T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM VERİLERİ BÜLTENİ Ağustos 2015 TEŞVİK UYGULAMA VE YABANCI SERMAYE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
İÇİNDEKİLER Sayfa no Tablolar Listesi ii 1) Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi 1-2015 Yılı Haziran Ayı Gelişmeleri 1-2015 Yılı Ocak-Haziran Dönemi Gelişmeleri 3 2) Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı 5-2015 Yılı Haziran Ayı Gelişmeleri 5-2015 Yılı Ocak-Haziran Dönemi Gelişmeleri 5 -Türkiye deki Uluslararası Sermayeli Şirketler 7 3) Yatırım Projeleri 11 4) Ek Tablolar 12 i
TABLOLAR Tablo-1: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi Bileşenleri-2015 Aylık 1 Sayfa no Tablo-2: Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı - 2015 Aylık 2 Tablo-3: Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı - 2015 Aylık 2 Tablo-4: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi Bileşenleri- (2014-2015 Haziran) 3 Tablo-5: Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı - (2014-2015) Tablo-6: Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı - (2014-2015) Tablo-7: Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketler (2014-2015 Aylık) 5 Tablo-8: Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketler (2014-2015) 5 Tablo-9: Tablo-10: Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sermaye Büyüklüğü Açısından Sektörlere Göre Dağılımı - (2014-2015) Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sermaye Büyüklüğü Açısından Ülkelere Göre Dağılımı - (2014-2015) Tablo-11: Yıllar İtibariyle Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı 7 Tablo-12: Tablo-13: Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı - (2014-2015) Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının Ülkelere Göre Dağılımı - (2014-2015) Tablo-14: Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının İllere Göre Dağılımı 10 Tablo-15: Tablo-16: Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Faaliyette Bulundukları İllerin Sektörlere Göre Dağılımı Uluslararası Sermayeli Firmaların Yatırımlarına Verilen Teşvik Belgeleri (2015 Aylık) Tablo-ek1: Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri (Fiili Girişler) 13 Tablo-ek2: Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı 14 Tablo-ek3: Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı 15 Tablo-ek4: Uluslararası Sermayeli Firmaların Kuruluş Türleri Açısından Sektörlere Göre Dağılımı - (2014 2015) Tablo-ek5: Uluslararası Sermayeli Firmaların Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı 17 Tablo-ek6: Uluslararası Sermayeli Firmaların Sayısının Ülkelere Göre Dağılımı 18 Tablo-ek7: Uluslararası Sermayeli Firmaların Yatırımlarına Verilen Teşvik Belgeleri - (2010 2015 Haziran) 4 4 6 7 8 9 10 11 16 19 ii
ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIM VERİLERİ BÜLTENİ 1) Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi 1 2015 Yılı Haziran Ayı Gelişmeleri 2015 Yılı Haziran ayında 1 milyar 96 milyon ABD Doları düzeyinde uluslararası doğrudan yatırım girişi (fiili giriş/net) gerçekleşmiştir. (Tablo-1) Tablo 1- Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi Bileşenleri 2015 Aylık* (Milyon $) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi (Net Yükümlülük Oluşumu) 1.657 927 905 590 1.152 1.096 Sermaye 1.419 633 662 206 493 620 Yatırım 1.508 638 687 257 643 623 Tasfiye 89 5 25 51 150 3 Diğer Sermaye (Net)* Gayrimenkul (Net) -19 75-46 132 284 45 257 219 289 252 375 431 * Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri, T.C. Merkez Bankası tarafından Net Yükümlülük Oluşumu adı altında ifade edilmektedir. ** Uluslararası Sermayeli Firmaların Yabancı Ortaklarından Aldıkları Kredi Geçici Veriler, Kaynak : T.C.Merkez Bankası 1 Uluslararası doğrudan yatırım girişi, 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu na göre Türkiye de faaliyette bulunan şirketlerin yurtdışından yaptıkları, TCMB ödemeler dengesi istatistiklerinde sermaye ve diğer sermaye olarak sınıflandırılan kalemlere ilişkin transferlerin net tutarı ile yabancıların gayrimenkul edinimlerine istinaden transfer edilen tutarı içermektedir.
Uluslararası yatırımcıların Türkiye deki yeni veya mevcut şirketleri ile iştirak ettikleri yerli sermayeli şirketlerdeki ortaklık paylarına ilişkin transferleri içeren sermaye girişi, 2015 Haziran ayında 623 milyon ABD Doları düzeyinde gerçekleşmiştir (Tablo-2). Tablo 2- Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı (2015 Aylık) (Milyon $) Sektörler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii 1 0 3 0 1 0 163 0 1 19 0 2 80 117 138 116 121 455 Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı 16 58 112 67 45 24 Tekstil Ürünleri İmalatı 4 12 1 8 21 350 Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı 33 8 3 3 7 11 B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı 1 0 0 3 0 1 Elektrikli Motorlu Kara Optik Taşıtı Aletler, Römork İmalatıve Yarı-Römork 1 9 2 6 4 24 İmalatı 12 8 14 17 30 30 Diğer İmalat 13 22 6 12 14 15 Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Geçici Veriler, Kaynak: T.C. Merkez Bankası 735 188 184 2 166 2 20 0 8 11 4 1 12 130 131 34 18 13 1 1 1 1 1 1 334 25 0 0 0 0 112 136 89 46 257 134 34 1 103 0 0 0 2 7 6 7 26 2 14 33 23 21 49 13 1.508 638 687 257 643 623 623 milyon dolar olan nakit sermaye girişinin; 390 milyon dolarlık bölümü Asya ülkeleri kaynaklı olup, 214 milyon dolarlık bölümü ise AB ülkeleri kaynaklıdır (Tablo-3). Tablo 3- Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı -2015 Aylık (Milyon $) Ülkeler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran AB Ülkeleri 319 374 439 170 234 214 Almanya 21 18 39 34 26 35 Kanada Avusturya 12 2 2 2 2 5 Fransa 4 67 1 16 0 2 Hollanda 221 115 128 38 71 13 İngiltere 8 61 115 17 43 18 İtalya 14 4 13 10 39 12 Diğer AB Ülkeleri 39 107 141 53 53 129 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) Afrika Ülkeleri A.B.D. 761 24 35 14 12 16 0 0 0 0 0 0 1 13 24 22 13 3 0 0 0 0 0 0 Orta -Güney Amerika ve Karayipler 0 0 0 0 0 0 Asya 427 227 189 51 384 390 Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 89 46 182 13 8 364 Körfez Ülkeleri 5 16 7 12 7 359 Diğer Yakın ve Ortadoğu Ülkeleri 84 30 175 1 1 1 Diğer Asya Ülkeleri 338 181 7 38 376 26 Diğer Ülkeler 0 0 0 0 0 0 1.508 638 687 257 643 623 Geçici Veriler, Kaynak : T.C. Merkez Bankası 2
2015 yılı Ocak-Haziran Dönemi Gelişmeleri 2015 yılı Ocak-Haziran döneminde net doğrudan uluslararası yatırım girişi (fiili giriş), 6.327 milyon ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir. (Tablo - 4). Uluslararası doğrudan yatırım girişleri kaleminde yer alan sermaye girişi 2015 yılında toplam 4.356 milyon ABD dolarına ulaşmıştır (Tablo-4). Tablo 4 : Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi Bileşenleri - (2014-2015/Haziran)* (Milyon $) 2014 2015 Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi (Net Yükümlülük Oluşumu) 6.999 6.327-9,6 Sermaye 5.176 4.033-22,1 Yatırım 5.262 4.356-17,2 Tasfiye 86 323 275,6 Diğer Sermaye (Net)* -308 471 252,9 Gayrimenkul (Net) 2.131 1.823-14,5 * Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri, T.C. Merkez Bankası tarafından Net Yükümlülük Oluşumu adı altında ifade edilmektedir. ** Uluslararası Sermayeli Firmaların Yabancı Ortaklarından Aldıkları Kredi Geçici Veriler, Kaynak : T.C.Merkez Bankası Ocak-Haziran %Değişim 3
2015 yılı Ocak-Haziran döneminde 4.356 milyon ABD Doları olan uluslararası doğrudan yatırım girişinin 1 milyar 277 milyon doları enerji sektöründen, 1 milyar 27 milyon doları ise imalat sanayi sektöründen kaynaklanmıştır (Tablo 5). Tablo 5- Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı (2014-2015/Haziran) (Milyon $) Sektörler Tarım, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık Ocak-Haziran 2014 2015 52 5 Madencilik ve Taşocakçılığı 71 185 İmalat Sanayii 2.006 1.027 Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı 387 322 Tekstil Ürünleri İmalatı 61 396 Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı 449 65 B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı 2 5 Elektrikli Optik Aletler İmalatı 681 46 Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı- Römork İmalatı 74 111 Diğer İmalat 352 82 Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Geçici Veriler, Kaynak : T.C.Merkez Bankası 902 1.277 97 44 669 338 14 6 120 359 954 774 53 138 116 50 208 153 5.262 4.356 2015 yılı Ocak-Haziran döneminde nakit sermaye girişinin % 40 ı AB ülkeleri, %38 i ise Asya ülkeleri kaynaklıdır (Tablo 6). Tablo 6- Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı (2014-2015/Haziran) (Milyon $) Ocak-Haziran Ülkeler 2014 2015 AB Ülkeleri 3.682 1.750 Almanya 359 173 Avusturya 33 25 Fransa 58 90 Hollanda 1.686 586 İngiltere 797 262 İtalya 432 92 Diğer AB Ülkeleri 317 522 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 766 862 Afrika Ülkeleri 42 0 A.B.D. 141 76 Kanada 0 0 Orta -Güney Amerika ve Karayipler 0 0 Asya 631 1.668 Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 365 702 Körfez Ülkeleri 101 406 Diğer Yakın ve Ortadoğu Ülkeleri 248 292 Diğer Asya Ülkeleri 266 966 Diğer Ülkeler 0 0 5.262 4.356 Geçici Veriler, Kaynak: T.C. Merkez Bankası 4
2) Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı 2 2015 Yılı Haziran Ayı Gelişmeleri 2015 Yılı Haziran ayında 141 adet uluslararası sermayeli şirket ve şube kurulmuş olup, 10 adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası sermaye iştiraki gerçekleşmiştir (Tablo 7). Tablo 7- Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketler - (2014-2015 Aylık) ( Şirket Sayısı) 2014 2015/Haziran % Yeni İştirak Şube Yeni İştirak Şube Değişim Ocak 396 10 6 412 413 15 6 434 5,3 Şubat 362 20 7 389 395 17 8 420 8,0 Mart 369 11 9 389 490 26 3 519 33,4 Nisan 354 15 8 377 387 11 5 403 6,9 Mayıs 367 19 4 390 175 11 1 187-52,1 Haziran 397 14 4 415 138 10 3 151-63,6 Temmuz 341 13 7 361 -- -- -- -- -- Ağustos 302 10 6 318 -- -- -- -- -- Eylül 380 19 7 406 -- -- -- -- -- Ekim 349 20 5 374 -- -- -- -- -- Kasım 432 19 4 455 -- -- -- -- -- Aralık 376 25 5 406 -- -- -- -- -- 4.425 195 72 4.692 1.998 90 26 2.114 -- Geçici Veriler, Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 2015 yılı Ocak-Haziran Dönemi Gelişmeleri 2015 Yılı Haziran ayı sonu itibariyle 2.024 adet uluslararası sermayeli şirket ve şube kurulmuş olup, 90 adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası sermaye iştiraki gerçekleşmiştir (Tablo 8). Tablo 8- Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketler - (2014-2015/Haziran) ( Şirket Sayısı) Ocak- Haziran % Değişim 2014 2015 Yeni 2.245 1.998-11,0 İştirak 89 90 1,1 Şube 38 26-31,6 2.372 2.114-10,9 Geçici Veriler, Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 2 Uluslararası sermayeli şirket sayıları tasfiye, %100 yerli sermayeli şirket statüsüne geçiş gibi nedenlerle değişmektedir. Bu rakamlar belli dönemlerde revize edilmektedir. 5
2015 yılı ilk yarısı itibariyle; 2.114 adet uluslararası sermayeli şirketin, başta toptan ve perakende ticaret sektörü olmak üzere, gayrimenkul ile ulaştırma, haberleşme ve depolama hizmetleri sektörlerinde faaliyette bulundukları görülmektedir (Tablo 9). 2015 yılı ilk yarısında kayıtlı sermayesi 500.000 doların üzerinde olan 62 adet uluslararası sermayeli şirket, şube kuruluşu ile yabancı ortak iştiraki gerçekleşmiştir. Bu şirketlerin 27 adedi toptan ve perakende ticaret sektöründe ve 12 adedi imalat sektöründe faaliyette bulunmaktadır (Tablo 9). Tablo 9- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sermaye Büyüklüğü Açısından Sektörlere Göre Dağılımı- (2014-2015/Haziran) ( Şirket Sayısı) Sektörler <50.000$ 50.000$ - 200.000$ 2014 200.000$ - 500.000$ >500.000$ <50.000$ 50.000$ - 200.000$ 2015/Haziran 200.000$ - 500.000$ >500.000$ Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı Motorlu Kara Taşıtı, Römork,Yarı-Römork İm. Diğer İmalat Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faa. Geçici Veriler, Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 53 11 2 4 70 14 7 2 0 23 15 0 2 1 18 7 2 2 11 249 68 26 29 372 116 38 14 12 180 5 5 1 1 12 8 0 0 0 8 24 8 4 2 38 16 10 1 1 28 36 11 2 49 8 2 2 3 15 19 9 2 5 35 4 3 1 2 10 4 0 2 3 9 3 0 0 0 3 161 35 17 16 229 77 23 10 6 116 99 15 9 17 140 49 4 6 5 64 244 73 25 14 356 122 40 12 8 182 1.570 415 118 72 2.175 661 190 33 27 911 71 21 6 4 102 44 13 2 59 403 74 12 12 501 190 35 7 2 234 4 1 3 4 12 3 0 0 2 5 578 83 33 20 714 263 34 14 6 317 179 36 6 11 232 114 12 2 0 128 3.465 797 242 188 4.692 1.583 375 94 62 2.114 6
2015 yılı Ocak-Haziran döneminde kurulan 2.114 adet uluslararası sermayeli şirketin 1.104 adedi Yakın ve Ortadoğu ülkeleri, 513 adedi AB ülkeleri, 139 adedi ise diğer Avrupa ülkeleri ortaklı şirketlerdir (Tablo 10). Tablo 10- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sermaye Büyüklüğü Açısından Ülkelere Göre Dağılımı - (2014-2015/Haziran) AB Ülkeleri (27) 1.008 134 64 95 1.301 392 68 27 26 513 Almanya 288 52 23 17 380 134 24 7 3 168 Hollanda 102 12 12 15 141 37 9 2 5 53 İngiltere 116 8 4 10 138 37 7 3 3 50 İtalya 71 11 7 9 98 30 6 5 2 43 Diğer AB Ülkeleri 431 51 18 44 544 154 22 10 13 199 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 267 31 10 18 326 112 13 8 6 139 Kuzey Afrika Ülkeleri 180 49 19 2 250 95 20 7 1 123 Diğer Afrika Ülkeleri 50 4 0 0 54 14 1 0 0 15 Kuzey Amerika 92 11 2 7 112 60 2 2 3 67 A.B.D. 73 11 2 6 92 48 2 1 2 53 Kanada 19 0 0 1 20 12 0 1 1 14 Orta ve Güney Amerika, Karayipler Diğer Asya Diğer Ülkeler Ülkeler Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri Geçici Veriler, Kaynak : Ekonomi Bakanlığı <50.000$ 50.000$ - 200.000$ 2014 200.000$- 500.000$ >500.000$ <50.000$ 50.000$ - 200.000$ 2015/Haziran 200.000$- 500.000$ >500.000$ ( Şirket Sayısı) 14 1 2 1 18 7 1 1 1 10 1.581 512 122 48 2.263 801 243 43 17 1.104 238 53 22 16 329 96 26 6 7 135 35 2 1 1 39 6 1 0 1 8 3.465 797 242 188 4.692 1.583 375 94 62 2.114 Türkiye deki Uluslararası Sermayeli Şirketler 2015 Yılı Haziran ayı sonu itibariyle 37.862 adet uluslararası sermayeli şirket ve şube kurulmuş olup, 6.383 adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası sermaye iştiraki gerçekleşmiştir. da 44.245 adet uluslararası sermayeli şirket ülkemizde faaliyette bulunmaktadır (Tablo 11). Tablo 11- Yıllar İtibariyle Kuruluş Türlerine Göre Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı ( Şirket Sayısı) Yıl Yeni İştirak Şube 1954-2009 ( Birikimli ) 17.087 4164 559 21.810 2010 2.650 520 81 3.251 2011 3.611 629 94 4.334 2012 3.607 575 82 4.264 2013 3.483 210 87 3.780 2014 4.425 195 72 4.692 2015/Haziran 1.998 90 26 2.114 Genel 36.861 6.383 1.001 44.245 Geçici Veriler, Kaynak : Ekonomi Bakanlığı 7
44.245 adet uluslararası sermayeli şirketin, başta toptan ve perakende ticaret olmak üzere, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri ve imalat sanayi sektörlerinde faaliyette bulundukları görülmektedir. İmalat sanayiinde faaliyette bulunan uluslararası sermayeli şirketlerde kimyasal madde ve ürünleri imalatı birinci sırada yer alırken, bunu tekstil ürünleri imalatı, gıda ürünleri, içecek ve tütün imalatı ile makine ve teçhizat imalatı izlemektedir (Tablo 12). Tablo 12- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı - (2014-2015/Haziran) Ocak- Haziran ( Şirket Sayısı) 1954-2015/Haziran Sektörler Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı Motorlu Kara Taşıtı, Römork,Yarı-Römork İm. Diğer İmalat Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri 2014 2015 33 23 655 6 11 700 179 180 5.918 5 8 558 15 28 568 24 15 659 19 10 496 4 3 280 112 116 3.357 89 64 1.170 182 182 3.934 1.076 911 15.765 54 59 2.129 271 234 4.244 8 5 389 363 317 7.083 111 128 2.258 2.372 2.114 44.245 Geçici Veriler, Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 8
44.245 adet uluslararası sermayeli şirketin ülke gruplarına göre dağılımına bakıldığında ise AB ülkeleri ortaklı girişim sayısının 19.975 adet ile birinci sırada yer aldığı görülmektedir. AB ülkeleri ortaklı uluslararası sermayeli şirketlerin içinde Almanya 6.238 adet şirket ile birinci sırayı alırken, onu İngiltere (2.830 adet) ve Hollanda (2.505 adet) izlemektedir (Tablo 13). Tablo 13- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısının Ülkelere Göre Dağılımı (2014-2015/Haziran) Ülkeler 1954-2015/Haziran 2014 2015 AB Ülkeleri (27) 692 513 19.975 Almanya 200 168 6.238 Hollanda 76 53 2.505 İngiltere 71 50 2.830 İtalya 50 43 1.264 Diğer AB Ülkeleri 295 199 7.138 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 173 139 4.515 Afrika Ülkeleri 148 138 1.402 Kuzey Amerika 54 67 1.873 A.B.D. 44 53 1.560 Kanada 10 14 313 Orta ve Güney Amerika, Karayipler 6 10 230 Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 1.105 1.104 12.607 Diğer Asya 176 135 3.199 Çin Halk Cum. 57 31 694 Güney Kore Cum. 11 6 271 Diğer 108 98 2.234 Diğer Ülkeler 18 8 444 2.372 2.114 44.245 Geçici Veriler, Kaynak : Ekonomi Bakanlığı Ocak- Haziran ( Şirket Sayısı) 9
44.245 adet uluslararası sermayeli şirketin illere göre dağılımına bakıldığında; İstanbul ilinin 26.391 adet ile birinci sırada yer aldığı görülmektedir. İstanbul ilini Antalya (4.582 adet), Ankara (2.589 adet) ve İzmir (2.177 adet) illeri takip etmektedir (Tablo 14). Tablo 14- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının İllere Göre Dağılımı (İlk 10 İl) İl Şirket Sayısı (1954-2015/Haziran) İSTANBUL 26.391 ANTALYA 4.582 ANKARA 2.589 İZMİR 2.177 MUĞLA 1.562 MERSİN 1.200 GAZİANTEP 709 BURSA 637 AYDIN 602 KOCAELİ 467 Diğer 3.329 TOPLAM 44.245 Geçici Veriler, Kaynak : Ekonomi Bakanlığı İstanbul ilinde faaliyette bulunan 26.391 adet uluslararası sermayeli şirketin başta toptan ve perakende ticaret (10.176 adet) olmak üzere, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri (4.316 adet) ve imalat sanayi (3.551 adet) sektörlerinde faaliyette bulundukları görülmektedir (Tablo 15). Tablo 15- Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Faaliyette Bulundukları İllerin Sektörlere Göre Dağılımı (1954-2015/Haziran) ( Şirket Sayısı) Sektörler İstanbul Antalya Ankara İzmir Muğla Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı Motorlu Kara Taşıtı, Römork, Yarı-Römork İm. Diğer İmalat Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Geçici Veriler, Kaynak : Ekonomi Bakanlığı 205 116 27 76 26 297 31 129 60 8 3.551 275 319 429 64 277 39 26 58 6 387 7 10 28 4 448 26 24 37 1 303 11 36 43 2 115 1 10 19 0 2.021 191 213 244 51 687 61 208 74 6 1.819 735 291 162 223 10.176 886 777 777 158 830 631 86 80 286 2.658 584 133 157 227 334 10 15 10 7 4.316 1.025 413 253 510 1.518 228 191 99 47 26.391 4.582 2.589 2.177 1.562 10
3) Yatırım Projeleri 3 2015 Haziran ayında Ekonomi Bakanlığı tarafından yatırım teşvik belgesi düzenlenen 26 adet proje kapsamında yaklaşık 219,3 milyon ABD doları tutarında yatırım yapılması öngörülmüştür. Böylece 2015 yılında belgelendirilen yatırım projesi sayısı 129 adede, belge kapsamındaki yatırımların tutarı ise 12.179 milyon ABD dolarına ulaşmıştır (Tablo 16). Tablo 16- Uluslararası Sermayeli Firmaların Yatırımlarına Verilen Teşvik Belgeleri -2015 Aylık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Belge Adedi 24 26 18 14 21 26 Yatırım Tutarı* (Milyon $) 10.299,5 542,9 273,3 526,3 317,7 219,3 Yatırım Tutarı* (Milyon TL) 24.023,7 1.335,4 707,3 1.396,3 842,1 593,5 * Yabancı sermayeli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin öngörü değerleridir. Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 129 adet Yatırım Teşvik Belgesinin 80 adedi imalat, 31 adedi hizmetler, 11 adedi elektrik, gaz ve su, 2 adedi tarım ve ormancılık, 5 adedi ise madencilik ve taşocakçılığı sektörlerinde düzenlenmiştir. 3 Uluslararası yatırımcıların, yatırım teşvik mevzuatı kapsamında belgelendirilen Türkiye deki yatırım projeleri 11
EK TABLOLAR 12
Tablo ek 1- Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri (Fiili Girişler)* (Milyon $) 2010 2011 2012 2013 2014 Ocak- Haziran 2014 2015 Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişi (Net Yükümlülük Oluşumu) Sermaye 9.099 16.176 13.282 12.457 12.596 6.999 6.327 6.221 14.146 10.126 9.298 8.454 5.176 4.033 Yatırım 6.256 16.137 10.759 9.866 8.708 5.262 4.356 Tasfiye 35 1.991 633 568 254 86 323 Diğer Sermaye (Net)** Gayrimenkul (Net) 384 17 520 110-179 -308 471 2.494 2.013 2.636 3.049 4.321 2.131 1.823 * Uluslararası Doğrudan Yatırım Girişleri, T.C. Merkez Bankası tarafından Net Yükümlülük Oluşumu adı altında ifade edilmektedir. ** Uluslararası Sermayeli Firmaların Yabancı Ortaklarından Aldıkları Kredi Geçici Veriler, Kaynak : T.C.Merkez Bankası 13
Tablo ek 2- Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Sektörlere Göre Dağılımı Sektörler 2010 2011 2012 2013 2014 (Milyon $) Ocak- Haziran 2014 2015 Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık 81 32 43 47 61 52 5 Madencilik ve Taşocakçılığı 136 146 213 242 449 71 185 İmalat Sanayii 924 3.597 4.343 2.207 2.894 2.006 1.027 Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı 124 650 2.201 400 558 387 322 Tekstil Ürünleri İmalatı 94 148 376 60 139 61 396 Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı 120 348 579 272 486 449 65 B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı 64 76 32 5 4 2 5 Elektrikli Optik Aletler İmalatı 177 464 143 607 918 681 46 Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı-Römork İmalatı 38 93 121 97 124 74 111 Diğer İmalat 307 1.818 891 766 665 352 82 Elektrik, Gaz ve Su 1.827 4.295 924 2.370 1.325 902 1.277 İnşaat 310 301 1.427 178 232 97 44 Toptan ve Perakende Ticaret, 435 709 221 377 1.165 669 338 Oteller ve Lokantalar 113 122 16 59 23 14 6 Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri 183 222 130 300 142 120 359 Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri 1.621 5.883 2.084 3.415 1.535 954 774 Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri 241 300 173 128 226 53 138 Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler 112 232 546 106 200 116 50 Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri 273 298 639 437 456 208 153 6.256 16.137 10.759 9.866 8.708 5.262 4.356 Geçici Veriler, Kaynak: T.C. Merkez Bankası 14
Tablo ek 3- Uluslararası Doğrudan Yatırım Sermaye Girişlerinin Ülkelere Göre Dağılımı Ülke 2010 2011 2012 2013 2014 (Milyon $) Ocak- Haziran 2014 2015 AB Ülkeleri 4.737 11.495 7.303 5.272 5.517 3.682 1.750 Almanya 597 665 491 1.968 693 359 173 Avusturya 1.584 2.418 1.519 647 50 33 25 Fransa 623 999 86 217 280 58 90 Hollanda 486 1.425 1.381 918 2.017 1.686 586 İngiltere 245 906 2.044 300 1.049 797 262 İtalya 25 111 154 146 490 432 92 Diğer AB Ülkeleri 1.177 4.971 1.628 1.076 938 317 522 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 202 1.093 622 1.128 1.054 766 862 Afrika Ülkeleri 0 0 0 221 42 42 0 A.B.D. 323 1.403 439 326 325 141 76 Kanada 55 20 32 16 0 0 0 Orta -Güney Amerika ve Karayipler 6 62 20 1 0 0 0 Asya 928 2.055 2.337 2.899 1.770 631 1.668 Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 473 1.558 1.593 2.286 1.231 365 702 Körfez Ülkeleri 388 195 940 880 425 101 406 Diğer Yakın ve Ortadoğu Ülkeleri 45 1.359 653 1.406 788 248 292 Diğer Asya Ülkeleri 455 497 744 613 539 266 966 Diğer Ülkeler 5 9 6 3 0 0 0 6.256 16.137 10.759 9.866 8.708 5.262 4.356 Geçici Veriler, Kaynak: T.C. Merkez Bankası 15
Tablo ek 4- Uluslararası Sermayeli Firmaların Kuruluş Türleri Açısından Sektörlere Göre Dağılımı - (2014-2015/Haziran) ( Şirket Sayısı) 2014 2015/Haziran Sektörler Yeni İştirak Şube Yeni İştirak Şube Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı-Römork İm. Diğer İmalat Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Geçici Veriler, Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 64 5 1 70 20 2 1 23 17 1 0 18 9 2 0 11 346 17 9 372 167 9 4 180 12 0 0 12 8 0 0 8 35 3 0 38 26 2 0 28 47 1 1 49 13 1 1 15 33 2 0 35 10 0 0 10 8 1 0 9 3 0 0 3 211 10 8 229 107 6 3 116 128 11 1 140 61 3 0 64 342 12 2 356 176 6 0 182 2.057 82 36 2.175 851 47 13 911 99 3 0 102 59 0 0 59 464 29 8 501 226 7 1 234 9 3 0 12 5 0 0 5 680 25 9 714 302 11 4 317 219 7 6 232 122 3 3 128 4.425 195 72 4.692 1.998 90 26 2.114 16
Tablo ek 5- Uluslararası Sermayeli Firmaların Sayılarının Sektörlere Göre Dağılımı Tarım, Avcılık,Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri, İçecek ve Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı ( Şirket Sayısı) 1954-1954-2009 Ocak- Haziran Sektörler 2010 2011 2012 2013 2014 2015/Haziran ( Birikimli ) 2014 2015 Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı-Römork İmalatı Diğer İmalat Elektrik, Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret, Oteller ve Lokantalar Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal, Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Geçici Veriler, Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 337 61 70 55 39 70 33 23 655 446 81 101 20 23 18 6 11 700 3.847 421 460 321 317 372 179 180 5.918 393 64 45 20 16 12 5 8 558 412 22 32 19 17 38 15 28 568 416 49 57 36 37 49 24 15 659 330 28 38 28 27 35 19 10 496 224 9 15 10 10 9 4 3 280 2.072 249 273 208 210 229 112 116 3.357 418 119 136 149 144 140 89 64 1.170 2.004 314 432 336 310 356 182 182 3.934 6.530 1.096 1.527 1.893 1.633 2.175 1.076 911 15.765 1.554 138 99 93 84 102 54 59 2.129 1.869 327 481 440 392 501 271 234 4.244 273 14 32 28 25 12 8 5 389 3.423 510 787 692 640 714 363 317 7.083 1.109 170 209 237 173 232 111 128 2.258 21.810 3.251 4.334 4.264 3.780 4.692 2.372 2.114 44.245 17
Tablo ek 6- Uluslararası Sermayeli Firmaların Sayısının Ülkelere Göre Dağılımı 1954-2009 Ülkeler 2010 2011 2012 2013 ( Şirket Sayısı) 1954-2015/Haziran ( Birikimli ) 2014 2015 AB Ülkeleri (27) 12.126 1.397 1.752 1.535 1.351 1.301 692 513 19.975 Almanya 3.744 454 592 484 416 380 200 168 6.238 Hollanda 1.625 173 183 172 158 141 76 53 2.505 İngiltere 1.970 152 184 173 163 138 71 50 2.830 İtalya 712 91 112 107 101 98 50 43 1.264 Diğer AB Ülkeleri 4.075 527 681 599 513 544 295 199 7.138 Diğer Avrupa Ülkeleri (AB Hariç) 2.435 401 447 421 346 326 173 139 4.515 Afrika Ülkeleri 377 97 131 151 204 304 148 138 1.402 Kuzey Amerika 1.088 133 188 152 133 112 54 67 1.873 A.B.D. 936 101 160 114 104 92 44 53 1.560 Kanada 152 32 28 38 29 20 10 14 313 Orta ve Güney Amerika, Karayipler 123 15 20 19 25 18 6 10 230 Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 3.888 912 1.425 1.643 1.372 2.263 1.105 1.104 12.607 Diğer Asya 1.516 262 334 304 319 329 176 135 3.199 Çin Halk Cum. 346 41 53 55 72 96 57 31 694 Güney Kore Cum. 149 18 16 29 28 25 11 6 271 Diğer 1.021 203 265 220 219 208 108 98 2.234 Diğer Ülkeler 257 34 37 39 30 39 18 8 444 21.810 3.251 4.334 4.264 3.780 4.692 2.372 2.114 44.245 Geçici Veriler, Kaynak : Ekonomi Bakanlığı 2014 Ocak- Haziran 18
Tablo ek 7- Uluslararası Sermayeli Firmaların Yatırımlarına Verilen Teşvik Belgeleri (2010-2015/Haziran) 2010 2011 2012 2013 2014 2015/Haziran Belge Adedi 201 200 230 236 253 129 Yatırım Tutarı* (Milyon $) 4.748,2 5.051,7 4.657,0 7.748,0 5.266,4 12.179,0 Yatırım Tutarı* (Milyon TL) 7.158,3 8.477,1 8.387,9 14.763,2 11.542,9 28.898,3 * Yabancı sermayeli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin öngörü değerleridir. Kaynak : Ekonomi Bakanlığı 19