilgili vesaikleri bankasına 10.12.2011 tarihinde teslim etmiştir. Vesaiklerin incelenmesinden sonra 1 Euro = 2.15 TL kuru üzerinden İş Bankası 150.000. Euro yu muhabir bankaya (Akın Tekstil AŞ adına kredi açarak) transfer etmiştir. 4. Makinenin İstanbul Kurtköy Havalimanından işletmeye nakliyesi esnasında aşağıdaki giderler oluşmuştur. Bu oluşan giderler nakit olarak ödenmiştir. Gümrük Komisyoncusuna 150 TL Nakliye Firmasına 300 TL Nakliye KDV si 54 TL Gümrük Vergisi 1.000 TL Banka İşlem Masrafları 750 TL Sigorta 500 TL
5. 20.12.2011 tarihinde Akın Tekstil AŞ, İş Bankasında açtırmış olduğu 150.000.- Euro tutarındaki krediyi (akreditif karşılığı) 1 Euro = 2.50 TL kuru üzerinden nakit olarak kapatmıştır. 6. Akın Tekstil AŞ, 31/12/2011 tarihinde makine ile ilgili ithalat dosyasını kapatarak avans hesabındaki bakiyeyi ilgili duran varlık hesabına aktarmıştır. İstenilen: Akın Tekstil AŞ nin yevmiye kayıtlarını düzenleyiniz.
1) Akreditif Açıldığında NAZIM HESAPLARDA izlenir.
2) İthal Edilen Mala Ait İthalat Harcının Ödenmesi
3- ) A) Makinelerin Engineering Co. Ltd. tarafından gönderilerek vesaiklerinin teslim edilmesinden sonra Akın Tekstil AŞ nin düzenlemesi gereken muhasebe kaydı
3-) B-) Makine için açtırılan akreditifin banka tarafından ödendiğinin anlaşılmasından sonra NAZIM HESAPLARIN kapatılması kaydı.
4) Makinenin Havaalanından İşletmeye Kadar Olan Nakli Esnasında Oluşan Giderlerin Kaydı
5) Akreditifli Kredinin Kur Farkı İle Ödenmesi Kaydı
6) İthalat Dosyasının Kapatılması ve 259 No lu Hesabın İlgili Duran Varlık Hesabına Devri.
İHRACAT İŞLEMLERİ VE MUHASEBE KAYITLARI 1) İHRACATTA PEŞİN ÖDEME VE MUHASEBE KAYITLARI İthalatçının mal bedelini ödedikten sonra, ihracatçının malları sevk etmesi şeklidir. Bu ödeme şeklinde tüm risk malın alıcısı tarafından üstlenilmektedir.
Örnek: 1) Hilal Mobilya İmalat A.Ş, Azerbaycan daki Yahşi Büro Malzemeleri Ticaret A.Ş. firması ile tanesi 50. Euro dan 1000 adet ofis koltuğu ihracatına ilişkin sözleşme imzalanmıştır. Halk Bankası 01.10.2011 tarihinde döviz tevdiat hesaplarına 50.000 Euro nun ulaştığının ve hesaba işlendiği bildirilmiştir. (İşlem günü döviz kuru 1 Euro= 2.- TL dir) 2) Banka bu işlemler ile ilgili olarak 250.- TL lik masrafı Hilal AŞ nin ticari mevduat hesaplarımızdan tahsil etmiştir.
3) İhracat ile ilgili 50.000.- Euro luk 1000 adet ofis koltuğunun üretimi tamamlanmıştır. 15.10.2011 tarihinde faturası düzenlenmiş ve aynı gün fiili ihracat yapılmıştır. (15.10.2011 tarihli döviz kuru 1 Euro = 2.10 TL dir.) 4) İhracat ile ilgili alınan avans, 16.10.2011 tarihinde kapatılmıştır. İstenenler: Hilal Mobilya İmalat AŞ nin ihracat işlemlerine ait muhasebe kayıtlarını yapınız.
1) AVANSIN İHRACATÇI FİRMANIN BANKA HESABINA ULAŞMASI DURUMUNDAKİ KAYIT
2) YAPILAN SATIŞA (İHRACATA) AİT MASRAFIN BANKA HESABINDAN ÖDENMESİ
3) ÜRETİMİ TAMAMLANAN KOLTUKLARIN FİİLİ İHRACATININ YAPILMASI
4) İHRACAT İLE İLGİLİ ALINAN AVANSIN KAPATILMASI KAYDI (KUR FARKI ZARARI İLE)
2) MAL MUKABİLİ ÖDEME A) TARAFLAR İhracatçı (Drawer, Exporter, Principal): İhracatçı, ihraç konusu malları ithalatçıya iletilmek üzere taşıyıcısına teslim eder. Malların sevkinden sonra, bu sevke ilişkin sevk evraklarını kendi ülkesindeki bankasına (muhabir bankaya) verir.
Muhabir Banka: İhracatçının seçtiği bir bankadır. İhracatçının belgelerini ithalat-çının ülkesindeki bankaya göndermektedir. İthalatçı (Dravee, Importer): İthalatçı mallarını gümrükten çektikten sonra malların bedelinin transferi için amir bankaya müracaat ederek bedelini öder. Tahsil Eden (Amir Banka): Amir banka tarafından tahsil edilen mal bedeli Türk Parası transfer belgesi veya Döviz Satış Belgesi düzenlenerek, muhabir banka-ya transfer edilir.
Örnek: Bilge AŞ. Hollanda da yerleşik ZET firması ile 10/10/2010 tarihinde 200.000 Euro luk (1000 adet) bisiklet ihracatı konusunda proforma fatura üzerindeki fiyattan anlaşmaya varmışlar ve sözleşme imzalamışlardır.
1) 200.000 Euro tutarındaki bisikletlerin fiili ihracatı 20.10.2010 tarihinde (1 Euro = 2.10 TL kuru üzerinden) yapılarak beyannamesi düzenlenmiştir. İhraç edilen bisikletler için yapılan masraflar şunlardır. Akreditif masrafları 1.000 TL Yükleme - Boşaltma ücreti 200.- TL (Antrepo giderleri ) Ardiye gideri 250 TL (Antrepo giderleri ) Gümrük vergisi 300 TL Gümrük müşavir ücreti 150 TL Sigorta masrafı 1.000 TL Yurt içi nakliyesi 2.000 TL A.TR onayı 50.- TL Konsolosluk ihracatı 100- TL T. İhracatçılar birliği aidatı ( TİM ) 200.- TL TSE onay ücreti 150. TL Satılan malın maliyeti 315.000.- TL
2) ZET firması ihraç edilen bisikletlerin bedelini 15.11.2010 tarihinde Bilge AŞ nin Vakıflar Bankasında bulunan vadesiz döviz tevdiat hesabına transfer etmiştir. Vakıflar Bankası DAB düzenleyerek (1 Euro = 2.25- TL kuru üzerinden) Bilge AŞ nin hesabına 100.- TL masrafı kestikten sonra bakiyeyi işlemiştir.
İstenilenler: 1) İhracat maliyet tablosunu düzenleyiniz ve tablodan edinilecek bilgileri listeleyiniz. 2) Bilge AŞ nin ihracat yevmiye kaydını düzenleyiniz. 3) Bilge AŞ nin ihracat bedelini alış kaydını düzenleyiniz.