JAPONYA RADYO TELEVİZYON KURUMUNUN EGİTİM YAYıNLARıVE YAYGIN ÖGRETİME KATKILARI* ve çevren: Derleyerı İng. Ük. Ersarı SÖZER Kısa adı NHK olan Japonya Ulusal Radyo Televzyon Kurumu, anaokullarından yükseköğretm kurumlarına değn her düzeydek öğrenclere çeştl dallarda değşk öğretm zlenceler sunmaktadır. Okullarda öğrenm gören öğrencler çn hazırlanan zlencelern dışında, ortaöğretm ve yükseköğretm düzeylernde NHK nn resm eğtm kurumlarıyla şbrlğ yaparak gerçekleştrdğ, meslekl kşler çn düzenlenmş öğretm zlenceler de bulunmaktadır. Bu zlencelerle, çeştl okullarda öğrenm gören öğrenclere sorumlu oldukları konularda yardımcı olacak pekştrc blgler vermek ve daha önceler orta ya da yükseköğrenmyapma olanağı bulamamış yetşkrlerebu olanağı sağlamak amacı güdülmektedr. OKULLAR İçİN HAzıRLANAN İZLENCELER NHK nn radyo ve televzyon okul yayınları, anaokulu, lkokul, ortaokul ve lse öğrencler çndr. Bu zlencelerde Japonca, (') Çevrenn notu: Bu çevr, NHK' nn eğtm zlencelerne lşkn İnglzce olarak yayımlanan 1974 yılı bültennden br derlemedr. 153
fen ve sosyal blmler, İnglzce, müzk, evekonoms ve ahlak derslernn öğretmne yer verlr. Radyo okul yayınlarının 1935 yılında başlamasındanbu yana zlenceler her yıl gderek gelştrlmektedr. 1952 de okullar çn knc br yayın ağının göreve başlamasıyla radyoda haftalık eğtm yayını 28 saate çıkarılmıştır. NHK, okul televzyon yayınlarına da 1953 de başlamıştır. 1959 yılında se NHK TV Eğtm Bölümü kurulmuş ve televzyonla eğtm zlenceler günden güne gelştrlerek 1973 eylülünden bu yana okullar çn yapılan eğtm yayınları bugün haftada toplam 34 saate çıkarılmıştır. Okullar çn yapılan radyo ve televzyon yayınları yüzdes dzgel (ssteml) okul zlenceler olarak aşağıdak çzelgede görüleblr: Araştırma Ensttüsünce hazırlanmıştır. Yararlanma Yararlanan Yararlanma Yararlanan yüzdes okul sayısı yüzdes okul sayısı Anaokulları % 83.9 9.500 % 27.4 3.100 lkokullar % 93.3 22.800 % 46.6 11.600 Ortaokullar % 40.0 4.390 % 36.2 3.980 _._. Lseler % 42.2 1.810 % 46.7 2.000 İzlencelern tasarımlaması NHK Radyo TV Radyo ve TV Kültür --~- ~...- Okul zlencelern tasarımlamada ülkenn çeştl bölgelerndek NHK ye bağlı «Yerel Okul Yayını Danışma Kurullar» görev yapmaktadır. nceleme ve tasarımlama sonuçları Tokyo'dak «Merkez Danışma Kurulunnda tartışılır ve zlencelern ana çzgaler çn kesn karar burada verlr. Merkez Danışma Kurulu, Eğtm Bakanlığı yetkller, NHK Eğtm Yayınları Araştırma Kurulu temslcler ve sınıf öğretmenlernden oluşur. Ayrıca her yıl, seçlmş 154
-----~--~ olan 400 okulun kend zlenceler üzerne hazırladıkları yazanak (rapor) lardan da büyük ölçüde yararlanılmaktadır. Okullar çn hazırlanan eğtm zlencelernn yıllık yayın sayısı aşağıda gösterlmştr: Okullar Yıllık yayın sayısı Anaokulları çn (Radyo ve TV) 90.000 çn (Radyo ve TV) İlkokullar 1. Basamak 210.000 2. )) 210.000-3. )) 210.000 4.» 210.000 5.» 210.000 6. )) 210.000 Ortaokullar çn (Radyo ve TV) 150.000 Lseler çn (Radyo) 150.000 (TV) 75.000 Araştırma yöntem Bağımsız br kuruluş olan «Ulusal Radyo ve TV Eğtm Kurumu» okul yayınları ve çalışmalarına lşkn öneml br görev yapmaktadır. Kurum, okul düzeylerne uygun olarak ayrı ayrı çalışan beş ulusal kuruluştan oluşur. Ayrıca her ulusal kuruluşun da bölümler vardır. Bu araştırma kuruluşlarıve NHK br şbrlğ çnde zaman zaman araştırma toplantılarıdüzenler ve okul zlencelern gelştrmek çn yen görüşler ortaya koyarak sonuçlara varırlar. Örneğn 1972 yılından bu yana ülke çapında üç yüz bn öğretrne- 155
nn görevaldığı toplam bn yed yüzden çok araştırma yapılmıştır. Okul Izlenceler yapımı - Durum ve sonuçlar toplantısı Okullar, öğretm yılı başlamadan önce çalışmalara grşerek yıllık zlencelern ve bu zlencelere uygun olarak da okul yayını olmak üzere basılacak elktaplarını hazırladılar. Bu başvuru gereçlern kullanarak eğtsel tasarımlarını gerçekleştrme yoluna gderler. Okul zlenceler öğretmene yardımcı olmayı amaçlar. Öneml olan, sınıftak öğrenme etknlklern varsıllaştırmak (zerıgnleştrmek), öğrencnn çalışma ve öğrenme steğn körüklernektr. Öğrencler, görerek-yaşayaraköğrenmn çok yararlı ve kalıcı olması nedenyle km blmsel çalışmaları ve toplumsal etknlkler yernde görmek ve ncelemek amacıyla zaman zaman kısa süreler çn de olsa, okullarından ayrılmak ve büyük kentlere gtmek durumundadır. Oysa çok sayıda öğrency uzak bölgelere götürerek oralarda nceleme yapmalarını sağlamak her zaman olanaklı değldr. Bu durumda, hazırlanan televzyon zlenceleryle sınıf çndek öğrenme etknlkler flmler yoluyla stenlen koşullarda öğrenclere sunulur ve böylece öğrenme olanakları varsıllaştırıiır. Bu yöntemle, gerekl araç-gereç kendlğnden öğretmenn elne verlmş olmakta, blg kaynakları genşletlmekte ve eğtm-öğretm lg çekc br duruma getrlmektedr. MEKTUPLA VE RADYO-TELEVİZYONLA ÖÖRETİM Ulusal eğtm syasası çnde, devlet yönetm düzgülü (normal) okul eğtmne ek olarak özellkle orta ve yükseköğretm basamaklarında mektupla ve çeştl letşm araçlarıyla yapılan öğretme büyük önem vermektedr. Bu tür öğretm, daha önceler orta ve yüksek düzeyde öğrenm görme olanağı bulamamış ve gündüzler yaşamını kazanmak çn çalışmak zorunda olan yetşknler çndr. Bu zlenceler her düzeyde dörder yıl süreldr. Yalnız yükseköğrenm zlencelern zleyenler ayrıca br yıl süreyle okullarda ya da deneylk (laboratuvar) lerde uygulama çalışmalarına katılmak zorundadırlar. Bunun neden ortaöğretm, lke olarak öğretmey amaçlar. Oysa yüksesöğretmözellkle fen ve sanat dallarında araştırma ve ncelerney gerektrr. 156
Mektupla ve radyo-televzyonla yapılan öğretm daha çok kend kendne çalışma ve öğrenmey gerektrdğ çn üst smıflara geçş, düzgülü okul öğrenclerne göre daha düşük br oran göstermektedr. Bu tür ôğretmde kullanılanyöntemler gderek gelştrlmekte ve sorunlarla karşılaşıldığındaçok daha başarılı yöntemler bulunup uygulanmaktadır. Japonya'da zorunlu öğretm tamamlayanların%85 ortaokullara gtmekte ve bu oran her yıl artmaktadır. Ortaöğretmn sürdüremeyen ve yaşamını sağlamak çn çalışmak zorunda olan gençler yarı zamanlı (part tme) öğretm ya da mektupla öğretm yeğlemek durumundadır. Düzgülü öğretm yapan okullarda haftada altı gün; yarı zamanlı okullarda haftada altı akşam ya da haftada üç-dört gün ders yapılmaktadır. Mektupla öğretm zlencelernde se, ayda br ya da k kez okul ç çalışmalara katılmak ve özel olarak hazırlanmışders ktaplarındanyararlanarak kend kendne çalışmak zorunluğu vardır. Değşk yıllarda mektupla öğretm zlenceler hazırlayan okulların ve bu zlencelere katılan öğrenclern sayısı şu çzelgede görüleblr: Yıl Okul sayısı Öğrenc sayısı 1967 73 136.299 1968 73 143.638 1969 73 149.101 1970 74 152.330 1971 76 159.653 1972 78 161.038 1973 80 164.818 Mektupla öğretrnde öneml sorun, daha önce de belrtldğ gb, kend kendne çalışma ve öğrenmedr. Yılda yrm gün dolayında okul ç çalışmalara katılma gerekllğ de bulunduğundan çok sayıda öğrenc sonradan bu zlencelerden ayrılmak durumunda kalmaktadırlar. 157
NHK, mektupla öğretm çn zlence yayınlamada km sorunlarla karşılaşma.ktadır:radyo ya da televzyondan öğrenm görenlern öneml br bölümü, zlencelern kend ş saatlerne rastlaması nedenyle düzenl olarak dersler zleyememektedrler. Öğrenclern boş zamanlarında,seçtkler dallarda yapılan yayınları zleyeblmeler çn kısa ve sınırlı zlenceler hazırlama zorunluğu ortaya çıkmaktadır. İzlenceler ancak sabah saat 8:00 sıralarında yayınlanablrse, öğrenclern % 70 dersler zleyeblmektedr. Yalnızca bu saatlerde yapılan yayınlar se tasarımlanan zlencelern tümünü vermek çn yeterl olamamaktadır. NHK GAKUEN YAYGIN ÖGRETİM OKULU Özü: NHK nn okul yayınları yaklaşık 40 yıldır sürmektedr. Ama mektupla ve radyo-televzyonla yapılan genş tasarımlı ve düzenl yaygın öğretm zlencelernn geçmş bu denl esk değldr. NHK yapımcıları ve NHK GAKUEN öğretm çalışmanlan (elemanları) gün geçtkçe zlencelern daha da gelştrmeye ve öğrenclerne daha çok yararlı ve etkl olmaya çaba gösteryorlar. Bu çaba k ana noktada ağırlık kazanıyor. a- Kullanılan yayınlar konusunda NHK GAKUEN Yaygın Öğretm Okulundak öğretm yöntemlernn gelştrlmes, b- Gelştrlmş öğretm yöntemlernn ışığında, uygulanan zlencelern gelştrlmes. Kuruluş: NHK GAKUEN Yaygın Öğretm Okulu, ortaokul ve lse düzeynde öğretm sunmak amacıyla kurulmuş, NHK ye bağlı, ama bağımsız çalışan br kurumdur. Gelr kaynaklarını öğrenclern ödedkler ücretler ve NHK nn ödeneğ oluşturmaktadır. Okul le NHK arasındak lşkler şöyledr: a- Okul, kend yönetclernce bağımsız olarak yönetlr. NHK, okul yönetm ve eğtmyle doğrudan doğruya lglenmez. b- NHK yaygın öğretm derslerne lşkın zlenceler hem NHK Yaygın Öğretm Okulu öğrencler çn, hem de radyo ve televzyonla eğtmden yararlanan tüm Japon ortaöğretm okullarındak öğrencler çndr. NHK GAKUEN Yaygın Öğretm Okulunun kuruluş ve şleyş bçm şu çzemde (şemada) görüleblr: 158
Yönetm Kurulu (Genel Başkan ve yed yönetc) Denetçler (2 denetç) M~l Danışma Yönetc Öğretm Bölümler (Yönetc Yardımcısı) Japonca Matematk Fen Blmler Sosyal Blmler İnglzce Beden Eğtm Ev Ekonoms Sanat Meslek Eğtım Kurulu (19 danışman üye).,-----------'---------'----; Yönetm Bölümü (Bölüm Başkanları) Eğtm İşlen Bölümü Saymanlık Genel İşler Bölümü Bölümü YÜKSEKÖGRETİM İçİN İZLENCELER Kolej eğ-tm Japonya'dak kolejler. lse ve deng okulları btrenlere k ya da dört yıl süreyle meslek eğtm veren yükseköğrenm kuruluşlandır. Japon halkı güçlü br kolej eğtmne büyük br gereksnm duymaktadır. Uygulayımblmsel (teknolojk) lerlemeler sonucu şleym (endüstr) alanındak değşklkler, uygulayımsal (teknk) gelşmeler ve üstünlükler konusunda genş blgler ednmey gerekl kılmaktadır. Bu koşullar ve durumlar karşısında, Japonya'da, yükseköğretmnbr türü olan kolej eğtmnn önem ve değer kazanması yıldan yıla lgnç boyutlara ulaşmaktadır. Kolejlern, ünverstelern ve dolayısıyla öğrenclern sayısı hızla artmaktadır. 159
~- ---_.~- - -- Aşağıdak çzelge kolej ve öğrenc artışı konusunda bze örnek vereblr: Yıl Sayı - 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 Kolej sayısı - ---- --- --- ---- ------ ----_._------ -----_.-~----- 820 845 852 861 875 889 906 - - - - -----" "._--- ------ o_o. Öğrenc sayısı ------~ ~ ----_._- -~ --- 1.335.665 1.462.705 1.618.189 1.669.740 1.743.794 1.817.136 1.920.342 KolejIern gündüz ya da akşam bölümlernde haftada altı gün ders yapılır ve derslere sürekl katılma zorunluğu vardır. Kolejler ayrıca mektupla öğretm zlenceler de sunmaktadır. Japonya'da mektupla kolej eğtmnn lk kez 1948 yılında etknlğe geçmesyle halk çn de br fırsat eştlğ sağlanmış oldu. Bugün mektupla öğretm, resm eğtm dzgesnn öneml br bölümünü oluşturur. Öğrencler evlernde düzenl olarak kendlerne gönderlen kolej ders ktaplarını çalışırlar, yardımcı araç-gereçler kullanırlar, zaman zaman verlen yazanak (rapor) larla çoğaltrnalardarı (teksr) yararlanırlar ve yılın belrl zamanlarında bağlı bulundukları kolejlere gderek uygulama ve sınavlara katılırlar, başarılı olanlar daha üst sınıf'lara geçerler ve sonunda sorumlu oldukları zlenceler btrrler. Ama kend kendne çalışmak ve öğrenmek zorunda olan bu öğrenclern br bölümü km güçlükler karşısında öğrenmlern tamamlamadan dersler bırakmak zorunda kalmaktadır. Mektupla öğretm br yandan toplumumuza büyük yararlar sağlarken öte yandan öneml sorunları da brlkte getrmektedr. NHK nn kolej eğtm zlenceler ve yaymları NHK, kolejlerr mektupla öğretm zlenceler ıçın radyodan sonra televzyonla eğtm yayınlarına da 1961 yılında başlamıştır. O zamandan bu yana eknsel (kültürel) ve toplumsal blmlerle doğa blmlerne lşkn dersler ve yabancı dl olarak İnglzce öğretm sürdürülmektedr. Yayın zamanları ve ders konuları aşağıdak çzelgelerde gösterlmştr: 160
TV Eğtm Kanalı Nsan - Eylül Günler Saatler Pazartes Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartes 6.30-7.00 Hukuk Sosyoloj Hukuk Sosyoloj Tarh Japon Yazını 23.30-24.00 İzlencelern Y nelemes Günler Saatler Ekm - Mart Pazartes Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartes 6.30-7.00 Pskoloj Ekonom Pskoloj Ekonom Tarh Japon Yazım 23.30-24.00 İzlenceler n Y n e e m e s Nsan - Mart Gün Saat Pazar 6.30-7.00 Doğa Blmler Radyo Eğtm Kanalı Nsan - Eylül Günler Pazartes Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartes Saatler 5.45-6.05 Syasal İnglzce Syasal İnglzce Syasal İnglzce Blmler Blmler Blmler 17.00-17.20 İ z e n c e e r n Y n e e m e s 23.00-23.20 İ zlenceler n Y nelemes Günler Saatler Ekm - Mart Pazartes Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartes 5.45-6.05 Felsefe İnglzce Felsefe İnglzce Felsefe İnglzce 17.00-17.20 İ zlenceler n Y nelemes 23.00-23.20 İ zlenceler n Y nelemes 161
NHK nn radyo ve televzyonla sunduğu dersler, resm ders ntelğ taşır. NHK ve mektupla öğretm yapan kolejler arasındak lke lşkler şöyle özetleneblr: a- Yayınlanacak ders konularının saptanması NHK ve kolej temslclernden oluşan br kurulca yapılır. b- Kolejler ders verecek öğretm üyelern salık verr; seçm şn NHK yapar. c- Seçlen öğretm üyeler ders ktaplarını hazırlar. Hazırlanan ders ktaplarını öğrenclere kolej sağlar. Vatandaşın ünverste eğtm Radyo ve televzyonda kolej eğtmne lşkn verlen derslere ek olarak 1969 yılında radyoda, 1970 yılında televzyonda (Vatandaşın Ünverste Eğtmn adlı br zlence yayına konmuştur. Bu zlencede eknsel (kültürel), ekonomk, syasal konularıda ve çeştl blm dallarında, seçkn öğretm üyelernce hazırlanan brer saatlk konuşmalar yer almaktadır. Bu zlencenn yayın saatler değşk günlere göre aşağıdak çzelgelerde gösterlmştr: RADYO: Eğtm Kanalı 7:00-8:00 Vatandaşın Ünverste Eğtm 13:00-14:00 n (Yneleme) Pazar 8:00-9:00 14:00-15:00»» II (Yneleme) 10:00-11:00 II III 15:00-16:00» (Yneleme) Çarşamba 14:00-15:00 II (Yneleme) Perşembe 14:00-15:00 II (Yneleme) II Cuma 14:00-15:00 II (Yneleme) III 162
TELEVİZYON : Eğtm Kanalı -------:--2-0-:-0-0--2-1-:-0-0---, Pazartes V-atanda ı~ Ü~verste Eğtm Salı 20:00-21:00 II II Çarşamba 20:00-21:00 II III Perşembe 20:00-21:00 II IV» 16:30-17:30 II (Yneleme) Cuma 16:30-17:30 L) (Yneleme) l Cumartes 16:30-17:30 L) (Yneleme) III Pazar 16:30-17:30 (Yneleme) II '---------'~-------~------------_._- IV Ünverste çn deneysel zlenceler Çeştl ülkelerde radyo-televzyonla yükseköğretm düzeynde eğtm yayınları sunmak amacıyla yapılan atılımlar, bu konudak odak noktasına geç ulaşablmştr. Japonya'da bu sorun devlet yönetmnn lg ve çabasıyla çözüme gtmektedr. Eğtm Bakanlığı 1972 kasırnından başlayarak km taslaklar hazırlamış ve bu taslaklardan yararlanarak deneysel zlenceler düzenleyp yayınlama görevn NHK ye vermştr. Bu deneysel zlenceler, Tokyo ve 03aka'dak UHF Televzyon Test Merkezlernden yayınlanmaktadır. Deneysel zleneelern yapımına lşkn temel konuları çeren çalışmalar NHK nn kurduğu «Deneysel İzlence Yapım Kurulu-nca bağımsız olarak yürütülmektedr. Bu kurul, 15 blm adamı ve aydından oluşur. Ayrıca, yne NHK çnde kurulmuş 9 blm adamı ve aydından oluşan br «Deneysel İzlenceler Danışma Kurulu» vardır. Bu kuıul, yükseköğretm düzeynde hazırlanan genel öğretm zleneeleryle yayına konacak deneysel zlenceler üzernde görüşlern belrtr, eleştrler yapar. Yükseköğretm düzeyndek dersler çn düşünülen deneysel zleneelern kapsam yönünden brlk ve bütünlük lkesne dayandınlarak hazırlanmasınaözen ve çaba gösterlmektedr. Bu arada, 163
zaman zaman zleycler üzerndek eğtsel etky ölçmek ve artırmak amacıyla araştırmalar da yapılmaktadır. Yayınlanan deneysel zlencelerde özellkle şu ders konularına yer verlr: Yazın (edebyat), Yönetclk, Mühendslk ve Ev Ekonoms. Bu derslern hazırlanıp sunulmasındazlence eştlğ ana lkedr ve k brmden oluşan yayınlar geceler (21:00-22:00) yapılmaktadır. Bedensel ve zhnsel özürü olan çocuklar çn özel zfenoeler Japonya'da kör, sağır, bedensel ya da zhnsel özürü olan ve özel eğtme gereksnm duyan br mlyon yüz bn dolayında çocuk bulunmaktadır. Bu nedenle özel eğtme, zorunlu br gereksnme vardır. Son yıllarda bu alanda öneml adımlar atılmıştır. 1961 de «Sağırlar İçn Televzyon Okulu» kurulmuş ve NHK bu konuda hazırladığı zlencelerle büyük aşama yapmıştır. Bu tür zlenceler yalnızca kutsuz (talhsz) çocuklara br yardım şlevn gerçekleştrmekle kalmamakta, ayrıca böyle br eğtme gereksnme duyan alelere de öneml ölçüde yarar sağlamaktadır. Eğtm televzyonunda da konuşma güçlüğü olan çocuklar çn «Dl Özel Eğtm Srnıf'ı» adlı br ızlerıce; zhnsel yeteneğ arık (zayıf) olan çocuklar çn de «Neşel Sınıf» adlı başka br zlence haftada brer kez yayına grer. Sonuç olarak, bu tür zlenceler, gerek özürlü çocukların aleler, gerekse eğtmcler alkışla karşılamaktadırlar. Toplumsal eğtm zlenceler Radyo ve televzyonun toplumsal eğtme ne denl öneml katkısı olduğu yadsınmaz br gerçektr. Bu temel kavramdan yola çıkarak NHK, okul zlencelerne ekl şu türlerde de zlenceler sunar: 164 1- Okul önces çocukların ve gençlern sağlıklı gelşmelerne yardımcı olmak amacıyla us (akıl) sağlığına yer veren ve törel (ahlak) blgler besleyen eğtsel zlenceler, 2- Japon dl ve yazını öğretmyle günlük yaşamda eknç (kültür) ve dış lşkler açısından gerekl olan çeştl yabancı dllern öğretmne lşkn ızlencelerle meslek dallarında kılgısal (pratk) blgler veren zlenceler, 3- Özel dnleyc ve zleyc kümeler çn gençlk ve kadın zlenceler.
Yabancı dl dersler NHK, yabancı dl derslerne lk kez radyoda 1925 yılında İnglzce öğretmyle başlamıştır. Radyoda «Englsh Course» adıyla yayınlanan İnglzce öğretm zlences, ell yılı aşkın br süredr sürdürülmekte ve bugün de büyük br lg görmektedr. 1959 yılında NHK Eğtm Bölümünün etknlğe geçmesyle televzyonda da İnglzce dersler «Englsh Conversaton» adıyla yayınlanmaya başlamıştır. Son yıllarda NHK nn yabancı dl yayınları altı dl üzernden (İnglzce, Fransızca, spanyolca, Almanca, Çnce ve Rusça) yapılmaktadır. Bu yayınlarhem televzyon hem de radyo kanalları üzernden verlr. Sona eren zlenceler, br süre sonra yapılan küçük değşklklerle yenden yayınlanablmektedr. nglzce öğretmnde (yen başlayanlar ve orta düzeyde blenler çn) beş temel ders ktabı kullanılır. Bu ktaplar ayda br mlyon yüz bn sayı (yılda on k mlyon sayı) olarak basılır ve yayınlanır. Ötek beş yabancı dln öğretmnde kullanılmak üzere de her ay, ya da k ayda br basılıp yayınlanan on çeşt ders ktabı vardır. Bu ders ktaplarının toplamı yılda yed mlyon yüz bn sayıyı aşmaktadır. Mesleğe ve uygulayıma dönük dersler NHK, doğrudan günlük yaşama lşkn «Meslek Dersler», «Hesap Tahtası», «oto Onarım Dersler», «TV Alıcıları Konusunda Tartışmaları> adlarında uygulayıma dönük dersler de sunmaktadır. Bu zlenceler, zleyenn görüş ve yeteneklern gelştrmey, yeterlk belges sınavlarındabaşarı sağlamada yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Keman, pyano, flüt ve gtar çalmayı öğreten müzk derslerne de yer verlmektedr. Bu tür sanatsal ve uygulayımsal dersler genş lg görmektedr. Ayrıca 1961 nsanından bu yana zaman zaman ynelenen terzlk, muhasebe, mmarlık, TV onarımına lşkn kısa öğrerıceler (kurslar) ve geleneksel Japon sanatlarını öğreten, okul çocuklarından ev kadınlarırıa, ş adamlarına değn brçok nsana seslenecek bçmde bölümlere ayrılmış değşk zlenceler genş lg uyandırmaktadır. «TV Alıcıları Konusunda Tartışmaları> adlı zlence se televzyon alıcılarıyla lgl temel kuramları öğretmekte, 165
zleylelere daha y görüntü ve ses sağlama konusunda gerekl olan uygulayımsal blgler verrnede kılavuzluk etmektedr. 'I'arım, ormancıhk ve balıkçılığa lşkn zlenceler NHK, kuruluş tarh olan 1925 yılından ber sürekl olarak çftçlk, ormancılık, balıkçılıkla lgl zlenceler düzenleyp yayıulamaktartır. ıknc Dünya Savaşından önce bu konulardak zlenceler düzenl ve sürekl değld. O zamanlar, olanak buldukça ya da gerek duyulduğundabu tür yayınlar yapılıyordu. Savaş yılları Japonya'sındabüyük ölçüde yyecek sıkıntısı baş gösternce, NHK le Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Bakanlığı şbrlğ yaparak dzgel ve düzenl br çftçlk zlences oluşturuldu ve bu zlenceye «Erkenc Kuş» adı verld. Erkenc Kuş'da. yyecek üretmn artırmak çn tarımsal uygulayunlar ve tarım yönetm syasası yararlı ve yapı cı bçmde şlenıyordu. Gerç bu zlencenn kapsamları ve erekler (hedefler) zamanla değşklklere uğradı, ama yen koşul ve durumlara göre zlencelern gelştrlerek genş nsan topluluklarına yardımcı olablecek bçmde yürütülmes sürdürüldü. NHK nn tarım zlenceler yapım düzeneğ (mekanzması) zamanla gelşt, Yönetm Merkeznde «Çftçlk İzlerıceler Hazırlama Bölümü» kuruldu ve ülkedek her NHK stasyonuna br «İzlence Yönetmen» atandı. Şu anda Yönetm Merkezne bağlı olarak görev yapan ve kırk kşden oluşan br «Tarım Uzmanları Kurulun bulunmaktadır. Çocuklar çn zlenceler Çocuklar çn hazırlanan zlenceler çoğunlukla eğlendrc ntelk taşımaktadır. Radyoda, çeştl müzk ve şarkılarla dolu «Pppo, Pppo, Bon Bon» ve «Çıkın Dışarıya Öyküler l» adlı anaokulu çağı zleneeler çok sevlgen (popüler) dr. 'I'elevzyonda se çok çeştl çocuk yayınları vardır. Günlük oyun, şarkı ve eğlence yayınlarının yanı sıra haftada br sunulan daha varsıl (zengn) zlenceler büyük lg toplamaktadır. Bunların çnde, br çeşt kukla gösters olan «Uzaklara Uç, Butche», sürekl flmler «Gel ve Gör» le «Merhaba Per Masalları» doğu ve batı ülkelernn en güzel çocuk öykülernden oluşur. Ayrıca «Br, 166
İk, Üç Çocuk» adlı kukla oyunu, «Hayd El Ele 'I'utuşalım» adlı oyun zlences ve k-üç yaşlarındak çocuklar çn «Yarı Yan Moo Kun» adındak zlence lgyle zlenmektedr. Bunlardan başka «Yen Hakkenden» adlı kukla gösters ve «Çocuklar Içn Tyatro» dzs, «Büyüteçte Dünya» adlı eknsel ve blmsel zlence, «Şarkılar ve Arkadaşları) adlı müzk yayını, «8avaşıma Çağrı» adlı soru-yanıt zlences, «Kamera le Blmsel Çalışmalar»adlı doğa olaylarını sergleyen dz zlence, tümüyle televzyonda renkl olarak yayınlanmaktave yalnızca çocukların değl, yetşknlern de büyük lgsn çekmektedr. Kadınlar çn zlenceler Özellkle ev şleryle uğraşan kadınlar çn k tür zlence sunulmaktadır: Brnc tür zlencede, günlük yaşamda gerekl görülen ve çeştl ev şlernde yararlanılablecek kılgısal (pratk) uygulayımlar öğretlr, açıklamalar yapılır. «Bugünün Yemekler» ve «Kadın Ansklopeds» adlı yayınlar bu öbekte yer alır. Ayrıca yne bu öbekte, ççek düzenlemes ya da çay tören gb geleneksel ve eknsel konular da ışlenmektedr. Bu zlenceler yen yetşen kuşağa ev yaşamı ve ev şler le lgl, gerekl her türlü blgy ve uygulayımı öğretmey de amaçlar. İknc tür yayında se «Merhaba Saygıdeğer Bayan» adlı zlence lgyle karşılarımaktadır. Bu ızlerıcede, ev kadınları studyoya çağrılarak eğtsel, toplumsal, ekonomk ve syasal konularda tartışmalara katılırlar. Gençlk çn zlenceler Televzyonun genel yayını çnde, her pazar sabahı «Gençlerle» adlı otuz dakkalık dz zlence yer alır. Bu zlencede brçok genç studyoya çağrılır ve kendlerne çeştl konularda sorular yöneltlr. Böylece zleycler, daha doğrusu halk, gençlern neler düşündüklern ve neler yapmak stedklern kolaylıkla ler, onları tanıma ve anlama olanağını elde edeblrler. öğreneblr Eğtm televzyonu yayını çnde, yne her pazar günü br saat sürel «Gençlern Alanı» adlı zlence yayına grer. Bu zlencede bugünün bol sorunlu ve karmaşık toplumunda yaşayan gençlere dayanıklılık, yürekllk ve gönülgücü (moral) eğtm yapılır, tartışmalar düzenlenr, flmler gösterlr, nsanların nasıl çalıştıkları, nasıl öğrendkler araştırılır, yaşam çevrelerndek savaşmlarmdan örnekler verlr. 167
Radyoda se «Gençlğn Ses» adlı yayında gençlern sevdğ şarkılar sevlen seslerden dnletlr. Her pazartes sabahı da otuz dakka sürel «Gençlern Sorunları» adlı zlence yayına grer. Bu zlencede, ale büyükleryle gençlern lşkler, gençler anlama, onlara yardımcı ve kılavuz olma konuları şlenr. Bu zlencelerle, gençlerle lgl çeştl sorunların zleyclere en y ve en olumlu bçmde sunulmasına çaba gösterlmektedr. Yönetclk le lgl zlenceler Uluslararası alanlarda, yen gelşmeler, ş yönetmndek lerlemeler ve uygulayım kapsamları, çağdaş ş adamının çevresndek koşulları günden güne değştrmektedr. «Yen Yönetm çağı» adlı zlence, yönetm alanlarındak yen koşulların ortaya çıkardığı blgler bze sunmak üzere düzenlenmştr. şöyledr: Bu zlencede yer alan dzler haftanın değşk günlerne göre Pazartes : Örgütleme ve Sz Salı Yönetm Yazanağı (raporu) Çarşamba : Sürec İçnde Bölgesel Tarh Perşembe : Dünya Tecm (tcaret) Hartası Cuma Doruktak Yönetc Cumartes: İş Sorunları Blmsel zlenceler Toplumun, blmsel gelşmeler yakından zleyeblmes çn NHK blmsel zlenceler düzenler. Televzyonda yayınlanan «Bağlığımız» adlı zlence, sağlık ve sayrılıktan (hastalıktan) korunma konularında kılgısal blgler verr. Bu yayın, pazar dışında her gün sabahları yrm dakka sürer. Radyoda se yne o amaçla «Sağlıklı Yaşam» adlı zlence yayınlarımaktadır. Ayrıca «Daha İy Br Yarın İçn» adlı zlence de gelecekte daha y yaşam olanaklarına kavuşablmek çn blmsel uygulayımlarla çevre ve doğa koşulları arasında nasıl uyum sağlanableceğn ortaya koyma konusunda çaba gösterr. Televzyonda «Doğa Albümü», radyoda «Doğa le» adlı zlenceler, Japonya'da dört sürem (mevsm) dek doğa olaylarını ve değşklklern flm ve sesle bzlere getrmektedr. Bu zlenceler, özel- 168
lkle büyük kentlerde yaşayan ve doğa le lşk kurma olanağını elde edemeyenler çn oldukça yararlı olmaktadır. (Herkes İçn Bllm» adlı zlence se çağcl (modem) fen ve uygulayımblm (teknoloj) alanlarında, zleyeniere blg verme amacını güder. Bu zlence, aşağıdak dz sıralaması çnde sunulur: Pazartes : Uygulayımblmn Yer Salı Blm Gezs Çarşamba : Doğada Araştırma Perşembe : Deneymlerden Hoşlanalım Cuma : Araştırma Konuları Br de, lgnç ve sevlgen (popüler) bçmde sunulan ve bze fen konularında blgler veren «Çağcıl Fen» adlı br zlence vardır. Bunun yanında, lk kez 1969 yılında yayınına başlanmış olan ve belrl aralıklarla, değşklkler yapılarak ynelenen «Blgsayar Dersler» adlı dz, blgsayar zlences yapımcılarını yetştrmey amaçlar. Eknsel (kültürel) zlenceler Halkın yaşam koşullarını ve olanaklarını gelştrmek amacıyla eknsel zlencelere büyük önem verlr. Mej Restorasyon Çağından başlayarak Japonya, ekonomk alanda hızlı br çağcıltaşma evresne grmş ve savaşın btmnden br çeyrek yüz yıl sonra halkın toplumsal yaşamında büyük ve genş çapta değşklkler olmuştur. Yaşamın her alanında ortaya çıkan yen yaklaşımlar, gderek nsanların düşüncelerın de etklemektedr. Toplumumuzun bu sorunu eknsel zlencelerde önemle şlenınektedr. Bu tür zlencelern yapımında düşünülen erek (hedef), ülke ekncne ve halkın toprak, sanat ve tarh blncne katkıda bulunmaktır. Geçmşten yararlanarak bugünkü Japon halkının yaşayış.ve düşüncelern yen ve sağlıklı yaklaşımlarla beslemek en öneml amacı Oluşturur. «JAPON ÖDÜLÜ)) ULUSLARARASI EGİTİM İZLENCESİ KAPSAMI Bu ödül, Japonya'da radya yayınlarının başlamasının 40. yıldönümü olan 1965 yılında NHK'ce oluşturulmuştur. 169
Her yıl ekm ya da kasım ayında Japonya'da düzenlenen yarrşma sonucunda verlmekte olan bu ödülün amacı, bütün ülkelerdek radyo ve televzyonla yapılan eğtm yayınlarına lşkn z Iencelern gelştrlmesneyardımcı olmak ve uluslararası lşklere ve yakıntaşmaya olanak sağlamaktır. «Japon Ödülü)) yarışması, Uluslararası Uzletşm (telekomünkasyon) Brlğne üye olan ülkelern bütün yayın açıktır. Bu lke ışığında, her yıl yarışma çn üç yüz dolayında üye ülkeye çağrı yapılmaktadır. kuruluşlarına Yarışmaya gönderlecek yapımlar şöyle sınıflandırılır: 1- Yuva, anaokulu ve lkokul çağındak çocukların 'eğtmlerne lşkn yapımlar, 2- Ortaöğrenm çağındak gençler çn hazırlanan zlenceler, 3- Meslek yüksekokullarıylaünverstelerde öğrenm gören öğrenclern eğtmleryle lgl yayınlar. Bu türlerde yarışmaya katılan yapımlar arasından «en y» olarak belrlenen yapım «Japon Ödülü» le ödüllendrlr. Ödül, «Onur Belges» le brlkte k bn dolardan oluşur. Bu büyük ödülün dışında, radyo yayını bölümünde «Eğtm Bakanlığı Ödülü» le bölgeselolarak «Vallk (ya da) Beledye Ödülü» verlmektedr. Televzyon yayını bölümünde se, «Posta ve Uzletşm Ödülü» le NHK esk başkanı Mr. Shnnosuke'nn anısına düzenlenen eeabe Ödülü» her yıl en değerl yapıtnlara verlen özel ödüllerdr. «Japon Ödülü» yarışmasına katılan zlencelern ncelenmes ve ayırımı on dört üyeden oluşan uluslararası seçcler kurulunca yapılır. Bu üyelern onu, katılan ülkelerdek lgl kuruluşlarca gönderlr; dördü se Japon blm adamlarıyla, eğtm yayınları alanındak başarılarından ötürü ün yapmış kşler arasından seçlmektedr. 170