HASTANE HEDEFLERİNİN BELİRLENMESİ VE TAKİBİ SELÇUK ARSLANBEY GÖĞÜS HASTALIKLARI HASTANESİ
Sağlıkta Hizmet Kalite Standartları ; sağlık hizmetinin tüm aşamalarında kaliteyi değerlendiren ve bu anlamda kalitenin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi için sağlık çalışanlarına rehberlik görevi yapmayı amaçlayan bir araçtır. Bu tanımdan hareketle Sağlıkta Hizmet Kalite Standartları hizmetin ve bu hizmet sonucunda elde edilen çıktıların kalitesinin geliştirilmesini ve sürekli iyileştirilmesini esas almaktadır.
Sağlıkta Hizmet Kalite Standartlarının; sağlık hizmeti sunumu sırasında oluşabilecek hataların önüne geçerek, hata oluşmasını önleme sistematiğine de sahip olmakla birlikte aynı zamanda; Bilimsel Uygulanabilir Gerçekçi Ölçülebilir Değişen koşullara göre revize edilebilir özelliklere sahip olduğunu da hep birlikte müşahede etmekteyiz.
SHKS üç ana hedefe odaklanmaktadır; Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanması Hasta ve Çalışan Memnuniyetinin Sağlanması Etkinlik ve Etkililiğin Sağlanması
SHKS detaylı olarak incelendiğinde bu hedeflere ulaşmak için iki önemli aracın kullanıldığı görülmektedir: Kalite Yönetim Sisteminin Kurulması Ölçüm Kültürünün Yerleştirilmesi Bu temel amaç ve araçların bir arada bulunması standartlara farklı bir anlam kazandırmaktadır. Tümünün gerçekleşmesi durumunda gerçek başarıdan bahsedilebilmektedir. Bu gerçek başarının ortaya çıkmasında da sağlık yöneticilerinin SKS yi benimsemesi ve hayata geçirmek için en alt kademeden en üst kademeye kadar SKS çerçevesinde iyi bir yapılanmayı inşa etmesi şarttır.
SHKS Kalite Yönetim Sistemi Sağlıkta Hizmet Kalite Standartları yapı, süreç ve çıktı sistematiğini içinde barındıran bir Kalite Yönetim Sisteminin kurulmasına yönelik bir dizayna sahiptir ve bu sistemin kurulmasını hedeflemektedir. Aslında bugün gelinen noktada SHKS, genel kalite kavramı içinde yapı, süreç ve sonuç bazlı değerlendirme ve uygulama yapan bir araçtır ve sağlıkta kalite yönetiminin tüm unsurlarını içinde barındırmaktadır.
SHKS Kalite Yönetim Sisteminde kritik faktörlerden birisi de üst yönetim, komiteler, kalite yönetim direktörü, bölüm kalite sorumlularından oluşan kalite ekibi/gönüllüleridir. Yöneticiler, kurumlarının başarılı olması ve hedeflerine ulaşabilmesi için en nitelikli ve en başarılı buldukları çalışanlarını bu çalışmalara dahil etmelidirler.
İnsan anatomisine göre bir benzetme yapılacak olursa; kurum üst yönetimi beyine, kalite yönetim direktörleri ile bölüm kalite sorumluları omuriliğe, komiteler ise karaciğere benzetilebilir. Bu işin kalbi ise sağlık çalışanlarıdır. Sağlıkta Kalite Standartlarında yer alan 621 standart aslında yapıyla birlikte süreçlerin doğru işlemesini öngörmekte ve sonuçların olumlu çıktılarla ortaya konmasını sağlamaktadır.
Yapı iyi kurulur, süreç de doğru işlerse sonuçlarında olumlu olması kaçınılmazdır. Ayrıca Kalite Yönetim Sistemi oluşturulurken önemli noktalardan biride belirli bir sistematik içinde ve planlı olarak kalite eğitimlerinin sürekli olarak verilmesi suretiyle kalite kültürünün zenginleştirilmesi ve yaygınlaştırılmasıdır. Bu sayede Kalite Yönetim Sisteminin yerleşmesi ve geliştirilmesi söz konusu olacaktır.
Ölçüm Kültürünün Yerleştirilmesi Ölçmeden iyileştiremezsiniz. Kalite iyileştirme faaliyetleri bu temel felsefeden hareket etmektedir. Özellikle uzmanlık gerektiren binlerce işlemin gerçekleştirildiği sağlık hizmetlerinde kalite iyileştirmeden bahsedebilmek için öncelikle mevcut durumumuzun ne olduğunu ortaya koyabiliyor olmamız gerekmektedir. Ancak ele alınan parametrenin ölçülebilmesi ile mevcut durumun ortaya konulabilmesi ve ortaya konulan çabalar sonucunda mevcut durumdaki iyileştirmeler izlenebilir ve iyileştirilebilir bir hal alacaktır.
Ölçüm kültürünün oluşması aynı zamanda çalışan motivasyonunda da önemli bir etkiye sahiptir. Harcanan çabalar sonucunda ne kadar yol alındığını gören çalışanlar, çabaları sonucunda ortaya çıkan ilerlemeyi görecek ve daha çok motive olacaklardır. Bir diğer deyişle boşa çalışmadıklarını göreceklerdir. Yönetim açısından ele alındığında ise, doğru kararların alınıp alınmadığı izlenebilir olacak, kaynak kullanımında etkinlik, etkililik ve verimlilikten bahsedilebilecektir. Yine ölçülebilen faaliyetler sayesinden dönemlik hedefler koyulabilecek başarı düzeyleri izlenebilir olacaktır.
Üst Yönetimin Kalite Sürecine Katılması Sağlıkta Hizmet Kalite standartlarının başarıya ulaşması için üst yönetim desteği ve sahiplenmesi şarttır. Başarılı yöneticiler SHKS yi yönetim sürecinde önemli bir rehber olarak görmekte ve bu alanda kullanarak sistematik bir yönetim sergilemektedirler ve her geçen gün yöneticiler arasında bu sahiplenme ve farkındalık artmaktadır.
Kalite Yönetim Direktörü Kalite Yönetim Direktörü hastanedeki kalite uygulamalarında kilit role sahiptir, kalite yönetim biriminden ve kurumdaki tüm süreçlerden sorumludur. Kalite Yönetim Direktörü; SHKS uygulamalarını yürütmek kurum kalite hedeflerini gerçekleştirebilmek ve gerekli koordinasyon görevini layıkıyla yapabilmek için iletişim tekniklerini ileri düzeyde kullanmak, çalışma alanıyla ilgili konulara hakim olmak, takip etmek ve sonuçlandırmak hususunda yeterli ve hünerli olmalıdır.
Kalite Yönetim Birimi Bölüm kalite sorumlularının çalışmalarının koordinasyonu, anket sonuçlarının değerlendirilmesi, doküman yönetimi, bölüm hedeflerine yönelik analiz sonuçlarının değerlendirilmesi, hizmet sunumuna yönelik istatistiki bilgilerin değerlendirilmesi, öz değerlendirme sürecinin yönetimi ve düzeltici önleyici faaliyet sürecinin yönetimi, kalite yönetim biriminin sorumluluğundadır.
Bölüm Kalite Sorumluları Bölümler; hizmetin verildiği ve Sağlıkta Kalite Standartlarının uygulanacağı uygulama alanlarıdır. Hizmetin verildiği bölümlerde Sağlıkta Hizmet Kalite Standartlarının uygulanmasından sorumlu kişiler de bölüm kalite sorumlularıdır. Görevlerinin önemi gereğince bölüm kalite sorumluları, nitelikli kişiler arasından seçilmeli, mutlaka yardımcıları olmalı ve görevlendirilmeleri başhekim tarafından yapılmalıdır. Bölüm kalite sorumluları; bölümleriyle ilgili SHKS yi uygulamak, eğitim ihtiyaçlarını kalite yönetim birimine bildirmek, bölüm hedeflerinin belirlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak, bölüm hedeflerine ilişkin analizleri kalite yönetim birimine bildirmek gibi önemli görevleri yerine getirirler.
Hedeflerinin Belirlenmesi ve Takibi SHKS Kalite Yönetiminin kurulmasından sonra hedeflerinin belirlenmesi ve takibi bu işin kalbi olan sağlık çalışanlarının da sisteme aktif olarak dahil edilmesini sağlar. Kalite Yönetim Direktörü, yıl sonunda Kalite Bölüm Sorumlularına çağrıda bulunarak, bölüm kalite hedeflerinin belirlenmesi çalışmalarının yapılmasını ister.yılbaşında kalite bölüm sorumlularının da katılımıyla hastane konseyinde geçen yılki hedeflerin analiziyle beraber yeni dönem hedefleri belirlenir.
Hedef değeri belirleyebilmek için, kurumun mevcut durumunun bilinmesi gerekir. Mevcut durum bilinmeden, hedef ortaya konulamaz. Kurumlar hedeflerini belirlerken literatürde yer alan bilgileri ya da belirlenmiş ulusal ya da uluslararası değerleri de inceleyebilirler. Bu bilgiler ve tespit edilen mevcut durum verileri ışığında kuruma özgü bir hedef değer belirlenmesi gerekmektedir. Zaman içinde konu ile ilgili öncelikler veya bilimsel verilerin değişmesi durumunda hedef değerin de revize edilmesi gerekebilir. Ayrıca kurum belirlediği hedef değere ulaşmış ise bir sonraki dönem için daha üst bir hedef değer de belirleyebilir. Bu nedenle ilgili sorumluların hedef değeri revizyonlar açısından bu şekilde gözden geçirmesi ve değerlendirmesi gerekmektedir. Sorumlular; verilerin toplanmasından analizine, düzelticiönleyici faaliyetlerin planlanmasına kadar tüm süreçlerde aktif olarak görev almak durumundadırlar.
Hedeflerin Belirlenmesinde Kritik Hususlar Birincisi veri kalitesidir. Elde edilen veriler doğru değilse, yapılacak olan analiz ve değerlendirmeler hatalı olmakla birlikte yanlış kararların alınmasına yol açabilir. Hastane bilgi yönetim sisteminden azami derecede faydalanılması gerekliliğidir. Sonuçların ilgili sağlık çalışanları ile paylaşılması gerekir. Gerektiğinde sonuçlar onlarla birlikte analiz edilerek çözüm noktaları araştırılmalı ve çalışanların sürece dahil olması sağlanmalıdır. Örneğin; kurumlarımızda çalışan memnuniyet anketleri yapılmaktadır. Bu anketlerin sonuçları arşive kaldırılmamalı, çalışanlarla paylaşılmalı, analiz edildikten sonra iyileştirme faaliyetleri planlanmalıdır.
Ayrıca sonuçlar, kuruma bazı konularda ipucu verir, fikir verir veya kararlarını destekler. Veri kalitesi doğruysa, ortaya çıkan sonuçlar, gerçek anlamda hedefin neresinde olunduğunu gösterir. Veriler sayısallaştırabilmelidir. Hedeflenen değer, kurumun insiyatifinde olmalıdır. Örneğin TBC hastalarının yatış süresinin 7 günün üstüne çıkarılmaması kurumun insiyatifinde değildir. Hedeflerin belirlenmesinde sağlık çalışanlarının sürece dahil edilmesi kalite sisteminin benimsenmesi ve bölümler arası rekabetin artmasına yardımcı olur.
Kurum hedeflerinin belirlenmesi SHSK kavramlarından etkinlik ve etkinlilik kavramına katkı sağlar. Aynı zamanda maliyetlerin gözetilmesi ya da azaltılmasına katkı sağlaması dolayısıyla verimliliğe de etki eden önemli kavramlardır. Bir hastalığın teşhisi, tedavisi ve hastanın sağlıklı bir şekilde taburcu edilmesi için harcanan tüm çabaları en kısa ve en doğru şekilde yapabilecek tedbirlerin alınmadığı, örneğin düşme risklerinin önlenmediği bir hastane ortamı, sağlığına kavuşan yaşlı bir hastanın yatağından düşerek sakatlanması riskini ve dolayısıyla bununla ilgili oluşacak maliyetleri de içinde barındırmaktadır
Eğitim veri kalitesini etkileyen en önemli husustur. Bu nedenle çalışanlara mutlaka eğitimler verilmelidir. Sonuçlarının sadece sorumlularla değil, ilgili departmandaki tüm çalışanlarla paylaşılması ve onların fikirlerinin alınması önemlidir. Bu yaklaşım, çalışanların sürece dâhil edilmesini, konuyu sahiplenmelerini ve çözüm noktalarında yaratıcı fikirler sunmalarını sağlayabilir. Böylelikle bildirim ve kayıt kültürü açısından da önemli bir adım atılması sağlanacak, ardından da ölçüm kültürünün kurumsal anlamda gelişmesi mümkün olacaktır. Ayrıca ölçme, değerlendirme ve izleme pratiği; analitik düşünmenin de gelişmesini sağlayacak ve personelin kişisel gelişimine bu anlamda katkıda bulunacaktır. Sonuçlar ilan edilirken asla herhangi bir personeli ya da bölümü suçlayıcı bir tavır sergilenmemesi gerektiği de unutulmamalıdır.
Kurumsal hedefler, üst yönetim, bölüm yöneticileri ve bölüm kalite sorumlularının katılımı ile dönemsel olarak değerlendirilmelidir. Ülkemizde sağlık hizmeti sunan tüm sağlık çalışanlarının SHKS yi önemsemesi, SHKS çerçevesinde belirlenen hedeflere odaklanarak hizmet sunumunu gerçekleştirmeleri büyük önem taşımaktadır. Kurumlarımızda SHKS temelli kalite sistemini kurmak için sorumluluklarımızı yerine getirmek ve başarıya odaklanmak temel prensimiz olmalıdır.
ÖRNEK HEDEFLER
HASTANE GENEL HEDEFLERİ NO HEDEFİN KONUSU MEVCUT DEĞER HEDEF DEGER VERİ TOPLAMA KAYNAKLARI ANALİZ ARALIĞI 1. DÖNEM ANALİZİ 2. DÖNEM ANALİZİ 1 SKS merkezi değerlendirme standartları puanımızı % 15 oranında arttırmak 78 90 Sağlık Bakanlığı Merkezi Denetimi 6 Aylık 2 Tekrar eden DÖF takibi oranımızı düşürmek %6 %4 DÖF bildirim formu 3 Aylık 3 Kayıt kabul sırası beklediğim yer rahattı sorusunu karşılama durumumuzu % 10 yükseltmek %90 %100 Acil Servis Hasta Memnuniyet Anketi 3 Aylık 4 Acil Servis temizdi sorusunu karşılama durumumuzu % 10 yükseltmek %86 %96 Acil servis Hasta Memnuniyet Anketi 3 Aylık
SAĞLIK BAKIM HİZMETLERİ KALİTE HEDEFLERİ HEDEFİN KONUSU 1. DÖNEM ANALİZ SONUCU II. DÖNEM ANALİZ SONU 1- Yoğun bakımlarda sertifikalı çalışan hemşire sayısını % 35 den,% 45 e yükseltmek 2- Klinik Bakım hizmetlerinde nöbete giren Sağlık personeli sayısını %57 den % 70 e yükseltmek 3- Hemşirelerin bölüm değiştirme oranını % 2 nin altında tutmak 4- Klinik bakım hizmetlerinde çalışan sağlık personelinin, temizlik personeli, veri giriş ve güvenlik personeline kaliteli sağlık hizmeti sunumunu gerçekleştirmek için yılda en az 6 saat iletişim eğitimi verilmesini sağlamak
HİZMET İÇİ EĞİTİM BİRİMİ KALİTE HEDEFLERİ HEDEFİN KONUSU 1.Oryantasyon eğitimlerine katılımı % 98 oranında gerçekleştirmek 1. DÖNEM ANALİZ SONUCU II. DÖNEM ANALİZ SONUCU 2.Planlanan eğitim faaliyetlerini % 98 oranında gerçekleştirmek, 3.Çalışan güvenliğine ilişkin eğitimlerin % 95 oranında alınmasını sağlamak 4.İletişim Eğitimlerinin hastanemizde veri giriş, temizlik, hasta bakıcı, güvenlik, yemekhane hizmetlerinde çalışan tüm personele % 98 oranında verilmesini sağlamak 5.Hasta güvenliğine ilişkin eğitimlerin % 95 oranında alınmasını sağlamak 6.Temel Hemşirelik Uygulamaları 1 ve Temel Hemşirelik Uygulamaları 2 eğitimlerini hemşire-ebe ve sağlık memurlarına % 98 oranında verilmesini sağlamak 7.Enfeksiyon kontrolü ile ilgili eğitim katılım oranını % 95 e çıkarmak, 8.Hastanemiz Acil Klinikte çalışan tüm Hekim dışı sağlık personelinin CPR eğitimini % 98 oranında almasını sağlamak
HASTA HAKLARI BİRİMİ KALİTE HEDEFLERİ HEDEFİN KONUSU 1.DÖNEM ANALİZ SONUCU II. DÖNEM ANALİZ SONUCU 1-2012 Yılında yerinde çözümlenen hasta sayısını % 90,3 den % 95 e yükseltmek 2- Polikliniklerde hasta memnuniyetini arttırmak için 35 olan tekerlekli sandalye sayısını 50 ye yükseltmek 3- Hasta-Çalışan eğitimlerini 2012 de 6 seans olan eğitim sayısını 8' e çıkarmak 4- Polikliniklerde hasta memnuniyet oranını % 93 den % 98 e çıkarmak.
ENFEKSİYON KONTROL BİRİMİ KALİTE HEDEFLERİ HEDEFİN KONUSU 1. DÖNEM ANALİZ SONUCU II. DÖNEM ANALİZ SONUCU 1.Çalışan kan ve vücut sıvılarına maruziyet oranlarını % 1 'in altında tutmak 2.Erişkin yoğun bakım invaziv araç ilişkili enfeksiyon hızını UHESA verilerine göre ortanca persantil değerlerinin altında tutmak 3.Personel aşılamalarını takip etmek ve grip aşısında % 50' nin üzerinde aşılama gerçekleştirmek 4.Bakteriyel direnç oranlarının kontrolünü sağlayarak Acinetobacterde karbapenem direncini % 5 azaltmak
ACİL HEDEFLERİ HEDEFİN KONUSU I.DÖNEM ANALİZ SONUCU II. DÖNEM ANALİZ SONUCU 1-Hasta ve hasta yakını memnuniyetinin % 95 ten % 97 ye yükseltilmesi. 2- Çalışan memnuniyetinin % 69 dan % 70' e yükseltilmesi. 3-Acil müşahede odasında yatan hastaların kalış süresini 182 dakikadan 150 dakikaya düşürmek 4- Acil servise 24 saat içerisinde aynı şikâyetle tekrar başvuran hasta sayısı oranının ve hedef değerinin % 4 ün altına indirilmesinin sağlanması 5- Bir başka sağlık merkezine sevk edilen hasta sayısı, oranı ve teşhis dağılımının izlenebilmesi ve hedef değerin % 5 in altına indirilmesini sağlanması, 6- Acil servise çağrılan konsultan/icapçı hekimin acil servise ulaşma süresinin 20 dakikanın altına indirilmesi