T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (EARGED) ÖĞRENCİLERDE STRESE NEDEN OLAN ETKENLER ve BAŞA ÇIKMA DAVRANIŞLARI HAZIRLAYAN Ali ARDIÇ Ankara, 2009
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI...000 KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ...000 Tüm hakları saklıdır. İçerikle ilgili alıntılar, kaynak gösterilerek kullanılabilir. Kitap, çoğaltma araçları, optik araçlar vb. yöntemlerle çoğaltılamaz. Grafik : Hüseyin MUTLUCAN Kapak : Hüseyin MUTLUCAN Redakte : ISBN: T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı GMK Bulvarı No: 109 (06570) Maltepe-ANKARA Tel: 0 312 230 36 44-230 39 26-231 69 60 Faks: 0 312 231 62 05 e-posta: earged@meb.gov.tr İnternet adresi: www.meb.gov.tr ii
En mühim ve feyizli vazifelerimiz millî eğitim işleridir. Millî eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lazımdır. Bir milletin hakikî kurtuluşu ancak bu suretle olur. Eğitimdir ki bir milleti ya özgür, bağımsız, şanlı ve yüce bir toplum halinde yaşatır ya da onu köleliğe ve yoksulluğa iter. Mustafa Kemal ATATÜRK i
SUNUŞ Toplum içinde bireyi tehdit eden ve zorlayan tehlikelere karşı bireyin gösterdiği bedensel ve ruhsal tepkiye stres denmektedir. Stresin pek çok kaynağı vardır. Genel yaşam olayları, kimyasal ve çevresel etkiler, olumsuz olaylar, yaşam tarzı ve duygusal faktörler, ilişkiler, iş sorunları bunlardan bazılarıdır. Her öğrencinin günlük yaşamında stres yaratacak pek çok faktör bulunmaktadır. Ancak stres altında olup olmamak kişiden kişiye değişir. Neleri stres kaynağı gördüğünüz ve ne kadar stres yaşadığınız kişiliğinize ve olaylara bakış açınıza bağlıdır. Eğitim kurumlarında, stresin oluşmaması ya da var olan stresin azaltılması için gerekli önlemlerin zamanında alınması, eğitim öğretimin verimliliği açısından son derece önemlidir. Öğrencinin kaygı düzeyi öğrenmeye etki eder, öğrenmede cesaretlendirme ve teşvik önemli rol oynar. Öğrencilerde stres oluştuğunda beyin strese cevap üretirken, öğrenme ve hafızayla bağlantılı nöral sistemlerin işleyişinde performans azalması ortaya çıkmaktadır. Millî Eğitim Bakanlığının araştırma ve geliştirme (ARGE) birimi olan Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığının (EARGED) görevleri arasında, MEB in ihtiyaç duyduğu konularda araştırma yapmak da yer almaktadır. Başkanlığımız tarafından ilköğretim ve ortaöğretim öğrencileri için Öğrencilerde Stres Etkenleri ve Başa Çıkma Davranışları araştırmasının yapılması istenmiştir. Bu amaçla ülkemizde ilköğretim 7, 8 ve ortaöğretim 9, 10, 11. sınıf öğrencileri; kişisel ve duygusal yönden, okulun fizikî yapısından, yaşadığı çevreden, aile ve yaşam tarzından, yönetici ve öğretmenlerden dolayı stres yaşıyorlar mı? Yaşıyorlarsa strese neden olan etkenler ve bununla baş etme davranışları nelerdir? konuları öğrenci görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmiştir. Böylece ilköğretim ikinci kademe ve ortaöğretim öğrencilerinde strese neden olan etkenler ve bununla başa çıkma davranışlarının profili çıkarılmıştır. Söz konusu araştırmanın Bakanlığımız ilgili birimlerince en iyi şekilde değerlendirileceğine inanıyoruz. Araştırmada verilerinin sağlanmasında değerli katkılarından dolayı tüm Bakanlık birimlerine, anketlerin uygulanmasında özveride bulunan il millî eğitim müdürlüklerine, araştırmayı gerçekleştiren Araştırma Şubesi personellerinden Ali ARDIÇ a, grafik-tasarım ve kapak çalışmaları için Hüseyin MUTLUCAN a teşekkür ediyorum. Dr. Halil Rahman AÇAR Daire Başkanı ii
ÖZET ÖĞRENCİLERDE STRESE NEDEN OLAN ETKENLER ve BAŞA ÇIKMA DAVRANIŞLARI Bu araştırmayla, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ilköğretim ikinci kademe ve ortaöğretim okulu öğrencilerinde strese neden olan etkenler, bu etkenlerle öğrencilerin başa çıkma davranışlarının ortaya konulması, ve elde edilen görüşler doğrultusunda çözüm önerilerinin sunulması amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, 2007-2008 öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim genel Müdürlüğüne bağlı okullarda ikinci kademe ve Ortaöğretim Genel Müdürlüklerine bağlı okullarda öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise bu okullarda öğrenim gören 14 ilden seçilen 1148 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Araştırmanın genel amacı ve alt amaçları esas alınarak geliştirilen anket formu, öğrenci görüşlerini yansıtacak şekilde tasarlanmıştır. İl millî eğitim müdürlükleri kanalıyla, örnekleme alınan okullardaki öğrencilere uygulanmış ve posta yoluyla dairemize gönderilmiştir. Geri dönen 1089 anket geçerlilik yönünden incelenenmiş, uygun cevaplandırılmayan 3 anket değerlendirme kapsamı dışında bırakılmıştır. Geçerli kabul edilen 1086 anket bilgisayar ortamında SPSS (Statistical Package Program For Social Sciences) 11,0 for Windows istatistik programı kullanılarak analiz edilmiş, araştırmanın amaçları doğrultusunda tablolaştırılıp yorumlanarak araştırma raporuna dönüştürülmüştür. Analizler sonucunda, öğrenciler: Derslerde başarısız olduklarında meydana gelen stresle başa çıkma, Öğretmen soru sorduğunda, soruyu cevaplayamama korkusuyla yaşadıkları stresle başa çıkma, Duygularını ifade edememekten kaynaklanan stresle başa çıkma konularında rehber öğretmenler tarafından bilgilendirilmelidir. Ayrıca öğrenciler ilgili konularda stres yaşadıklarında bu stresle başa çıkma yolları ile ilgili rehberlik ve danışma merkezlerince konferans seminer çalışmaları yapılmalı; broşürler hazırlanmalıdır. Öğretmenlerin ders anlatma yöntemleri ve bunların öğrenciler üzerinde etkilerini içeren bir araştırma yapılmalı strese neden olan etkenler belirlenerek önlemler alınmalıdır. Derslerin yoğunluğu, fazla ödev verilmesi yle ilgili öğretmen ve yöneticilere dönük araştırma yapılmalı, sonuçlara dönük alınması gereken tedbirler belirlenmelidir. Okulların fiziksel koşulları, sınıfların kalabalık oluşu, gürültü, ısınma, sınıfların temizliği gibi durumlar öğrencide hem strese neden olmakta hem de öğrenci performansı üzerinde olumsuz etki meydana getirmektedir. Bu sonuç araştırmada ve yapılan araştırmalarda ortaya konulmuştur. Bunun için; sınıfların kalabalıklığını önlemeye dönük tedbirler alınmalı, öğrencilerde bu konuda oluşacak stres önlenmelidir. Okullarda öğrenci sayısına uygun tuvalet, laboratuvar, spor salonu yetersizliğini giderici kısa ve uzun vadeli tedbirler alınmalıdır. iii
Okullarda güvenlik elemanı, nöbetçi öğretmen sayısı öğrenci sayısına göre arttırılmalıdır. Okulların fizikî yapıları öğrencilerin huzur bulacağı, severek isteyerek gideceği mekânlar hâline getirilmelidir. Bu amaca dönük olarak, bazı belediyelerin uyguladığı aile yaşam merkezlerine benzer bir uygulamayla bir proje geliştirerek okullar öğrenciler için 365 Gün Öğrenci Yaşam Merkezleri haline getirilerek aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır: 1. Öğrenci yaşam merkezlerinde öğretmenlerin (beden eğitimi, müzik eğitim, resim, rehber ve ilgili diğer öğretmen) merkezde olması kaydıyla, belediyelerin eğitim elemanları ve fizikî mekanları bu projeye dahil edilmelidir. 2. Tekli öğretim yapılan okullarda her gün öğretimden sonra ve hafta sonu, 3. İkili öğretim yapılan okullarda; mekanların uygunluğuna bağlı olarak öğlenci öğrenciler sabahtan, sabahçı öğrencilerde öğleden sonra ve hafta sonları: Kültürel etkinlikler, Sanatsal etkirlikler, Sosyal etkinlikler, Sportif etkinlikler uygulamaya geçirilmelidir. 4. Yaz tatili dönemi için de ayrı bir program yapılarak yine okul ve belediye mekanları yukarda belirtilen etkinlikler için öğrencilerin kullanımına sunulmalıdır. 5. Okullarda bu işte görev alan öğretmenlere, oluşturulacak bir kaynaktan hizmetlerinin karşılığı verilmelidir. Öğrencilerin evde çalışma ortamının bulunmaması, evlerinin soğuk olması, aile geçimsizliği, ailede katı kurallar, aile içi şiddet, sevgi eksikliği, ihtiyaçların karşılanması konularını içine alan Öğrencilerde, Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenleri konulu bir araştırma öğrenci ailelerine dönük yapılmalıdır. Elde edilecek sonuçlara göre; Rehberlik ve Danışma Merkezlerince aile-çocuk iletişimi bilgilendirme seminerleri yapılmalıdır. Öğrencilere, okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin kızması, hata yaptıklarında ve soru sorduklarında hoşgörüsüz, ilgisiz davranılması, savunma hakkı verilmeden cezalandırılması, aşırı disiplinli davranılması, kılık kıyafetleri için sürekli uyarılması, arkadaşlarının yanında küçük düşürücü davranılması, yöneticilerin sebepsiz kurallar koyması; öğretmenlerin, öğrencilerle başarısızlıklarında alay etmeleri konularını içine alan Öğrencilerde, Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenleri araştırması okul yöneticileri ve öğretmenlere yapılmalıdır. Elde edilecek sonuçlara göre, öğrenci-yönetici, öğrenci-öğretmen ilişkilerinin varsa olumsuz etkileri ortaya konulmalı, etkilerini giderecek çalışmalar yapılmalıdır. iv
ABSTRACT v
vi
İ Ç İ N D E K İ L E R Sayfa SUNUŞ... ii ÖZET... iii ABSTRACT... v İÇİNDEKİLER... vii TABLOLAR LİSTESİ... xx BİRİNCİ BÖLÜM 1.1. Problem Durumu... 1 1.2. Araştırmanın Amacı... 13 1.3. Araştırmanın Önemi... 14 1.4. Tanımlar... 15 İKİNCİ BÖLÜM ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ 2.1. Araştırmanın Modeli... 17 2.2. Evren ve Örneklem... 17 2.2.1. Evren... 17 2.2.2. Örneklem... 17 2.2.3. Anketlerin Okul ve Sınıflara Göre Dağılımı... 18 2.3. Verilerin Toplanması... 20 2.4. Verilerin Analizi... 20 2.5. Sınırlılıklar... 21 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BULGULAR ve YORUMLAR 3.1. Gruplarla İlgili Bilgiler... 23 3.1.1. Grupların Cinsiyetlere Göre Dağılımı... 23 3.1.2. Öğrencilerin Sınıflara Göre Dağılımı... 23 3.1.3. Öğrencilerin Babalarının Mesleklerine göre Dağılımı... 24 3.1.4. Kardeş Sayılarına Göre Dağılım... 25 3.1.5. Öğrencilerin Anne ve Babalarının Öğrenim Durumları... 25 3.1.6. Ailelerinin Ortalama Aylık Geliri... 26 3.2. Öğrencilerde Stres Etkenleri, Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Davranışların Dağılımı... 27 3.2.1. Öğrencilerin Kişisel ve Duygusal Özelliklerinden Kaynaklanan Stres Etkenleri, Bununla Başa Çıkma Davranışları ve Başa çıkma Davranışlarında Cinsiyet Unsuru... 27 3.2.1.1.a. Derslerde Başarısız Olma Korkusu İle Stres İlişkisi... 27 3.2.1.1.b. Derslerde Başarısız Olma Korkusunun Yarattığı Strese Karşı Öğrencilerin Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı 28 3.2.1.2.a. Derslerin Yoğunluğu İle Stres İlişkisi... 29 3.2.1.2.b. Derslerin Yoğunluğunun Yarattığı Strese Karşı Öğrencilerin Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 30 3.2.1.3.a. Fazla Ödev Verilmesi İle Stres İlişkisi... 31 3.2.1.3.b. Öğrencilerin Fazla Ödev Verilmesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 31 3.2.1.4.a. Sınavların Arka Arkaya Gelmesi İle Stres İlişkisi... 33 3.2.1.4.b. Sınavların Arka Arkaya Gelmesinden Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları... 33 3.2.1.5.a. Öğrencilerin Sınıf Arkadaşlarıyla Sorunlar Yaşaması İle Stres İlişkisi... 35 vii
Sayfa 3.2.1.5.b. Öğrencilerin Sınıf Arkadaşlarıyla Sorunlar Yaşamalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 35 3.2.1.6.a. Herhangi Bir Eşyayı Kaybetme İle Stres İlişkisi... 37 3.2.1.6.b. Herhangi Bir Eşyayı Kaybetmelerinden Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 37 3.2.1.7.a. Arzulanan Şeyleri Elde Edememe İle Stres İlişkisi... 39 3.2.1.7.b. Öğrencilerin Arzu Ettikleri Şeyleri Elde Edememelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 39 3.2.1.8.a. Sorulan Soruyu cevaplandırma İle Stres İlişkisi... 41 3.2.1.8.b. Öğretmenin Sorusunu Cevaplandırırken Yaşanan Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılım... 41 3.2.1.9.a. Derslerin Monoton Anlatılması İle Stres İlişkisi... 43 3.2.1.9.b. Öğretmenlerce Derslerin Monoton Anlatılmasından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 44 3.2.1.10.a. Sınıfta Arkadaşlar Arasında Dedikodu Yapılması İle Stres İlişkisi... 45 3.2.1.10.b. Sınıfta Arkadaşlar Arasında Yapılan Dedikodudan Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 45 3.2.1.11.a. Duyguları Açık Olarak İfade edememe İle Stres İlişkisi (sıkılganlık, içine kapanıklık vb.)... 47 3.2.1.11.b. Öğrencilerin Duygularını Açık Olarak İfade edememelerinden Dolayı (sıkılganlık, içine kapanıklık vb.) Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 47 3.2.1.12.a. Fizikî Görünüş İle Stres İlişkisi... 49 3.2.1.12.b. Öğrencilerin Fizikî Görünüşlerinden (boy, kilo, güzellik, çirkinlik, kellik, vb.) Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 49 3.2.1.13.a. Bedensel Engel İle Stres İlişkisi... 51 3.2.1.13.b. Öğrencilerin Bedensel Engelli Olmalarından Dolayı (görme, işitme, ortopedik rahatsızlık, vb.) Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 51 3.2.2. Öğrencilerde Okulun Fizikî Yapısından Kaynaklanan Stres Etkenleri, Bununla Başa Çıkma Davranışları ve Başa Çıkma Davranışlarında Cinsiyet Unsuru... 53 3.2.2.1.a. Sınıfların Kalabalık Olması İle Stres İlişkisi... 53 3.2.2.1.b. Sınıfların Kalabalık Olmasından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 54 3.2.2.2.a. Sınıflardaki Gürültü İle Stres İlişkisi... 55 3.2.2.2.b. Öğrencilerin Sınıflarlardaki Gürültüden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 55 3.2.2.3.a. Sınıfların Kışın Soğuk, Yazın Sıcak Olması İle Stres İlişkisi... 57 3.2.2.3.b. Sınıfların Kışın Soğuk, Yazın Sıcak Olmasının Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 57 3.2.2.4.a. Sınıfların Temizliğinin Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 59 3.3.2.4.b. Sınıfların Temizliğinin Yetersizliğinden Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 59 viii
Sayfa 3.2.2.5.a. Okulun Tuvaletlerinin Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 61 3.2.2.5.b. Okul Tuvaletlerin Yetersizliğinden Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 61 3.2.2.6.a. Laboratuvarların Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 63 3.2.2.6.b. Okulundaki Laboratuvarın Yetersizliğinden Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 63 3.2.2.7.a. Spor Salonunun Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 65 3.2.2.7.b. Öğrencilerin Okulundaki Spor Salonunun Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 66 3.2.2.8.a. Okul Kantinlerinin Fizikî Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 67 3.2.2.8.b. Öğrencilerin, Okul Kantininin Fizikî Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 67 3.2.2.9.a. Okul Bahçesinin Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 69 3.2.2.9.b. Öğrencilerin, Okul Bahçesinin Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 69 3.2.2.10.a. Okul Güvenliğinin Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 71 3.2.2.10.b. Okul Güvenliğinin Yetersizliğinden Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 71 3.2.2.11.a. Boş Geçen Dersler İle Stres İlişkisi... 73 3.2.2.11.b. Boş geçen Derslerden Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 73 3.2.3. Öğrencilerde Çevreden Kaynaklanan Stres Nedenleri, Bununla Başa Çıkma Davranışları ve Başa Çıkma Davranışlarında Cinsiyet Unsuru... 75 3.2.3.1.a. Hava Kirliliği İle Stres İlişkisi... 75 3.2.3.1.b. Öğrencilerin Hava Kirliliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 75 3.2.3.2.a. Gürültü İle Stres İlişkisi... 77 3.2.3.2.b. Öğrencilerin Gürültüden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 77 3.2.3.3.a. Kalabalık İle Stres İlişkisi... 79 3.2.3.3.b. Öğrencilerin Çevrenin Kalabalığından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 79 3.2.3.4.a. Trafik yoğunluğu İle Stres İlişkisi... 81 3.2.3.4.b. Öğrencilerin Trafik Yoğunluğundan Dolayı Yaşanan Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 81 3.2.3.5.a. Güvenlik Korkusu İle Stres İlişkisi... 83 3.2.3.5.b. Öğrencilerin, Oturdukları Çevrelerindeki Güvenlik Korkusundan Dolayı Yaşanan Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 83 3.2.3.6.a. Komşularla Geçimsizlik İle Stres İlişkisi... 85 3.2.3.6.b. Öğrencilerin, Komşularıyla İlişkilerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 85 3.2.3.7.a. Çevre Baskısı İle Stres İlişkisi... 87 3.2.3.7.b. Öğrencilerin Çevre Baskısından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 87 3.2.4. Öğrencilerin Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenleri, Bununla Başa Çıkma Davranışları ve Başa Çıkma Davranışlarında Cinsiyet Unsuru... 89 ix
Sayfa 3.2.4.1.a. Evlerinin Fizikî Yapısı İle Strese İlişkisi... 89 3.2.4.1.b. Öğrencilerin, Evlerinin Fizikî Yapısından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 90 3.2.4.2.a. Evde Çalışma Ortamının Bulunmaması İle Stres İlişkisi... 91 3.2.4.2.b Evde Çalışma Ortamının Bulunmamasından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 92 3.2.4.3.a. Evde Derslerine Destek Olacak Kimse Bulunmaması İle Stres İlişkisi... 93 3.2.4.3.b. Öğrencilerin, Evde Derslerinde Destek Olacak Kimsenin Olmamasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 94 3.2.4.4.a. Evin Soğuk Olması İle Stres İlişkisi... 95 3.2.4.4.b. Evin Soğuk Olmasından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 96 3.2.4.5.a. Aile Geçimsizliği İle Stres İlişkisi... 97 3.2.4.5.b. Aile Geçimsizliğinden Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 98 3.2.4.6.a. Ailede Katı Kurallar İle Stres İlişkisi... 99 3.2.4.6.b. Ailede Katı Kurallardan Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 99 3.2.4.7.a. Aile İçi Şiddete Maruz Kalma İle Stres İlişkisi... 101 3.2.4.7.b. Öğrencilerin, Aile İçi Şiddette Maruz Kalmadan Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 101 3.2.4.8.a. Sevgi Eksikliği İle Stres İlişkisi... 103 3.2.4.8.b. Öğrencilerin, Sevgi Eksikliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 103 3.2.4.9.a. Giyim, Kuşam İhtiyacının Karşılanamaması İle Strese İlişkisi... 105 3.2.4.9.b. Öğrencilerin Giyim, Kuşam İhtiyaçlarının Karşılanmamasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 105 3.2.4.10.a. Harçlıksız Kalma İle Stres İlişkisi... 107 3.2.4.10.b. Öğrencilerin, Harçlıksız Kalmadan Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 107 3.2.4.11.a. Babanın İşsiz Kalması İle Stres İlişkisi... 109 3.2.4.11.b. Öğrencilerin, Babalarının İşsiz Kalmalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 109 3.2.4.12.a Ailedeki İletişimsizlik İle Stres İlişkisi... 111 3.2.4.12.b. Ailedeki İletişimsizlikten Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 111 3.2.4.13.a. Çalışmaya Zorlama İle Stres İlişkisi... 113 3.2.4.13.b. Ailesinin Çalışmaya Zorlamasından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 113 3.2.4.14.a. Aile Bireylerinden Birinin Hastalanması veya Ölmesi İle Stres İlişkisi... 115 3.2.4.14.b. Aile Bireylerinden Birisinin Hastalanması veya Ölmesinden Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 115 3.2.4.15.a. Sorunlarını Başkalarına Açamama İle Stres İlişkisi... 117 3.2.4.15.b. Öğrencilerin, Sorunlarını Başkalarına Açamamadan Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 117 x
Sayfa 3.2.5. Öğrencilerin, Yönetici ve Öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenleri, Bununla Başa Çıkma Davranışları ve Başa Çıkma Davranışlarında Cinsiyet Unsuru... 119 3.2.5.1.a. Okul Yöneticilerinin Kızması veya Bağırması İle Stres İlişkisi... 119 3.2.5.1.b. Okul Yöneticilerinin Kızması veya Bağırmasından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 119 3.2.5.2.a. Hatada Hoşgörüsüz Davranma İle Stres İlişkisi... 121 3.2.5.2.b. Öğrencilerin Hata Yaptıklarında Okul Yöneticilerinin Hoşgörüsüz Davranmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 121 3.2.5.3.a. Öğrencilerin Okul Yöneticilerine Bir Şey Sormak İstediklerinde Yöneticilerin İlgisiz davranmalarıyla Stres İlişkisi... 123 3.2.5.3.b. Öğrencilerin, Okul Yöneticilerine bir Şey Sormak İstediklerinde İlgisiz Davranmalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 123 3.2.5.4.a. Öğrencilerin İsteklerine Okul Yöneticilerinin Olumsuz Cevap Vermeleri İle Stres İlişkisi... 125 3.2.5.4.b. Öğrencilerin İsteklerine, Okul Yöneticilerinin Olumsuz Bakmasından Dolayı, Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 125 3.2.5.5.a. Okul Yöneticilerinin Öğrencilere Savunma Hakkı Vermeden Cezalandırmalarıyla Stres İlişkisi... 127 3.2.5.5.b. Öğrencilerin Kendilerine Savunma Hakkı Verilmeden, Okul Yöneticileri Tarafından Cezalandırmalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 127 3.2.5.6.a. Okul Yöneticilerinin Rehberlik ve Danışma Hizmetlerine Yeterince Önem Vermemesiyle Stres İlişkisi... 129 3.2.5.6.b. Okul Yöneticilerinin Rehberlik ve Danışma Hizmetlerine Yeterince Önem Vermemesinden Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 130 3.2.5.7.a. Okul Yöneticilerinin Aşırı Disiplinli Davranması İle Stres İlişkisi. 131 3.2.5.7.b. Okul Yöneticilerinin Aşırı Disiplinli Davranmasından Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 131 3.2.5.8.a. Yöneticilerinin Öğrencilerin Kılık Kıyafetlerine Uyarısı İle Stres İlişkisi... 133 3.2.5.8.b. Öğrencilerin, Okul Yöneticilerinin Kılık Kıyafetlerine Sürekli Uyarısından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 134 3.2.5.9.a. Öğrencilerin Olumsuz Davranışlarından Dolayı Yöneticilerinin Ailesiyle Görüşmesi İle Stres İlişkisi... 135 3.2.5.9.b. Okul Yöneticilerinin, Öğrencilerin Olumsuz Davranışlarını Aileleriyle Görüşmesinden Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 136 3.2.5.10.a. Öğrencileri Arkadaşlarının Yanında Küçük Düşürme İle Stres İlişkisi... 137 3.2.5.10.b. Okul Yöneticilerinin, Öğrencileri Arkadaşlarının Yanında Küçük Düşürücü Davranışta Bulunmalarından Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 138 xi
Sayfa 3.2.5.11.a. Okul Yöneticilerden Birinin Sınıfa Gelip Oturması İle Öğrencilerde Stres İlişkisi... 139 3.2.5.11.b. Okul Yöneticilerden Birinin Sınıfa Gelip Oturmasından Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 140 3.2.5.12.a. Sebepsiz Kurallar Konulması İle Stres İlişkisi... 141 3.2.5.12.b. Öğrencilerin, Okul Yöneticilerinin Sebepsiz Kurallar Koymasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 142 3.2.5.13.a. Okul Yöneticilerinin Sürekli Öğüt Vermesi İle Stres İlişkisi... 143 3.2.5.13.b. Öğrencilerin, Okul Yöneticilerinin Sürekli Öğüt Vermelerinden Dolayı, Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 144 3.2.5.14.a. Okul Yöneticilerinin Öğrencileri Sürekli Eleştirilmeleri İle Öğrencilerde Stres İlişkisi... 145 3.2.5.14.b. Öğrencilerin, Okul Yöneticilerinin Sürekli Eleştirmelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 146 3.2.5.15.a. Okul Dışı Zamanlarda, Okul Bahçesi, Spor Salonu, Bilgisayar Laboratuarının Kullanıma İzin Verilmemesi İle Stres İlişkisi... 147 3.2.5.15.b. Öğrencilerin, Okul Dışı Zamanlarda Okul Bahçesi, Spor Salonu, Bilgisayar Laboratuvarlarının Okul Yöneticilerince Kendilerinin Kullanmalarına İzin Vermemesinden, Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 148 3.2.5.16.a. Öğretmenlerin Kızması Veya Bağırması İle Stres İlişkisi... 149 3.2.5.16.b. Öğretmenlerin Kızması Veya Bağırmasından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 150 3.2.5.17.a. Güven Eksikliği İle Stres İlişkisi... 151 3.2.5.17.b. Öğrencilerin, Kendilerine Öğretmenlerin Güvenmemelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 152 3.2.5.18.a. Hatada Hoşgörüsüz Davranma İle Stres İlişkisi... 153 3.2.5.18.b. Öğrencilerin Hata Yaptıklarında, Öğretmenlerin Hoşgörüsüz Davranmasından Dolayı Yaşadıkları Strese Karşı Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 154 3.2.5.19.a. Öğrencilerin, Öğretmenlerine Bir Şey Sormak İstediklerinde İlgisiz Davranılması İle Stres İlişkisi... 155 3.2.5.19.b. Öğrencilerin Öğretmenlerine Bir Şey Sormak İstediklerinde, İlgisiz davranmalarının Yaşattığı Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 156 3.2.5.20.a. Öğrencilerin Kendilerine Savunma Hakkı Verilmeden Öğretmenler Tarafından Cezalandırılması İle Stres İlişkisi... 157 3.2.5.20.b. Öğrencilerin, Kendilerine Savunma Hakkı Verilmeden Öğretmenler Tarafından Cezalandırmalarından Dolayı, Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 158 3.2.5.21.a. Öğretmenlerin Aşırı Disiplinli Davranması İle Stres İlişkisi... 159 3.2.5.21.b. Öğretmenlerin Aşırı Disiplinli Davranmasından Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 160 3.2.5.22.a. Kılık Kıyafetten Dolayı Uyarılma İle Stres İlişkisi... 161 3.2.5.22.b. Öğrencilerin, Kılık Kıyafetlerine Öğretmenlerinin Sürekli Uyarılarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 162 xii
Sayfa 3.2.5.23.a. Öğretmenlerin, Öğrenciler Arasında Ayrım yapması İle Stres İlişkisi... 163 3.2.5.23.b. Öğretmenlerin Öğrenciler arasında Ayrım (başarılı, başarısız, kız, erkek) Yapmalarından Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 164 3.2.5.24.a. Öğrencilerin, Kişisel Problemleriyle İlgilenilmemesi İle Stres İlişkisi... 165 3.2.5.24.b. Öğrencilerin, Kişisel Problemleriyle Öğretmenlerinin İlgilenmemesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 166 3.2.5.25.a. Başarının Takdir Edilmemesi İle Stres İlişkisi... 167 3.2.5.25.b. Öğrenciler, Başarılarının Öğretmenlerince Takdir Edilmemesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 168 3.2.5.26.a. Anma, Kutlama ve Bayram Gibi Törenlerde Görev verilmeme İle Stres İlişkisi... 169 3.2.5.26.b. Öğrencilerin, Anma, Kutlama ve Bayram Gibi Törenlerde Öğretmenlerince Görev Verilmemesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 170 3.2.5.27.a. Arkadaş Yanında Küçük Düşürülme ile Stres İlişkisi... 171 3.2.5.27.b. Öğrencilerin, Arkadaşlarının Yanında Öğretmenlerince Küçük Düşürülmesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 172 3.2.5.28.a. Başarısızlıkta Alay Edilme İle Stres İlişkisi... 173 3.2.5.28.b. Öğrenciler Başarısızlıklarında, Öğretmenleri Tarafından Alay Edilmelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 174 3.2.5.29.a. Sürekli Öğüt Verme İle Stres İlişkisi... 175 3.2.5.29.b. Öğrencilerin, Öğretmenlerin Sürekli Öğüt Vermelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 176 3.2.5.30.a. Sürekli Eleştirilme İle Stres İlişkisi... 177 3.2.5.30.b. Öğrencilerin, Öğretmenlerinin Sürekli Eleştirmelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyet... 178 3.3. Öğrencilerin Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışlarında Okul Düzeyi... 179 3.3.1. Öğrencilerin Kişisel ve Duygusal Özelliklerden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışlarında Okul Düzeyi... 179 3.3.1.1. Öğrencilerin, Derslerde Başarısız Olma Korkusunun Yarattığı Strese Karşı Başa Çıkma Davranışlarında Okul Düzeyi... 179 3.3.1.2. Derslerin Yoğunluğunun Yarattığı Strese Karşı Öğrencilerin Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 180 3.3.1.3. Fazla Ödev Verilmesinin Yarattığı Strese Karşı Öğrencilerin Başa Çıkma Davranışlarında Okul Düzeyi... 182 3.3.1.4. Sınavların Arka Arkaya Gelmesinden Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 183 3.3.1.5. Öğrencilerin Sınıf Arkadaşlarıyla Sorunlar Yaşamalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 184 3.3.1.6. Öğrencilerin Herhangi Bir Eşyayı Kaybetmelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 186 3.3.1.7. Öğrencilerin Arzu Ettikleri Şeyleri Elde Edememelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 186 3.3.1.8. Öğretmenin Sorusunu Cevaplandırırken Yaşanan Stresle Başa Çıkmada Okul Düzeyi... 187 xiii
Sayfa 3.3.1.9. Öğrencilerin, Öğretmenlerce Derslerin Monoton Anlatılmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 188 3.3.1.10. Öğrencilerin, Sınıfta Arkadaşlar Arasında Yapılan Dedikodudan Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 189 3.3.1.11. Öğrencilerin Duygularını Açık Olarak İfade edememelerinden Dolayı (sıkılganlık, içine kapanıklık vb.) Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 190 3.3.1.12. Öğrencilerin Fizikî Görünüşlerinden (boy, kilo, güzellik, çirkinlik, kellik, vb.) Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 191 3.3.1.13. Öğrencilerin Bedensel Engelli Olmalarından Dolayı (görme, işitme, ortopedik rahatsızlık, vb.) Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 192 3.3.2. Öğrencilerin Okulun Fiziki Yapısından Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışlarında Okul Düzeyi... 193 3.3.2.1. Sınıfların Kalabalığından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 194 3.3.2.2. Öğrencilerin, Sınıflarlardaki Gürültüden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 194 3.3.2.3. Sınıfların Kışın Soğuk, Yazın Sıcak Olmasından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi.. 195 3.3.2.4. Sınıfların Temizliğinin Yetersizliğinden Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmada Okul Düzeyi... 196 3.3.2.5. Öğrencilerin Okul Tuvaletlerin Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 197 3.3.2.6. Öğrencilerin, Okul Laboratuarlarının Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 198 3.3.2.7. Öğrencilerin Okul Spor Salonlarının Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 199 3.3.2.8. Öğrencilerin Okul Kantinlerinin Fizikî Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 200 3.3.2.9. Öğrencilerin Okul Bahçesinin Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 201 3.3.2.10. Öğrencilerin Okul Güvenliğinin Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 202 3.3.2.11. Öğrencilerin Boş geçen Derslerden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 203 3.3.3. Öğrencilerin Çevreden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışlarında Okul Düzeyi Unsuru... 204 3.3.3.1. Öğrencilerin Hava Kirliliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 204 3.3.3.2. Öğrencilerin Gürültüden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 204 3.3.3.3. Öğrencilerin Çevrenin Kalabalığından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 206 3.3.3.4. Öğrencilerin Trafik yoğunluğunda Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 207 3.3.3.5. Öğrencilerin Oturdukları Çevrede, Güvenlik Korkusundan Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 208 3.3.3.6. Öğrencilerin Komşularıyla geçimsizlikten Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 209 3.3.3.7. Öğrencilerin Çevre Baskısından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 210 xiv
Sayfa 3.3.4. Öğrencilerin Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışlarında Okul Düzeyi Unsuru... 211 3.3.4.1. Öğrencilerin, Evlerinin Fizikî Yapısından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 211 3.3.4.2. Öğrencilerin, Evlerinde Çalışma Ortamının Bulunmamasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 212 3.3.4.3. Öğrencilerin, Evde Derslerine Destek Olacak Kimse Olmamasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 213 3.3.4.4. Öğrencilerin, Evlerinin Soğuk Olmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 214 3.3.4.5. Öğrencilerin, Aile geçimsizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 215 3.3.4.6. Öğrencilerin, Ailelerindeki Katı Kurallardan Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 216 3.3.4.7. Öğrencilerin, Aile İçi Şiddette Maruz Kalmadan Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 217 3.3.4.8. Öğrencilerin, Sevgi Eksikliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 218 3.3.4.9. Öğrencilerin Giyim, Kuşam Gibi İhtiyaçlarının Karşılanmamasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 219 3.3.4.10. Öğrencilerin Harçlıksız Kalmalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 220 3.3.4.11. Öğrencilerin, Babalarının İşsiz Kalmalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 221 3.3.4.12. Öğrencilerin, Ailedeki İletişimsizlikten Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 222 3.3.4.13. Öğrencilerin, Ailelerince Çalışmaya Zorlanmalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 223 3.3.4.14. Öğrencilerin, Aile Bireylerinden Birinin Hastalanması veya Ölmesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 224 3.3.4.15. Öğrencilerin Sorunlarını Başkalarına açamamadan Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 225 3.3.5. Öğrencilerin, Yönetici ve öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışlarında Okul Düzeyi Unsuru... 225 3.3.5.1. Öğrencilerin, Okul Yöneticilerinin Kızması veya Bağırmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 226 3.3.5.2. Öğrencilerin Hata Yaptıklarında, Okul Yöneticilerinin Hoşgörüsüz Davranmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 227 3.3.5.3. Öğrencilerin Okul Yöneticilerine bir Şey Sormak İstediklerinde, Kendilerine İlgisiz davranılmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 228 3.3.5.4. Öğrencilerin İsteklerine, Okul Yöneticilerinin Olumsuz Cevap Vermesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 229 3.3.5.5. Öğrencilerin Kendilerine Savunma Hakkı Verilmeden, Okul Yöneticileri Tarafından Cezalandırmalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 230 3.3.5.6. Öğrencilerin, Okul Yöneticilerince Rehberlik ve Danışma Hizmetlerine Yeterince Önemin Verilmemesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 231 xv
Sayfa 3.3.5.7. Öğrencilerin, Okul Yöneticilerinin Aşırı Disiplinli Davranılmalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 232 3.3.5.8. Öğrencilerin, Okul Yöneticilerince Kılık Kıyafetlerinden Dolayı Sürekli Uyarılmalarından,Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 233 3.3.5.9. Okul Yöneticilerinin, Öğrencilerin Olumsuz Davranışlarından Dolayı Aileleriyle Görüşmesinden, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 234 3.3.5.10. Öğrencileri Arkadaşlarının Yanında, Okul Yöneticilerinin Küçük Düşürmesinden Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 236 3.3.5.11. Okul Yöneticilerden Birinin Sınıfa Gelip Oturmasından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi.. 237 3.3.5.12 Okul Yöneticilerinin Sebepsiz Kurallar Koymasından Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi.. 238 3.3.5.13. Okul Yöneticilerinin Sürekli Öğüt Vermelerinden Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi.. 239 3.3.5.14. Okul Yöneticilerinin Sürekli Eleştirmelerinden Dolayı, Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi.. 240 3.3.5.15. Öğrencilerin Okul Dışı Zamanlarda Okul Bahçesi, Spor Salonu, Bilgisayar Laboratuvarlarının Okul Yöneticilerince Kullanmalarına İzin Verilmemesinden Dolayı, Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 241 3.3.5.16. Öğrencilerin, Öğretmenlerinin Kendilerine Kızması Veya Bağırmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 243 3.3.5.17. Öğrencilerin, Öğretmenlerin Kendilerine güvenmemesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 244 3.3.5.18 Öğrenciler Hatalarında, Öğretmenlerince Hoşgörüsüz Davranılmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 245 3.3.5.19. Öğrencilerin, Öğretmenlerine Bir Şey Sormak İstediklerinde İlgisiz Davranmalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 247 3.3.5.20. Öğrencilerin Kendilerine Savunma Hakkı Verilmeden, Öğretmenlerince Cezalandırılmalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 248 3.3.5.21. Öğrenciler, Öğretmenlerinin Aşırı Disiplinli Davranmalarından Dolayı, Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 249 3.3.5.22. Öğrencilerin, Kılık Kıyafetlerine Öğretmenlerinin Sürekli Uyarılarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 251 3.3.5.23. Öğrencilerin, Öğretmenler Tarafından Ayrım (çalışkan, tembel, kız, erkek vb.) Yapılmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 252 3.3.5.24. Öğrenciler, Kişisel Problemleriyle Öğretmenlerinin İlgilenmemesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 253 3.3.5.25. Öğrencilerin, Başarılarının Öğretmenlerince Takdir Edilmemesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 254 xvi
Sayfa 3.3.5.26. Öğrencilerin Anma, Kutlama ve Bayram Gibi Törenlerde Öğretmenlerince Görev verilmemesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 256 3.3.5.27. Öğrencilerin, Arkadaşlarının Yanında Öğretmenlerince Küçük Düşürücü Davranılmasından Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 257 3.3.5.28. Öğrencilerin Başarısızlıklarında, Öğretmenlerince Alay Edilmelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 258 3.3.5.29. Öğrencilerin, Öğretmenlerin Kendilerine Sürekli Öğüt Vermelerinden Dolayı, Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 259 3.3.5.30. Öğrencilerin, Öğretmenlerinin Sürekli Eleştirmelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmalarında Okul Düzeyi... 261 3.4. Öğrencilerde Stres Etkenlerinin Cinsiyete Göre Dağılımı... 262 3.4.1. Öğrencilerin Kişisel ve Duygusal Özelliklerinden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Cinsiyet Unsuru... 263 3.4.2. Öğrencilerin, Okulun Fiziki Yapısından Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Cinsiyet Unsuru... 264 3.4.3. Öğrencilerin, Çevreden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Cinsiyet Unsuru... 266 3.4.4. Öğrencilerin, Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Cinsiyetin Unsuru... 267 3.4.5. Öğrencilerin Yönetici ve Öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Cinsiyet Unsuru... 269 3.5. Öğrencilerde Stres Etkenlerinin Okul Düzeyine Göre Dağılımı... 272 3.5.1. Öğrencilerin Kişisel ve Duygusal Özelliklerinden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Okul Düzeyi Unsuru... 273 3.5.2. Öğrencilerin, Okulun Fiziki Yapısından Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Okul Düzeyi Unsuru... 274 3.5.3. Öğrencilerin Çevreden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Okul Düzeyi Unsuru... 276 3.5.4. Öğrencilerin, Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Okul Düzeyi Unsuru... 277 3.5.5. Öğrencilerin Yönetici ve Öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Okul Düzeyi Unsuru... 279 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ÖZET, SONUÇ VE ÖNERİLER 4.1. ÖZET... 283 4.2. SONUÇLAR... 286 4.2.1. Gruplarla İlgili Sonuçlar... 286 4.2.2. Öğrencilerin, Kişisel ve Duygusal Özelliklerinden Kaynaklanan Stres Etkenleri... 286 4.2.3. Okulun Fiziki Yapısından Kaynaklanan Stres Etkenleri... 287 4.2.4. Çevreden Kaynaklanan Stres Etkenleri... 287 4.2.5. Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenleri... 287 4.2.6. Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenleri... 288 4.2.7. Öğrencilerin Stresle Başa Çıkma Davranışları... 289 4.2.7.1. Öğrencilerin, Kişisel ve Duygusal Özelliklerden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 289 4.2.7.2. Öğrencilerin, Okulun Fizikî Yapısından Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 290 xvii
Sayfa 4.2.7.3. Öğrencilerin, Çevreden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 291 4.2.7.4. Öğrencilerin, Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 292 4.2.7.5. Öğrencilerin, Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 293 4.2.8. Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Stresle Başa Çıkma Davranışları... 296 4.2.8.1. Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Kişisel ve Duygusal Özelliklerden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 296 4.2.8.2. Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Okulun Fizikî Yapısından Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 298 4.2.8.3. Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Çevreden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 299 4.2.8.4. Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 300 4.2.8.5. Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre, Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 301 4.2.9. Öğrencilerin Okul Düzeyine Göre Stresle Başa Çıkma Davranışları... 305 4.2.9.1. Öğrencilerin Okul Düzeyine Göre Kişisel ve Duygusal Özelliklerden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 305 4.2.9.2. Öğrencilerin Okul Düzeylerine Göre, Okulun Fizikî Yapısından Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 307 4.2.9.3. Öğrencilerin Okul Düzeylerine Göre Çevreden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 308 4.2.9.4. Öğrencilerin Okul Düzeylerine Göre Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 309 4.2.9.5. Öğrencilerin Okul Düzeylerine Göre, Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenleriyle Başa Çıkma Davranışları... 310 4.2.10. Öğrencilerde Stres Yapan Etkenlerin Cinsiyete Göre Dağılımı... 314 4.2.10.1. Öğrencilerin Kişisel ve Duygusal Özelliklerinden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Cinsiyetin Unsuru... 314 4.2.10.2. Öğrencilerin, Okulun Fizikî Yapısından Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Cinsiyetin Unsuru... 315 4.2.10.3. Öğrencilerin, Çevreden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Cinsiyetin Unsuru... 315 4.2.10.4. Öğrencilerin, Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Cinsiyetin Unsuru... 315 4.2.10.5. Öğrencilerin, Yönetici ve Öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Cinsiyetin Unsuru... 316 4.2.11. Öğrencilerde Stres Yapan Etkenlerin Okul Düzeyine Göre Dağılımı... 316 4.2.11.1. Öğrencilerin Kişisel ve Duygusal Özelliklerinden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Okul Düzeyi Unsuru... 317 4.2.11.2. Öğrencilerin, Okulun Fizikî Yapısından Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Okul Düzeyi Unsuru... 317 4.2.11.3. Öğrencilerin, Çevreden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Okul Düzeyi Unsuru... 317 4.2.11.4. Öğrencilerin, Aile ve Yaşam Tarzından Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Okul Düzeyi Unsuru... 318 7.2.11.5. Öğrencilerin, Yönetici ve Öğretmenlerden Kaynaklanan Stres Etkenlerinde Okul Düzeyi Unsuru... 318 xviii
Sayfa 4.3. ÖNERİLER... 318 KAYNAKÇA... 321 EKLER... 322 EK-1 Öğrenci Anketi... 323 EK-2 Anket Uygulama Onayı... 332 EK-3 Anket Uygulama Yönergesi... 333 xix
TABLOLAR LİSTESİ NO TABLO ADI SAYFA 2.1. Anketlerin Okul ve Sınıflara Göre Dağılımı... 18 2.2. Anket Uygulanacak İller ve Anketlerin Öğretim Kademesine Göre Dağılımları... 18 2.3. Aritmetik Ortalamaların Değerlendirme Aralığı... 21 3.1. Cinsiyete Göre Dağılım... 23 3.2. Sınıflara Göre Dağılım... 24 3.3. Öğrencilerin Babalarının Mesleklerine Göre Dağılımı... 24 3.4. Öğrencilerin Kardeş Sayılarına Göre Dağılımları... 25 3.5. Öğrencilerin Anne ve Babalarının Öğrenim Durumları... 25 3.6. Öğrencilerin Ailelerinin Ortalama Aylık Geliri... 26 3.7. Öğrencilerin Derslerde Başarısız Olma Korkusu İle Stres İlişkisi... 27 3.8. Öğrencilerin Derslerde Başarısız Olma Korkusunun Yarattığı Strese Karşı Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 28 3.9. Öğrencilerde Derslerin Yoğunluğu İle Stres İlişkisi... 29 3.10. Öğrencilerde Derslerin Yoğunluğunun Yarattığı Strese Karşı Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 30 3.11. Öğrencilerde Fazla Ödev Verilmesi İle Stres İlişkisi... 31 3.12. Öğrencilerin Fazla Ödev Verilmesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 32 3.13. Sınavların Arka Arkaya Gelmesinden Dolayı Öğrencilerde Stres İlişkisi... 33 3.14. Öğrencilerin Sınavların Arka Arkaya Gelmesinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışlarının Dağılımı... 34 3.15. Öğrencilerin Sınıf Arkadaşlarıyla Sorunlar Yaşamaları İle Stres İlişkisi... 35 3.16. Öğrencilerin Sınıf Arkadaşlarıyla Sorunlar Yaşamalarından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 36 3.17. Öğrencilerin Herhangi Bir Eşyayı Kaybetme İle Stres İlişkisi... 37 3.18. Öğrencilerin Herhangi Bir Eşyayı Kaybetmelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışlarının Cinsiyete Göre Dağılımı... 38 3.19. Öğrencilerin Arzuladıkları Şeyleri Elde Edememeleri İle Stres İlişkisi... 39 3.20. Öğrencilerin Arzu Ettikleri Şeyleri Elde Edememelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları Cinsiyete Göre Dağılımı... 40 3.21. Öğrencilere Derste Öğretmenlerce Soru Sorulduğunda Cevaplandırma İle Stres İlişkisi... 41 3.22. Öğrencilerin, Öğretmenlerce Derste Sorulan Soruyu Cevaplandırırken Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 42 3.23. Öğrencilerin Öğretmenlerce Derslerin Monoton Anlatılması İle Stres İlişkisi... 43 3.24. Öğretmenlerce Derslerin Monoton Anlatılmasından Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 44 3.25. Öğrencilerin Sınıfta Arkadaşlar Arasında Dedikodu Yapılması İle Stres İlişkisi.. 45 3.26. Sınıfta Arkadaşlar Arasında Yapılan Dedikodudan Dolayı Öğrencilerin Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 46 3.27. Öğrencilerin Duygularını (sıkılganlık, içine kapanıklık vb.).açık Olarak İfade Edememe İle Stres İlişkisi... 47 3.28. Öğrencilerin Duygularını (sıkılganlık, içine kapanıklık vb.).açık Olarak İfade edememelerinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 48 3.29. Öğrencilerin Fiziki Görünüşleri (boy, kilo, güzellik, çirkinlik, kellik, vb.) İle Stres İlişkileri... 49 3.30. Öğrencilerin Fizikî Görünüşlerinden (boy, kilo, güzellik, çirkinlik, kellik, vb.) Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı 50 3.31. Öğrencilerin Bedensel Engelli Olmaları İle (görme, işitme, ortopedik rahatsızlık, vb.) Stres İlişkisi... 51 xx
NO TABLO ADI SAYFA 3.32. Öğrencilerin Bedensel Engelli Olmalarından Dolayı (görme, işitme, ortopedik rahatsızlık, vb.) Yaşadıkları Stresle Başa Çıkmaya Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 52 3.33. Öğrencilerde Sınıfların Kalabalık Olması İle Stres İlişkisi... 53 3.34. Öğrencilerin Sınıfların Kalabalı Olmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 54 3.35. Öğrencilerin Sınıflardaki Gürültü İle Stres İlişkisi... 55 3.36. Öğrencilerin Sınıflarlardaki Gürültüden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 56 3.37. Öğrencilerin Sınıfların Kışın Soğuk, Yazın Sıcak Olması İle Stres İlişkisi... 57 3.38. Öğrencilerin Sınıfların Kışın Soğuk, Yazın Sıcak Olmasından Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 58 3.39. Öğrencilerin Sınıfların Temizliğinin Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 59 3.40. Öğrencilerin Sınıfların Temizliğinin Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 60 3.41. Öğrencilerde Okulun Tuvaletlerinin Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 61 3.42. Öğrencilerin Okul Tuvaletlerin Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Baş Etme Davranışlarının Cinsiyete Göre Dağılımı... 62 3.43. Öğrencilerin Okul Laboratuvarların Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 63 3.44. Öğrencilerin Okulundaki Laboratuvarın Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 64 3.45. Öğrencilerin Spor Salonunun Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 65 3.46. Öğrencilerin Okulundaki Spor Salonunun Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 66 3.47. Öğrencilerin Okul Kantinlerinin Fizikî Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 67 3.48. Öğrencilerin, Okul Kantininin Fizikî Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları Dağılımı... 68 3.49. Öğrencilerin Okul Bahçesinin Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 69 3.50. Öğrencilerin, Okulun Bahçesinin Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 70 3.51. Öğrencilerin Okul Güvenliğinin Yetersizliği İle Stres İlişkisi... 71 3.52. Öğrencilerin Okul Güvenliğinin Yetersizliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 72 3.53. Öğrencilerin Boş Geçen Dersler İle Stres İlişkisi... 73 3.54. Öğrencilerin Boş Geçen Derslerden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 74 3.55. Öğrencilerin Hava Kirliliği İle Stres İlişkisi... 75 3.56. Öğrencilerin Hava Kirliliğinden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 76 3.57. Öğrencilerin Gürültü İle Stres İlişkisi... 77 3.58. Öğrencilerin Gürültüden Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 78 3.59. Öğrencilerin Kalabalık İle Stres İlişkisi... 79 3.60. Öğrencilerin Çevrenin Kalabalığından Dolayı Yaşadıkları Stresle Baş Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 80 3.61. Öğrencilerin Trafik yoğunluğu İle Stres İlişkisi... 81 3.62. Öğrencilerin Trafik Yoğunluğundan Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 82 3.63. Öğrencilerin Oturdukları Çevrede Güvenlik Korkusu İle Stres İlişkisi... 83 3.64. Öğrencilerin, Oturdukları Çevredeki Güvenlik Korkusundan Dolayı Yaşadıkları Stresle Başa Çıkma Davranışları ve Cinsiyete Göre Dağılımı... 84 3.65. Öğrenciler Komşu İlişkilerinden Oluşan Stres Dağılımı... 85 xxi