MAPLE, matematiksel problemleri çözmek ve görselleştirmek için kullanılan bir paket programdır.



Benzer belgeler
OPERATÖRLER BÖLÜM Giriş Aritmetik Operatörler

B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet

YEDE MAPLE KULLANIM KLAVUZU

Evrak Ekle. Kurum İçi Giden Evrak Ekleme. Kırmızı renker; doldurulması zorunlu alanları ifade etmektedir. İleri Geri tarihli işlem yapılamamaktadır.

Bilgisayar Uygulamaları PSİ105

Q-BIZ VIEWER KULLANIM KILAVUZU

Temel Giriş/Çıkış Fonksiyonları (Devam) Örnek :

ÖĞRENME FAALĠYETĠ 6 ÖĞRENME FAALĠYETĠ NESNE ĠġLEMLERĠ

Genel bilgiler Windows gezgini Kes Kopyala Yapıştır komutları. 4 Bilinen Dosya Uzantıları

2014 LYS MATEMATİK. P(x) x 2 x 3 polinomunda. 2b a ifade- x lü terimin. olduğuna göre, katsayısı kaçtır? değeri kaçtır? ifadesinin değeri kaçtır? 4.

Braille Star 40 Başvuru Kitapçığı Sürüm 4.0 Lütfen bu başvuru kitapçığıyla birlikte paketinizde bulunan kullanıcı kılavuzunu da gözden geçirin.

BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1

1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ

DİKKAT! SORU KİTAPÇIĞINIZIN TÜRÜNÜ "A" OLARAK CEVAP KÂĞIDINA İŞARETLEMEYİ UNUTMAYINIZ. SAYISAL BÖLÜM SAYISAL-2 TESTİ

PROGRAMLAMA TEMELLER. C Program Yap s

ANALOG LABORATUARI İÇİN BAZI GEREKLİ BİLGİLER

DENEY 2: PROTOBOARD TANITIMI VE DEVRE KURMA

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

Uzaktan Kumanda (Yalnızca Belirli Modellerde)

BÖL-1B. Fatih University- Faculty of Engineering- Electric and Electronic Dept.

Temel Bilgisayar Programlama

ENF TEMEL BİLGİSAYAR BİLİMLERİ Eğitim/Öğretim Yılı Bahar Dönemi DÖNEM SONU LAB. ÖDEV TESLİM DUYURUSU

C Operatörler. Öğr. Gör. M. Ozan AKI. Rev 1.0

ÖĞRENME FAALĠYETĠ GELĠġMĠġ ÖZELLĠKLER

OYUN GELİŞTİRME AŞAMALARI-I

Kenan Osmanoğlu / Kerem Köker. KPSS Matematik Konu Anlatımlı ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

B05.11 Faaliyet Alanı

BQTEK SMS Asistan. Kullanım Kılavuzu. Doküman Versiyon: BQTEK

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Olasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon

1. Mesaj Tipi ve Mesaj Fonksiyonu Bazında Bildirim Mail Adresi Tanımlama Đşlemleri

EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI TED KDZ EREĞLİ KOLEJİ ORTAOKULU MATEMATİK 8.SINIF ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANDIR.

Şekil 1. Sistem Açılış Sayfası

Verimlilik İçin ETKİN BİLGİ YÖNETİMİ. EXCEL de Etkin Kullanım için Kısayollar

0 dan matematik. Bora Arslantürk. çalışma kitabı

KAPSAMLI İÇERİK SADELEŞTİRİLMİŞ ARAMA MOTORU YENİLİKÇİ BİLGİ İŞLEME TEKNOLOJİSİ PRATİK GÖRÜNTÜLEME ARAÇLARI MOBİL ERİŞİM

EBYS Eğitimi. Sisteme erişim adresi:

13 Kasım İlgili Modül/ler : Satın Alma ve Teklif Yönetimi. İlgili Versiyon/lar : ETA:SQL, ETA:V.8-SQL

VEZNE PROGRAMINDA POSTA ÜCRETİ İLE İLGİLİ YAPILAN DÜZENLEMELER (Vezne Sürüm: )

Yandaki resimlerde Excel Pazartesi den başlayarak günleri otomatik olarak doldurmuştur.


İÇİNDEKİLER. 1. Projenin Amacı Proje Yönetimi Projenin Değerlendirilmesi Projenin Süresi Projenin Kapsamı...

MATEMATĠKSEL ĠġLEMLER

BİT ini Kullanarak Bilgiye Ulaşma ve Biçimlendirme (web tarayıcıları, eklentiler, arama motorları, ansiklopediler, çevrimiçi kütüphaneler ve sanal

Matriks Veri Terminali 7.1.5'de Yapılan Yenilikler/İyileştirmeler

fonksiyonu, her x 6= 1 reel say s için tan ml d r. (x 1)(x+1) = = x + 1 yaz labilir. Bu da; f (x) = L

Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı. ALES / Đlkbahar / Sayısal II / 22 Nisan Matematik Soruları ve Çözümleri

Matematik 1 - Alıştırma 1. i) 2(3x + 5) + 2 = 3(x + 6) 3 j) 8 + 4(2x + 1) = 5(x + 3) + 3

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.

OYUN GELİŞTİRME AŞAMALARI-I. Oyununuzun senaryosunu kısaca tanıtınız/ amacınıda belirtiniz:

Örgün Öğrenci Sistemi Anadolu Üniversitesinde öğretim elemanlarının verdikleri

Sonlu Durumlu Makineler

ELITE A.G. KS100/HEFM SICAK-SOĞUK ETĐKET BOY KESME VE ĐŞARETLEME MAKĐNASI KULLANIM KILAVUZU

HİZMET ALIMLARINDA FAZLA MESAİ ÜCRETLERİNDE İŞÇİLERE EKSİK VEYA FAZLA ÖDEME YAPILIYOR MU?

Ç NDEK LER. Bölüm 4: Üslü Say lar...44 Üslü fadeler...44 Al t rmalar...47 Test Sorular...49

İşaret Aygıtları ve Klavye Kullanıcı Kılavuzu

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1

Sketch Up. - Bilgisayar Dersleri 1. 3 Boyutlu Çizimler ve Google

BİR SAYININ ÖZÜ VE DÖRT İŞLEM

ÖZEL SAMANYOLU LİSELERİ

Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan:

Fizik ve Ölçme. Fizik deneysel gözlemler ve nicel ölçümlere dayanır

HESAPLAMA TABLOSU PROGRAMINA GİRİŞ

MATEMATİK (haftalık ders sayısı 5, yıllık toplam 90 ders saati)

TEŞEKKÜR Bizler anne ve babalarımıza, bize her zaman yardım eden matematik öğretmenimiz Zeliha Çetinel e, sınıf öğretmenimiz Zuhal Tek e, arkadaşımız

Yedi Karat Kullanım Klavuzu. Yedi Karat nedir? Neden Karat?

İleri Diferansiyel Denklemler

Kılavuz Çekmek. Üretim Yöntemleri 15

İşletim Sisteminin Katmanları

EEM 202 DENEY 5 SERİ RL DEVRESİ

MATLABA GİRİŞ 1. MATLAB. Komut penceresi. MATLAB adı, MATrix LABoratory (Matrix Laboratuarı) kelimelerinden gelir.

VEGAWINA VERSION

MİKRO İKTİSAT ÇALIŞMA SORULARI-10 TAM REKABET PİYASASI

DOĞAL SAYILAR , , bölük bölük bölük bölük bölük bölük bölük bölük bölük

İki Değişkenli Bağlanım Modelinin Uzantıları

TG 12 ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK

Kalite Güvence ve Standartları

IEEE ANA MARKASI VE ÖĞRENCİ KOLLARI LOGO TASARIM KILAVUZU

Dönemi Piyasa Yapıcılığı Sözleşmesi

İçinde x, y, z gibi değişkenler geçen önermelere açık önerme denir.

OFİS 365 ÖĞRENCİ MAİL SİSTEMİ KULLANIM KLAVUZU. Office 365

TEKNİK RESİM. Ders Notları: Mehmet Çevik Dokuz Eylül Üniversitesi. Görünüşler - 1

META TRADER 4 MOBİL İŞLEM PLATFORMLARI KULLANMA KILAVUZU 1. KURULUM

Yıllarca bu konuda çalışan görüntü işleme uzmanlarının önerisi. Artık ArcGIS ile entegre

ıfırdan büyük olan rasyonel sayılara pozitif rasyonel sayılar, sıfırdan küçük rasyonel sayılar da negatif rasyonel sayılar denir.

Kullanıcı Kılavuzu. Çeviriyi yapan Erdal Özkul.

Araştırma Notu 15/177

[ 1 i 6 2i. [ a b. Örnek...3 : Örnek...4 : Örnek...5 : Örnek...6 : i sanal sayı birimi olmak üzere, i. Örnek...1 : =?

MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının

F İ R M a. Herşey Bir Kaynaktan. Düz profillerin ve baraların işlenmesinde uzman

Ö RENME FAAL YET 9 Ö RENME FAAL YET 9

Bölgeler kullanarak yer çekimini kaldırabilir, sisli ortamlar yaratabilirsiniz.

int printf (const char *format [, argument,...]);

DEVLET KATKI SİSTEMİ Devlet katkısı nedir? Devlet katkısı başlangıç tarihi nedir? Devlet katkısından kimler faydalanabilir?

MikroÖdeme Servis Dökümanı

Mak-204. Üretim Yöntemleri II. Vida ve Genel Özellikleri Kılavuz Çekme Pafta Çekme Rayba Çekme

Öncelikle Markamıza göstermiş olduğunuz ilgiden dolayı teşekkür ederiz.

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü-Fizik Bölümü

TEMEL KAVRAMLAR MATEMAT K. 6. a ve b birer do al say r. a 2 b 2 = 19 oldu una göre, a + 2b toplam kaçt r? (YANIT: 28)

Transkript:

GİRİŞ MAPLE, matematiksel problemleri çözmek ve görselleştirmek için kullanılan bir paket programdır. Bir bilimsel hesap makinesinin yapabildiği her işlemi yapabilmenin yanında, 2-3 boyutlu grafik çizme, sembolik hesaplamalar yapabilme ve özel cebirsel operatörlerin işlemlerini uygulayabilme kapasitesine sahiptir. MAPLE 9 ve sonraki sürümlerinde aşağıda görülen biri kırmızı diğeri sarı olan iki ikonla programa ulaşmak mümkündür. Sarı renkli kısayola sahip klasik çalışma sayfaları; Kırmızı renkli kısayola sahip doküman tipi çalışma sayfaları ise;

Yukarıdaki arayüz, menülerin ve menülerde yer alan tuşların tasarımı klasiğe nazaran modernize edilmiş halidir. Biz MAPLE ın klasik penceresinde menü üzerinde açıklamalar yapacağız. Çünkü hem eski hem de yeni versiyonlarında klasik pencere altında çalışmak mümkündür. Klasik pencere için yapılan açıklamalar öğrenilirse bunların modernize edilmiş yeni versiyondaki karşılıklarını bulmak zor olmayacaktır. MAPLE ARAYÜZÜ Windows ta kullanmaya alışık olduğunuz birçok programa benzer bir arayüze sahiptir. Bu arayüz iki ana bölümden oluşur; I. Bölüm: Menü ve bazı özel görevleri olan düğmelerin bulunduğu araç çubuğu II. Bölüm: (Çekirdek-Kernel) Cebirsel editör olarak kullanılan bölüm Sigma standart modu gösterir. Burada metin bölgesine işletilmeyen matematiksel ifade yerleştirilir. T ye tıklandığında MAPLE kilitlenir ve metin moduna geçilir. Burada Word de olduğu gibi metin üzerinde değişiklik yapmak mümkündür. [> butonu tıklandığında tekrar matematik moduna dönülür. Seçilen bölüm için alt klasör kapatma ve açma için kullanılır. Çalışmakta olan hesaplamayı durdurmak için kullanılır. (Ctrl+C de aynı işi yapar) Kernel da büyültme-küçültme yapmak için kullanılır. Aktif çalışma sayfasında gösterilmeyen karakterleri, mesela kelime aralarındaki boşluk miktarını gösermek için kullanılır.

[>restart; tır. Çalışma yapılırken değişkenlerin değerlerini sıfırlar, komut olarak kullanımı MAPLE ile etkileşim içinde olacağımız bölüm Çekirdek-Kernel bölümüdür. Matematiksel işlemleri komut olarak buraya yazarız. Bu bölge [> işareti ile başlayan satırdır. Bu satıra yazdığımız herşey özel bir yazı karakteri ve kırmızı renkte görülür. Kurallarına uygun bir MAPLE komutu yazıp ENTER tuşuna basıldığında komut çalıştırılmış olur ve hemen alt satırda mavi renk ile işlemin sonucu görülür. Yardım menüsü MAPLE uygun şekilde kullanıldığında birçok matematiksel kavramı anlamanızı kolaylaştırabilir. Bunun için profesyonel bir MAPLE kullanıcısı olmanıza gerek yoktur. MAPLE komutların nasıl kullanıldığını birkaç örnekle açıklar. Bunun için çekirdek kısmına?komutadı yazmak yeterlidir. Aşağıda bir örneğini verelim.

MAPLE VE MATEMATİK Komut Satırını Çalıştırmak Her komut ; işareti ile bitirilip ENTER a basıldığında, komut yazımında bir hata yoksa çalıştırılır ve bir alt satırda mavi renkte çıktı görülür. Eğer komut : işareti ile bitirilirse komut çalıştırılır, hesaplama yapılır fakat sonuç ekrana yazdırılmaz, daha sonraki hesaplamalarda kullanılmak üzere hafızada tutulur. Mavi renkli bölgeye müdahale edilemez. Bu mavi renkli sonuçlar kitaplarda görmeye alışık olduğunuz tarzdadır. Komutlar yazılırken bazı kurallara uyulması gerekir, aksi halde MAPLE ne sorulduğunu anlamaz ya da yanlış anlar. Komut ; ile bittiği halde ekranda bir şey gösterilmiyorsa sonucun boş küme olduğu anlaşılmalıdır. Bazı Temel Komutlar MAPLE komut satırına yazılan değerler, aksi belirtilmedikçe çıktı olarak gerçek değerleri ile verilirler. Örneğin; > 1+2; > 5-7; > 3*5; > 9/4; > 68/14; > 2^5; > 5^(2/3); 3-2 15 9 4 34 7 32 5 ( 2/ 3 ) > sin(pi/4);

2 2 > arccos(-1); > exp(5)+tan(21); > log(45)+sqrt(53); e sayısı sayısı Logaritmik fonksiyonlar > Pi; > evalf(pi); > exp(1); > evalf(exp(1)); > log(10); > ln(10); e 5 tan( 21 ) ln( 45) 53 3.141592654 e 2.718281828 ln( 10 ) ln( 10 ) > log[2](10); ln( 10 ) ln( 2 ) Pi yazılırken büyük-küçük harflere dikkat edilmelidir, nin doğru yazılışı Pi şeklindedir. Diğer yazımlar yi verse de hesaplama yapılmaz. exp(x)= demektir. e sayısı yalnızca exp(1) olarak yaılır. MAPLE log ile ln yazımını aynı anlamda varsayar. Logaritma a tabanında b yazılmak isteniyorsa log[a](b) veya taban değiştirme kuralı kullanılarak yazılabilir. e x ln( b ) ln( a ) Ayrıca matematiksel ifadelerde parantez kullanılması gerekiyorsa yalnızca normal parantez () kullanılmalıdır, çünkü MAPLE da köşeli [] veya küme parantezi {} farklı amaçlar için kullanılır, örneğin komut için bir özellik veya şart Özel MAPLE Komutları MAPLE da sıradan matematiksel işlemler haricinde özel komutlar da vardır. Bu komutlar 5000 in üzerindedir. Bu yüzden her birini tek tek açıklamak mümkün değildir.

Bir MAPLE komutunun kullanımı genel olarak Komutadı( ) şeklindedir. Parantez içine komut için ihtiyaç duyulan elemanlar(argümanlar) aralarına virgül (, ) konularak yazılır. evalf komutu Genel kullanımı evalf(sayı) şekindedir. Bunun sonucu olarak sayının 10 haneli değerini verir. Eğer sonuç tamsayı ise sonucun sonuna ondalık noktası konularak sonucu verir. > evalf(sin(pi/4)); 0.7071067810 > evalf(exp(2)+sin(3)-33/7); 2.815890393 > evalf(cos(pi)-(21/3)); > evalf(1/2); -8. 0.5000000000 Eğer sonuçlar farklı basamak sayısıyla gösterilsin isteniyorsa evalf komutu evalf(a,n) veya evalf[n](a) şeklinde kullanılmalıdır. (A=Hesaplanacak ifade veya sayı, n=basamak sayısı) > evalf(pi); > evalf(pi,23); 3.141592654 3.1415926535897932384626 > evalf[53](pi); 3.1415926535897932384626433832795028841971693993751058 > evalf(3/2); 1.500000000 Fakat bu kullanımlar sadece hesaplanan ifade için geçerlidir. Eğer işlemlerin sonucu sürekli aynı basamakta gösterilsin istenirse bunun için Digits:=n (n=basamak sayısı) komutu kullanılır. Artık bundan sonra girilen basamak sayısı evalf komutu kullanıldığında belirlenen sayı kadar gösterilir. > Digits:=30; > evalf(1/9); > evalf(pi); Digits := 30 0.111111111111111111111111111111 3.14159265358979323846264338328

> evalf(9/2); > Digits:=3; > evalf(pi); > Digits:=1000; > Pi; 4.50000000000000000000000000000 Digits := 3 3.14 Digits := 1000 > evalf(%); 3.14159265358979323846264338327950288419716939937510582097494459230 \ 781640628620899862803482534211706798214808651328230664709384460 \ 955058223172535940812848111745028410270193852110555964462294895 \ 493038196442881097566593344612847564823378678316527120190914564 \ 856692346034861045432664821339360726024914127372458700660631558 \ 817488152092096282925409171536436789259036001133053054882046652 \ 138414695194151160943305727036575959195309218611738193261179310 \ 511854807446237996274956735188575272489122793818301194912983367 \ 336244065664308602139494639522473719070217986094370277053921717 \ 629317675238467481846766940513200056812714526356082778577134275 \ 778960917363717872146844090122495343014654958537105079227968925 \ 892354201995611212902196086403441815981362977477130996051870721 \ 134999999837297804995105973173281609631859502445945534690830264 \ 252230825334468503526193118817101000313783875288658753320838142 \ 061717766914730359825349042875546873115956286388235378759375195 \ 7781857780532171226806613001927876611195909216420199 % işareti bir önceki, %% iki önceki ve %%% üç önceki sonuç demektir, fakat dört ve daha fazlası için kullanılmaz ve hata mesajı verir. > 1+2; > 3+5; > 5+6; > %%; 3 8 11 8 > %%%%; Error, missing operator or `;` / işareti de satırın devam ettiğini gösterir.

expand komutu Verilen ifadenin bilinen matematiksel özdeşlikler cinsinden açılımını verir. > (x+3)^2; > expand((x+3)^2); ( x3 ) 2 x 2 6 x9 > expand((3*x+y)^5); 243 x 5 405 x 4 y270 x 3 y 2 90 x 2 y 3 15 x y 4 y 5 > expand((x-y+3)*(x+3*sqrt(y)-151)); x 2 3 x y148 xx y3 y ( 3/ 2) 151 y9 y453 > expand(sin(a+b)); sin( a ) cos( b ) cos ( a ) sin( b) expand komutu belli bir özelliğe göre de sonuç verebilir. Bunun için expand(ifade,özellik) şeklinde kullanılır. > expand((x+2)*(x^2-y^2)*(z+t),x+2); ( x2 ) x 2 z ( x2 ) x 2 t ( x2 ) y 2 z ( x2 ) y 2 t factor komutu Verilen ifade çarpanlarına ayrılabiliyorsa, ifadeyi çarpanlarına ayrılmış şekilde verir. İfade çarpanlarına ayrıldığında sadeleştirme varsa bu sadeleştirmeyi yaparak sonucu ekrana yazdırır. > factor(6*x^2-18*x-24); > factor((y^2-x^2)/(x+y)); 6 ( x1 ) ( x4 ) yx > factor((x^3-y^3)/(x^4-y^4)); factor komutu da belli bir özelliğe göre sonuç verebilir. Bunun için factor(ifade,özellik) şeklinde kullanılır. x 2 x yy 2 ( xy ) ( x 2 y 2 ) > factor(x^3+5,5^(1/6)); ( x 2 x 5 ( 1/ 3) 5 ( 2/ 3 ) ) ( x5 ( 1/ 3) )

Atamalar ve Değişkenler değişken adı := sayı veya cebirsel ifade ; şeklinde atama yaılabilir. > a:=5; > a; > evalf(a/7); a := 5 5 0.7142857143 Bütün yapılan atamalar sıfırlanmak istenirse sağ üstte bulunan veya komut satırına restart; yazılıp ENTER tuşuna basılmalıdır. butonu kullanılmalı > restart; > a; a Eğer ifadelerin değişmemesi fakat belli bir değer için değişmiş hali isteniyorsa bunun için subs(x=a,ifade) komutu kullanılır. Bu ifade de x yerine a koy demektir. > f:=5*x+x*y-9; > subs(x=a,f); > f; Benzer şekilde assign(x=a) değişiklik sabit kalır. > f; > assign(x=a); > f; f := 5 xx y9 5 aa y9 5 xx y9 veya assign(x,ifade) şeklinde de yapılabilir, fakat artık 5 xx y9 5 aa y9 Yeniden değişiklik yapılmak istenirse assign( x =b) şeklinde yapılmalıdır. Yoksa hata verir. > f:=5*x+x*y-9; f := 5 xx y9 > assign(x=3); > f;

> assign(x=b); Error, (in assign) invalid arguments 63 y > f; > assign('x'=11); > f; 63 y 4611 y Bir değişkene atama yapılıp yapılmadığını kontrol etmek için assigned(değişken) komutu kullanılır. > assigned(x); true Değişkene yapılan atamayı iptal etmek için unassign( değişken ) komutu kullanılır. > f:=5*x+x*y-9; > x:=3; > f; f := 5 xx y9 x := 3 63 y > unassign(x); Error, (in unassign) cannot unassign `3' (argument must be assignable) > f; > unassign('x'); > x; > f; 63 y x 5 xx y9 Kullanıcı Tanımlı Fonksiyonlar Fonksiyon adı := (Değişkenler)->fonksiyon ifadesi şeklinde fonksiyon tanımlanabilir. > f:=x->x^2+1; > f(x); f := xx 2 1 x 2 1

> f(1); 2 > g:=(x,y,z)->sin(x)+sos(y)+x*y*z; g := ( x, y, z) sin( x ) sos( y) x y z > g(1,2,3); sin( 1 )sos( 2) 6 Alternatif olarak unapply(ifade,değişkenler) veya unapply(ifade,[değişkenler]) şeklinde de olabilir. > f:=x^2+2*x-5; > F:=unapply(f,x); > F(1); > G:=x^3+2*y-7; > g:=unapply(g,x); > g(1); > h:=unapply(g,y); > h(1); > v:=unapply(g,[x,y]); > v(1,2); f := x 2 2 x5 F := xx 2 2 x5-2 G := x 3 2 y7 g := xx 3 2 y7 62 y h := yx 3 2 y7 v := x 3 5 ( x, y) x 3 2 y7-2 MAPLE Fonksiyonları Üstel fonksiyon exp(x) Doğal logaritma ln(x) veya log(x) Karakök fonksiyonu sqrt(x) Kök fonksiyonu surd(x,n) (n.dereceden kök içinde x) Mutlak değer abs(x) Tam değer floor(x) Signum fonksiyonu signum(x)

Trigonometrik fonksiyonlar sin(x), cos(x), tan(x), cot(x), csc(x), sec(x) Ters trigonometrik fonksiyonlar arcsin(x), arccos(x), arctan(x), arccot(x), arccsc(x), arcsec(x) Hiperbolik fonksiyonlar sinh(x), cosh(x), tanh(x), coth(x), csch(x), sech(x) Ters Hiperbolik fonksiyonlar arcsinh(x), arccosh(x), arctanh(x), arccoth(x), arccsch(x), arcsech(x) Cebirsel Denklemlerin Çözümlerini Bulma Bunun için solve(denklem,değişken) veya solve({denklem},{değişkenler}) şeklindeki komutu kullanılır. > solve(m*x+n=y,x); > solve(m*x+n=y,{x}); yn m { x yn } m > denklem:=x^4-5*x^2+6*x=2; denklem := x 4 5 x 2 6 x2 > solve(denklem,x); 31, 1 3, 1, 1 > çözüm:=[solve(denklem,x)]; çözüm := [ 31, 1 3, 1, 1] > çözüm[1]; 31 > çözümkümesi:={solve(denklem,x)}; çözümkümesi := { 1, 1 3, 31 } Ayrıca solve komutu ile denklemler yanında denklem sistemleri, eşitsizlikler ve eşitsizlik sistemleri de çözdürülebilir. > solve(sin(2*x)=cos(x));,,, 2 2 6 5 6 > solve({x^2-y^2=0,x-y=1,x<>y}); 1 { x, } 2 y -1 2

> solve(tan(x)=cos(x),x); 2 arctan 5 1 2 2 2 arctan 5 1 2 2 1 5 22 5,, arctan, 22 5 22 5 2 2 2, 1 5 arctan, 2 2 22 5 2 Bu yapılan işlemler değişkeni yalnız bırakma şeklinde de olabilir. Bunun için kullanılan komut isolate(ifade,değişken) şeklindeki komuttur. Fakat bu komut student paketi içerisindedir, öncelikle bu paketin açılması gerekir. Bir paketin açılması with(paket adı) komutu ile yapılır. > with(student); [ D, Diff, Doubleint, Int, Limit, Lineint, Product, Sum, Tripleint, changevar, completesquare, distance, equate, integrand, intercept, intparts, leftbox, leftsum, makeproc, middlebox, middlesum, midpoint, powsubs, rightbox, rightsum, showtangent, simpson, slope, summand, trapezoid ] > isolate(y=a*x+b,x); x yb a > solve(2*x^3-3*x^2-11*x+6,x); > isolate(2*x^3-3*x^2-11*x+6,x); 3, 1, 2-2 x-2 > solve(sin(2*x)=cos(x));,,, 2 2 6 5 6 > isolate(sin(2*x)=cos(x),x); Örneklerden de görülebildiği gibi isolate komutu denklemi sağlayan yalnız bir değeri alır, bu değer de keyfi seçilir. x 2 Bazı Kullanışlı Temel Komutlar > kesir:=(-2+y)*(x-2)/(x^2-4); ( 2y ) ( x2 ) kesir := x 2 4

> expand(kesir); > normal(kesir); > numer(kesir); > denom(kesir); 2 x 4 y x 2 y x 2 4 x 2 4 x 2 4 x 2 4 2y x2 ( 2y ) ( x2 ) x 2 4 normal(ifade) komutu ifadeyi sadeleşmiş haliyle ekrana yazdırır. numer(ifade) ifadenin payını, denom(ifade) ifadenin paydasını ekrana yazdırır. simplify(ifade) komutu ise ifadeleri en sade, basitleştirilmiş halde yazdırır. > simplify(kesir); 2y x2 > denk:=cos(x)^5+sin(x)^4+2*cos(x)^2-2*sin(x)^2-cos(2*x); denk := cos( x) 5 sin( x) 4 2 cos( x) 2 2 sin( x) 2 cos ( 2 x) > simplify(denk); cos( x) 4 ( cos( x)1 ) > normal(denk); cos( x) 5 sin( x) 4 2 cos( x) 2 2 sin( x) 2 cos ( 2 x) 2-Boyutlu Çizim Komutları MAPLE grafik çizimlerini plot komutu ile yapar. Kullanımı plot(f(x),x=a..b) şeklinde olup, y=f(x) e karşılık gelen eğrinin [a,b] aralığındaki grafiğini çizer. > plot(x^2,x=0..5);

> plot(sin(x)/x,x=-15..15); Farklı eğriler beraber çizdirilmek istenirse bunun için plot({eğriler},değişken) komutu kullanılır. > plot({x^2,x+5},x); > plot({x^2,x^3,x+5});

> plot({x^2,x^3,x+5},x=-2..2); Türev Ve İntegral Bir f(x) fonksiyonunun türevi diff(f(x),x) integrali de int(f(x),x) şeklindeki komutlar kullanılarak hesaplandırılır. Baş harfi büyük yazıldığında ise çıktı sembolik olarak gösterilir. > diff(x^3,x); > Diff(x^3,x); > Diff(x^3,x)=diff(x^3,x); 3 x 2 d dx ( x3) d dx ( x3) 3 x 2 > Int(exp(x)+5,x)=int(exp(x)+5,x); d ex 5 x e x 5 x > Int(sin(x)+cos(5*x)-exp(2-x),x)=int(sin(x)+cos(5*x)-exp(2- x),x); sin( x )cos ( 5 x) e ( 2 x) d x 1 cos( x) sin( 5 x) e ( 2 x) 5 Sınır belirtilmek istenirse de int(f(x),x=a..b) şeklinde kullanılmalıdır.

> Int(sin(x)+cos(5*x)-exp(2-x),x=-1..3)=int(sin(x)+cos(5*x)- exp(2-x),x=-1..3); 3-1 cos 5 x e ( 2 x) d x 1 cos( 1 ) sin( 5 ) 5 e 3 1 cos( 3 ) sin( 15 ) 5 e ( -1) sin( x ) ( ) > Int(sin(x)+cos(5*x)-exp(2-x),x=- 1..3)=evalf(int(sin(x)+cos(5*x)-exp(2-x),x=-1..3)); 3-1 cos 5 x e ( 2 x) dx-18.24908996 sin( x ) ( ) Sayılar Bir sayının tamsayı olup olmadığı; > type(5,integer); > type(sin(pi/6),integer); true false Pozitif tamsayı type(sayı,posint), negatif tamsayı type(sayı,negint), çift sayı type(sayı,even), tek sayı type(sayı,odd) komutları kullanılarak test edilebilir. type(sayı,prime) bir sayının asal sayı olup olmadığını test eder. ifactor(sayı) komutu sayıyı asal çarpanlarına ayırır, rasyonel bir sayı ise sadeleştirme varsa önce sadeleştirir sonra çarpanlarına ayırır. > ifactor(6); > ifactor(1222); > ifactor(22/4); ( 2 ) ( 3) ( 2 ) ( 13 ) ( 47) ( 11 ) ( 2 ) > ifactor(266484984/123356988); ( 2 ) ( 3881 ) ( 2861 ) ( 3 ) ( 3426583 )

Bir sayının pozitif bölenlerini divisors(sayı) komutu verir. Pozitif bölenlerinin sayısını ise tau(sayı) komutu verir. Fakat bu komutları kullanabilmek için önce numtheory paketi açılmalıdır. > with(numtheory); [ GIgcd, bigomega, cfrac, cfracpol, cyclotomic, divisors, factoreq, factorset, fermat, imagunit, index, integral_basis, invcfrac, invphi, iscyclotomic, issqrfree, ithrational, jacobi, kronecker,, legendre, mcombine, mersenne, migcdex, minkowski, mipolys, mlog, mobius, mroot, msqrt, nearestp, nthconver, nthdenom, nthnumer, nthpow, order, pdexpand,,, pprimroot, primroot, quadres, rootsunity, safeprime,, sq2factor, sum2sqr,, thue ] > divisors(24); > divisors(-24); > tau(24); > tau(12345678); { 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24 } { 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24 } 8 24 Bir saynın faktöriyeli sayı! veya factorial(sayı) şeklinde hesaplatılır. > factorial(5); 120 > 1000!; 402387260077093773543702433923003985719374864210714632543799910429 \ 938512398629020592044208486969404800479988610197196058631666872 \ 994808558901323829669944590997424504087073759918823627727188732 \ 519779505950995276120874975462497043601418278094646496291056393 \ 887437886487337119181045825783647849977012476632889835955735432 \ 513185323958463075557409114262417474349347553428646576611667797 \ 396668820291207379143853719588249808126867838374559731746136085 \ 379534524221586593201928090878297308431392844403281231558611036 \ 976801357304216168747609675871348312025478589320767169132448426 \ 236131412508780208000261683151027341827977704784635868170164365 \ 024153691398281264810213092761244896359928705114964975419909342 \ 221566832572080821333186116811553615836546984046708975602900950 \ 537616475847728421889679646244945160765353408198901385442487984 \ 959953319101723355556602139450399736280750137837615307127761926 \ 849034352625200015888535147331611702103968175921510907788019393 \

178114194545257223865541461062892187960223838971476088506276862 \ 967146674697562911234082439208160153780889893964518263243671616 \ 762179168909779911903754031274622289988005195444414282012187361 \ 745992642956581746628302955570299024324153181617210465832036786 \ 906117260158783520751516284225540265170483304226143974286933061 \ 690897968482590125458327168226458066526769958652682272807075781 \ 391858178889652208164348344825993266043367660176999612831860788 \ 386150279465955131156552036093988180612138558600301435694527224 \ 206344631797460594682573103790084024432438465657245014402821885 \ 252470935190620929023136493273497565513958720559654228749774011 \ 413346962715422845862377387538230483865688976461927383814900140 \ 767310446640259899490222221765904339901886018566526485061799702 \ 356193897017860040811889729918311021171229845901641921068884387 \ 121855646124960798722908519296819372388642614839657382291123125 \ 024186649353143970137428531926649875337218940694281434118520158 \ 014123344828015051399694290153483077644569099073152433278288269 \ 864602789864321139083506217095002597389863554277196742822248757 \ 586765752344220207573630569498825087968928162753848863396909959 \ 826280956121450994871701244516461260379029309120889086942028510 \ 640182154399457156805941872748998094254742173582401063677404595 \ 741785160829230135358081840096996372524230560855903700624271243 \ 416909004153690105933983835777939410970027753472000000000000000 \ 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 \ 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 \ 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 \ 000000000000000000000000000000000000000000000 İki tamsaysayının birbirine bölündüğünde bölümü iquo(bölünen,bölen), kalanı irem(bölünen,bölen) komutu verir. > iquo(12,5); 2 > irem(259,3); 1 m ve n nin en büyük ortak böleni igcd(m,n), en küçük ortak katı ise ilcm(m,n) komutları ile bulunur. > igcd(9999998,5554); > ilcm(233,987); 2 229971

Toplam ve Çarpım Sembolleri İile Hesap Toplam için sum(f(n),n=1..k), çarpım için product(f(n),n=1..k) komutları kullanılır. Sembolik halleri için ilk harf büyük yazılmalıdır. > Sum(k,k=1..n)=sum(k,k=1..n); > Sum(k,k=1..n)=normal(sum(k,k=1..n)); > Sum(k,k=1..n)=simplify(sum(k,k=1..n)); > Sum(k,k=1..n)=factor(sum(k,k=1..n)); > Sum(k^3,k=1..n)=factor(sum(k^3,k=1..n)); value(ifade) sembolik olarak gösterilen ifadeleri hesaplar. > Sum(k,k=1..45)=sum(k,k=1..45); > sum(exp(i),i=-3..5); > > value(%); n k 1 ( n1 ) 2 n 1 k 2 2 2 n k 1 n k 1 n k 1 n k 1 1 1 k 2 n2 2 n 1 1 k 2 n2 2 n n ( n1 ) k 2 k 3 n 2 ( n1 ) 2 4 45 k 1 k1035 1e ( -3) e ( -2) e ( -1) ee 2 e 3 e 4 e 5 1e ( -3) e ( -2) e ( -1) ee 2 e 3 e 4 e 5 Yukarıda value komutu bir şey değiştirmedi, çünkü sonuç zaten değeri e cinsinden belli olan bir ifade idi. Reel karşılığının bulunması isteniyorsa evalf komutu kullanılmalıdır. > evalf(%); 234.7571858