ARAŞTIRMA. Pamukkale Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Histoloji ve Embriyoloji AD, Denizli, Türkiye.



Benzer belgeler
ABSTRACT ANAHTAR SÖZCÜKLER / KEY WORDS

Kınalı keklikte palpebral konjunktivanın histokimyasal yapısı

EÜFBED - Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt-Sayı: 2-1 Yıl: 2009

KULUÇKA SONRASI DÖNEMDE TAVUK (GALLUS GALLUS DOMESTICA) DUODENUM GOBLET HÜCRELERİNİN HİSTOKİMYASAL YAPISI. Dilek DİLER*, Seval KELEK, Kenan ÇINAR

ÜRÜN KULLANIM KILAVUZU

ARAŞTIRMA. Anahtar Kelimeler: Alectoris chukar, Harder bezi, histokimya, mukosubstans.

Rumen Kondisyoneri DAHA İYİ BY-PASS PROTEİN ÜRETİMİNİ VE ENERJİ ÇEVRİMİNİ ARTTIRMAK, RUMEN METABOLİZMASINI DÜZENLEMEK İÇİN PRONEL

ADI SOYADI (Name Kasım TAKIM

7.1. Uluslararası hakemli dergilerde yayınlanan makaleler (SCI & SSCI & Arts and Humanities)

Radyasyon Koliti Oluşturulmuş Sıçanlarda Ghrelinin Barsak Anastomozu Üzerine Etkisi Dr. Ebubekir Gündeş

Özofagus Mide Histolojisi

Helix lucorum un Tükrük Bezinin Histokimyasal Yapısı

Sazan Balığı (Cyprinus carpio) Yüzgeçlerindeki Bazı Hücrelerin Glikokonjugat İçerikleri

TAURİNİN İSKEMİ REPERFÜZYON HASARINDA MMP-2, MMP-9 VE İLİŞKİLİ SİNYAL İLETİ YOLAĞI ÜZERİNE ETKİLERİ

Derece Alan Üniversite Yıl

ÜRÜN KULLANIM KILAVUZU

ÜRÜN KULLANIM KILAVUZU

Derece Alan Üniversite Yıl

OMÜ TIP FAKÜLTESİ DERS YILI DÖNEM I HAYATIN DEVAMI III UYGULAMA REHBERİ

Farklı Omurgalı Türlerinde Bazı Sindirim Kanalı Bölgelerinin Histolojik ve Histokimyasal Yapısı

Dördüncü Jenerasyon Bütrat : Gustor N RGY

Yrd.Doç.Dr. Sevinç AYDIN

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

ALFA LİPOİK ASİT (ALA)


Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

TÜM MİDE BİYOPSİLERİNE RUTİN OLARAK GIEMSA VE ALCIAN BLUE UYGULAMALI MIYIZ?

XXVII. ULUSAL BİYOKİMYA KONGRESİ

İlaçların Etkilerini Değiştiren Faktörler, ve İlaç Etkileşimleri

Farmasötik Toksikoloji

Hatice YILDIRAN. Gıda Mühendisi BURDUR İL MÜDÜRLÜĞÜ

Probiyotik suşları. Prof Dr Tarkan Karakan Gazi Üniversitesi Gastroenteroloji Bilim Dalı

Arş.Gör. ÖZLEM SULTAN ASLANTÜRK

Sazan Yemlerine (Cyprinus carpio L., 1758) Farklı Oranlarda Zeolit (Klinoptilolit) Katkısının Bağırsak Mukoza Morfolojisi Üzerine Etkileri

Hazırlayan: Dr.Ufuk MEMİŞ

ARAŞTIRMA. Anahtar Kelimeler: Histolojik yapı, keklik, mukosubstans, üropigial bez.

Kör Fare (Spalaxehrenbergi, Nehring, 1898) Kolonunun Histolojik ve Histometrik İncelenmesi

Scientific Research and Application RESEARCH

ÜRÜN KULLANIM KILAVUZU

Okul Öncesi (5-6 Yaş) Cimnastik Çalışmasının Esneklik, Denge Ve Koordinasyon Üzerine Etkisi

HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ ANABİLİM DALI. Doç. Dr. Meltem KURUŞ Yrd.Doç. Dr. Aslı ÇETİN

LİPOPROTEİNLER. Lipoproteinler; Lipidler plazmanın sulu yapısından dolayı sınırlı. stabilize edilmeleri gerekir. kanda lipidleri taşıyan özel

ESERLER LİSTESİ. Kuzu rasyonlarına katılan organik selenyumun besi performansı, karkas

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık

Histoloji ve Embriyolojiye Giriş. Histolojiye Giriş

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA CIVCIV IÇIN OVOLYX!

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

ÖZGEÇMiş. 1. Adı Soyadı: Esra ÇiKlERDÜlGER 2. Doğum Tarihi: Unvanı: Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu:

KOLON VE İNCE BAĞIRSAĞIN NONTÜMÖRAL REZEKSİYON MATERYALLERİNDE TANIYA YAKLAŞIM. Dr. Armağan GÜNAL GATA Tıbbi Patoloji AD - Ankara

ÜRÜN KULLANIM KILAVUZU

OMÜ TIP FAKÜLTESİ DERS YILI DÖNEM I HAYATIN DEVAMI II UYGULAMA REHBERİ

İzmir Atatürk Lisesi Dokuz Eylül Üniversitesi Denizli Tıp Fakültesi İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel cerrahi A.B.

Amiloidozis Patolojisi. Dr. Yıldırım Karslıoğlu GATA Patoloji Anabilim Dalı

BAĞIRSAK YANGISINDA ÖNLEYiCi ETKi. Bağırsak Sağlığı Yem Sindirilebilirliği Hayvan Sağlığı Yüksek Performans Bitki Ekstraktı

Adenovirüs serotip 5 ve adenovirüs serotip 36 nın Colo-320 hücre hattında adipojenik etkilerinin gösterilmesi

26 SEVAL KELEK - KENAN ÇINAR

Pikolinik Asidin TriOktilAmin (TOA) ile Reaktif Ekstraksiyonu

Üniversitesi, Ziraat Fakultesi, Bahçe Bitkileri Bolumu Balcalı, Adana. (Sorumlu Yazar)

ÇİNKO KATKILI ANTİBAKTERİYEL ÖZELLİKTE HİDROKSİAPATİT ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU

YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ

SĠYAH VE YEġĠL ÇAYLARDAN HAZIRLANAN JELLERĠN ANTĠOKSĠDAN KAPASĠTELERĠNĠN BELĠRLENMESĠ

Açlığın Sıçan Kolon Mukozasında Yol Açtığı Histolojik ve Histokimyasal Değişiklikler +

Anahtar kelimeler: Hicaznar, potasyum, sogukta muhafaza, kalite

Pediatriye Özgü Farmakoterapi Sorunları

FENOLİK BİLEŞİKLER 4

Yeliz Çağan Appak¹, Hörü Gazi², Semin Ayhan³, Beyhan Cengiz Özyurt⁴, Semra Kurutepe², Erhun Kasırga ⁵

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakultesi Bahçe Bitkileri Bolumu Selçuklu/KONYA (Sorumlu Yazar)

ÜRÜN KULLANIM KILAVUZU

SERVİKAL YETMEZİĞİNDE MCDONALDS VE MODDIFIYE ŞIRODKAR SERKLAJ YÖNTEMLERININ KARŞILAŞTIRILMASI

BT 42 TİROSİNAZ ENZİMİNİN EKSTRAKSİYONU, SAFLAŞTIRILMASI VE FENOLLERİN GİDERİMİNDE KULLANIMI

II.Hayvansal Dokular. b.bez Epiteli 1.Tek hücreli bez- Goblet hücresi 2.Çok hücreli kanallı bez 3.Çok hücreli kanalsız bez

Zayıflama Amaçlı Kullanılan Bitkisel Çaylar

ALUMİNYUMUN YÜZEYİNDEKİ OKSİT TABAKASININ SÜLFÜRİK ASİT ANODIZING YÖNTEMİYLE GELİŞTİRİLMESİ*

TOKAT İLİ NİKSAR İLÇESİNDEN ELDE EDİLEN İNEK SÜTLERİNDE BİYOKİMYASAL PARAMETRELERİN MEVSİMSEL FARKLILIKLARI

Midemizdeki davetsiz konuk: Helicobacter pylori. Dost mu, düşman mı?

Bu çalışmada betakaroten oksidasyonuna sıcaklık,ışık, süre ve gallik asitin etkisi araştırılmıştır.

Eser Elementler ve Vitaminler

ATIKSULARDA FENOLLERİN ANALİZ YÖNTEMİ

DÜŞÜK SICAKLIK STRESİ

Biberiyede Karnosolun Su Ve Etanol İle Etkileşiminin Teoeriksel Olarak İncelenmesi

VİTAMİN NEDİR? Vitaminler organik besinler grubunda bulunup

İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR? Doç. Dr. Aslı AKYOL MUTLU Hacettepe Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Kurutulmuş Hedera helix folium (Duvar sarmaşığı yaprağı) ekstresi 0.7 gram (5-7.5:1) Ekstraksiyon solvanı (Etanol)

Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 4 (1): 37-41, 2011 ISSN: , E-ISSN ,

Histolojik inceleme teknikleri Hemşirelik Agnes.A. A- Omon

GÜVENLİK BİLGİ FORMU

Kocaeli Ġlinden Elde Edilen Sütlerde Yağ ve Protein Oranlarının AB ve Türk Standartlarına Uygunluklarının Belirlenmesi

Kınalı Keklik (Alectoris chukar) Lens inin Işık Mikroskopik Düzeyde Araştırılması

Karaciğer koruyucu DAHA İYİ DAHA SAĞLIKLI, DAHA İYİ VERİMLİ SÜRÜLER İÇİN HEPALYX

Serbest Çalışma

Yemek Tatili Yemek Tatili Yemek Tatili Yemek Tatili

Kanatlı. Üçüncü Jenerasyon Bütiratlar

SPİNA BİFİDA VE NÖROJEN MESANE TANILI HASTALARDA MESANE İÇİ HYALURONİK ASİD UYGULAMASI

HELİCOBACTER. Helicobacter Pylori; Gastrit ve ülser

Olgularla Antibiyotikler ve Yan Etki Yönetimi Şanlıurfa Toplantısı 20 Kasım 2015

GÜVENLİK BİLGİ FORMU ASETİK ASİT CAS NO: EC NO : R:10-35 S: /37/39-45

Transkript:

SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt 5 / Sayı 3 / 2014 SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ARAŞTIRMA Cyclamen graecum ekstraktlarının sıçan alt gastrointestinal sistem üzerindeki etkilerinin Histochemical investigation of the effects of Cyclamen graecum extracts on the rat lower gastrointestinal system Pınar İli 1, Nazan Keskin 2, Ramazan Mammadov 3, Fikret Sarı 3 1 Pamukkale Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri MYO, Tıbbi Hizmetler ve Teknikler Bölümü, Denizli, Türkiye. 2 Pamukkale Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Histoloji ve Embriyoloji AD, Denizli, Türkiye. 3 Pamukkale Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Denizli, Türkiye. Özet Amaç: Steroidal veya triterpenoid glikozitler olan saponinlerin, gastrointestinal sistem (GİS) ve mukus üzerinde etkilerinin olduğu bilinmektedir. Primulaceae familyasına ait yumrulu bir bitki olan Cyclamen graecum, başlıca saponin olarak siklamini içerir. Bu çalışmada, C. graecum yumrularının 0,1 ve 0,3 g/l konsantrasyonlarındaki etanolik ekstraktlarının, sıçan alt GİS histomorfolojisi ve mukus yoğunluğu üzerindeki etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Materyal-Metot: Çalışmada, her biri 5 sıçan içeren 3 grup [Grup I: Fizyolojik su verilen kontrol grubu, Grup II: 0,1 g/l (suda) C. graecum ekstraktı verilen deney grubu, Grup III: 0,3 g/l (suda) C. graecum ekstraktı verilen deney grubu] oluşturulmuştur. C. graecum etanolik ekstraktları 10 hafta süresince hayvanlara oral yolla verilmiştir. Deney sonunda, ince ve kalın bağırsak doku örneklerine, histomorfolojik yapıyı göstermek için Hematoksilen-Eosin (H&E), nötral mukus maddesi için Periyodik Asit Schiff (PAS), sülfatlı mukus maddesi için Alsiyan Mavisi (AB) ph 1 ve asidik mukus maddesi için AB ph 2,5 histokimyasal boyama yöntemleri uygulanmıştır. Bulgular: Her iki deney grubunda, ince ve kalın bağırsak histomorfolojisi ile nötral, asidik ve sülfatlı mukus maddesi AB ve PAS pozitif reaksiyon yoğunlukları kontrol grubu ile benzerlik göstermiştir. Sonuç: C. graecum etanolik ekstraktının uygulanan konsantrasyonlarının, sıçan alt GİS histomorfolojisi ve mukus yoğunluğu üzerinde bir etkisi olmadığı söylenebilir. Abstract Aim: It is known that saponins, triterpenoid or steroidal glycosides, have effects on gastrointestinal system (GIS) and mucus. Cyclamen graecum, a tuberous plant belonging to the Primulaceae family, contains cyclamin as the main saponin. In the present study, it was aimed to investigate the effects of C. graecum tubers ethanolic extracts at the concentrations of 0.1 and 0.3 g/l on the rat lower GIS histomorphology and mucus intensity. Material-Method: In this study, rats were allocated to 3 groups, each comprising 5 rats [Group I: Control group, physiologic saline was administered; Group II: Experimental group, 0.1 g/l(aq) C. graecum extract was administered; Group III: Experimental group, 0.3 g/l(aq) C. graecum extract was administered]. C. graecum tubers ethanolic extracts were given orally to the rats during 10 weeks. At the end of the experimental period, Hematoxylin and Eosin (H&E), Periodic Acid-Schiff (PAS), Alcian Blue (AB) ph 1 and AB ph 2.5 histochemical staining techniques were employed on the tissue samples of small and large intestines in order to demonstrate the histomorphological structures, the neutral, sulphated and acidic mucosubstances, respectively. Results: In both experimental groups, small and large intestine histomorphology, and AB and PAS positive reaction intensities of neutral, acidic, and sulphated mucosubstances were similar to the control group. Discussion: It can be suggested that the C. graecum ethanolic extract has no effect on the rat lower GIS histomorphology and mucus intensity at the administered doses in our study. Anahtar Kelimeler: Cyclamen graecum, alt gastrointestinal sistem, mukus, histokimya. Keywords: Cyclamen graecum, lower gastrointestinal system, mucus, histochemistry. Yazışma Adresi/Corresponding: Pınar İli Pamukkale Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri MYO, Tıbbi Hizmetler ve Teknikler Bölümü, Tıbbi Laboratuvar Teknikleri Programı, Kınıklı, Denizli, Türkiye. Tel: 0 (258) 296 17 25 Faks: 0 (258) 296 17 65 E-mail: pili@pau.edu.tr 98 Müracaat tarihi: 09.07.2014 Kabul tarihi: 18.10.2014

Giriş Gastrointestinal sistem (GİS), yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve rektumu da içeren derin bir tüptür. Sistem, musin glikoproteinleri tarafından oluşturulan bir mukus tabakası ile kaplıdır. Mukozal yüzeye yapışık suda çözünmeyen bir jel kıvamında olan mukus, gastrointestinal içerik ile altındaki epitel arasında fiziksel ve kimyasal bir bariyer olarak iş gören, besin alınımına izin verirken, bakteriler gibi potansiyel tehlikeleri dışlayarak epiteli koruyan ve böylece enflamasyon ve enfeksiyonun inhibe edilmesinde etkili olan bir maddedir (1, 2, 3, 4). Mukus bileşiminde ortaya çıkan değişiklikler ile alt GİS hastalıkları arasındaki ilişkiyi gösteren birçok çalışma bulunmaktadır. Duodenal ülserasyonda, goblet hücrelerinde Alsiyan Mavisi (AB) pozitif mukus maddesinin azaldığı, goblet hücrelerinin kaybolduğu, bununla birlikte yüzey epitelinde Periyodik Asit-Schiff (PAS) pozitif nötral mukus maddesinin ortaya çıktığı, iyileşme sürecinde ise bu değişimlerin tersine döndüğü gösterilmiştir (5). Ayrıca, normal kolonda nötral ve sülfomusinler daha yoğunken, kolon karsinomlarında siyalomusinlerin daha yoğun olduğu bildirilmiştir (6). Çeşitli bitki ekstraktlarının GİS yapısı ve mukus maddesi üzerine etkilerini araştıran birçok çalışma bulunmaktadır (7, 8, 9). Pek çok bitki türünde bulunan steroid ya da triterpen glikozit bileşikleri olan saponinlerin (10, 11), hipokolesterolomik, antikoagülan, antikarsinojenik, hepatoprotektif, hipoglisemik, immünomodülatör, nöroprotektif, antienflamatuvar ve antioksidan etkilerinin olduğu rapor edilmiştir (12). Bazı Cyclamen türlerinin terapötik amaçlı olarak kullanıldığı bilinmektedir. Burun boşluğunun alt kısmında mukus membran tarafından adsorbe edilen Cyclamen europaeum saponinlerinin lokal bir sürfektan etkisi oluşturarak yüzey gerilimini azalttığı, alanın sulanmasını ve musin sekresyonunu kolaylaştırarak mukus drenajı ve tıkanıklığında bir azalma sağladığı bildirilmiştir (13). Ayrıca, C. europaeum içeren nazal spreyin 7. günde yüz ağrısında bir azalmaya ve endoskopik olarak değerlendirilen mukozal tıkanıklıkta anlamlı şekilde bir iyileşmeye neden olduğu da rapor edilmiştir (14). Cyclamen graecum başlıca saponin siklamini içeren bir türdür (15). Bu çalışmada, farklı dozlardaki C. graecum yumru etanolik ekstraktlarının, sıçan ince ve kalın bağırsak histomorfolojisi ile nötral, sülfatlı ve asidik mukus maddesi yoğunlukları üzerine etkilerinin ışık mikroskobu düzeyinde araştırılması amaçlanmıştır. Materyal-Metot Ekstraksiyon: Antalya yöresinden toplanan C. graecum bitki örneklerinin toprak altı kısımları, gölgede kurutulduktan sonra toz haline getirilmiştir. Daha sonra, 800-1200 g kuru bitki kalıntısı ve 20 ml etanol kullanılarak (16), 55 C lik su banyosunda renk açılıncaya kadar (4-6 saat) ekstraksiyon işlemi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen karışım filtre edildikten sonra, ekstraktın alkolü 50 C de, rotary evaporator ile uzaklaştırılmıştır. Ekstraktın yapısındaki su, Freeze Dryer da -48 C de 2 gün boyunca kurutulmuştur. Kalan kısım saf suda çözdürülerek 0,1 ve 0,3 g/l konsantrasyonlarında ekstraktlar hazırlanmıştır. Hayvanlar: Çalışmada 150-200 g ağırlığında, Sparque Dawley cinsi sıçanlar kullanılmıştır. Ekstraktlar sıçanlara 10 hafta süresince oral olarak verilmiştir. Her biri 5 sıçan içeren 3 grup aşağıdaki şekilde oluşturulmuştur: Grup I: Fizyolojik su verilen kontrol grubu, Grup II: 0,1 g/l (suda) C. graecum ekstraktı verilen deney grubu, Grup III: 0,3 g/l (suda) C. graecum ekstraktı verilen deney grubu. Çalışma, Pamukkale Üniversitesi Hayvan Deneyleri Etik Kurulu (HADEK) onayı (PAÜ-HADEK 09.07.2010/018) kapsamında gerçekleştirilmiştir. Histokimyasal Uygulamalar: Deney sonunda anestezi altında servikal dislokasyon yapılan hayvanlara ait ince ve kalın bağırsak dokuları, Sainte-Marie fiksatifine alınmıştır (17). Fiksasyon işleminden sonra doku takibi yapılarak parafine gömülen dokulardan alınan 5 μm lik kesitlere, genel histomorfolojik yapı için Hematoksilen-Eosin (H&E) (18), nötral mukus maddesi için PAS (19), sülfatlı mukus maddesi için AB ph 1 (20) ve asidik mukus maddesi için AB ph 2,5 (21) histokimyasal boyama yöntemleri uygulanmıştır. Preparatlar, Olympus BX53 mikroskobu ve Olympus SC30 mikroskop dijital kamera sistemi ile incelenerek fotoğraflanmıştır. Bulgular Histoloji Kontrol grubunda ince bağırsakta lümene bakan yüzde, tek katlı prizmatik, çizgili kenarlı epitel tabakası bulunan villuslar ile villusların iç kısmında yer alan lamina propriya tabakasında ince, uzun çekirdekleri ile ayırt edilen düz kas hücreleri ve lenfoit hücreler gözlenmiştir. Epitel tabakada yer yer goblet hücreleri yer almaktadır. Kalın bağırsakta lümene bakan yüzde tek katlı emici prizmatik epitel hücreleri ve bu hücreler arasında dağılmış bol miktarda goblet hücreleri ayırt edilmiştir. Lamina propriya tabakasının, ince bağırsakta olduğu gibi çok sayıda lenfoit hücreleri ve Lieberkühn kriptlerini (bağırsak bezleri) içerdiği gözlenmiştir. Ayrıca, lümende mukus maddesi ayırt edilmiştir. Deney gruplarının ince ve kalın bağırsak genel histomorfolojik yapısı kontrol grubu ile benzerlik göstermiştir (Resim 1). Sülfatlı ve Asidik Mukus Maddesi Tüm gruplarda ince bağırsakta sülfatlı mukus maddesi, bazı goblet hücrelerinde ve villuslar arası alanda AB ph 1 ile az yoğun, ancak kalın bağırsak goblet hücrelerinde ve lümende daha yoğun bir boyanma göstermiştir. Asidik mukus maddesi ise, tüm gruplarda ince bağırsakta villuslar arası alanda ve goblet hücrelerinde, kalın bağırsakta ise lümen ile goblet hücrelerinde AB ph 2,5 ile daha yoğun bir boyanma şeklinde izlenmiştir. Bu bulgulara göre, ince ve kalın bağırsak asidik ve sülfatlı mukus maddesinin, bitkinin uygulanan her iki konsantrasyonunda kontrol ile benzer boyanma yoğunluğu gösterdiği söylenebilir (Resim 2, 3). 99

Resim 1. Kontrol ve deney gruplarının ince ve kalın bağırsak histolojisi. ÇE: tek katlı prizmatik çizgili kenarlı epitel, EE: tek katlı emici prizmatik epitel, L: lümen, G: goblet hücresi, K: Lieberkühn kriptaları, KL: kripta lümeni, VA: villuslar arası alan, lamina propriya (yıldız), lenfosit (yeşil ok başı), düz kas hücreleri (beyaz ok başı), lümende mukus (ok), H&E Resim 2. Kontrol ve deney gruplarının ince ve kalın bağırsağında AB ph 1 reaksiyonu (ok). İnce bağırsakta bazı goblet hücrelerinde zayıf AB ph 1 reaksiyonu izlenmiştir (Küçük resimler, ok). L: lümen, G: goblet hücresi, KL: kripta lümeni, VA: villuslar arası alan, AB ph 1 Resim 3. Kontrol ve deney gruplarının ince ve kalın bağırsağında AB ph 2,5 reaksiyonu (ok). L: lümen, G: goblet hücresi, KL: kripta lümeni, VA: villuslar arası alan, AB ph 2,5 Nötral Mukus Maddesi Nötral mukus maddesi, kontrol ve deney gruplarının ince bağırsaklarında villuslar arası alan ve goblet hücrelerinde, kalın bağırsaklarında ise lümen ve goblet hücrelerinde yoğun PAS pozitif reaksiyon göstermiştir (Resim 4). Resim 4. Kontrol ve deney gruplarının ince ve kalın bağırsağında PAS pozitif reaksiyon (ok). G: goblet hücresi, KL: kripta lümeni, VA: villuslar arası alan, PAS Tartışma ve Sonuç Saponinlerin ya da saponin içeren bitkisel maddelerin GİS te neden olduğu değişiklikleri gösteren çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Besinlerine %1,5 (w/w) oranında Gypsophylla saponinleri eklenen sıçanlarda 7 gün içerisinde enflamasyona ve jejunal mukozalarında fonksiyonel bir hasara rastlanmamış, ancak mikrovillus yapılarında değişiklikler olduğu ve mukozal hücre proliferasyonunun arttığı izlenmiştir (22). Ayrıca, diyetlerine Quillaja kabuk saponinleri (%0,15 ve %0,30) eklenen Oncorhynchus tshawytscha (Chinooc somonu) ya da soya saponini eklenen Oncorhynchus mykiss (gökkuşağı alabalığı) türlerinin ince bağırsaklarında hasarların ortaya çıktığı bildirilmiştir (23, 24). Benzer şekilde, Erythrophleum suaveolens kök kabuğundan elde edilen saponin karışımının 125 ve 250 mg/kg oranında uygulandığı sıçanların karaciğer, ince bağırsak ve böbreklerinde dejenerasyonların ortaya çıktığı histopatolojik incelemeler sonucunda gösterilmiştir (25). Beslenme diyetine eklenen ve içeriğinde saponin bulunan işlenmemiş Jack fasülyesi küspesi oranına (%10-100) bağlı olarak, genç Heterobranchus longifilis (yayın balığı) intestinal mukozasında hasarın şiddetlendiği bildirilmiştir (26). Bu çalışmada ise, C. graecum yumrularının 0,1 ve 0,3 g/l konsantrasyonlarındaki etanolik ekstraktlarının oral yolla verildiği deney gruplarında, ince ve kalın bağırsaklarının genel histolojik yapılarında herhangi bir değişikliğin olmadığı, kontrol grubu ile benzerlik gösterdiği belirlenmiştir. İçeriğinde saponin bulunan Calotropis procera yaprak hidroetanolik ekstraktının 125-500 mg/kg konsantrasyonda etanolle indüklenen gastrik ülser oluşturulmuş sıçanlara oral olarak verildiği çalışmada, bu ekstraktın gastrik mukus üretiminde ve gastrik asiditede belirgin bir değişikliğe neden olmadığı rapor edilmiştir (27). Ayrıca, etanol/hcl ve Indomethacin ile indüklenen ülser oluşturulmuş sıçanlara 2,5, 3,5 ve 4,5 ml/ kg dozda uygulanan saponin içeren olgunlaşmamış Carica papaya meyvesi sulu ekstraktının antiülser özelliğinin, büyük ölçüde pepsine bağlanarak (pepsin aktivitesini ve kullanılabilirliğini azaltarak) ve gastrik asit sekresyonunu inhibe ederek ortaya çıktığı, ancak gastrik mukus salınımını arttırmadığı bildirilmiştir (28). Benzer şekilde, Marhuenda ve ark. (1993, 1994), at kestanesinde bulunan bir saponin karışımı olan aescinin, absolü etanol ile indüklenen gastrik ülserin önlenmesinde etkili olduğunu, ancak mukus salgısını arttırmadığını rapor etmişlerdir (29, 30). Bu çalışmada ise, 100

bitkinin 0,1 ve 0,3 g/l konsantrasyonlardaki etanolik ekstraktlarının, deney gruplarının ince ve kalın bağırsak mukus maddesi nötral, sülfatlı ve asidik mukus maddesi AB (ph 1 ve 2,5) ve PAS boyanma yoğunluğunda kontrol grubu ile karşılaştırıldığında belirgin bir farklılık gözlenmemiştir. Bununla birlikte, içeriğinde saponin bulunan C. procera hidroetanolik kök ekstraktının (125-500 mg/kg konsantrasyonda) etanolle indüklenen gastrik ülser oluşturulmuş sıçanlara oral olarak verildiğinde doza bağlı olarak gastrik mukus üretiminde belirgin bir artışa neden olduğu bildirilmiştir (27). Ayrıca, Ginseng meyvelerinden izole edilen bir saponin olan ginsenosid Re nin, 20 mg/kg ya da 100 mg/kg dozlarda oral olarak verildiği sıçanlarda, C48/80 ile indüklenen akut gastrik mukozal lezyona karşı, nötrofil infiltrasyonunu ve gastrik mukozal dokuda artmış lipit peroksidasyonunu inhibe ve gastrik mukus sentezini ve sekresyonunu sitümüle ederek koruma sağladığı da gösterilmiştir (31). Farklı bitkilerden elde edilen saponinlerin farklı miktarları kullanılarak yapılan daha önceki çalışmalardan, saponinlerin gastrointestinal sistemde yapısal ve biyokimyasal değişikliklere yol açtığı, mukus salgısı üzerinde artırıcı etkisi olduğu, bazı çalışmalardan ise mukus salgısı üzerinde herhangi bir etkisinin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu çalışmada, siklamin saponini içeren C. graecum etanolik bitki ekstraktının uygulanan konsantrasyonlarında, sıçanların ince ve kalın bağırsakları histomorfolojisinde ve mukus salgısı yoğunluğunda değişiklik gözlenmemesinin, bitkinin içerdiği saponinin tipi ve/veya uygulanan dozları ile ilişkili olabileceği söylenebilir. Bununla birlikte, hayvan modellerinde, içeriğindeki siklamin saponininin toksik özelliği dikkate alınarak, bitkinin farklı konsantrasyonları ile GİS histomorfolojisi ve mukus salgısı üzerindeki olası etkilerinin daha ileri moleküler analizlerle test edilmesine ihtiyaç vardır. Kaynaklar 1. Allen A, Hutton DA, Pearson JP, Sellers LA. Mucus glycoprotein structure, gel formation and gastrointestinal mucus function. Ciba Found Symp. 1984; 109: 137-156. 2. Juge N. Microbial adhesins to gastrointestinal mucus. Trends Microbiol 2012; 20(1):30-39. 3. Mackie R, Round AN, Rigby NM, Macierzanka A. The role of the mucus barrier in digestion. Food Dig 2012; 3(1-3): 8-15. 4. Hansson GC. Role of mucus layers in gut infection and inflammation. Curr Opin Microbiol 2012; 15(1): 57-62. 5. Morrissey SM, Ward PM, Jayaraj AP, Tovey FI, Clark CG. Histochemical changes in mucus in duodenal ulceration. Gut 1983; 24: 909-913. 6. Nikumbh RD, Nikumbh DB, Umarji BN. Mucin histochemical study of the colon in normal and malignant lesions. Int J Health Sci Res. 2012; 2(7): 20-32. 7. Gomes J, Magalhães A, Carvalho AS, Hernandez GE, Papp SL, Head SR, Michel V, David L, Gärtner F, Touati E, Reis CA. Glycophenotypic alterations induced by Pteridium aquilinum in mice gastric mucosa: synergistic effect with Helicobacter pylori infection. 2012; PLoS ONE 7(6): e38353. doi:10.1371/journal.pone. 0038353. 8. Singh P, Guha D. Aegle marmelos enhances gastric mucosal protection: relevance for NSAIDS-induced gastric mucosal injury. Al Ame en J Med Sci 2012; 5(3): 243-255. 9. Keskin N, Ili P, Sahin B. Histochemical demonstration of mucosubstances in the mouse gastrointestinal tract treated with Origanum hypericifolium O. Schwartz and P.H. Davis extract. Afr J Biotechnol 2012; 11(10): 2436-2444. 10. Wina E, Muetzel S, Becker K. The impact of saponins or saponin-containing plant materials on ruminant production: a review. J Agric Food Chem 2005; 53(21): 8093-8105. 11. Osbourn A. Saponins and plant defence-a soap story. Trends Plant Sci 1996; 1(1): 1-9. 12. Akbel E, Karabağ F. Saponinler ve reproduktif etkileri. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 2012; 5(1): 25-29. 13. http://nasodrensinusitis.blogspot.com/2012/03/cyclameneuropaeum-extract.html. 14. Pfaar O, Mullol J, Anders C, Hörmann K, Klimek L. Cyclamen europaeum nasal spray, a novel phytotherapeutic product for the management of acute rhinosinusitis: a randomized double-blind, placebo-controlled trial. Rhinology 2012; 50(1): 37-44. 15. Harvala C, Hylands PJ. Saponins from Cyclamen hederifolium and C. graecum. Planta Med 1978; 33(2): 180-184. 16. Feresin GE, Tapia AA, Bustos DA. Antibacterial activity of some medicinal plants from San Juan, Argentina. Fitoterapia 2000; 71(4): 429-432. 17. Sainte-Marie GA. Paraffin embedding technique for studies employing immunofluorescence. J Histochem Cytochem 1962; 250-256. 18. Harris HF. A new method of ripening haematoxylin. Micr Bull (Philadelphia). 1898; 47. 19. McManus JFA. Histological and histochemical uses of periodic acid. Stain Tech. 1948; 23: 99-108. 20. Lev R, Spicer SS. Specific staining of sulphate groups with alcian blue at low ph. J Histochem Cytochem 1964; 12: 309. 21. Mowry RW. Alcian blue techniques for the histochemical study of acidic carbohydrates. J Histochem Cytochem 1956; 4: 407-408. 101

22. Gee JM, Johnson IT. Interactions between hemolytic saponins, bile salts and small intestinal mucosa in the rat. J Nutr 1988; 118(11): 1391-1397. 23. Bureau DP, Harris AM, Cho CY. The effects of purified alcohol extracts from soy products on feed intake and growth of chinook salmon (Oncorhynchus tshawytscha) and rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Aquaculture 1998; 161(1-4): 27-43. 24. Iwashita Y, Yamamoto T, Furuita H, Sugita T, Suzuki N. Influence of certain soybean antinutritional factors supplemented to a casein-based semipurified diet on intestinal and liver morphology in fingerling rainbow trout Oncorhynchus mykiss. Fish Sci 2008; 74(5): 1075-1082. 25. Akinpelu BA, Oyedapo OO, Iwalewa EO, Shode F. Biochemical and histopathological profile of toxicity induced by saponin fraction of Erythrophleum suaveolens (Guill. & Perri.) bark extract. Phytopharmacology 2012; 3(1): 38-53. 26. Osuigwe DI, Obiekezie AI, Onuoha GC. Effects of jackbean seed meal on the intestinal mucosa of juvenile Heterobranchus longifilis. Afr J Biotechnol 2006; 5(13): 1294-1298. 27. Badombena-Wanta DB, Metowogo K, Tettegah M, Lawson-Evi P, Eklu-Gadegbeku K, Aklikokou AK, Gbeassor M. Comparative anti-ulcers effect of hydroalcoholic extract of leaves and root of Calotropis procera Ait (Asclepiadaceae). Res J Pharm Biol Chem Sci 2013; 4(3): 1205-1212. 28. Owoyele BV, Gbago AF, Ashaolu OS. Gastroprotective effects of aqueous extract of unripe Carica papaya fruit in rats. Pac J Med Sci 2013; 11(2): 3-11. 29. Marhuenda E, Martin MJ, Alarcon Lastra CDL. Antiulcerogenic activity of aescine in different experimental models. Phytother Res 1993; 7: 13-16. 30. Marhuenda E, Alarcón de la Lastra C, Martín MJ. Antisecretory and gastroprotective effects of aescine in rats. Gen Pharmacol-Vasc S 1994; 25(6): 1213-1219. 31. Lee S, Kim MG, Ko SK, Kim HK, Leem KH, Kim YJ. Protective effect of ginsenoside Re on acute gastric mucosal lesion induced by compound 48/80. J Ginseng Res 2014; 38(2): 89-96. 102