TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU NİSAN 2010/II HAZIRLAYANLAR Mustafa ŞİMŞEK Fulya BAYRAKTAR Faruk SEKMEN EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ Nisan 2010

2010 yılı Nisan ayının ikinci ve üçüncü haftalarında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunların piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler doğrultusunda aşağıda özetlenmiştir. * Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler TCMB Para Politikası Kurulu, 13 Nisan 2010 tarihli toplantısında; Banka bünyesindeki Bankalararası Para Piyasası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Repo-Ters Repo Pazarı nda uygulanmakta olan kısa vadeli faiz oranlarının sabit tutulmasına karar vermiştir. JP Morgan, yayınladığı raporda; büyük oranda yüksek enerji fiyatları ve iç talepteki toparlanmaya bağlı olarak Türkiye'nin cari işlemler açığının Şubat ayında da artmaya devam ettiğini, artışın hızının muhtemelen birkaç ay içinde düşeceğini, %4.3 GSYİH büyüme varsayımına ve varil başına ortalama 82.5 USD petrol fiyatı varsayımına bağlı olarak tüm yıl için cari işlemler açığının 28.8 milyar USD (GSYİH'nın %4.0'ı) olmasını beklediklerini, dış finansman koşullarındaki iyileşme, özel sektörün dış finansman ihtiyaçlarındaki düşüş ve portföy akışlarındaki iyileşmeye bakıldığında açığın oldukça rahat bir şekilde finanse edilebileceğini açıkladı. Bütçe performansını da değerlendiren JP Morgan, vergi toplamadaki döngüsel artış ve harcama disiplini ile mali performanstaki iyileşmenin Mart'ta da sürdüğünü, son aylardaki mali performansın bu yılın mali hedeflerine ulaşılacağını gösterdiğini, bu yıl bütçe açığının GYSİH'nin %3.7'si olmasını beklediklerini açıkladı. TL performansına da değinen JP Morgan raporunda, faiz artışı beklentilerini Nisan'a çektiklerini, faiz oranının sert biçimde yükselebileceğini düşündüklerini, TL nin geçen aylarda düşük performans gösterdiğini, 2010 sonu için USD/TL beklentilerinin 1.45 olduğunu açıkladı. JP Morgan tahminlerinde revizyona giderek, acil bir 100 baz puanlık artırım yerine, TCMB'nin oranları daha kademeli olarak dört seferde (hepsi 50'şer baz puanlık) artırmasını beklediklerini, buna bağlı olarak yıl sonu TÜFE enflasyon öngörüsünü 2010 için %7.6'dan %8.1'e revize ettiklerini, TÜFE'nin 2011 sonunda %6.5'e düşmesini beklediklerini açıkladı. Talepte, beklenenden hızlı iyileşmeyle birlikte, GSYİH büyümesi tahminlerini, 2010 için %4.3'ten %5.1'e yükselttiklerini, 2011 büyüme tahminini ise değiştirmeyip %5.5'te bıraktıklarını açıkladı. Para Politikası Kurulu nun toplantısı sonrasında, uluslararası kuruluşlar, TCMB nin para politikasına ilişkin değerlendirmelerde bulundular: NORDEA: TCMB nin, kriz sırasında uygulanan likidite önlemlerini kademeli olarak kaldıracağını, ilk faiz artırımının 3. çeyrekte geleceğini öngörmeye devam ediyoruz. Ancak, enflasyonun Merkez Bankasının beklediğinden daha fazla artması ya da TL'nin zayıflamaya başlaması durumunda daha erken olabilir. Türkiye'deki toparlanma ve finansal piyasalar için temel risk faktörünün enflasyon ve çıpalanan enflasyon beklentileri olduğunu düşünüyoruz. * Rapor 9 Nisan 22 Nisan 2010 dönemindeki gelişmeleri içermektedir. 1

JP MORGAN: Saldırgan çağrımızın tersine fakat piyasa beklentisine paralel olarak TCMB gecelik ödünç alma oranlarını değiştirmeyerek %6.5'te bıraktı. Parasal politika çağrımızı, çıkış stratejisinin detaylarına göre yeniden belirleyeceğiz. BARCLAYS CAPİTAL: Eylül'den önce gerçekleşmeyecek 50 baz puanlık ilk artırım ve oranların 2010 sonunda %8'e yükseleceği yönündeki görüşümüzü koruyoruz. Oranların 2011'de %10'a yükseleceğine inanıyoruz. MORGAN STANLEY: TCMB'nin faiz artırımına Temmuz'da başlamasını ve yıl sonunda toplam artırımların 150 baz puana ulaşmasını bekliyoruz. Ayrıca TCMB'nin muntazam karşılık oranını %1 artırarak %6'ya çıkarmasını ve repolar yoluyla sağladığı fonlamanın miktarını ve/veya vadesini değiştirmesini bekliyoruz. UNICREDİT: Merkez Bankası oranları değiştirmedi. Fakat hala piyasanın oldukça fazla artırımı oldukça erken fiyatladığını ve en erken artırımın üçüncü çeyrekte gelebileceğini düşünüyoruz. EUR/TL zayıf bir şekilde işlem görüyor fakat bankanın faiz oranlarını bu yıl 125 baz puan artırmasını beklediğimizden para birimini hala cazip buluyoruz. DANSKE BANK: Bu yıl 150 baz puan artırım beklesek de güçlü ekonomik görünüm, iyileşme ve TCMB'nin savunmacı tonu, ilk artırımın en erken ikinci yarıda olacağını gösteriyor. Yine de gelecek aylarda enflasyon yukarı yönlü sürpriz yapabilir ve TCMB daha erken artırıma gidebilir. ING yayınladığı raporda; gelişmekte olan ülkeler arasında döviz rezervleri en zayıf 3. ülke konumunda bulunan Türkiye nin, rezervlerini artırarak TL'nin aşırı değerlenmesini engelleyebileceğini açıkladı. Yabancı sermayenin gelişmekte olan piyasalara akacağı, bunun da para birimlerini daha da güçlendireceği ifade edilen raporda, gelişmekte olan ülkelerin, bu tehdide karşı önlem almaları gerektiği belirtildi. OECD ve ING'nin yaptığı satınalma gücü paritesi hesaplarına göre; TL, en değerli 4. para olarak açıklandı. Nomura yayınladığı raporunda, Türk bankaları için negatif tutumlarını sürdürdüklerini, Türkiye bankaları arasında kısa vade uyuşmazlığına ve güçlü komisyon ücretlerine sahip bankaları tercih etmeyi sürdürdüklerini açıklandı. Danske Bank tarafından yayınlanan raporda; genel olarak TL nin biraz aşırı değerli seviyelerde işlem gördüğüne inanıldığı, fakat Türkiye ekonomisinin güçlü şekilde toparlanması ve faiz oranlarının artacağına yönelik görünümle birlikte TL nin gelecek 1 ile 3 ayda güçlenmeye devam edeceğinin düşünüldüğü, eğer küresel ekonomi iyileşmeye devam ederse, TL nin görece istikrarlı kalacağının tahmin edildiği açıklandı. Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler ABD'de durgunluğun resmi olarak başladığı ve bittiği tarihleri açıklama yetkisine sahip Ulusal Ekonomik Araştırmalar Bürosu'nun (NBER) konu hakkında toplanan komitesi, "Birçok gösterge yukarı yönlü dönmüş olsa da mevcut veriler ışığında durgunluğun bitiş tarihini belirlemek için henüz erken" açıklamasında bulundu. 2

ABD'de, Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC), toplam varlıkları 6 milyar USD yi aşan 8 bankaya daha el koydu. Florida, Kaliforniya, Washington ve Massachusetts eyaletlerinde faaliyet gösteren 8 bankanın daha kamulaştırılması ile birlikte bu yıl FDIC tarafından el konulan banka sayısı 51'e yükseldi. ABD Hazine Bakanı Geithner, Obama yönetiminin Çin'i piyasalarını açması ve adil ticaret kurallarının sürdürülmesi için zorlayacağını söyledi. Geithner, Çin'in esnek bir kur rejimine doğru ilerlemesinin önemli olduğunu, Pekin yönetiminin bunun aynı zamanda kendi çıkarına olduğunu anladığını hissettiğini ifade ederek, "Çin'in ihracata bağımlılığının azalması ve zaman içinde daha esnek bir kur sistemine doğru ilerlemesi çok önemli" diye konuştu. ABD Hazine Bakanlığı, Mart ayında bütçe açığının 65 milyar USD seviyesinde gerçekleştiğini açıkladı. Bakanlık, gelirlerin Mart ayında 153 milyar USD ile geçen yılın Mart ayında kaydedilen rakamın %19 üzerinde gerçekleştiğini bildirdi. Giderler ise 219 milyar USD olarak açıklandı. ABD'de bir yıl önce Mart ayında bütçe açığı 192 milyar USD olmuştu. ABD'de, ÜFE Mart ayında %0.7, yıllık olarak da %6 arttı. Çekirdek ÜFE ise aylık %0.1, yıllık ise %0.9 artış gösterdi. ABD'de Mart ayında ikinci el ev satışları %6.8 yükseldi ve yıllık 5.35 milyon seviyesinde gerçekleşti. Geçen yıla göre satışlar %16.1 artmış oldu. Ortalama ev fiyatı da geçen yıla göre %0.4 yükseldi. ABD'de Şubat'ta ticaret açığı %7.4 artarak 39.7 milyar USD oldu. Beklenti açığın 38.5 milyar USD olmasıydı. Çin ile olan ticaret açığı 14.2 milyar USD den 16.5 milyar USD ye çıktı. İthalat ve ihracat fiyatları ise %0.7 arttı. ABD'de, Mart ayında perakende satışlar %1.6 arttı. Toplam satış miktarı 363.2 milyar USD oldu. Geçen yıla göre perakende satışlar %7.6 artmış oldu. Beklenti perakende satışların %1.3 artmasıydı. ABD'de Mart ayında mevsimsel olarak ayarlanmış tüketici fiyatları %0.1 yükseldi. Çekirdek TÜFE aynı kaldı. Beklenti TÜFE ve çekirdek TÜFE'nin %0.1 artmasıydı. Yiyecek fiyatları %0.2 artarken enerji fiyatlarında değişiklik olmadı. Geçen yıla göre TÜFE %2.3, çekirdek TÜFE %1.1 arttı. ABD'de Mart ayında sanayi üretimi %0.1 arttı. Beklenti üretimin %0.8 artmasıydı. Kapasite kullanımı da %73.0'den %73.2'ye yükseldi. ABD'de Mart ayında konut başlangıçları %1.6 artışla 626 bin seviyesinde gerçekleşti. Beklenti 610 bindi. Şubat ayı rakamı %1.1 artışa, 616 bine revize edildi. Mart ayında inşaat izinleri de %7.5 artışla 685 bin seviyesinde gerçekleşti. ABD'de, Nisan ayında Michigan tüketici güven endeksi 69.5'e geriledi. Mart ayında endeks 73.6 seviyesinde olup beklenti endeksin 75'e yükselmesiydi. ABD'de Mart ayında öncü göstergeler %1.4 yükseldi. Beklenti %1.3 yükselişti. Şubat ayı yükseliş rakamı ise %0.4'e revize edildi. Euro bölgesinde sanayi üretimi Şubat ayında %0.9, geçen yılın aynı ayına kıyasla %4.1 yükseldi. Beklenti aylık bazda %0.2 ve yıllık bazda %2.9 artıştı. Almanya Nisan ayı ZEW beklenti endeksi 53'e yükseldi. Mart ayında 44.5 olarak gerçekleşen endeksin, 46'ya yükselmesi bekleniyordu. 3

İngiltere Ulusal İstatistik Kurumu, ülkedeki işsizlik oranını %8 ve işsiz sayısını da 2.5 milyon kişi olarak açıkladı. Rakamlara göre, Aralık 2009-Şubat 2010 döneminde 16-24 yaş arasındaki işsiz gençlerin sayısı 4 bin kişi artarak, 929 bin kişiye ulaşırken, 50 yaş üzerindeki kişilerin işsizlik durumu ise aynı dönemde 7 bin kişi artarak, 396 bin kişiye yükseldi. İngiltere de enflasyon, Mart ayında %0.6 yükseldi. Yıllık enflasyon da beklentilerin üzerinde %3.4 artmış oldu. Beklenti ise %3.1 artıştı. Dünya Ticaret Örgütü Başkanı Pascal Lamy, küresel ekonomideki iyileşme ile iş gücü piyasasının geliştirilmesi arasındaki düzenlemenin zaman alacağını belirterek, bunun için yaklaşık 18 ay gerektiğini vurguladı. Lamy, Asya ekonomilerindeki düzelmenin ABD ve Avrupa'ya göre daha hızlı ve güçlü olacağının açık olduğunu kaydetti. Dünya Ticaret Örgütü Başkanı Pascal Lamy, geçen yıl üretim hacminin %2.3 düştüğünü, ticarette ise %12'lik büyük bir gerileme görüldüğünü belirterek, 2011'de üretimin %2.9 büyüyeceği konusunda fikir birliği olduğunu, 2010 için küresel ticaret büyümesi konusundaki tahminlerini de yaklaşık %10 olarak ilan ettiklerini açıkladı. Lamy, dünya ekonomisinin son 70 yıl içindeki en kötü darbelerden birini aldığını belirterek, küresel ticaretin yaklaşık iki yıl kadar daha korumacılıkla karşı karşıya bulunmaya devam edeceğini belirtti. Uluslararası Para Fonu (IMF), ekonomik krizler sırasında devreye giren kriz fonunu 10 kat genişleterek 550 milyar USD ye çıkardı ve gelişmekte olan ülkelerin söz hakkını da artırdı. Fon, katkıda bulunan ülke sayısını ise önde gelen gelişmekte olan ekonomileri içerecek ve onlara paranın harcanmasında söz hakkı tanıyacak şekilde genişletti. Uluslararası Para Fonu (IMF), artan devlet borçlarının küresel ekonomi için en büyük tehdit unsuru olduğunu ve mali baskı haline geldiğini söyleyerek ülkeleri uyardı. Küresel Mali İstikrar raporunu açıklayan IMF, bankaların 2007 yılından bu yana menkul kıymet ve kredi değerlerinin 2.28 trilyon USD kadar azaldığını ve bu rakamın üçte ikisinin 2009 yılı sonunda gerçekleştiğini belirtti. Fon, ayrıca dünya genelinde banka zararlarının yaklaşık %39'unun ABD bankalarında, %29'unun euro bölgesi bankalarında ve %20'sinin ise İngiltere bankalarında yer aldığını açıkladı. Raporda ayrıca hükümetlerin bütçe açıklarını azaltmak için ''güvenilir, orta vadeli'' planlar hazırlamaları gerektiği ve bazı ülkelerin kredi akışını canlandırmak ve büyümeyi desteklemek için daha fazlasını yapması gerektiği ifade edildi. IMF'nin Dünya Ekonomik Görünüm raporuna göre, dünya ekonomisi bu yıl %4.2, gelecek yıl ise %4.3 büyüme kaydedecek. Rapora göre, gelişmiş ekonomilerde reel GSİH artışı bu yıl %2.3, gelecek yıl ise %2.4 olacak. ABD'de büyüme bu yıl %3.1 düzeyinde gerçekleşecek. Euro bölgesi %1, Japonya ise %1.9 büyüyecek. Gelişmiş ülkelerde bu yıl işsizliğin %8.4 olması, gelecek yıl ise %8'e düşmesi bekleniyor. Çin in ise bu yıl %10, gelecek yıl ise %9.9 büyüyeceği tahmin edildi. IMF Başkan yardımcısı John Lipsky, bütçe açığını gerektiği gibi azaltamaması halinde Yunanistan'ın euro bölgesinden ayrılması gibi bir seçeneğin mümkün olmadığını belirtti. Avrupa parasal birliğinin 1992 yılında imzaladığı anlaşmaya atıfta bulunan Lipsky, ''Böylesi bir durum ile ilgili Maastricht Anlaşması içerisinde hiç bir hüküm yer almıyor'' diye konuştu. Almanya milletvekili Frank Schaeffler, 4

bütçe açığını kısacak yeterli tasarruf tedbirleri alamaması halinde Yunanistan'ın euro bölgesinden çıkması gerektiğini belirtmişti. Çin ekonomisi 2010 yılının ilk çeyreğinde, beklentilerin üzerinde, %11.9 büyüdü. Büyümenin hızının, Çin üzerinde, Yen in değer kazanması ve faiz artırımı dahil olmak üzere sıkılaştırma önlemlerini düşünme baskısı yaratacağı tahmin ediliyor. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, Yunanistan'ın ülke tahvili notunu A2'den A3'e indirdi. Kuruluş, ayrıca ülkenin notlarını olası yeni indirim için negatif izlemeye aldı. Moody's, not gözden geçirmesinin ülke notlarının A alanında kalıp kalmayacağını belirleyeceğinin altını çizerken, kararın uzun vadeli politik düzenlemeler ile makroekonomik tahminler kapsamında alınacağını vurguladı. Son Açıklanan Veriler T.C. Merkez Bankası tarafından, Ödemeler Dengesine ilişkin yayınlanan son verilere göre; 2009 yılı Şubat ayında 308 milyon USD açık veren cari işlemler hesabı, bu yılın Şubat ayında 2,602 milyon USD açık vermiştir. Cari işlemler açığının artmasında, bir önceki yılın Şubat ayında 344 milyon USD fazla veren dış ticaret dengesinin, bu yılın Şubat ayında 2,207 milyon USD açık vermesi en büyük etken olmuştur. 2009 yılının ilk iki aylık döneminde 36 milyon USD açık veren dış ticaret dengesi, bu yılın aynı döneminde 4,866 milyon USD tutarında açık vermiştir. Bu sonuçta, bir önceki yıla oranla ihracat gelirlerinin %0.8 oranında azalması ve ithalat harcamalarının %26.2 oranında artması etkili olmuştur. 2009 yılının ilk iki ayında toplam 447 milyon USD fazla veren hizmetler dengesi kalemi, 2010 yılının ilk iki ayında %33.1 oranında azalışla 299 milyon USD fazla vermiştir. Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kalemi, bir önceki yılın ilk iki ayına göre %22.3 azalışla 1,197 milyon USD net çıkış kaydetmiştir. Cari transferler kalemi ise, 2010 yılının ilk iki ayında bir önceki yılın aynı ayına oranla %41.6 oranında azalarak 192 milyon USD giriş kaydetmiştir. Finans hesaplarında bir önceki yılın Ocak-Şubat döneminde 2,569 milyon USD net sermaye çıkışı gerçekleşmişken, bu yılın aynı döneminde 3,177 milyon USD tutarında net sermaye girişi olmuştur. Bu dönemde gözlemlenen diğer gelişmeler aşağıdaki şekilde özetlenebilir: Doğrudan yatırımlar kaleminde, bu yılın ilk iki ayında gerçekleşen net sermaye girişi, bir önceki yılın aynı dönemine göre %55.8 oranında azalarak 652 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın Ocak-Şubat döneminde 2,740 milyon USD net sermaye çıkışı olan portföy yatırımlarında, 2010 yılının ilk iki aylık döneminde 214 milyon USD net çıkış gerçekleşmiştir. Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde ise bir önceki yılın Ocak-Şubat döneminde 1,123 milyon USD net çıkış gerçekleşmişken, 2010 yılının aynı döneminde 1,766 milyon USD net giriş olmuştur. Bu gelişmeler sonucu resmi rezervler, 2009 yılının Ocak-Şubat döneminde 180 milyon USD artmışken, 2010 yılının aynı döneminde 973 milyon USD azalmıştır. 5

TÜİK tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü Araştırması 2010 Ocak Dönemi (Aralık 2009, Ocak, Şubat 2010) Sonuçları na göre; 2010 yılı Ocak döneminde, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 827 bin kişi artarak 52 milyon 150 bin kişiye ulaşmıştır. İstihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 289 bin kişi artarak 21 milyon 162 bin kişiye yükselirken, işgücüne katılma oranı geçen yılın aynı dönemine göre 1.7 puanlık artışla %47.5 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye genelinde işsiz sayısı, Aylık İşsizlik Oranı (%) % geçen yılın aynı dönemine 17.0 göre 59 bin kişi azalarak 3 16.0 15.0 milyon 591 bin kişiye 14.0 düşerken, işsizlik oranı 1 13.0 12.0 puanlık azalış ile %14.5 11.0 seviyesinde, tarım dışı işsizlik 10.0 9.0 oranı da %17.6 seviyesinde 8.0 gerçekleşmiştir. Bu dönemde, 7.0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 istihdam edilenlerin %23.8 i 2007 11.3 11.7 10.7 10.1 9.2 9.2 9.3 9.7 9.9 10.2 10.5 10.9 tarım, %20.2 si sanayi, %5.5'i 2008 11.6 11.9 11.0 9.9 9.2 9.4 9.9 10.2 10.7 11.2 12.6 14.0 2009 15.5 16.1 15.8 14.9 13.6 13.0 12.8 13.4 13.4 13.0 13.1 13.5 inşaat, %50.5 i de hizmetler 2010 14.5 sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 2 puan, inşaat sektörünün payının 0.3 puan arttığı, buna karşılık sanayi sektörünün payının 0.3 puan, hizmetler sektörünün payının ise 2 puan azaldığı görülmektedir. Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamaya göre; 2010 yılı Mart ayı sonu itibarıyla, Merkezi Yönetim Brüt Toplam Borç Stoku, 453.8 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Borç stokunun 326.6 milyar TL tutarındaki kısmı (%72) Türk Lirası cinsinden, 127.2 milyar TL tutarındaki kısmı (%28) döviz cinsi borçlardan oluşmaktadır. 2010 yılı Mart sonu itibariyle merkezi yönetim brüt borç stokunun %61.3 ü iç piyasaya, %13.7 si ise kamu kesimine olan iç borçlardan oluşurken, dış borçların ağırlığı yaklaşık %25 olarak gerçekleşmiştir. İç borç stokunun alacaklılara göre dağılımına baktığımızda; 2008 yılında iç borç stokunun %76.1 olan piyasa payının, 2009 yılı boyunca sürekli yükselerek Aralık ayında %81.5 olarak gerçekleştiği görülmüştür. 2010 yılının Ocak ayında %81.7 olan bu pay, Şubat ayında %81.8 ve Mart ayında tekrar %81.7 olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılı genelinde 23.9 ay olarak gerçekleşen iç borç stokunun ortalama vadeye kalan gün sayısı ise, 2009 yılının ilk yarısı boyunca 2008 seviyesinin altında kalmış, ancak 2009 yılı Aralık ayında 24.4 ay olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılının Ocak ayında 25.4 ay olarak gerçekleşen iç borç stokunun ortalama vadeye kalan gün sayısı, Şubat ve Mart aylarında 26.4 ay olarak gerçekleşmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu ve T.C. Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık Tüketici Eğilim Anketi ne göre, 2010 yılının Şubat ayında 81.85 olan Tüketici Güven Endeksi, 2010 yılının Mart ayında bir önceki aya göre %3.53 oranında artarak 84.74 değerine yükselmiştir. Ankete göre, güven endeksindeki artış, tüketicilerin mevcut ve gelecek dönem satın alma gücü, gelecek dönem genel ekonomik durum, gelecek dönem iş bulma olanakları ve mevcut dönemin 6

dayanaklı tüketim malı satın almak için uygunluğuna dair değerlendirmelerinin iyileşmesinden kaynaklanmaktadır. Maliye Bakanlığı ndan yapılan açıklamaya göre; Merkezi Yönetim Bütçesi, 2009 yılının Mart ayında yaklaşık 8.8 milyar TL açık vermişken, 2010 yılının Mart ayında %32.2 oranında azalışla 5.9 milyar TL açık vermiştir. 2010 yılı Mart ayında faiz dışı açık 1.6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bütçe harcamalarının 23.4 milyar TL, bütçe gelirlerinin 17.5 milyar TL, faiz harcamalarının 4.3 milyar TL olduğu 2010 yılı Mart ayında, vergi gelirleri 14.5 milyar TL ile merkezi yönetim bütçe gelirlerinin yaklaşık %82.7 sini oluşturmuştur. 2010 Yılı Ocak-Mart döneminde ise, bütçe açığı geçen yılın aynı dönemine göre %40.7 oranında azalışla 11.3 milyar TL olurken, faiz dışı fazla ise 3.7 milyar TL düzeyinde gerçekleşmiştir. 2010 yılı Ocak-Mart döneminde, bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre %20.6 oranında artarak 57 milyar TL olurken, bütçe giderleri %2.9 oranında artarak yaklaşık 68.4 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılı Ocak-Mart döneminde, vergi gelirleri ise geçen yılın aynı dönemine göre %25.6 oranında artarak 47.9 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. T.C. Merkez Bankası nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği 2010 Yılı Nisan Ayı II. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye ekonomisinin 2010 yılında %4.4 oranında büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %8.15 oranında artacağı, cari işlemler açığının 25,790 milyon USD ve dolar kurunun 1.5466 TL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %7.22 ve %6.93 düzeyindedir. 12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %9.32, 5 yıl vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %11.59 olarak beklenmektedir. 2010 yılı Nisan II. Dönem Beklenti Anketi kapsamında, bir önceki dönem anket sonuçlarına göre; yılsonu büyüme, yılsonu cari açık ve 24 ay sonraki tüfe beklenti değerleri yükselmiş, diğer bütün ekonomik göstergelerin beklenti değerleri düşmüştür. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler 2 Nisan 16 Nisan 2010 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü %1 oranında bir artış kaydederek 111,766 milyon TL den 112,889 milyon TL seviyesine çıkmıştır. Aktif büyüklük yılsonuna göre karşılaştırıldığında ise %3 artmıştır. Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %0.5 oranında azalarak 112,967 milyon TL seviyesine gelirken, İç Varlıklar kalemi ise %95 artış kaydederek -1,876 milyon TL den -78 milyon TL seviyesine yükselmiştir. Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin, bir önceki dönemde kaydettiği %2.6 oranındaki azalıştan sonra bu dönem de %11 azalarak 60,463 milyon TL den 53,629 milyon TL düzeyine gerilediği görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında, Dış Yükümlülükler kaleminin %3.6 azalarak 21,035 milyon TL ye; İç Yükümlülükler kaleminin ise %15 oranında azalarak 38,642 milyon TL den 32,595 milyon TL düzeyine gerilediği göze çarpmaktadır. Bu dönem itibariyle Emisyon Hacmi %2.5 artarak 40,887 milyon TL ye çıkarken; Bankalar Mevduatı kalemi ise %16 oranında artış kaydederek 24,432 milyon TL düzeyine çıkmıştır. Dolayısıyla Rezerv Para da %7.3 artmış ve 60,965 milyon TL den 65,432 milyon TL seviyesine yükselmiştir. 7

Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon TL.) 17.04.09 02.04.10 16.04.10 Değişim Son Yıl Dönem AKTİFLER 109,502 111,766 112,889 3,387 1,123 1.DIŞ VARLIKLAR 110,082 113,642 112,967 2,885-675 2.İÇ VARLIKLAR -580-1,876-78 502 1,798 PASİFLER 109,502 111,766 112,889 3,387 1,123 1.TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ 50,693 60,463 53,629 2,936-6,834 1.1. DIŞ YÜKÜMLÜKLER 21,076 21,821 21,035-41 -786 1.2. İÇ YÜKÜMLÜKLER 29,617 38,642 32,595 2,978-6,047 1.2.1. Döv. Ol. Takip Ol. Mevduat 8,890 19,045 13,287 4,397-5,758 1.2.2. Bankaların Döviz Mevduatı 20,727 19,597 19,307-1,420-289 2.MERKEZ BANKASI PARASI 58,810 51,303 59,260 450 7,957 2.1. REZERV PARA 57,984 60,965 65,432 7,448 4,467 2.1.1. Dolaşıma Çıkan Banknot 35,071 39,877 40,887 5,816 1,010 2.1.2. Bankalar Mevduatı 22,804 21,016 24,432 1,628 3,416 2.1.3. Diğer Kalemler 109 72 112 3 40 2.2. DİĞER MB PARASI 826-9,662-6,172-6,998 3,490 2.2.1. APİ den Doğan Borçlar -8,615-11,530-7,880 735 3,649 2.2.2. Kamu Mevduatı 9,441 1,867 1,708-7,733-159 TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 63,743 69,268 70,834 7,091 1,566 Kaynak: TCMB Öte yandan Merkez Bankası nın temel politika araçlarından biri olan Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kalemi son dönemlerdeki artış eğilimini sürdürmüş ve bu dönem de %31 artarak -11,530 milyon TL den -7,880 milyon TL düzeyine yükselmiştir. Diğer bir ifade ile 2 Nisan itibariyle Merkez Bankası, Açık Piyasa İşlemleri yoluyla piyasadan yaklaşık 11.5 milyar TL alacaklı iken, bu dönem bu tutar yaklaşık 7.9 milyar TL düzeyine gerilemiştir. Diğer yandan Merkez Bankası nın bir diğer politika aracı olan Kamu Mevduatı kalemi bu dönem %9 azalarak 1,708 milyon TL ye gerilemiştir. TC Merkez Bankası brüt döviz rezervleri ise son üç dönemdir izlediği artış eğilimini bu dönem de devam ettirmiş %2.3 artarak 69,268 milyon USD seviyesinden 70,834 milyon USD seviyesine yükselmiştir. Tahvil-Bono Piyasası Nisan ayının ilk haftasında dalgalı bir seyir izledikten sonra düşüş kaydederek 9 Nisan da haftayı %8.87 seviyesinden kapatan piyasanın gösterge kâğıdı niteliğindeki 16.11.2011 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi hafta ortasına kadar yabancı yatırımcıların ilgisiyle %9.01 düzeyine kadar çıktı. 14 Nisan tarihinden itibaren Hazine Müsteşarlığının ihraç ettiği 25 Ocak 2012 tarihli yeni tahvil piyasanın yeni gösterge kağıdı olmuştur. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu Getiri oranı (%) 9.20 9.10 9.00 8.90 8.80 8.70 09.04 12.04 Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi 16.11.2011 itfa tarihli tahvil 25.01.2012 itfa tarihli tahvil toplantısından faizlerin düşük kalacağı mesajı çıkmasının ardından düşme eğilimine girmesine rağmen; 25.01.2012 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi haftayı %8.95 seviyesinden kapattı. 13.04 14.04 15.04 Tarih 16.04 19.04 20.04 21.04 22.04 8

Gösterge kâğıdı bileşik faizi 19 22 Nisan haftasına ise Goldman Sachs a yöneltilen yolsuzluk suçlaması ile %9.07 gibi yüksek bir seviyeden başlamıştır. Hafta ortasına doğru küresel risk iştahının artmasıyla %8.93 düzeyine kadar geriledikten sonra Merkez Bankası nın açık piyasa işlemleri yolu ile mali sisteme verdiği likiditeyi azaltması nedeniyle tekrar yükselmiştir. Bileşik faiz haftayı bir önceki hafta kapanışına göre %20 artışla %9.13 seviyesinden kapatmıştır. Döviz Piyasası 9 Nisan itibariyle son ayların en düşük seviyelerinde bulunan EUR/USD paritesi IMF ile AB ülkelerinin Yunanistan için yaklaşık 40 Milyar EUR luk yardım paketinde anlaşmalarının TL ABD Dolar Denge Kuru etkisiyle 1.33 seviyesinden 1,50 1.36 seviyesine çıkı. Yunanistan ile ilgili olumlu 1,49 beklentilerle yükselen parite, hafta sonuna doğru 1,48 Yunanistan ın borçlarını 1,47 ödeyememesi endişelerinin de etkisiyle 1.35 seviyesine 1,46 geriledi. Bir önceki haftayı 1.49 TL seviyesinden kapatan USD, Tarih hafta boyunca EUR/USD paritesi ile paralel bir seyir izledi. EUR karşısında değer kaybeden USD, TL karşısında da değer kaybederek haftayı 1.4756 TL den kapatmıştır. 09.04 19 Nisan ile başlayan hafta başında ABD li büyük bankacılık şirketi Goldman Sachs a yöneltilen yolsuzluk suçlaması, volkanik patlama nedeniyle Avrupa hava trafiğinin durma noktasına gelmesi ve Yunanistan ın borç yükünün finansmanı konusundaki endişelerin devam etmesinin etkisiyle EUR/USD paritesi 1.33 seviyelerine geri döndü. USD; EUR karşısında değer kazanmasının ardından TL ve diğer para birimleri karşısında da değer kazançları elde etti. İkinci haftanın ilk gününde 1.4949 TL seviyesini gören USD, piyasaların durulmasıyla haftayı 1.4821 TL den kapattı. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) 9 Nisan haftasını şimdiye kadarki en yüksek kapanışla 59,185 puandan kapatan İMKB Bileşik Endeksi; yeni haftada Merkez Bankası Para Politikası Kurulunun faizlerin düşük kalacağına dair İMKB Bileşik Endeksi açıklaması ve IMF ile AB 60000 ülkelerinin Yunanistan için yaklaşık 40 Milyar EUR yardım 59000 paketinde anlaşmalarının etkisiyle 59,330 puan seviyesine kadar çıktı. Ancak 58000 bu seviyeden sonra kâr satışlarının gelmesiyle Endeks 57000 haftanın son 2 gününde düşüş kaydetti ve haftayı 58,224 Tarih puandan kapattı. E ndeks 09.04 İMKB Bileşik Endeksi 19-22 Nisan haftasında küresel piyasalardaki olumlu havanın ve GOLDMAN, DAİMLER ve APPLE gibi büyük şirketlerin açıklanan 12.04 12.04 13.04 13.04 14.04 14.04 15.04 15.04 16.04 16.04 19.04 19.04 20.04 20.04 21.04 21.04 22.04 22.04 9

kârlarının beklenenden yüksek gelmesinin etkisiyle artış kaydetti. Haftanın son iki gününde satıcılı bir seyir izleyen Endeks Cuma gününün 23 Nisan tatili olmasıyla kısa olan haftayı 58,338 puandan kapatmıştır. Yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı ise %66.96 seviyesinden %66.35 düzeyine gerilemiştir. Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri 5 Nisan 15 Nisan 2010 döneminde bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi bir önceki döneme göre %1.06, yılsonuna göre ise %3.77 artış kaydederek 551,535 milyon TL seviyesine çıkmıştır. Bankacılık sektörü toplam mevduat hacminin alt ayrımına bakıldığında ise vadeli mevduatlarda gerçekleşen %0.36 oranındaki azalışa karşılık, vadesiz mevduatların %10 düzeyinde arttığı görülmektedir. Dönem sonu tarihinin, kamu maaş ödemelerine rastlamasına bağlı olarak, vadesiz mevduatların artış kaydetmesi ay içerisindeki dönemsel hareketler olarak değerlendirilmektedir Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon TL.) Değişim (%) 31.12.09 05.04.10 15.04.10 Yıl Sonuna Göre Dönem MEVDUAT VE FONLAR TOPLAM MEVDUAT VE FONLAR 531,491 545,726 551,535 3.77 1.06 Vadeli 448,251 469,315 467,633 4.32-0.36 Vadesiz 83,241 76,411 83,903 0.80 9.80 KREDİLER TOPLAM KREDİLER 396,806 418,685 419,977 5.84 0.31 TL 289,831 304,603 307,748 6.18 1.03 YP 106,976 114,082 112,299 4.98-1.56 YP Krediler/Toplam Krediler (%) 26.96 27.25 26.74 Krediler /Mevduat (%) 74.66 76.72 76.15 Takipteki Alacaklar (Brüt) 21,521 21,509 21,337-0.85-0.80 Takipteki Alacaklar / Krediler (%) 5.42 5.14 5.08 Menkul Değerler Portföyü 266,024 274,368 273,589 2.84-0.28 MDP/ Mevduat (%) 50.05 50.28 49.61 Kaynak: BDDK Bankacılık sektörü toplam kredi hacmi, yılsonuna göre %5.9, önceki döneme göre ise %0.3 oranında artarak 420 milyar TL düzeyine ulaşmıştır. Toplam kredilerin alt ayrımına bakıldığında ise TL krediler önceki döneme göre %1 artarken yabancı para cinsinden krediler ise %1.6 lık düşüş kaydettiği görülmektedir. Bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacmi, önceki döneme göre önemli bir değişiklik göstermeyerek 21,337 milyon TL seviyesinde bulunmaktadır. Bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacminin aynı kalmasına rağmen toplam kredilerdeki %1 lik artışın etkisiyle takipteki alacakların kredilere oranı %5.14 düzeyinden %5.08 seviyesine inmiştir. 5 Nisan 15 Nisan 2010 döneminde bankacılık sektörü menkul değerler portföyü hacmi, %0.3 oranında azalış kaydederek 274.4 milyar TL den 273.6 milyar TL düzeyine gerilemiştir. İletişim Bilgileri Oktay Küçükkiremitçi Müdür 0312 4179200/2340 oktay.kucukkiremitci@kalkinma.com.tr Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı 0312 4179200/2340 mustafa.simsek@kalkinma.com.tr Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman 0312 4179200/2356 fulya.bayraktar@kalkinma.com.tr Faruk SEKMEN Uzman Yardımcısı 0312 4179200/2343 faruk.sekmen@kalkinma.com.tr 10

2007 2008 2009 MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER 2009 2010 Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub Mar GSYİH (Milyon $) 656,670 742,094 617,611 - - 146,207 * - - 174,636 * - - 169,736 * - - - Büyüme Oranı (1998 fiyatlarıyla) 4.7 0.9-4.7 - - -7.7 * - - -2.9 * - - 6.0 * - - - İmalat Sanayi KKO (%) 78.3 75.2 65.0 60.3 64.2 66.8 67.4 68.2 67.5 68.0 69.2 67.6 67.8 67.8 67.9 İşsizlik Oranı (%) 10.3 11.0 14.0 14.9 13.6 13.0 12.8 13.4 13.4 13.0 13.1 13.5 14.5 - - Enflasyon (ÜFE) (%) (yıllık) 5.94 8.11 5.93-0.35-2.46-1.86-3.75-1.04 0.47 0.19 1.51 5.93 6.30 6.82 8.58 Enflasyon (TÜFE) (%) (yıllık) 8.39 10.06 6.53 6.13 5.24 5.73 5.39 5.33 5.27 5.08 5.53 6.53 8.19 10.13 9.56 TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi 190.3 168.8 170.2 166.8 168.4 165.3 168.2 169.2 166.8 170.9 169.8 170.2 180.2 182.9 182.2 Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) -38,311-41,946-14,042-1,576-1,735-2,089-461 -591-979 310-1,769-3,171-2,970-2,602 - Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) -62,791-69,936-38,797-2,559-3,520-4,166-3,787-4,991-4,004-2,694-3,714-4,958-3,657-3,317 - - İhracat-FOB (Milyon $) 107,272 132,028 102,130 7,562 7,348 8,335 9,057 7,823 8,481 10,090 8,903 10,053 7,867 8,323 - - İthalat-CIF (Milyon $) 170,063 201,964 140,927 10,121 10,868 12,501 12,844 12,814 12,485 12,784 12,617 15,011 11,524 11,640 - Karşılama Oranı (%) X/M 63.1 65.4 72.5 74.7 67.6 66.7 70.5 61.0 67.9 78.9 70.6 67.0 68.3 71.5 - Bütçe Gelirleri (Milyon TL) 189,617 208,898 215,060 20,063 18,854 15,411 16,785 21,994 15,953 19,010 17,818 21,875 19,525 20,019 17,488 - Vergi Gelirleri (Milyon TL) 152,832 168,087 172,417 12,814 15,275 12,850 14,435 19,296 12,517 13,831 15,084 18,169 17,304 16,136 14,461 - Diğer Gelirler (Milyon TL) 36,786 40,811 42,644 7,250 3,579 2,561 2,350 2,697 3,436 5,178 2,734 3,705 2,221 3,883 3,027 Bütçe Harcamaları (Milyon TL) 203,501 225,967 267,275 21,010 19,464 17,932 23,392 23,518 25,428 21,431 20,942 27,733 22,646 22,290 23,436 - Faiz Harcamaları (Milyon TL) 48,732 50,661 53,201 3,038 4,991 1,123 5,226 8,058 4,987 4,731 1,915 1,042 6,090 4,577 4,333 - Faiz Hariç Harcamalar (Milyon TL) 154,769 175,306 214,074 17,972 14,473 16,809 18,166 15,461 20,441 16,699 19,027 26,692 16,557 17,713 19,103 Bütçe Dengesi (Milyon TL) -13,883-17,069-52,215-947 -610-2,521-6,607-1,525-9,475-2,421-3,124-5,859-3,121-2,271-5,948 - Faiz Dışı Denge (Milyon TL) 34,848 33,592 986 2,091 4,381-1,398-1,381 6,533-4,488 2,310-1,209-4,817 2,968 2,306-1,616 Merkezi Yönetim Toplam 219,207 181,728 219,170 186,478 196,723 197,161 208,339 211,696 216,349 220,686 222,051 219,170 226,458 220,972 223,910 İç Borç Stoku (Milyon $) Merkezi Yönetim Toplam 67,117 69,754 74,054 69,950 71,334 70,161 72,398 73,403 74,652 74,864 75,288 74,054 75,734 73,733 74,371 Dış Borç Stoku (Milyon $) *: Çeyrek dönemler itibariyledir. Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı 11