Isparta il merkezinde görevli öðretmenlerin ilkyardým bilgi düzeyleri ve tutumlarý

123 ARAÞTIRMA Özet Isparta il merkezinde görevli öðretmenlerin ilkyardým bilgi düzeyleri ve tutumlarý Tufan Nayir*, Ersin Uskun**, Hakan Türkoðlu**, Ertan Uzun***, Mustafa Öztürk**, A. Nesimi Kiþioðlu**. *Karaman Ýl Saðlýk Müdürlüðü, Karaman. **Süleyman Demirel Üniversitesi Týp Fakültesi Halk Saðlýðý AD, Isparta. ***Samsun Ýl Saðlýk Müdürlüðü, Samsun. Amaç: Bu çalýþma, Isparta il merkezinde görev yapan öðretmenlerin ilkyardým bilgi düzeylerini ölçmek, karþýlaþtýklarý sorunlarý belirlemek ve ilkyardým ile ilgili yapýlacak eðitim çalýþmalarýna karþý tutumlarýný saptamak amacý ile planlanmýþtýr. Gereç ve Yöntem: Isparta il merkezinde kesitsel analitik olarak planlanan çalýþmada, rasgele örnekleme yöntemi ile seçilen 12 ilköðretim okulu ve 7 lisede toplam 364 öðretmene ulaþýldý. Beþ tanýmlayýcý soru, 12 ilkyardým bilgi sorusu ve 7 ilkyardýmla ilgili tutumlarýna yönelik soru olmak üzere toplam 24 sorudan oluþan anket formu cevaplandýrýldý. Oniki ilkyardým bilgi sorusunun her doðru cevabý için 1 puan verilerek öðretmenlerin ilkyardým bilgi puaný (ÝBP) 12 puan üzerinden hesaplandý. Bulgular: Tüm öðretmenlerin ÝBP ortalamasý 7.07±1.92 idi. Kadýnlarýn ÝBP ortalamalarý (7.44±1.87), erkeklerin ÝBP ortalamalarýndan (6.93±1.93) anlamlý olarak daha yüksekti. Ýlköðretim okullarýnda görev yapan öðretmenlerin ÝBP ortalamalarý da (7.29±1.97), liselerde görev yapan öðretmenlere göre (6.79±1.84) anlamlý olarak daha yüksek bulundu. En az yanlýþ cevaplandýrýlan sorularýn konularý sýrasý ile yanýklý hastaya, asidik veya bazik bir madde yutmuþ hastaya ve burun kanamalý hastaya yaklaþýmdý. Okullarda en sýk karþýlaþtýklarý ilkyardým gerektiren durumlarý ise sýrasýyla kanama (% 51.6), bayýlma (% 33.0), kýrýk-çýkýklar (% 12.9) olarak ifade edildi. Öðretmenlerin % 86.0 ý ilkyardým bilgi düzeylerini yeterli bulmadýklarýný, %81.0 ý ilkyardým konusunda eðitim almak istediðini ifade etti. Sonuç: Öðretmenlerin ÝBP nýn orta düzeyde olduðu, büyük çoðunluðunun ilkyardým konusunda kendilerini yetersiz bulduklarý ve yapýlacak olan eðitim çalýþmalarýna karþý istekli olduklarý tespit edildi. Anahtar Kelimeler: Ýlkyardým, Öðretmen, Okul. Abstract The firstaid knowledge levels and attitude of the teachers who work in Isparta city center. Objective: This study has been planned in order to evaluate the level of first aid knowledge and to detect the problems teachers face and to determine their attitude towards the educational studies related to first aid among the teachers who work in the Isparta city center. Material-Method: 364 teachers in total have been achieved in 12 primary schools and 7 high schools that are randomly selected in the provincial center of Isparta. Survey sheet with 24 questions overall, including 5 descriptive questions, 12 questions of first aid knowledge and 7 questions about their attitude related to first aid has been answered with the survey method of observation. The teachers point of first aid knowledge (FKP) has been calculated out of 12 points by giving 1 point per every true answer of the 12 first aid questions. Results: The average FKP among teachers were 7.07±1.92. FKP of women were considerably higher than that of men. Also the avarage FKP of the teachers who work in primary schools (7.29±1.97) were considerably higher than the teachers who work in high schools (6.79±1.84). The questions of the subjects which were given the least wrong answers were, respectively, approach to burned patients, the patients who drank acidic or basic liquids and the patients who have bleeding nose. Most common situations which require first aid are told to be, respectively, hemorrhage, fainting, fracture and protuberants. 38.5% of them had had first aid training before. 86% of the teachers mentioned that they didn't find their first aid knowledge level sufficient whereas 81% expressed their will to acquire first aid knowledge. Conclusion: It has been established that FKP of teachers is mediocre, the majority of them find themselves insufficent about first aid and are willing to take part in future training courses. Key words: Firstaid, Teacher, School. Yazýþma Adresi: Uz. Dr. Tufan Nayir Karaman Merkez Toplum Saðlýðý Merkezi Sorumlu Tabipliði Karaman Tel : 0-338-2126965 Email : drtufan@mynet.com Müracaat tarihi: 12.06.2009 Kabul tarihi: 20.09.2011

Nayir, öðretmenlerin ilkyardým bilgi düzeyleri 124 Giriþ Ýlkyardýmýn modern tanýmý, yaþamý tehlikeye düþüren herhangi bir durumda, saðlýk görevlilerinin yardýmý saðlanýncaya kadar, kaza geçiren kiþiye olay yerindeki malzemelerden yararlanarak yapýlan geçici bakým ve ilaçsýz uygulamalardýr (1). Saðlýk Bakanlýðý Temel Saðlýk Hizmetleri Müdürlüðü nce hazýrlanan 22.05.2002 gün ve 24762 sayýlý Resmi Gazete de yayýnlanarak yürürlüðe giren ilkyardým yönetmeliðine göre tüm kurumlarda yirmi kiþide bir, riskli iþyerlerinde ise on kiþiden bir kiþinin ilkyardým eðitimi almasý zorunlu kýlýnmýþtýr (2). Ayrýca devamlý olarak en az elli iþçi çalýþtýran iþverenler, Sosyal Sigortalar Kurumunca saðlanan tedavi hizmetleri dýþýnda kalan, iþçilerin saðlýk durumunun ve alýnmasý gereken iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin saðlanmasý, ilk yardým ve acil tedavi ile koruyucu saðlýk hizmetlerini yürütmek üzere iþyerindeki iþçi sayýsýna ve iþin tehlike derecesine göre bir veya daha fazla iþyeri hekimi çalýþtýrmak ve bir iþyeri saðlýk birimi oluþturmakla yükümlüdür (3). Diðer yandan da günlük yaþamýnýn birçok aktivitesinde kaza ve yaralanma riskine sahip olan insanýn daha yüksek aktiviteye sahip olduðu çocukluk döneminde bu risk daha da artmaktadýr. Çocukluk çaðý yaralanmalarýnda da, okul ve okul dýþý yaralanmalar karþýlaþtýrýldýðýnda okulda iken meydana gelen yaralanmalarýn çok daha sýk olduðu görülmektedir (4). Bu yüzden çocuklarýn günlerinin büyük bir kýsmýný geçirdiði, kanunlarda belirtilen çalýþan sayýsýndan çok daha fazla risk grubunda sayýlan öðrencisi olan okullarýmýzdaki öðretmenlerin, eðitim yanýnda koruyucu ve gerektiðinde ilkyardým uygulayýcý özellikleri de öne çýkmaktadýr. Ayrýca ilkyardým uygulamalarýnda saniyelerin büyük önem kazandýðý düþünülecek olursa saðlýk ile ilgili hizmetlerin sadece saðlýk personeline býrakýlmamasý gerektiði, toplum katýlýmý saðlandýðýnda çok daha yüksek bir verimin alýnacaðý da bilinen bir gerçektir. Bu araþtýrma Isparta Ýl Merkezinde ilköðretim ve lise okullarýnda görev yapan öðretmenlerin ilkyardým bilgi düzeylerinin belirlenmesi, konu ile ilgili tutumlarýnýn tespiti amaçlarý ile yapýlmýþtýr. Gereç ve Yöntem Kesitsel analitik tipte bir çalýþma olarak planlanan araþtýrma 2004-2005 eðitim-öðretim yýlý Aralýk ayý içerisinde yapýldý. Araþtýrma için Isparta Ýl Milli Eðitim Müdürlüðünden ve ilgili okul müdürlerinden gerekli izinler alýndý. Araþtýrmanýn evrenini Isparta merkezindeki tüm ilköðretim okullarý ve liseler oluþturmaktaydý (n=67; 44 ilköðretim okulu, 23 lise). Rasgele örnekleme yöntemi ile seçilen 12 ilköðretim okulu ve 7 lisede toplam 364 öðretmene ulaþýldý. Araþtýrma tarihinden önce örneklemin dýþýndaki bir ilköðretim okulunda 12 öðretmene anketin bir ön uygulamasý yapýldý. Anketler gönüllü katýlým esasýna göre uygulandý. Araþtýrmanýn yapýldýðý gün gidilen okullarda görevli tüm öðretmenler çalýþmaya katýldý, ankete katýlmak istemeyen olmadý. Gözlem altýnda anket yöntemi ile anketler okullarýn öðretmen odasýnda uygun teneffüs arasýnda yaklaþýk 20 dakikada cevaplandýrýldý. Anketler cevaplandýktan sonra anket uygulanan okullara daha sonra gidilerek öðretmenlere temel ilkyardým konularý hakkýnda seminerler verildi. Anket, 5 tanýmlayýcý soru, 12 ilkyardým bilgi sorusu ve 7 ilkyardýmla ilgili tutumlarýna yönelik soru olmak üzere toplam 24 sorudan oluþmaktaydý. Tek doðru cevabý olan çoktan seçmeli 12 ilkyardým bilgi sorusunun her doðru cevabý için 1 puan verilerek öðretmenlerin ilkyardým bilgi puaný (ÝBP) hesaplandý. Ýlkyardým bilgi sorularýndan alýnabilecek en düþük puan 0, en yüksek puan 12 idi. Tüm veriler SPPS 15.0 istatistik programýnda tanýmlayýcý istatistikler, baðýmsýz gruplarda t testi, Mann whitney-u testi ve pearson korelasyon yapýlarak deðerlendirildi. P<0.05 düzeyi anlamlý olarak kabul edildi. Bulgular Araþtýrma da yaþlarý 19 ile 55 arasýnda deðiþen (41.19 ± 8,16 yaþ) 364 öðretmene ulaþýldý. Çalýþma grubunun, 249 u erkekti (%68.4) ve % 55.5 i ilköðretim okullarýnda görev yapmaktaydý. Ortalama görev süreleri 18.38 ± 8.22 yýl (min=1, max=35) idi ve % 74 ü on yýl üzerinde görev yapmýþtý (Tablo 1). Tablo 1: Öðretmenlerin Cinsiyet, yaþ gruplarý, okul ve görev süreleri gibi özellikleri Cinsiyet N % Kadýn 109 29,9 Erkek 249 68,4 Belirtmemiþ 6 1,6 Yaþ Gruplarý N % <25 14 3,8 26-30 43 11,8 31-35 40 11,0 36-40 53 14,6 41-45 65 17,9 45< 141 38,7 Belirtmemiþ 8 2,2 Okul N % Ýlköðretim 202 55,5 Lise 162 44,5 Görev Süresi N % 1-5 31 8,5 6-10 57 15,7 11-15 36 9,9 16-20 62 17,0 21-25 106 29,1 26< 67 18,4 Belirtmemiþ 5 1,4

125 Nayir, öðretmenlerin ilkyardým bilgi düzeyleri Tablo 2: Ýlkyardým eðitimi alanlar ve aldýklarý yerlere göre ÝBP ortalamalarý Özellik N Yüzde ÝBP ortalamasý P deðeri Daha Önce Ýlkyardým Eðitimi Almayanlar 219 60.2 6,9 ± 1,9 0.363 Daha Önce Ýlkyardým Eðitimi Alanlar 140 38.5 7,2 ± 1,9 Ýlk yardým Eðitimi Alýnan Yerler N Yüzde ÝBP ortalamasý P deðeri Sürücü Kursu 79 60.6 7.2 ± 1.9 0.499 Milli Eðitim Bakanlýðý Kurslarý 27 19.2 7.5 ± 2.2 0.095* Saðlýk Bakanlýðý Kurslarý 4 2.85 9.0 ± 2.1 0.012* Askerlik 7 5.0 5.8 ± 1.1 0.074* *Mann Whitney-U testi P deðeri Öðretmenlerin branþlara göre daðýlýmý -sýklýk sýrasýna göre-, sýnýf öðretmeni (n=100, % 27.5), sosyal bilgiler ( n= 61, % 16.8), yabancý dil (n=25 % 6,9) meslek dersi ( n= 47, % 12.9), matematik (n=32 % 8,8), fen bilimleri (n= 38, % 10.4) ve Türkçe (n= 35, %9.6) idi. Kadýnlarýn ÝBP ortalamalarý (7.44 ± 1.87), erkeklerin ÝBP ortalamalarýndan (6.93 ± 1.93) anlamlý olarak daha yüksekti (Baðýmsýz gruplarda t testi, p=0.020), (Þekil 1). karþýlaþtýrýldýðýnda eðitim alanlarda ortalama daha yüksek olmasýna raðmen aradaki fark istatistiksel olarak anlamsýzdý (Baðýmsýz gruplarda t testi, p=0.363), (Þekil 1). Ýlkyardým eðitimi alanlarýn aldýklarý yerlere göre, hiç eðitim almamýþ kiþilerin aldýklarý ÝBP'ý karþýlaþtýrýldýðýnda eðitim alanlarýn ÝBP'ý yüksek olmasýna raðmen Saðlýk Bakanlýðý kurslarýna katýlanlarýn haricindekilerde aradaki fark istatistiksel olarak anlamlý bulunmadý (Tablo 2). Sorularýn içerdikleri konulara göre cevaplanma oranlarýna bakýldýðýnda, en çok doðru cevap verilen konular sýrasý ile ilkyardým tanýmý ve uygulayýcýlarý, ilk müdahale edilecek hasta gurubu ve bayýlma anýnda yapýlacaklar ile ilgili olan sorulardý. En az doðru cevap verilen konular ise yanýklý hastaya yaklaþým, asidik veya bazik bir madde içen birine yaklaþým ve burun kanamasýnda yapýlacaklar hakkýndaki sorulardý. Öðretmenlerin ilkyardým ihtiyacý duyan birine yaklaþýmda ilk bakýlmasý gereken havayolu açýklýðýný kontrol etmeyi bilebilme oranlarý % 47.5'ti (Tablo 3). 7,8 7,5 7,2 6,9 6,6 6,3 6 7,07 Tüm Gruplar 6,93 7,44 Þekil 1: Tüm grubun ve cinsiyet ve okul durumuna göre ilkyardým bilgi puaný ortalamalarý *(P<0,05) Ýlköðretim okullarýnda görev yapan öðretmenlerin ÝBP ortalamalarý da (7.29 ± 197), liselerde görev yapan öðretmenlere göre (6.79 ± 1.84) anlamlý olarak daha yüksek bulundu (Baðýmsýz gruplarda t testi, p=0.014), (Þekil 1). Yüzde 38.5 i daha önce ilkyardým konusunda eðitim almýþtý. Ýlkyardým konusunda eðitim alanlar ilköðretim okullarýnda % 44.5 iken, liselerde ise % 32.1 idi. Ýlkyardým eðitimi alanlar (7,2 ± 1,9 puan) ile hiç eðitim almamýþ olanlarýn (6,9 ± 1,9 puan) ÝBP ý 6,9 7,2 E K (-) (+) *Cinsiyet Eðitim Alma 6,79 7,29 Lise ÝÖ *Okul Tablo 3: Sorularýn konu baþlýklarýna göre doðru cevap verme yüzdeleri Konu baþlýklarý Doðru cevaplama % 1-Ýlkyardým tanýmý ve uygulamaya 94.0 yetkili kiþileri bilebilme 2-Ýlkyardým uygulamasýnda ilk hava 47.5 yolunun kontrol edilmesi gerektiðini bilebilme 3-Ýlkyardým anýnda ilk müdahale edilecek 86.0 hasta grubunu bilebilme 4-El ve ayak kanamalarýnda 57.7 doðru turnike metodunu bilebilme 5-Burun kanamasýnda yapýlacak uygulamalarý 39.8 doðru bilebilme 6-Sivri cisim yaralanmalarýndaki 48.1 ilkyardým uygulamalarýný bilebilme 7-Bayýlma durumundaki 84.6 ilkyardým uygulamalarýný bilebilme 8-Sara nöbeti geçiren birine 74.2 yaklaþým hakkýndaki uygulamalarý bilebilme 9-Havayoluna kaçan yabancý cisim 60.7 uygulamalarýnda yapýlacaklarý bilebilme 10-Yanýklý kiþiye yaklaþým hakkýndaki 21.4 uygulamalarý bilebilme 11-Asidik veya bazik madde içen birine 29.4 yaklaþým hakkýndaki uygulamalarý bilebilme 12-Arý, böcek, yýlan sokmalarýnda yapýlacaklar 61.0 hakkýndaki uygulamalarý bilebilme Öðretmenlerin yaþ durumu ile ÝBP arasýnda istatistiksel olarak anlamlý, negatif yönde, zayýf bir korelasyon mevcuttu. Yaþ arttýkça ilkyardým bilgi puaný azalmaktaydý (Pearson korelasyon r= -0.122, p=0.022).

Nayir, öðretmenlerin ilkyardým bilgi düzeyleri 126 Öðretmenlerin % 45.0 ý daha önce ilkyardým uygulamak zorunda kaldýðýný belirtti. Okullarda en sýk karþýlaþtýklarý ilkyardým gerektiren durumlarý ise sýrasýyla kanama (% 51.6), bayýlma (% 33.0), kýrýkçýkýklar (% 12.9) olarak belirttiler. Öðretmenlerin % 86.0 sý ilkyardým bilgi düzeylerini yeterli bulmadýklarýný ve % 81.0 ý ilkyardým konusunda eðitim almak istediðini ifade etti (Tablo 4). Ýlkyardým bilgi düzeyini yeterli bulanlarýn ÝBP puanlarý (7.5 ± 2.1), kendi bilgi düzeylerini yetersiz görenlere oranla daha yüksekti (7.0 ± 1.9) ancak aradaki fark istatistiksel olarak anlamlý deðildi (Baðýmsýz gruplarda t testi P=0,068) (Tablo 4). Tablo 4: Araþtýrma Grubunun Ýlk Yardýmla Ýlgili Bazý Özellikleri Kiþisel Ýlkyardým Bilgi N % ÝBP P deðeri Düzeyi Deðerlendirmesi ortalamasý Yeterli Bulanlar 48 13.2 7.0-1.9 0.068 Yeterli Bulmayanlar 294 80.8 7.5-2.1 Ýlkyardým Eðitimi N % ÝBP P deðeri Alma Ýsteði ortalamasý Eðitim Almak Ýsteyenler 285 78.3 7.0-1.9 0.138 Eðitim Almak Ýstemeyenler 67 18.4 7.4-2.1 Tartýþma ve Sonuç Araþtýrmanýn amaçlarýndan biride ilköðretim ve liselerde görev yapan öðretmenlerin ilkyardým konusundaki bilgi düzeylerini belirlemekti. Araþtýrmaya katýlan öðretmenlerin % 61,5'inin ilkyardým eðitimi almadýðý tespit edilmiþtir. Dinçer ve arkadaþlarýnýn Ankara ilinde yaptýðý araþtýrmada öðretmenlerin % 62,3'ünün ilkyardým eðitimi almadýðý bulunmuþtur(5). Okullarda çocuklar ile vakitlerinin büyük çoðunluðunu geçiren öðretmenler kazalarý önlemede en etkili eðitimsel role sahip kiþilerdir (6). Araþtýrmamýzda elde edilen bulgularda öðrencileri ilkyardým konusunda bilinçlendirecek ve ilkyardým uygulamasý gerektiren durumlarda doðru uygulama yapabilecek öðretmen sayýsý düþük bulunmuþtur. Ankara'da yapýlan benzer bir çalýþmada öðretmenlerin % 68,8'inin çocuklarla ilgili ilkyardým gerektirecek bir durumla karþýlaþtýklarýný belirtmiþlerdir. Bu oran araþtýrmamýzýn bulgularýna göre daha yüksek olmasýna raðmen en sýk karþýlaþýlan durum araþtýrmamýzla uyumlu þekilde kanama olarak tespit edilmiþtir (5). Nazik ve arkadaþlarýnýn yaptýðý çalýþmada evde en sýk karþýlaþýlan ilkyardým gerektiren durumlarda da kanamalar ilk sýrayý almaktadýr (7). Araþtýrmamýzda öðretmenlerin yarýsýna yakýnýnýn çalýþtýklarý yerde ilkyardým gerektiren durumlar ile karþýlaþtýklarý görülmüþtür, bu konuda öðretmenlerin bilgilendirilmesinin önemine iþaret etmektedir. Wanot ve arkadaþlarýnýn Polonya da çocuklardaki kaza ve yaralanmalar da aile ve bakýcýlarýn ilk yardým bilgi düzeylerine yönelik yaptýðý araþtýrmada evde ebeveynlerin en sýk karþýlaþtýðý ilk yardým gerektirecek durumlar sýrasý ile yanýklar (% 23,9), incinmeler (% 22,4), minör yaralanmalar (% 16,1) bulunmasýna karþýn, yapýlan çalýþmada okulda öðretmenlerin okullarda karþýlaþtýklarý en sýk ilkyardým gerektiren durumlarýn kanama, bayýlma, kýrýk-çýkýk olmasý öðretmenlere yönelik yapýlacak eðitimlerde bu konulara aðýrlýk verilmesinin önemine de iþaret etmektedir (8). Araþtýrmaya katýlan öðretmenlerin % 86.0 sý ilkyardým bilgi düzeylerini yeterli bulmadýklarýný ve % 81.0 i ilkyardým konusunda eðitim almak istediðini belirtmiþtir. Carter ve arkadaþlarýnýn, çocuk kazalarýný önlemede öðretmenlerinin rolünü belirlemek amacýyla yaptýklarý çalýþmada, öðretmenlerin çok azýnýn bu konuda yeterli bilgilerinin olduðunu ve ilk yardým eðitimine ihtiyaç duyduklarýný belirtmiþlerdir(9). Þimþek ve arkadaþlarý tarafýndan eczacýlarýn ilk yardým konusundaki bilgi düzeylerini belirlemeye yönelik yapýlan çalýþmada, eczacýlarýn sadece % 16.8'inin ilk yardým konusundaki bilgilerini yeterli bulduklarýný saptamýþtýr (10). Özçelikay ve arkadaþlarýnýn üniversite öðrencilerinde yaptýðý bir baþka çalýþmada ise, öðrencilerin % 84.7'sinin ilkyardým bilgilerini yeterli bulmadýklarý belirtilmiþtir(11). Nazik ve arkadaþlarýnýn öðretmenlerde yaptýðý çalýþmada da % 83.3'ünün ilkyardým bilgilerini yeterli bulmadýklarý ancak eðitim almak istedikleri tespit edilmiþtir (7). Tüm bu araþtýrmalarýn sonuçlarý çalýþmamýzla uyumludur. Öðretmenlerin büyük çoðunluðunun öðrenciler ile ilgili ilkyardým gerektirecek durumlarda bilgi düzeylerini yeterli bulmadýklarý söylenebilir. Öðretmenlerin asidik veya bazik bir madde içen birine yapýlacak ilkyardým uygulamalarýna doðru cevap verme oraný oldukça düþük bulunmuþtur. Yakýcý madde içenlerin kesinlikle kusturulmamasý gerektiði bilinen bir gerçektir (12). Yakýcý madde içen birine yaklaþýmda kusturulmamasýnýn önemi düþünülecek olursa böyle önemli konularda yapýlacak eðitimlerin önemi bir kat daha artmaktadýr. Ayný þekilde öðretmenlerin burun kanamalý birinde yapýlacak ilkyardým ile ilgili soruya cevap verme oraný düþük bulunmuþtur. Eðitimcilerin böyle sýk karþýlaþabilecekleri durumlarda bile yaklaþýk % 60'ýnýn yanlýþ uygulamada bulunabileceði gerçeði düþündürücüdür.

127 Nayir, öðretmenlerin ilkyardým bilgi düzeyleri Çalýþmamýzda yaþ ile ÝBP ý arasýnda ters yönde anlamlý bir iliþki bulunmuþ yaþ arttýkça ilkyardým bilgi puanýnýn azaldýðý görülmüþtür. Uþaklý ve Cengiz'in Uþak il merkezinde sýnýf öðretmenlerinde yaptýðý çalýþmada araþtýrmamýz ile uyumlu olarak artan çalýþma süresi ve dolayýsý ile yaþa baðlý olarak ilkyardým bilgi puanlarýnýn anlamlý olarak azaldýðý tespit edilmiþtir (13). Yaþ arttýkça belki de daha öncelerinde aldýklarý eðitimlerin üzerinden geçen zamanýn uzun olmasý bunda etkili olabilir ancak dikkat edilmesi gereken yapýlacak eðitimlerin sürekliliðinin ve güncelliliðinin saðlanmasýdýr. Çalýþma da kadýnlardaki ÝBP ý daha yüksek bulunmuþtur. Bunun sebebi, belki de toplumumuz da evde de çocuklarla daha çok ilgilenen grubun kadýnlar olmasý nedeni ile konuya olan ilgilerinin daha yüksek olmasýna baðlanabilir. Liberal ve arkadaþlarýnýn yaptýðý çalýþmada da güvenli okul kavramý sadece binanýn ve eþyalarýn yapýsýndan ileri gelmemekte, okullarýn güvenliðinin arttýrýlmasý için öðrencilere davranýþ eðitimleri, öðretmenlere de saðlýk eðitimleri verilmesi gerektiði sonuçlarýna ulaþýlmýþtýr (14). Okullardaki kaza riskini en aza indirebilmek, meydana gelen kazalarda basit ilkyardým uygulamalarý ile hayat kurtarmak veya etkili tedaviye yardýmcý olabilmek için öðretmenleri yetiþtiren fakülte veya meslek liselerine ders müfredatýna ilkyardým derslerinin konulmasý önerilebilir. Sonuç olarak yapýlan çalýþma da öðretmenlerin ÝBP nýn orta düzeyde olduðu, büyük çoðunluðunun ilkyardým konusunda kendilerini yetersiz bulduklarý ancak yapýlacak olan eðitim çalýþmalarýna karþý istekli olduklarý tespit edilmiþtir. Kaynaklar 1- Süzen B, Ýnan H. Ýlk Yardým. Birol Basýn Yayýn, Ýstanbul, 2005. 2-22.05.2002 gün ve 24762 sayýlý Resmi gazete. http://rega.basbakanlik.gov.tr/main.aspx?home=http://re ga.basbakanlik.gov.tr/eskiler/2002/05/20020522.htm &main=http://rega.basbakanlik.gov.tr/eskiler/2002/0 5/20020522.htm 3-10.06.2003 gün ve 25134 sayýlý Resmi gazete. http://rega.basbakanlik.gov.tr/main.aspx?home=http://re ga.basbakanlik.gov.tr/eskiler/2003/06/20030610.htm &main=http://rega.basbakanlik.gov.tr/eskiler/2003/0 6/20030610.htm 4- Stacey K, Donald DV, Robert JF, Michael J. Prehospital Emergency Care for Children at School and Nonschool Locations. American Academy of Pediatrics. 1999;103:81-87. 5- Dinçer Ç, Atakurt Y, Þimþek I. Okulöncesi Eðitimcilerinin Ýlk Yardým Bilgi Düzeyleri Üzerine Bir Araþtýrma. Ankara Üniversitesi Týp Fakültesi Dergisi 2000;53;l:31-38. 6- Avery J G, Jackson R H. Children and their accidents. London: Edvvard Arnold, 1993. 7- Nazik B. 0-6 yaþ çocuðu olan annelere verilen ev kazalarýnda ilk yardým eðitimi modellerinin araþtýrýlmasý. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,.Doktora Tezi. 1997, Danýþman: Prof. Dr. Suna Baykan. 8- Wanot J, Lubon D, Kurczabinska D, Nowicka M, Goj K. Parents' and caregivers' theoretical and practical knowledge of first aid in case of accidents and minor injuries in children. Wiadamosci Lekarskie. 2004;57;1:323-6. 9- Carter YH, Bannon MJ, Jones PW. The role of the teacher in child accident prevention. Journal of Public Health Medicine. 1994;16(1): 23-8. 10-Þimþek I, Güler Ç, Oral S N. Eczacýlarýn ilk yardým bilgileri üzerine bir araþtýrma. Ankara Eczacýlar Odasý Bülteni, ilaç Forumu. 1992;14(1):45-8. 11- Özçelikay G, Þimþek I, Asil E. Üniversite öðrencilerinin ilk yardým konusundaki bilgi düzeyleri üzerine bir çalýþma. Ankara Üniversitesi Eczacýlýk Fakültesi Dergisi. 1996; 25 (2):43-8. 12-Ege R. Kaza ve Yaralanmalarda Ýlk Yardým ve Acil Yardým. Ankara: Emel Matbaacýlýk Sanayi. 1981. 13- Uþaklý H, Cengiz N. Uþak Ýl Merkezinde Görevli Sýnýf Öðretmenlerinin Ýlkyardým bilgi Seviyelerinin Araþtýrýlmasý. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2001; 3(2):115-120. 14-Liberal EF, Aires RT, Aires MT, Osorio AC. Safe School. Journal of Pediatric. 2005;81(5):155-63.