T.C ALİAĞA KAYMAKAMLIĞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri Bölümü NİSAN Ayın Konusu FARKLILIKLARLA YAŞAMAK
İÇİNDEKİLER 1. FARKLILIKLARA SAYGI DUYMA 2. EMPATĠ 3. KARDEġLĠK ĠLĠġKĠLERĠNĠ GELĠġTĠRME BECERĠLERĠ 4. KAYNAġTIRMA EĞĠTĠMĠ
FARKLILIKLARA SAYGI DUYMA Bireylerin ırkları, dinleri, maddi düzeyleri, fiziksel görünüşleri, cinsiyetleri, zeka düzeyleri ve öğrenme stilleri birbirinden farklı olabilir. Bütün insanlar önemlidir ve özel eşsiz güçleri vardır. Önyargısız olarak farklılıklara, YANLIŞLARA değil, saygılı olmalıyız. Her birey birbirinden farklıdır. İnsanların içindekiler önemlidir. Dış görünüşleri değil. FARKLILIKLAR Dış görünüşteki farklılıklar İçimizdeki farklılıklar Herkes aynı olsaydı ne olurdu? Herbirimizin farklılıklarına nasıl saygı göstermeliyiz? Farklılıklar bir kişiyi bir diğerinden üstün kılar mı? Farklılıklara saygı duymayı kazandırmak için çocuklarımıza empati becerisi ve kardeşlik ilişkilerini geliştirme becerisini öğretmeliyiz
Empati nedir? EMPATĠ kendini onun yerine koyup ne hissederdi diye düşünebilmek, böylece diğer kişinin ne hissedebileceğini anlamak bulunabilmek Nasıl geliģir? Empatinin temeli hayatın ilk yıllarında atılır. Annenin çocuğuna gösterdiği şefkatli ve sevgi dolu ilgi, çocuğun da çevresine şefkat ve ilgi göstermesini sağlar. Bebeğini düşünen, ihtiyaçlarını karşılayan anne onun sadece ruhen değil, zihinsel olarak da gelişmesini sağlar. "Sağ beyin" olarak adlandırılan beyin bölgemiz, empatiden sorumludur. Bebeğin yaşamının ilk yılı, sağ beynin gelişimi için kritik zamandır. İlk yılda değerli olduğunu hisseden, annesinin onu hep seveceğine ve koruyacağına güvenen bebekler, bu sevgiyi ve değeri çevresindekilere de gösterir. Acıma, vicdan, merhamet duygularının temeli böylece atılır. 18-24 ay arasında "ben" kavramı gelişir. Ancak "ben" diyebilen çocuklar "ben-sen" ayrımını yapabilir. Bu nedenle 2 yaştan önce kendinden başkasını düşünüp anlayabilmesi çok zordur. Siz nasıl yardımcı olabilirsiniz? 1. Çocuğunuza empati gösterin. "Bu salıncağa binmekten korkuyor musun? Eğlenceli görünüyor olsa da oldukça hızlanabiliyor. Bu korkutucu olabilir. İstersen şuradaki küçük kaydırağa gidelim" 2. Başkalarının ne hissettiğini ona söyleyin. "Ablan, onun oyuncağını elinden çektiğin için kızdı. Lütfen şimdi oyuncağını ona geri ver ve sana başka bir tane seçelim" 3. Empati nasıl gösterilir, öncülük edin. "Gel arkadaşının yarasına ilaç sürelim" 4. Duygularla ilgili farkındalığını geliştirin. Ona farklı duyguların anlatan yüz ifadeleri gösterin, hikayeler okuyun. 5. Kendi ilişkilerinizde çevrenizdekilere empati göstererek örnek olun. NİSAN
6. Kendinin farkına varmasına yardımcı olun. Örneğin aynada kendini tanısın. 7. "Ben" dilini kullanarak kendini sizden ayırt etmesine yardımcı olabilirsiniz. "Bana vurmanı istemiyorum. Vurduğun zaman canım acıyor" 8. Kızgınlık, üzüntü gibi kötü duyguları yaşamasına izin verin. Çünkü bu duygular da hayatın bir parçasıdır ve onlarla baş etmeyi de çocuğunuza öğretmeniz gerekir. Onu hep mutlu etmeye çalışırsanız zor duyguları kontrol etmeyi öğrenemez. Kızgın bir arkadaşının ne hissettiğini anlayamaz. Sevdiği bir çizgi filmi izlemesini istemiyorsanız televizyonu kapattığınız zaman ne hissettiğini anladığınızı ona söyleyin. "Biliyorum ki filmi kapatmama kızdın. Seni anlıyorum ama bunu izlemeni de istemiyorum. Sakinleşince seninle birlikte sevdiğin lego oyununu oynayabiliriz." 9. Gün içinde arkadaşlarıyla yaşadığı paylaşamama sorunlarını sonradan oyunlarda konu edin. Örneğin o gün arkadaşının elinden oyuncağı çekip onu ağlattıysa, oyunda rol değiştirerek onu ağlayan çocuğun yerine koyun. Oyunda olayı tekrar canlandırıp ne hissettiğini anlattırın. Doğru davranışı bulmasını sağlayın. 10. "Özür dilerim" demesi için çocuğunuzu zorlamayın. Önemli olan bu sözleri kullanması değil, yanlış yaptığını anlamasıdır. "Görüyor musun, onun yerini kaptığın için Ece nasıl da ağlıyor. Çok üzülmüş." Böylece davranışının sonuçlarını anlamasını sağlarsınız. 11. Empatinin gelişmesi zamanla ve yavaş yavaş olur. Üstelik unutmayın ki bencillik çocuk olmanın bir parçasıdır. 3 yaşına kadar beklentinizi sınırlı tutun. Yetişkin olup da bencilliği bırakamamış nice kişi mutlaka tanırsınız. KARDEġLĠK ĠLĠġKĠLERĠNĠ GELĠġTĠRME BECERĠLERĠ İyimser Bakış Uyumlu Oynayabilme Farklılıklara Saygı Duyma Arkadaş Olma İltifat Etme ve İltifata Yanıt Oluşturma Olumlu İtibar Sağlama Alay ve Kızdırma ile Başa çıkma İşbirliği Kurma Becerileri Çocuklarımıza farklılıklara saygıyı ve farklılıklarla birlikte yaģamayı öğreten ülkemizde ki en güzel uygulama örneği kaynaģtırma eğitimidir.
KAYNAġTIRMA EĞĠTĠMĠ KaynaĢtırma Eğitiminin Tanımı ve Amaçları: Özel eğitim gerektiren bireylerin, yetersizliği olmayan akranları ile birlikte eğitim öğretimlerini, resmi ve okul öncesi, İlköğretim, ortaöğretim ve yaygın eğitim kurumlarında sürdürmeleri esasına dayanan, destek eğitim hizmetlerinin sağlandığı özel eğitim uygulamalarıdır. Kaynaştırma eğitimi, bireyselleştirilmiş eğitim programlarıyla engelli ve normal çocukların eğitsel ve sosyal yönden bütünleşmelerini sağlama işlemidir. Kaynaştırma eğitimi ile, Normal eğitimden yararlanamayan özür ve özelliklerine uygun bir okula ya da sınıfa yerleştirilmemiş özel eğitime muhtaç çocukların eğitim imkanına kavuşturularak topluma kazandırılmaları, Özel eğitime muhtaç çocukların, normal çocuklarla sosyal bütünleşmelerinin sağlanması, Engelli çocukların kendilerini kabul etmeleri ve çevrelerinden de kabul görmelerinin sağlanması amaçlanmaktadır. Kaynaştırma Eğitiminin Yararları 1- Engelli Çocuğa Yararı Bireyselleştirilmiş eğitim programları aracılığı ile kapasite ve öğrenme hızına uygun eğitim alırlar. Özelliklerine uygun eğitsel, sosyal ve fiziksel ortamlar düzenlendiği için uyum, başarı ve kendilerine güven kazanmaları kolaylaşır. Destek eğitimi sayesinde zayıf yönlerini kısa sürede yeterli hale getirebilirler. Kendine güven, taktir edilme, cesaret, sorumluluk, bir işe yarama duygusu gibi sosyal değerler dizgesi gelişir. Sosyal bütünleşmeleri kolaylaşır. Kaynaştırma ortamlarında olumsuzdan çok, olumlu davranış gösterme frekansları artar. Model olma ve özdeşim kurmaları kolaylaşır. İletişim, işbirliği, kabullenme, ortak yaşam becerileri edinirler. Algı sistemi ve öğrenme özelliklerine uygun yöntem teknik araç ve gereçlerin kullanılması sayesinde öğrenmeleri pekişir. Eğitim programlarına ek olarak aile eğitimi, sosyal, kültürel, serbest zaman etkinlikleri sayesinde bütünsel gelişimleri kolaylaşır. 2- Normal Çocuklar Ġçin Yararları Engelli insanlara karşı şartsız kabul, hoşgörü, yardımlaşma, ortak yaşam, demokratik ve ahlaki anlayışları gelişir.
Bireysel farklılıkları doğal karşılar ve saygı gösterirler. Kendi yetersizliklerini görme, bunları kabul etme ve giderme davranışları gelişir. Saldırganlık, kıskançlık, kendine güvensizlik, vb. davranışlarında azalma görülür. Liderlik, model olma ve sorumluluk duygusu gelişir. 3- Ailelere Yararları Çocukların ilgi, ihtiyaç ve yetenekleri konusunda daha sağlıklı bilgi edinirler. Çocuk üzerindeki beklentileri, çocukların kapasitesiyle bağdaşım göstermeye başlar. Çocuktaki gelişmelere bağlı olarak kaygı ve güvensizlik duygusu umuda dönüşür. Çocuğun eğitim, bakım, davranış düzenleme vb. konularda bilgilenirler. Okula bakış açısı değişir ve işbirliği gelişir. Aile içi çatışmalar azalır, aile sağlığı ve iş verimliliği artar. 4- Öğretmenlere yararı Şartsız kabul, hoşgörü, sabır, bireysel özelliklere saygı davranışı gelişir. Bireyselleştirilmiş eğitim programları hazırlama ve işe vuruşlaştırmada daha başarılı olurlar. Eğitimde ekonomiklik sağlanır. Disiplinle ilgili değerlendirme ölçütü gelişir. ALİAĞA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ RPD Hizmetleri Bölümü Hakan SUSUZ Melek ZEYBEK Muharrem SALMAN Rehberlik Reh. Hz. Böl. Bşk. Merkez Müdürü