KURULU GÜCÜ 15,85 MW OLAN NEHİR TİPİ HİDROELEKTRİK SANTRAL PROJE TANITIM DOSYASI KAYSERİ İLİ, YAHYALI İLÇESİ, ÇAMLICA ( FARAŞA ) KÖYÜ ÇED Raporu Proje Tanıtım Dosyası Nihai ÇED Raporu Nihai Proje Tanıtım Dosyası KAYSERİ - 2009
PROJE TANITIM DOSYASI BAŞLIK SAYFASI PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAX NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ :( İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI,ZONE MOLU ENERJİ ÜRETİM A.Ş. CUMHURİYET MAH. SERDAR CAD. NO : 14 / 2 KAYSERİ TEL : 0 352 697 40 42 FAX : 0 352 697 40 35 NEHİR TİPİ HİDROELEKTRİK SANTRAL 48.000.000 TL KAYSERİ İLİ, YAHYALI İLÇESİ, ÇAMLICA ( FARAŞA ) KÖYÜ Koordinat Sırası Santral Sahası Koordinatları : Sağa,Yukarı Koordinat Sırası : Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : Coğrafik DOM : 33 DOM : - - ZON : 36 ZON : - - Ölçek Fak. : 6 Derecelik Ölçek Fak. : - - 719036 : 4198175 37.9031879 : 35.4909127 719056 : 4198158 37.9030300 : 35.4911348 719080 : 4198193 37.9033394 : 35.4914182 719062 : 4198208 37.9034788 : 35.4912182 PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ ( SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ ) PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAX NUMARALARI PROJE TANITIM DOSYASI SUNUM TARİHİ EK II ( MADDE 19, MADDE 42 D, MADDE 28 ) GÖKOĞUZLAR MÜHENDİSLİK TİC. SAN. LTD.ŞTİ. SERÇEÖNÜ MAH. AHMET PAŞA CAD. ÇİÇEK İŞ MERKEZİ KAT : 8 NO: 30 KAYSERİ TEL : 0 352 221 47 73 FAX : 0 352 221 41 70 26 / 11 / 2009 2
İÇİNDEKİLER ŞEKİLLER LİSTESİ 4 TABLOLAR LİSTESİ EKLER LİSTESİ KISALTMALAR 5 6 7 PROJENİN TANIMI VE AMACI 8 1. PROJENİN ÖZELLİKLERİ 11 a) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı vb b) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb) c) Atık Üretim Miktarı ( Katı, Sıvı, Gaz vb) ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri) d) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski e) Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler 11 29 30 59 63 2. PROJENİN YERİ 77 a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi ( Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su 77 Yüzey vb) b)ek-v deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak ; Sulak Alanlar, Kıyı Kesimleri,Dağlık ve Ormanlık Alanlar,Tarım Alanları, Milli Parklar,Özel Koruma Alanları, Nüfusça Yoğun Alanlar,Tarihsel,Kültürel,Arkeolojik vb. Önemi Olan Alanlar,Erozyon Alanları, Heyelan Alanları, Ağaçlandırılmış Alanlar, Potansiyel Erozyon ve Ağaçlandırma Alanları ile 167 Sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun Gereğince Korunması Gereken Akiferler 78 3. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ ( PROJE TEKNOLOJİSİNİN VE PROJE ALANININ SEÇİLME NEDENLERİ ) 93 SONUÇLAR 94 EKLER 108 NOTLAR VE KAYNAKLAR 121 PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYANLARIN TANIMI 123 3
ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. Çamlıca II HES Proses Akım Şeması 12 Şekil 2. Konkasör Tesisi Akım Şeması Şekil 3. Beton Santrali Akım Şeması 16 17 Şekil 4. Toz Modelleme Grafiği 46 Şekil 5. Toz Modelleme Grafiği 49 Şekil 6. Toz Modelleme Grafiği 52 Şekil 7. Kayseri İli Deprem Haritası 92 4
TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Tünel Giriş Çıkış Koordinatları 23 Tablo 2. Santral Sahası Koordinatları 23 Tablo 3. İletim Tüneli Koordinatları 24 Tablo 4. Sifon Su Alma Yapısı Koordinatları 24 Tablo 5. İletim Kanalı Koordinatları 24 Tablo 6. Yükleme Havuzu Koordinatları 25 Tablo 7. 1.Hafriyat Sahası Koordinatları 25 Tablo 8. 2.Hafriyat Sahası Koordinatları 25 Tablo 9. İnşaat Aşamasında Oluşacak Toplam Toz Emisyonu 42 52 Tablo10. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makineler 55 Tablo11. Şantiye Alanı için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri 56 Tablo12. Vibrasyon Hızının Uzaklığa Bağlı Değişimi 57 Tablo13. Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değeri 57 Tablo14. Patlatma Yapılan Kaya Türü ve Bina Temeli Altındaki Kayaç Türüne Bağlı Olarak Değişim Gösteren K Katsayısı Asgari ve Azami Değerleri Tablo15. Yahyalı İlçesine Ait Rüzgar Yönü ve Hızı 58 82 Tablo16. Yahyalı İlçesine Ait Aylık Ortalama Nisbi Nem Değerleri 83 Tablo17. Yahyalı İlçesine Ait Aylık Sıcaklık Ortalamaları 83 Tablo18. Yahyalı İlçesine Ait Ortalama Yağış Miktarı 84 Tablo19. Yahyalı İlçesine Ait Kar Yağışlı, Karla Örtülü Günler 85 Tablo20. Flora Listesi 86 Tablo21. Fauna Listesi 87 5
EKLER LİSTESİ Ek 1 : Yer Bulduru Haritası 109 Ek 2 : Üretim Lisansı 110 Ek 3 : Proje Sahasına İlişkin 1/25.000 Ölçekli Harita 111 Ek 4 : Fosseptik Projesi 112 Ek 5 : Taahhütname ve Vekaletname 113 Ek 6 : DSİ ile Yapılan Su Kullanım Anlaşması 114 Ek 7 : Depo Alanını Gösterir Harita 115 Ek 8 : Enerji Nakil Hattı Güzergahı 116 Ek 9 : Genel Yerleşim Planı 117 Ek10: Çevre ve Orman Bakanlığından Alınan Yazı 118 Ek11: Lejandlı Arazi Varlığı Haritası 119 Ek12: Proje Sahasına İlişkin Jeoloji Haritası 120 6
KISALTMALAR A.Ş. LTD. ŞTİ. ÇED ETKHKKY ha kg km lt m m 2 m 3 MTA San. Tic. USEPA Anonim Şirketi Limited Şirketi Çevresel Etki Değerlendirmesi Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hektar kilogram kilometre litre metre metrekare metreküp Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü Sanayi Ticaret Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Örgütü (United States Environmental Protection Agency) HC NO x Pb PM SO 2 CO Hidrokarbon Azot oksitleri Kurşun Partiküler madde Kükürt dioksit Karbon monoksit 7
PROJENİN TANIMI VE AMACI Çamlıca II HES Projesi, Kayseri iline bağlı Yahyalı ilçesi Çamlıca Köyünün 1500 m akış aşağısındaki 69,00 m lik düşü değerlendirilerek Zamantı Nehri nden enerji üretiminin sağlanmasıdır. Çamlıca I HES ten kuyruksuyuna bırakılan sular yapılacak iletim kanalına alınarak tünel ile güneydoğusunda inşa edilecek HES e ulaştırılarak enerji üretilecektir. Çamlıca II HES den Zamantı yatağına bırakılan su aynen yatakta muhafaza edilecek, akması sağlanacak ve doğal hayatın devamı düşünülerek regülatör yapılmayacaktır. Çamlıca I HES den türbinlenen su iletim kanalı ile 1500 m uzunluğunda 50,00 m 3 /sn kapasiteli enerji iletim tüneline alınacaktır. 1347,50 m de denge bacasına bağlanacaktır. Denge bacası çıkışından itibaren 4,5 m lik rakortman yapısı ile cebri boruya bağlanmaktadır. Cebri boru açıkta santrale kadar devam edecektir. Çamlıca II HES Projesinin inşaatı aşamasında şantiye tesisleri kurulacaktır. İnşaat aşaması tamamlandıktan sonra şantiye tesisleri sökülerek sahadan uzaklaştırılacaktır. Çamlıca II HES Projesi İnşaatı aşamasında kurulacak şantiye tesisleri; 2 adet hazır beton santrali, 2 adet kırma eleme tesisi ve inşaat demiri işleme (kesme, bükme vs.) tesisidir. Çamlıca II HES inşaat aşamasının 3 yıllık süreçte tamamlanması planlanmaktadır. İnşaat aşaması tamamlandıktan sonra hazır beton santralleri, kırma eleme ( konkasör ) tesisleri ve inşaat demiri işleme ( kesme, bükme vs. ) tesisi sökülerek sahadan uzaklaştırılacaktır. Proje alanı, Kayseri İli, Yahyalı ilçesi, Çamlıca ( Faraşa ) Köyü sınırları içerisinde EÜ / 2064-1 lisans numarası ile TC. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu na kayıtlıdır. Proje sahasında Molu Enerji Üretim A.Ş. tarafından Kurulu Gücü 15,85 MW olan Nehir Tipi Hidroelektrik Santral İşletmeciliği yapılması planlanmaktadır. Proje sahası 1/25.000 ölçekli haritada M34B2 paftasında yer almaktadır. Proje sahası, Kayseri ilinin yaklaşık 120 km güneyinde yer almaktadır. Proje sahasına en yakın yerleşim yeri Çamlıca Köyüdür. Tünel girişi ; Çamlıca köyünün kuşuçuşu yaklaşık 600 m kuzeydoğusunda, Tünel çıkışı ; Çamlıca köyünün kuşuçuşu yaklaşık 1,1 km güneydoğusunda, Çamlıca II Santral yeri Çamlıca köyünün kuşuçuşu yaklaşık 1,2 km güneydoğusunda, Su Alma Yapısı Çamlıca köyünün kuşuçuşu yaklaşık 750 m kuzeydoğusunda yer almaktadır. Tünel girişine asfalt yoldan itibaren yaklaşık 17,5 8
km stabilize yoldan ulaşım sağlanmaktadır. Tünel çıkışı ve santral yerine Yeşilköy ( Aşağıdelialiuşağı ) den sonra kuşuçuşu 1,5-2 km stabilize yoldan ulaşılmaktadır. İşletilmesi planlanan nehir tipi hidroelektrik santralin kurulu gücü 15,85 MW tır. İşletilmesi planlanan hidroelektrik santrale 30 m 3 /sn lik debiyle su girecektir. Santralden türbinlenen sular kuyruk suyu kanalından sonra Zamantı Irmağı na bağlanacaktır. DSİ ile yapılan Su Kullanım Anlaşması ekte sunulmuştur. İşletilmesi planlanan hidroelektrik santralde yıllık 90.700.000 kwh elektrik üretilmesi planlanmaktadır. Çamlıca II HES Projesinin inşaatı aşamasında ve kurulacak şantiye tesislerinde toplam 4 adet ekskavatör, 2 adet kırıcı, 2 adet sallama halatlı kepçe, 4 adet yükleyici, 2 adet silindir, 16 adet kamyon, 6 adet beton transmikseri, 2 adet beton pompası, 2 adet çimento silobası, 2 adet 30 tonluk vinç, 2 adet 200 tonluk vinç kullanılacaktır. Çamlıca II HES Projesinin inşaatı aşamasında ve kurulacak şantiye tesislerinde toplam 80 kişi çalıştırılması planlanmaktadır. Proje sahasında günde 2 vardiya ( 8 saat/vardiya), yılda 300 gün çalışılacaktır. Hidroelektrik santralin işletilmesi sırasında yaklaşık 15 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Hidroelektrik santralin yılda 12 ay ve ayda 30 gün çalıştırılması planlanmaktadır. Proje kapsamında işletmeden kaynaklanabilecek olası çevresel etkiler incelenmiştir. Yapılan incelemelerle projenin olası çevresel etkilerini ortadan kaldırmak için gerekli önlemler alınacaktır. Santralin bölge ekonomisine katkıları olacak ve işletmenin çalışmasından dolayı yörede bir hareketliliğe sebep olacaktır. Çeşitli enerji kaynakları içerisinde hidroelektrik enerji santralleri çevre dostu olmaları ve düşük potansiyel risk taşımaları sebebiyle tercih edilmelidir. Bu tür santraller ani talep değişimlerine cevap verebilmektedir. Hidroelektrik Santraller ; çevreyle uyumlu, temiz, yenilenebilir, pik talepleri karşılayabilen, yüksek verimli (% 90 ın üzerinde), yakıt gideri olmayan, enerji fiyatlarında sigorta rolü üstlenen, uzun ömürlü (200 yıl), yatırımı geri ödeme süresi kısa (5-10 yıl), işletme gideri çok düşük, dışa bağımlı olmayan yerli bir kaynaktır. Hidroelektrik santraller diğer üretim tipleri ile kıyaslandığında en düşük işletme maliyetine, en uzun işletme ömrüne ve en yüksek verime haizdirler. Türkiye nin diğer enerji alternatifleri karşısında milli kaynak olan suyu kullanan hidroelektrik santrallere öncelik vermesi ve teşvik etmesi için ekonomik, çevresel ve stratejik birçok sebep vardır. 9
Türkiye de 1950 lerde yılda sadece 800 GWh (gigavatsaat) enerji üretimi yapılırken, bugün bu oran yaklaşık 190 misli artarak yılda 151.000 GWh e ulaşmıştır. 37.500 MW (megavat) a ulaşan kurulu güç ile yılda ortalama olarak 220.000 GWh enerji üretimi mümkün iken; arızalar, bakım-onarım, işletme programı politikası, ekonomik durgunluk, tüketimde talebin azlığı, kuraklık, randıman vb. sebeplerle ancak 151 000 GWh enerji üretilebilmektedir. Yani kapasite kullanımı % 69 dur. Enerji üretimimizin %31 i yenilenebilir kaynak olarak nitelendirilen hidrolik kaynaklardan, %69 u ise fosil yakıtlar olarak adlandırılan termik (doğalgaz, linyit, kömür, fuel-oil gibi) kaynaklardan üretilmektedir. Son zamanlarda rüzgar ve jeotermal şeklinde alternatif kaynaklara önem verilmekte, nükleer enerji kullanımı için de çalışmalar yapılmaktadır. Dünyada ekonomik olarak yapılabilir hidroelektrik üretim potansiyelinin yarısının bile geliştirilmesi sera gazı emisyonlarının % 13 oranında azalmasını sağlayacaktır. 10
1.PROJENİN ÖZELLİKLERİ Projenin Özelliklerinde Aşağıda Verilen Hususlar Göz Önüne Alınmıştır. a. Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı vb. Faaliyet ; 17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğine göre EK-II, Madde 28, Madde 42 d ve Madde 19 kapsamında yer almaktadır. İşletilmesi planlanan nehir tipi hidroelektrik santralin kurulu gücü 15,85 MW tır. İşletilmesi planlanan hidroelektrik santrale 30 m 3 /sn lik debiyle su girecektir. Santralden türbinlenen sular kuyruk suyu kanalından sonra Zamantı Irmağına bağlanacaktır. Çamlıca I den eski yatağa bırakılan cansuyunu yatakta muhafaza etmek için Çamlıca II de regülatör yapılmayacak ve cansuyu yatakta muhafaza edilecektir. Yukardan (membadan) gelecek akım aynen korunacaktır. Çamlıca I den türbünlenen su direk tünele alınacak ve tünel çıkışında cebri boru ile Çamlıca II türbünlerine verilecektir. DSİ ile yapılan Su Kullanım Anlaşması ekte sunulmuştur. Hidroelektrik Santrali Proses Akım Şeması İLETİM KANALI İLETİM TÜNELİ CEBRİ BORU SANTRAL SU ALMA YAPISI KUYRUK SUYU KANALI TÜRBİN 11
ZAMANTI IRMAĞI JENERATÖR TRANSFORMATÖR ENERJİ NAKİL HATTI Şekil 1 : Çamlıca II HES Proses Akım Şeması Tünel açma çalışmaları sırasında patlatmalar yapılacaktır. Tünelden çıkacak malzeme miktarı 40.000 m 3 tür. Tünel açmak için kullanılacak patlayıcı madde cinsi dinamit, adi kapsül ve fitilden oluşmaktadır. Açılacak tünelle ilgili ayrıntılı bilgi aşağıda verilmiştir ; Galeri Tasarım Büyüklükleri : Galeri uzunluğu 1500 m İlerleme Miktarı 1.25 m / vardiya Ortalama delik delme hızı 6.0 cm / d Delik delme işi için ayrılan süre %40 vardiya = 168 d Kartuş çapı 2,5 cm Galerinin geçeceği formasyon Kalker Havalandırma sistemi Üfleyici havalandırma Lağım deliğinin ortalama uzunluğu 1.40 m Galeri kesit alanı 7,5 m 2 Birim kazı alanı başına delik sayısı 2.2 adet / m 2 Toplam delik sayısı 13 adet Birim patlayıcı madde miktarı 1.125 kg / m3 Bir delik başına patlayıcı madde 0.65 kg / delik Havalandırma süresi 15 dak 12
- Patlatma Tasarımı Akım Şeması Lağım deliği uzunluğunun hesabı : Delme hızı Jeomekanik büyüklükler Lağım randımanı Ekipman seviyesi Birim delik sayısının tayini Galeri boyutları Formasyon jeomekanik büyüklükleri Kazanılan amprik bilgiler Birim patlayıcı şarjının belirlenmesi Formasyon jeomekanik büyüklükler Delik geometrik boyutları Patlayıcı madde cinsi Delik düzeninin belirlenmesi İlerleme miktarı Galeri formu Yükleme şartları Süreksizlik Lağım işçiliği Deneme atımı Sonuçlar uygun ise tasarım büyüklükleri kabul edilir Sonuçlar uygun değilse tasarım sonuçları değiştirilir. Patlayıcı Madde Cinsi Miktarı ( yıllık ) Dinamit Kapsül Fitil ( ortalama) 2.000 kg 3.000 adet 12.000 m Proje alanı, Kayseri ili, Yahyalı ilçesi, Çamlıca ( Faraşa ) Köyü sınırları içerisinde EÜ / 2064-1 lisans numarası ile TC. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu na kayıtlı olan Hidroelektrik Santral (HES) Projesinin inşaatı aşamasında şantiye tesisleri kurulacaktır. İnşaat aşaması tamamlandıktan sonra şantiye tesisleri sökülerek sahadan uzaklaştırılacaktır. Çamlıca II HES Projesi İnşaatı aşamasında kurulacak şantiye tesisleri ; 2 adet hazır beton santrali, 2 adet kırma eleme tesisi ve inşaat demiri işleme ( kesme, bükme vs. ) tesisidir. Çamlıca II HES inşaat aşamasının 3 yıllık süreçte tamamlanması planlanmaktadır. İnşaat aşaması tamamlandıktan sonra hazır beton santralleri, kırma 13
eleme tesisleri ve inşaat demiri işleme ( kesme, bükme vs. ) tesisi sökülerek sahadan uzaklaştırılacaktır. Çamlıca II HES Projesinin inşaatı aşamasında ve kurulacak şantiye tesislerinde toplam 4 adet ekskavatör, 2 adet kırıcı, 2 adet sallama halatlı kepçe, 4 adet yükleyici, 2 adet silindir, 16 adet kamyon, 6 adet beton transmikseri, 2 adet beton pompası, 2 adet çimento silobası, 2 adet 30 tonluk vinç, 2 adet 200 tonluk vinç kullanılacaktır. Kapasitesi; Çamlıca II HES Projesi İnşaatı Aşamasında Kurulacak Şantiye Tesisleri Konkasör Tesisi : Tünel giriş ve çıkışında olmak üzere proje sahasında 2 adet konkasör tesisi kurulacaktır. Konkasör tesislerinin her birinde kırılacak malzeme miktarı 30.000 m 3, toplam kırılacak malzeme miktarı 60.000 m 3 tür. ( Çamlıca II HES Projesinin inşaatı süresince ( 3 yıl boyunca ) ) Hazır Beton Santrali : Tünel giriş ve çıkışında olmak üzere proje sahasında 2 adet hazır beton santrali kurulacaktır. Hazır beton santrallerinin her birinin kapasitesi 60 ton / h, toplam kapasite 120 ton / h dir. ( Proje sahasında inşaat aşamasında ihtiyaç duyuldukça beton üretileceği için beton santralinin haftada 2 gün ( yılda 100 gün ) tam kapasiteyle çalıştırılması planlanmaktadır. ) İnşaat Demiri İşleme (Kesme, Bükme vs.) Tesisi : 2700 ton ( İnşaat süresi boyunca ( 3 yıllık süredeki kapasite ) Çamlıca II HES Projesi İnşaatı Aşamasında Kurulacak Şantiye Tesisleri ; Proje kapsamında sahada toplam 100.000 m 3 kaya hafriyatı yapılacaktır. Bu hafriyatın 40.000 m 3 lük kısmı tünelden, 60.000 m 3 lük kısmı diğer inşaat alanlarından ( su alma yapısı, denge bacası vs. den ) elde edilecektir. Bu hafriyatın 60.000 m 3 lük kısmı 2 ayrı konkasör tesisinde kırma eleme işlemine tabi tutulacak, 40.000 m 3 lük kısmı ise ekte sunulan haritada belirtilen alanda membada ve mansapta depolanacaktır. Sahada membada 100.000 m 3 ve mansapta 20.000 m 3 yamaç molozu ve alüvyon hafriyatı yapılacaktır. Tamamı ekte sunulan haritada belirtilen alanda depolanacaktır. 14
Konkasör Tesisi : Tünel giriş ve çıkışında olmak üzere proje sahasında 2 adet konkasör tesisi kurulacaktır. Konkasör tesislerinin her birinde kırılacak malzeme miktarı 30.000 m 3, toplam kırılacak malzeme miktarı 60.000 m 3 tür. ( Çamlıca II HES Projesinin inşaatı süresince ( 3 yıllık süre zarfında )) Proje kapsamında yapılacak kazılardan elde edilecek malzeme konkasör tesislerinde kırma eleme işlemine tabi tutulacak ve hazır beton santrallerinde beton malzemesi olarak kullanılacaktır. Çamlıca II HES Projesinin inşaatı süresince ( 3 yılda ) kırılacak malzeme miktarı iki konkasör tesisinde toplam 60.000 m 3 tür. Kırma Eleme ( Konkasör ) Tesisinde ; farklı ebatlarda elekler, taşıyıcı uzun bant, 1 adet bunker, çeneli kırıcı ve çekiçli kırıcı ( küpükser ), kısa malzeme bandı ve geri dönüşüm bandı kullanılacaktır. Kurulması planlanan konkasör tesislerinde toz kaynağı olan herbir ünite ( bunker, kırıcılar, elekler, bantlar ) kapalı ortam içerisine alınacak, kapalı ortam içerisine alınan ünitelere toz indirgeme sistemi ( torbalı filtre ) kurulacaktır. Tasarlanan kapalı sistem şeması ve noter onaylı taahhütname eklerde verilmiştir. Çıkarılacak malzeme konkasör tesislerinde birincil kırma olarak çeneli kırıcıda kırılır. Daha sonra bantlar yardımıyla çekiçli kırıcıya ( küpükser ) aktarılarak ikincil kırma işlemine tabi tutulur. Çekiçli kırıcılarda belli boyutlara getirilen agrega malzemesi eleklere boşaltılır. Elekler üst üste ve çapları üstten alta doğru azalacak şekilde dizilmiş olup malzeme elekler aracılığıyla üstten alta doğru elenir. En iri malzeme en üst elekte, en ince malzeme en alt elekte ayrılır. En üst elekten geçemeyen malzemeler dönüş bandı ile tekrar küpüksere gönderilir. Elenerek belli boyutlara getirilen malzeme kamyonla hazır beton santralinde kullanılmak üzere stok alanına taşınır. Çamlıca II HES inşaat aşamasının 3 yıllık süreçte tamamlanması planlanmaktadır. İnşaat aşaması tamamlandıktan sonra kırma eleme tesisleri sökülerek sahadan uzaklaştırılacaktır. 15
Kırılacak malzemenin alınması Biriktirme bunkerine boşaltılması Birincil Kırıcıda Kırılması İkincil Kırıcıda Kırılması Farklı Ebatlardaki Eleklerde Elenmesi Yükleyici ile Hazır Beton Santralinde Kullanılmak Üzere Agrega Stok Alanına Taşınması Şekil 2 : Konkasör Tesisi Akım Şeması İnşaat Demiri İşleme ( Kesme, Bükme vs. ) Tesisi : İnşaat Demiri İşleme ( Kesme, Bükme vs. ) Tesisi ; HES İnşaatı süresince 2700 ton demiri işleyebilecek ( kesebilecek, bükebilecek ) kapasitede tasarlanacaktır. İnşaat Demiri İşleme ( Kesme, Bükme vs. ) Tesisinde 1 adet demir kesme makinesi, 1 adet demir bükme makinesi kullanılacaktır. Ayrıca 2.000 m 2 lik işlenmemiş demir sahası, 2.000 m 2 lik işlenmiş demir stok sahası kullanılacaktır. Çamlıca II HES inşaat aşamasının 3 yıllık süreçte tamamlanması planlanmaktadır. İnşaat aşaması tamamlandıktan sonra inşaat demiri işleme ( kesme, bükme vs. ) tesisi sökülerek sahadan uzaklaştırılacaktır. 16
Hazır Beton Santrali : Tünel giriş ve çıkışında olmak üzere proje sahasında 2 adet hazır beton santrali kurulacaktır. Hazır beton santrallerinin her birinin kapasitesi 60 ton / h, toplam kapasite 120 ton / h dir. Proje kapsamında gerekli olan betonun temin edilmesi amacıyla 2 adet hazır beton santrali işletilecektir. Bilgisayar kontrolüyle belirlenen oranlarda bir araya getirilen malzemelerin, beton santralinde karıştırılması ile üretilecek beton, proje kapsamında inşa edilecek ünitelerde kullanılacaktır. Hazır betonun üretiminde kullanılacak, ayrı bölmelerde stoklanmış olan agrega çimento ve su ile aynı anda tartılır. Daha sonra tartılmış agrega bant vasıtasıyla taşınarak mikser kazanına aktarılır. Bu sırada çimento, su ve kullanılacak kimyasal katkı maddeleri kazana aktarılır ve karıştırılır. Yeterince karıştırılmış olan harman transmiksere boşaltılır. Dolum tamamlanıncaya kadar aynı işleme devam edilir. Beton santrali iş akım şeması aşağıdaki şekilde verilmiştir. Çimento Agrega Tartı Bunkeri Su ve Katkı Maddeleri Mikser Betonun Transmikserlerle Proje Ünitelerine Nakli Şekil 3 : Beton Santrali İş Akım Şeması 17
İşletilmesi planlanan Hazır Beton Santrallerinde ; Kullanılacak suyun kalitesini artırmak için kum filtre kullanılacaktır. Böylece su arıtılarak kullanılacaktır. Buhar kazanı kullanılacaktır. Soğuk havalarda beton ısıtma suyunu ve agregayı ısıtma amaçlı kullanılacaktır. Irmaktan suyu almak için 10 ton / h kapasiteli motopomp kullanılacaktır. Çimento sahaya hazır gelecek ve silobaslara basılacaktır. Beton katkı maddeleri sahaya hazır getirilecektir. İşletilmesi planlanan hazır beton santralinde kum kullanılmayacağından sahada Kum Ocağı işletilmeyecektir. İşletilmesi planlanan hazır beton santralinin her birinde ; 1 adet bunker, 2 adet 100 tonluk çimento silosu, 2 adet konveyör bant, 1 adet su deposu, 2 adet katkı maddesi deposu, 1 adet 60 m 3 /h lik beton pompası, 3 adet 10 m 3 lük beton mikseri, 1 adet yükleyici, 1 adet 10 ton / h kapasiteli motopomp kullanılacaktır. Proje sahasında kullanılacak beton mikserlerinin hiçbir şekilde tesis alanı dışında yıkanmayacağını, arta kalan betonların proje sahasında geri kazanılacağını Molu Enerji Üretim A.Ş. taahhüt etmektedir. Hazır beton santrallerinin kurulumu ve işletilmesi aşamasında 6 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Çamlıca II HES inşaat aşamasının 3 yıllık süreçte tamamlanması planlanmaktadır. İnşaat aşaması tamamlandıktan sonra beton santralleri sökülerek sahadan uzaklaştırılacaktır. - Enerji Nakil Hattı : Şalt sahasından alınan enerji 154.00 kv 1 x 477.00 MCM karakteristikli bir hat ile Çamlıca I şalt sahasına bağlanacaktır. Çamlıca II HES de üretilen enerji Çamlıca I şalt sahasında enterkonnekte sisteme bağlanacaktır. Enerji Nakil Hattı Gerilimi : 154 kv dır. 18
Çamlıca II HES bağlanması amacıyla oluşturulmuş bir projedir. projesi kapsamında üretilen enerjinin enterkonnekte sisteme Çamlıca II şalt sahasından alınan enerji 154 kv 1x477.00 MCM karakteristikli bir hat ile Çamlıca I Şalt sahasında enterkonnekte sisteme bağlanacaktır. Faaliyet kapsamında; 154 kv 1x477.00 MCM iletkenli boyu 2.5 km olan hatta 10 adet köşe ve 2 adet nihayet direğinden oluşan 12 direk kullanılacaktır. Projenin ekonomik ömrü 50 yıl olup tamamlanma süresi 8 ay olarak planlanmıştır. Projenin ekonomik ömrü sonrasında, o günün standartlarına göre hat revizyonları yapılarak kullanılmaya devam edilebilir, faaliyetin devam etmemesi durumunda ise direkler sökülecek ve direklerin kapladığı alanlar doğal haline getirilecektir. Enerji üretimi, tüm gelişmiş dünya ülkelerinde olduğu gibi, hızla gelişmekte olan ülkemizde de önemli bir ihtiyaçtır. Ülke enerji kaynaklarının en verimli şekilde kullanılması ve enerji ihtiyacının karşılanması açısından yeni projelerin gerçekleştirilip, hizmete alınması önem kazanmaktadır. Üretilen enerjinin dağıtım sistemlerine kadar iletiminin gerçekleştirilmesini sağlayan tesisler Enerji Nakil Hatlarıdır. Proje konusu enerji nakil hattı Çamlıca II HES de üretimi gerçekleşecek olan elektrik enerjisini Çamlıca I şalt sahasında enterkonnekte sisteme bağlayacaktır. Enerji iletim hattının inşaatı aşamasında ortalama 10 kişi çalışacaktır. HES PROJE ÜNİTELERİ VE KARAKTERİSTİKLERİ : Çamlıca I den türbinlenen su iletim kanalına alınarak iletim tüneline ulaştırılacaktır. Çevre şartları da göz önünde bulundurularak Çamlıca I den Zamantı yatağına bırakılan can suyu aynen muhafaza edilecek ve regülatör yapısı yapılmayarak tünele alınacaktır. - Enerji İletim Tüneli : eğimindedir. Enerji iletim tüneli sol sahildedir. İletim tüneli basınçlı olarak çalışacak olup 0.0011 19
Tipi : Atnalı kesitli, basınçlı Çapı : 4.40 m Kaplama kalınlığı : 0.55 m Eğimi : 0.0011 m Kapasitesi : 50.00 m 3 Tünel uzunluğu : 1500.00 m - Denge Bacası : Enerji iletim tünelinin 1+ 347.50 km sinde 7 m çapında 18 m yüksekliğinde yapılacak denge bacası ile tünelden, cebri boru ve santralde meydana gelecek aşırı basınçlar önlenecektir. Çapı Yükseklik Maksimum su seviyesi Su salınımı : 7.00 m : 18.00 m : 859.79 m : 2.21 m - Cebri Boru : Denge bacasından alınan suları santralde türbinlere götürecek olan cebri boru 271.00 m uzunluğundadır. Çelik kaynaklı olarak tertip edilecek olan cebri boru açıkta inşa edilecektir. Her 5 m de bir mesnet betonu üzerine mesnetlendirilecek ayrıca 25 m de bir ve kırık noktalarda ankraj bloğu ile sabitlenecektir. Cebri boru santrale girişte 3 branşmana ayrılacak ve türbinlere su iletilecektir. Çapı Uzunluğu Et kalınlığı : 3.20 m : 271.00 m : 10-28 mm - Kurulu Güç Optimizasyonu : Yapılan optimizasyon çalışması neticesinde optimum debi 30.00 m 3 /sn ve kurulu güç 15,85 MW olarak 3 üniteli Francis tipi türbin ile donatılmış santral seçilmiştir. 3 ünite durumunda 1500 m lik tünelde biriken 21.000 m 3 su bir üniteyi minimum 45 dakika çalıştırabilmektedir. 20
- Santral Binası ve Kuyruksuyu Kanalı : Cebri boru sonunda çamlıca köyünün kuşuçuşu 1500 m güneydoğusunda 22,00 x 40,00 m ebadında 20,00 m yüksekliğinde santral binası yapılacaktır. Santral binası içerisine 2 adet 6,34 MW, 1 adet 3,17 MW kurulu gücünde 3 adet Francis tipi türbin yerleştirilecektir. Santral Binası Yeri Genişliği Uzunluğu Yüksekliği : Çamlıca köyünün 1,5 km güneydoğusunda : 22.00 m : 40.00 m : 20.00 m Kuyruksuyu kanalı Jeolojik ve topoğrafik yapıya göre tespit edilen santral yerinden sonra topoğrafik ve mülkiyet durumuna göre kuyruksuyu kanalı güzergahı tespit edilmiştir. Kuyruksuyu kanalının başlangıç taban kotu 793.00 m, bitiş taban kotu 792.98 m olmaktadır. Su kotu başlangıçta 795.00 m dir. Kuyruksuyu kanalının uzunluğu 22.50 m dir. Tipi : Toprak Trapez kesitli Başlangıç kotu : 793,00 m Taban genişliği : 22,50 m Uzunluğu : 46,00 m Şevleri : 1,0 / 1,0 Başlangıçta su kotu : 795,00 m Bitişte su kotu : 794,98 m - Türbin Tipi, Ünite Gücü ve Adedi : Türbin Tipi : Francis Kurulu gücü : 15,85 MW Ünite adedi : 3 Brüt düşü : 69.00 m Maksimum net düşü : 66.00 m Minimum net düşü : 66.00 m 21
Debisi : 30.00 m 3 /s Ünite debisi : 2 x 12.00 m 3 /s + 1 x 6.00 m 3 /s Verimi : 0,87 Ünite gücü : 2 x 6.34 + 1 x 3.17 MW Devir sayısı : 2 x 600 750 d/d - Jeneratör Tipi ve Kapasitesi : Jeneratör tipi düşey eksenli, çıkık kutuplu senkron olarak seçilmiştir. Jeneratör 3 üniteli ve 0,90 güç faktörlü iki ünite 600 d/d bir ünite 750 d/d gücündedir. Jeneratörlerin verim 0,97 anma gerilim 6.3 kv dır. - Transformatör Adedi ve Tipi : edilecektir. Transformatör harici tip yağlı, ONAN tipi soğutmalı 3 adet olarak teşkil - İç İhtiyaç Transformatör Adedi ve Tipi : gerilimlidir. İç ihtiyaç transformatörü dahili tip yağlı 1 adet 400 kva gücünde 154 / 0,4 kv anma - Şalt Sahası : Şalt sahası santral binasının sağ yamacında 805.00 m kotunda ve 15.00 x 40.00 m ebadında 600 m2 alanda teşkil edilecektir. Şalt sahası 6.3 kv ile üretilen enerjiyi 154.0 kv gerilime yükselterek Çamlıca I şalt sahasına iletilecektir. - Enerji Nakil Hattı : Şalt sahasından alınan enerji 154.00 kv 1 x 477.00 MCM karakteristikli bir hat ile Çamlıca I şalt sahasına bağlanacaktır. Çamlıca II HES de üretilen enerji Çamlıca I şalt sahasında enterkonnekte sisteme bağlanacaktır. Enerji Nakil Hattı Gerilimi : 154 kv dır. 22
Çamlıca II HES projesi kapsamında üretilen enerjinin enterkonnekte sisteme bağlanması amacıyla oluşturulmuş bir projedir. Çamlıca II şalt sahasından alınan enerji 154 kv 1x477.00 MCM karakteristikli bir hat ile Çamlıca I Şalt sahasında enterkonnekte sisteme bağlanacaktır. Faaliyet kapsamında; 154 kv 1x477.00 MCM iletkenli boyu 2.5 km olan hatta 10 adet köşe ve 2 adet nihayet direğinden oluşan 12 direk kullanılacaktır. Projenin ekonomik ömrü 50 yıl olup tamamlanma süresi 8 ay olarak planlanmıştır. Projenin ekonomik ömrü sonrasında, o günün standartlarına göre hat revizyonları yapılarak kullanılmaya devam edilebilir, faaliyetin devam etmemesi durumunda ise direkler sökülecek ve direklerin kapladığı alanlar doğal haline getirilecektir. Enerji üretimi, tüm gelişmiş dünya ülkelerinde olduğu gibi, hızla gelişmekte olan ülkemizde de önemli bir ihtiyaçtır. Ülke enerji kaynaklarının en verimli şekilde kullanılması ve enerji ihtiyacının karşılanması açısından yeni projelerin gerçekleştirilip, hizmete alınması önem kazanmaktadır. Üretilen enerjinin dağıtım sistemlerine kadar iletiminin gerçekleştirilmesini sağlayan tesisler Enerji Nakil Hatlarıdır. Proje konusu enerji nakil hattı Çamlıca II HES de üretimi gerçekleşecek olan elektrik enerjisini Çamlıca I şalt sahasında enterkonnekte sisteme bağlayacaktır. Tablo 1 : Tünel Giriş Çıkış Koordinatları Koordinat Sırası : Sağa,Yukarı Koordinat Sırası : Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : Coğrafik DOM : 33 DOM : - - ZON : 36 ZON : - - Ölçek Fak. : 6 Derecelik Ölçek Fak. : - - 719250 : 4199815 37.9179036 : 35.4938434 719040 : 4198267 37.9040153 : 35.4909861 Tablo 2 : Santral Sahası Koordinatları Koordinat Sırası : Sağa,Yukarı Koordinat Sırası : Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 23
Türü : UTM Türü : Coğrafik DOM : 33 DOM : - - ZON : 36 ZON : - - Ölçek Fak. : 6 Derecelik Ölçek Fak. : - - 719062 : 4198208 37.9034788 : 35.4912182 719080 : 4198193 37.9033394 : 35.4914182 719056 : 4198158 37.9030300 : 35.4911348 719036 : 4198175 37.9031879 : 35.4909127 Tablo 3 : İletim Tüneli Koordinatları Koordinat Sırası : Sağa,Yukarı Koordinat Sırası : Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : Coğrafik DOM : 33 DOM : - - ZON : 36 ZON : - - Ölçek Fak. : 6 Derecelik Ölçek Fak. : - - 719252 : 4199819 37.9179391 : 35.4938673 719048 : 4198268 37.9040224 : 35.4910773 Tablo 4 : Sifon Su Alma Yapısı Koordinatları Koordinat Sırası : Sağa,Yukarı Koordinat Sırası : Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : Coğrafik DOM : 33 DOM : - - ZON : 36 ZON : - - Ölçek Fak. : 6 Derecelik Ölçek Fak. : - - 719235 : 4200057 37.9200863 : 35.4937465 719242 : 4199969 37.9192922 : 35.4937993 Tablo 5 : İletim Kanalı Koordinatları Koordinat Sırası : Sağa,Yukarı Koordinat Sırası : Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : Coğrafik DOM : 33 DOM : - - 24