2012/3.DÖNEM SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK SINAVLARI FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ 2 Aralık 2012-Pazar 13:30-15:00 SORULAR SORU 1: ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin 2007-2008-2009-2010 ve 2011 hesap dönemlerine ilişkin Bilanço ve Gelir Tablolarına ait veriler aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir: ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin 31.12.2007-2008-2009-2010-2011 Tarihleri İtibariyle Bilançoları: Aktif Hazır Değerler 900 800 1.150 1.950 3.400 Menkul Kıymetler (Repo) 600 1.350 2.000 4.000 7.500 Ticari Alacaklar 1.000 1.500 4.000 6.500 12.000 Stoklar 1.300 1.350 3.000 3.300 6.900 Dönen Varlıklar Toplamı 3.800 5.000 10.150 15.750 29.800 Maddi Duran Varlıklar 2.400 2.500 2.800 3.500 9.400 Aktif Toplamı 6.200 7.500 12.950 19.250 39.200 Pasif Kısa Vadeli. Yabancı Kaynaklar 4.500 5.300 9.300 13.000 26.650 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 850 840 740 430 50 Yabancı Kaynaklar Toplamı 5.350 6.140 10.040 13.430 26.700 Sermaye 100 360 990 1.020 7.500 Dönem Net Karı 750 1.000 1.920 4.800 5.000 Özkaynaklar Toplamı 850 1.360 2.910 5.820 12.500 Pasif Toplamı 6.200 7.500 12.950 19.250 39.200 ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin 01.01-31.12.2007 2008 2009 2010-2011 Tarihleri İtibariyle Gelir Tabloları: Kalemler 2007 2008 2009 2010 2011 Net Satışlar 6.400 12.600 19.300 33.000 47.000 Satışların Maliyeti 4.400 9.600 14.300 26.000 35.000 Brüt Satış Karı 2.000 3.000 5.000 7.000 12.000 Faaliyet Gideri 100 200 500 1.500 1.000 Faaliyet Karı 1.900 2.800 4.500 5.500 11.000 Diğ. Faal. Olağ. Gel. ve Karlar 100 100 200 300 400 Dön. Karı Vergi ve Diğ. Yasal Yük. Karşılıkları 1.250 1.900 2.780 1.000 6.400 Dönem Net Karı 750 1.000 1.920 4.800 5.000
İSTENİLENLER: a. ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin, Bilanço ve Gelir Tablolarında belirtilen ham (düzeltilmemiş) veriler üzerinden ve 2007 yılı baz alınmak suretiyle, Eğilim Yüzdeleri (Trend) Analiz Yöntemini kullanılarak, eğilim yüzdelerini hesaplayınız, tablolar üzerinde gösteriniz. b. (a) şıkkında hesapladığınız ve Bilanço ile Gelir Tablolarında gösterdiğiniz eğilim yüzdelerini kullanarak; 1. Stoklar-Net Satışlar ilişkisini, 2. Ticari Alacaklar-Net Satışlar ilişkisini, 3. Maddi Duran Varlıklar-Özkaynaklar ilişkisini, 4. Yabancı Kaynaklar-Özkaynaklar ilişkisini, 5. Brüt Satış Karı-Faaliyet Giderleri ilişkisini, yorumlayınız. SORU 2: Soru 1'de verilen ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin 2011 yılı Bilanço ve Gelir Tablosu verilerinden hareketle, 2011 yılı için aşağıdaki oranları hesaplayınız ve yorumlayınız. (Hesaplamanızda Dönem Başı Ticari Alacakları 10.000 olarak dikkate alınız. Sektörde ticari alacakların ortalama tahsilat süresi 25 gündür.) 1. Nakit (Disponibilite) Oranı 2011, 2. Faaliyet Karı Oranı 2011, 3. Aktif Devir Hızı Oranı 2011, 4. Alacak Devir Hızı Oranı 2011. SORU 3: Tek Düzen Muhasebe Sisteminin (Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinin) öngördüğü, "Kar Dağıtım Tablosunun" tanımını, düzenlenme amacını ve düzenlenme kurallarını açıklayınız. SORU 4: Yapılma amacına göre finansal tablolar analiz çeşitlerini kısaca açıklayınız.
CEVAPLAR CEVAP 1: a. ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin, Bilanço ve Gelir Tablolarında belirtilen ham (düzeltilmemiş) veriler üzerinden ve 2007 yılı baz alınmak suretiyle, Eğilim Yüzdeleri (Trend) Analiz Yöntemini kullanılarak hesaplanan eğilim yüzdeleri aşağıdaki tablolarda gösterildiği gibidir. ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin 31.12.2007-2008-2009-2010-2011 Tarihleri İtibariyle Bilançoları: Aktif Hazır Değerler 100 89 128 217 378 Menkul Kıymetler(Repo) 100 225 333 667 1250 Ticari Alacaklar 100 150 400 650 1200 Stoklar 100 104 231 254 531 Dönen Varlıklar Toplamı 100 132 267 414 784 Maddi Duran Varlıklar 100 104 117 146 392 Aktif Toplamı 100 121 209 310 632 Pasif Kısa Vadeli. Yabancı Kaynaklar 100 118 207 289 592 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar. 100 99 87 51 6 Yabancı Kaynaklar Toplamı 100 115 188 251 499 Sermaye 100 360 990 1020 7500 Dönem Net Karı 100 133 256 640 667 Özkaynaklar Toplamı 100 160 342 685 1470 Pasif Toplamı 100 121 209 310 632 ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin 01.01-31.12.2007-2008-2009-2010-2011 Tarihleri İtibariyle Gelir Tabloları: Kalemler 2007 2008 2009 2010 2011 Net Satışlar 100 197 302 516 734 Satışların Maliyeti 100 218 325 591 795 Brüt Satış Karı 100 150 250 350 600 Faaliyet Gideri 100 200 500 1500 1000 Faaliyet Karı 100 147 237 289 579 Diğ. Faal. Olağ. Gel. Ve Kar 100 100 200 300 400 Dön. Karı Vergi ve Diğ. Yasal Yük. Karşılıkları 100 152 222 80 512 Dönem Net karı 100 133 256 640 667
b. a şıkkında hesaplanan eğilim yüzdelerinden hareketle aşağıdaki yorumlar yapılabilir: 1. Stoklar-Net Satışlar İlişkisi: Stoklar 100 104 231 254 531 Net Satışlar 100 197 302 516 734 Her iki kalem de artış eğilimine sahiptir. Net satışlar, stokların çok üzerinde bir artış eğilimi göstermektedir. Satışların daha hızlı bir şekilde artması stokların hemen satılabildiği anlamına gelmektedir. Bu durumda, stoklara bağlanan fonların işletmeye zamanında geri dönüp, yeni faaliyetlere katılarak işletme karlılığına olumlu katkı sağladığı, stokların satışlarla eritilebilmesi işletmenin iyi bir stoklama politikası izlediği bu sayede stoklama giderlerinin düşük olabileceği, bozulma, demode olma riskinin de azaldığı söylenebilir. 2-Ticari Alacaklar-Net Satışlar İlişkisi: Ticari Alacaklar 100 150 400 650 1200 Net Satışlar 100 197 302 516 734 İncelenen dönemler itibariyle her iki kalem de artış eğilimi göstermiştir. Ancak ticari alacakların artış hızı, net satışlarınkinin oldukça üzerindedir. Bu durumda, tamamen kredili satış yapıldığı ve kredili satışlarda müşterilere uzun vade tanındığı yada alacakların tahsil kabiliyetinin iyi olmadığı, alacaklarını zamanında tahsil edemediği söylenebilir. Eğer dönen varlıkların miktarı ve likit yapısı yeterli değilse işletme fon ihtiyacı duyacak ve dışarıdan ödünç para bulunması faiz ve borç yükünü arttıracaktır. 3-Maddi Duran Varlıklar-Özkaynaklar İlişkisi: Maddi Duran Varlıklar Toplamı 100 104 117 146 392 Özkaynaklar 100 160 342 685 1470 İncelenen yıllar itibariyle her iki kalem de artış eğilimi göstermiştir. Ancak, özkaynakların artış hızı maddi duran varlıkların çok üstündedir. Bu durum, özkaynakların, maddi duran varlıkların finansmanına yetiştiğini ifade eder. Maliyeti olmayan bir kaynakla çalışmak öncelikle yönetimin işini kolaylaştıracaktır. Bugün için olsun gelecek için olsun, aktif üzerinde ortakların hakkı fazla olacak ve sağlanan kar işletmeye kalacaktır. 4-Yabancı Kaynaklar-Özkaynaklar İlişkisi: Yabancı Kaynaklar Toplamı 100 115 188 251 499 Özkaynaklar Toplamı 100 160 342 685 1470 İşletmenin her iki kaleminde de devamlı artış eğilimi görülmektedir. Özkaynaklardaki artış hızı, yabancı kaynaklar toplamının artış hızının üzerinde olmuştur. Bu durum, her ne kadar finansman kaynakları içinde, öz kaynakların, yabancı kaynaklara göre fazla olduğu izlenimi verse de, mutlak rakamlara bakıldığında durumun bunun tersi olduğu görülmektedir. Yabancı kaynakların özkaynaklara göre daha fazla olması işletmenin borç ağırlıklı bir finansman modeli tercihinde bulunduğunu gösterir. Borç ağırlıklı finansmanın; işletmeye faiz yükü doğuracağı, dönem karını azaltacağı, artan borcun işletmenin riskini artırabileceği buna bağlı olarak işletmenin kredibilitesinin (kredi değerliliğinin veya ratinginin) düşeceği yorumları yapılabilir. İşletmenin karlı çalıştığı sürece önemli bir sorun çıkmayacağı fakat, yönetimin durumu günü gününe yakından izlemesi gerektiği söylenebilir.
5-Brüt Satış Karı-Faaliyet Giderleri İlişkisi: Brüt Satış Karı 100 150 250 350 600 Faaliyet Gideri 100 200 500 1500 1000 Her iki kalemde de artış eğilimi görülmektedir. Faaliyet giderlerindeki artış hızı, brüt satış karındaki artış hızının üzerindedir. Bilindiği gibi faaliyet giderleri, brüt satış karı ile karşılanmaktadır. Eğilim yüzdelerine bakıldığında durumun işletme için pek olumlu olmadığı söylenebilir ancak, mutlak rakamlara bakıldığında işletmenin durumunun, eğilim yüzdelerinin gösterdiğinin tersine iyi olduğu, yönetimin, ana faaliyet konusunda başarılı olduğu, ekonomik faaliyetlerin işletmenin mali durumuna katkıda bulunduğu söylenebilir. CEVAP 2: 1. Nakit (Disponibilite) Oranı 2011 = Dönen Varlıklar (Stoklar + T. Alacaklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Nakit (Disponibilite) Oranı 2011 = 29.800 (6.900 + 12.000) / 26.650 = 0,41 Bu oran, işletmenin elindeki hazır değerleri ile kısa vadeli borçlarını ne ölçüde karşıladığını ölçmede kullanılır. İşletmenin satışlarının durması ve alacakların tahsil edilememesi durumunda, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü yansıtmaktadır. Bu oranın 0,20'nin altına düşmemesi genel bir kuraldır. İşletme için nakit oran (0,41) yüksek çıkmıştır, işletme dönen varlık yatırımlarının önemli kısmını hazır değerlere yapmaktadır. Bu durum, işletmenin menkul kıymet, banka, kasa gibi varlıklara yaptığı yatırımların yüksek olduğunu gösterirken, repo işlemlerine de ağırlık vermiş olduğu söylenebilir. Aşırı likiditenin karlılık üzerinde olumsuz etkisi olacağından işletmenin, aşırı likiditeye dikkat etmesi gerekmektedir. 2. Faaliyet Karı Oranı 2011 = Faaliyet Karı / Net satışlar Faaliyet Karı Oranı 2011 = 11.000 / 47.000 = 0,23 Faaliyet karı, net satışların %23'ü oranında gerçekleşmiştir. Bu oran, işletmenin esas faaliyetinin ne ölçüde karlı olduğunu ortaya koyar. Bu oran ne kadar yüksek çıkarsa o kadar iyidir. Çünkü, bu oran, hisse senedi sahiplerinin temettülerini, işletmede bırakılacak karları, faiz ve vergileri karşılamaya yetecek net satış yüzdesini verecektir. Bu oran değerlendirilirken dış etmenler de göz önünde tutulmalıdır, çünkü dış etmenler sebebiyle bu oranın düşük çıkması, işletmenin esas faaliyetlerinin verimli bir şekilde yürütülmediği gibi kesin bir yargıya varılmamalıdır. 3-Aktif Devir Hızı Oranı 2011 = Net Satışlar / Aktif Toplamı Aktif Devir Hızı Oranı 2011 = 47.000 / 39.200 = 1,20 Bu oran işletmenin aktif toplamının kaç katı satış yaratabildiğini gösterir. Sonucun 2 ile 4 arasında olması sanayi işletmeleri için genel kabul görmüştür. Ticaret işletmeleri için ise bunun üstünde bir oran beklenir. İşletmenin aktif devir hızı 1,20 çıkmıştır. Bu oran düşüktür. İşletmenin kapasitesinin bu yıl itibariyle düşük olduğu söylenebilir. Bu işletme açısından karlılık, talebin gelecekteki gelişmesine bağlıdır ve bu anlamda aktif devir hızının düşük olması, işletme açısından risk derecesinin yüksek olduğu anlamına gelebilir.
4-Alacak Devir Hızı Oranı 2011 = Net Satışlar / Ortalama Ticari Alacaklar Ortalama ticari alacaklar = dönem başı ticari alacaklar + dönem sonu ticari alacaklar Ortalama ticari alacaklar = 10.000 + 12.000 = 11.000 Alacak Devir Hızı Oranı 2011 = 47.000 / 11.000 = 4.27 2 2 365 / 4.27 = 85 gün/yıl. Bu oran, alacakların yılda kaç defa tahsil edildiğini gösterir. Sektörde ticari alacakların ortalama tahsilat süresi 25 gün olup, işletme 85 günde tahsil edebilmekte, ticari alacakların vadeleri sektöre göre çok uzundur. İşletmenin alacak devir hızı (4,27) düşük çıkmıştır. İşletme bazı alacaklarını vadesinde tahsil edememektedir, bunların şüpheli alacak haline gelme olasılığını arttırmakta, işletmenin kısa süreli borçlarını ödeyememesine neden olabilir. İşletmenin rekabet gücünün zayıf olduğu, etkin tahsilat politikasının olmadığını, aynı düzeydeki iş hacmi için daha fazla finansmana ihtiyaç duyduğu yani, daha fazla işletme sermayesini alacaklara bağladığı işletmenin finansman ihtiyacının arttığını, daha yüksek cari ve likidite oranı ile çalışması gerektiği söylenebilir. CEVAP 3: Kar dağıtım tablosu, işletmenin dönem karının dağıtım biçimini gösteren tablodur. Kar dağıtım tablosunun düzenlenme amacı, özellikle sermaye şirketlerinde dönem karından, ödenecek vergilerin, ayrılan yedeklerin ve ortaklara dağıtılacak kar paylarının açıkça gösterilmesi ve şirketlerin hisse başına kar ile hisse başına temettü tutarının hesaplanmasıdır. Düzenlenme Kuralları: i. Kar dağıtım tablosu dönem karından yapılan dağıtımla yedeklerden yapılan dağıtımı ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir. ii. Tabloda, ödenecek vergiler ve yasal yükümlülükler, ortaklara ödenecek 1. ve 2. temettüler, ayrılan 1.tertip ve 2. tertip yasal yedeklerle statü yedekleri, olağanüstü yedekler ve kardan ayrılan özel fonlar açıkça gösterilir. iii. Dönem karının dağıtımında imtiyazlı payların bulunması halinde imtiyazlı ve adi hisse senetlerine ödenen kar payları tabloda ayrı ayrı gösterilir. iv. Katılma intifa senedi, kara iştirakli tahvil ile kar ve zarar ortaklığı belgesi ihraç edilmesi nedeniyle bu senet sahiplerine mevzuat hükümleri çerçevesinde ödenen paylar tabloda ayrıca gösterilir. CEVAP 4: Finansal tablolar analizinin yapılma amacına göre, analiz türleri: 1. Yönetim Analizleri: Finansal tablolar analizinin başlıca amaçlarından biri yönetim kararlarına destek olacak şekilde yönetsel amaçlar için yapılan analizlerdir. Yönetim analizleri, esasen bir iç analiz niteliğindedir. Yönetim analizleri; hem iç analiz, hem statik analiz hem de dinamik analiz şeklinde yapılabilir. Farklı bir anlatımla, bir sınıflandırma kriterine göre yönetim analizi olarak sınıflandırılabilecek analiz, başka bir sınıflandırma kriterine göre iç analiz, daha başka bir sınıflandırma kriterine göre de dinamik analiz olarak sınıflandırılabilir. Bu değerlendirme, bütün analiz türleri için de geçerlidir. Yönetim analizlerinde işletmenin verimlilik, kârlılık, likidite, finansal durum gibi durumları hakkında saptamalar yapılır. Bu saptamalar, diğer işletmelere göre, geçmiş dönemlere göre, bütçe hedeflerine göre karşılaştırılır Karşılaştırmalar yoluyla işletmenin planlaması ve kontrolünün daha etkili bir şekilde yapılmasına çalışılır.
2. Kredi Analizleri: İşletmenin kredi talebinde bulunduğu banka ve benzeri finansal kuruluşlar tarafından yapılan analizlerdir. Ancak, bir işletmeye kredili mal satan tedarikçi işletmeler de teknik olarak, alıcı işletmeye kredi açarlar, bu nedenle bir kredili satın alma talebini değerlendiren tedarikçi (satıcı) işletmenin alıcı işletme ile ilgili yaptığı analizler de kredi analizi olarak kabul edilebilir. Kredi analizlerinde işletmenin özellikle likidite durumu hakkında değerlendirmeler yapılmaktadır. Kredi talebinde bulunan işletmelerin öncelikle kısa vadeli borçlarını ödeyebilme gücüne sahip olmaları gerekir. Kredi veren kuruluşlar, kredi talep eden işletmenin likiditesinin yüksek olmasını isterler. Yüksek likidite işletmenin kârlılığı üzerinde olumsuz etki yapacağından işletmeler de yüksek likidite durumunu kabullenmek istemezler. 3. Yatırım Analizleri: Yatırım analizlerinin başlıca yapılma amacı, işletmenin gelecek dönemlerdeki kazanma gücü ve yeterliliğinin ortaya konulmasıdır. Yatırım analizleri, işletmeye borç vermek isteyen veya işletmenin hisse senetlerini satın almak isteyen veya halen işletmeden alacaklı olan veya işletmenin hisse senetlerini satın almış olan taraflarca yapılmaktadır. Yatırım analizleri, özellikle uzun vadeli olarak işletme finansmanına katkı sağlayanların veya sağlayacakların yaptıkları analizlerdir. İşletmenin kazanma gücünün devamlılığı, yatırımın emniyeti ve karlılık durumu analiz edilir. İşletmenin finansmanına katkı sağlayanların kimler olduğunu görmek için bilançonun pasif tarafına bakmak gerekir. Örneğin, şirketin tahvilini satın alanlar borç vererek; hisse senetlerini satın alanlar da ortak olarak (sermaye) işletmenin finansmanına katkı sağlarlar. Bu bakımdan, işletmenin ihraç ettiği veya edeceği hisse senetlerini veya tahvilleri satın almış olan veya satın alacak olan yatırımcıların yaptıkları analizler de yatırım analizi olarak kabul edilmektedir.