- PDF Free Download

Transkript

1 ARAÞTIRMA RESEARCH ARTICLE Bir Otomotiv Fabrikasýnda 2007 Yýlý Ýþ Kazalarýnýn Doç. Dr. Ferdi Tanýr Çukurova Üniversitesi Týp Fakültesi, Halk Saðlýðý Anabilim Dalý, Adana ÖZET Amaç: Türkiye'de otomotiv sektörü, IV. Risk grubunda olan risk yoðun bir sektördür. Çalýþmamýz bu risk yoðun sektörün bir fabrikasýnda, 2007 yýlý iþ kazalarýnýn kayýtlarýný deðerlendirerek paylaþmak amacýyla planlanmýþtýr. Materyal ve Metod: Adana'da özel sektöre ait bir otomotiv fabrikasýnda, yýllarýna ait iþ kazasý verileri ile ilgili tüm bilgiler kayýt edilmiþtir. Ýþ kazasýna uðrayan kiþilerle görüþülmüþ, yapýlan iþlemler ve sonuçlarýnýn kayýtlarý deðerlendirilerek sunulmuþtur. Araþtýrmamýz kesitsel, geriye dönük kayýt araþtýrmasýdýr ve tanýmlayýcý-nitelikseldir. Bulgular: Araþtýrma yapýlan fabrikada, 1.334'ü (%64,9) mavi, 721'i (5,1) beyaz yakalý, toplam kiþi çalýþmaktadýr. Ýyileþtirmelerden sonra 2007 yýlý iþ kazasý sayýsýnda 2004'e göre %61,1 ve iþ günü kaybýnda %63,9 azalma saptanmýþtýr. En çok kazanýn; Eylül ayýnda (%19), saat: arasý (%14,5), mekanik hatta (%19) olduðu saptanmýþtýr. En çok görülen iþ kazasý tipi %43 ile kesme-sýyýrma olmuþtur. Sonuç: Risk yoðunluðu yüksek iþyerleri baþta olmak üzere tüm iþyerlerinde iþ kazalarýný önlemek için; oluþan kazalarýn analizlerinin yapýlmasý ve önlemlerin alýnmasý gereklidir. Bu çalýþmalarýn geliþtirilerek uygulanmasýyla; baþta çalýþanlar olmak üzere, iþletmeler ile ülkeye insani ve ekonomik kazanýmlarý çok büyük olacaktýr. Anahtar Kelimeler: Ýþ kazasý, çalýþan saðlýðý, risk analizi, otomotiv, iþ saðlýðý ve güvenliði. Nobel Med 2009; 5(2):

2 ABSTRACT A RISK INTENSIVE SECTOR: ANALYSIS OF THE OCCUPATIONAL ACCIDENTS IN AN AUTOMATIVE FACTORY Objective: Automotive sector in Turkey is a riskintensive sector classified under the IV Risk Group. Our study was planned in order to analyze the records of the occupational accidents in 2007 and share our findings. Material and Method: All records of the occupational accidents that occurred in a privately-owned automotive factory in Adana between 2004 and 2007 were obtained. Interviews were made with people who experienced occupational accident and the processes performed following the accident and their consequences were analyzed and reported. Our study is a cross- sectional, retrospective and descriptive- qualitative one. Results: There were 2025 workers; including 1334 (64.9%) blue collars and 712 white collars (35.1%) in the factory. Following the efforts to improve the work health and safety under the scope of this system, a decrease by 61.1% in the number of occupational accidents was achieved in 2007 in comparison to that of 2004, in addition to a decrease by 63.9% in the loss of labor day. It was found that most of the accidents occurred between am (14.5%): in september and on the mechanical line (19.0%). The most frequently seen accident type was cutting and excoriating by 43.0%. Conclusion: It is utmost necessary that occupational accidents occurred are analyzed and relevant measures are taken in order to prevent the accidents in all enterprises, primarily the intensive-risk enterprises. Development and implementation of such practices will have significant contribution to the enterprises and the country, but primarily for the individuals in terms of human resources and economic benefits. Key Words: Occupational accidents, workers' health, risk analysis, automotive, occupational health and safety Nobel Med 2009; 5(2): GÝRÝÞ Dünyada her yýl 2,2 milyon çalýþan iþle ilgili kazalar ve hastalýklar nedeniyle ölmekte, yaklaþýk 270 milyon çalýþan en az üç gün iþ göremezlik getiren iþ kazasýna maruz kalmaktadýr. 1 Dünyanýn her yerinde iþ kazalarý, insani ve ekonomik kayýplara yol açan ve halk saðlýðýný tehdit eden 21. yüzyýl risklerindendir. Bu kazalarda da her gün 5 bin kiþi yaþamýný yitirmiþ olup bunlardan 22 bini çocuktur. Toplam küresel gelirin %4'ü de iþ kazalarýnda yitirilmiþtir. 2 Ýþ kazalarý endüstri ülkelerinde halen bir sorundur. 3, 4 Türkiye'de yaklaþýk 50 yýllýk bir üretim geçmiþine sahip olan otomotiv sanayi, 2007 yýlý ihracat birinciliði ile ülke ekonomisine yön veren ticari faaliyetlerdendir. Dünyanýn en büyük 16. otomotiv üreticisi olan Türkiye'de, otomotiv ve baðlý sektörlerde kadar kiþi çalýþmaktadýr. 5 Türkiye Ýstatistik Kurumu'na göre Türkiye'de her 100 çalýþandan 2,9'unun son bir yýlda kaza geçirdiði rapor edilmektedir. 6 Metal Sanayicileri Sendikasý (MESS) verilerine göre ise çalýþanlarýn %5,9'u iþ kazasý geçirmektedir. 7 Türkiye'de tüm çalýþanlarýn yaklaþýk %5'ini oluþturan otomotiv sektörü, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý listesine göre IV. Risk grubunda yer alan risk yoðun bir sektördür. 8 Çalýþmamýz bu risk yoðun sektörün bir fabrikasýnda, yýllarýnda oluþan iþ kazalarýnýn özelliklerini incelemek ve sonuçlarýný paylaþmak amacýyla planlanmýþtýr. MATERYAL ve METOD Adana ilindeki özel sektöre ait bir otomotiv fabrikasýndaki iþ kazasý kayýtlarýndan 2004 yýlýndan 2007 sonuna kadar olanlarý, Nisan-Haziran 2008 tarihleri arasýnda incelenmiþtir. Gündüz ( , 60 dakika öðle yemeði, 20 dakika ara mola) saatlerinde çalýþýlan fabrikada, iþyeri saðlýk birimi, iþ saðlýðý ve güvenliði yönetimi birimleri ile kaza ve risk analizleri kayýtlarý incelenmiþ ve bu birimlerde çalýþanlarla görüþülmüþtür. Son dört yýlda iþ kazasý geçiren 92 çalýþandan rastgele seçilen 23'ü (%25) ile yüz yüze görüþmeler yapýlmýþtýr. Kaydedilebilen veriler, istatistiksel olarak deðerlendirilerek sunulmuþtur. Çalýþmamýz, kesitsel, geriye dönük kayýt araþtýrmasý olarak yapýlan tanýmlayýcý-niteliksel bir araþtýrmadýr. BULGULAR Araþtýrma yapýlan otomotiv fabrikasýnda, otobüs, midibüs ve hafif kamyon üretilmektedir. Ýþyerinde 1.334'ü (%64,9) mavi, 721'i (5,1) beyaz yakalý, toplam kiþi çalýþmaktadýr. Mavi yakalýlarýn hepsi erkek, beyaz yakalýlarýn 625'i (%86,7) erkek, 96'sý (%13,3) kadýn çalýþandýr. Erkek çalýþanlarýn yaþ ortalamalarý 31±5,7 (20-58), kadýn çalýþanlarýn yaþ ortalamalarý 30±4,2 (23-44)'dir. Fabrikada iþ saðlýðý ve güvenliði çalýþmalarý 1987'de Japon 5S (SEIRI: Sýnýflandýrma, SEITON: Düzenleme, SEISO: Temizlik, SEIKETSU: Standartlaþma, SHITSUKE: Disiplin) ile baþlatýlmýþtýr. Günümüze kadar artarak sürdürülen 46

3 Tablo 1: Yýllara göre kaza hýzlarýnýn sektörel karþýlaþtýrýlmasý Kaza hýzlarý Otomotiv sektörü (%) Ýþyeri (%) 2004 yýlý kaza sýklýk hýzý 2004 yýlý kaza aðýrlýk hýzý 2005 yýlý kaza sýklýk hýzý 2005 yýlý kaza aðýrlýk hýzý 2006 yýlý kaza sýklýk hýzý 2006 yýlý kaza aðýrlýk hýzý 2007 yýlý kaza sýklýk hýzý 2007 yýlý kaza aðýrlýk hýzý 31,8 31,2 0,4 29,8 27,0 1 0,2 7,7 0,03 5,3 0,04 5,5 0,04 Ýþ kazasý sýklýk hýzý= Ýþ kazasý aðýrlýk hýzý= Ýþ kazasý sayýsýx Prim tahakkuk eden gün sayýsýx8 saat/gün Ýþ kazasý sonucu toplam gün kaybýx8 saat/günx100 Prim tahakkuk eden gün sayýsýx8 saat/gün) Tablo 4: Günlere göre iþ kazalarýnýn daðýlýmý (2007) Gün Ýþ kazasý hýzý (%) Pazartesi Salý 23,8 Çarþamba 9,6 Perþembe Cuma Cumartesi 9,6 Tablo 5: Yaþ gruplarýna göre iþ kazalarýnýn daðýlýmý (2007) Yaþ gruplarý Ýþ kazasý oranlarý (%) , , ,8 Tablo 2: Yýllara göre iþ kazalarýnda kaybedilen iþ günü ortalamalarý Yýl Ýþ günü kaybý ortalamasý (en az 3, en çok 14 gün) 9,0±2,7 11,8±2,5 11,6±3,1 8,4±2,9 Yüksekten malzeme düþmesi Bel incinmesi %6 Çapak sýçramasý %6 Sýkýþma %6 Araç kazasý Kesme-sýyýrma %43 Tablo 3: Aylara göre iþ kazalarýnýn daðýlýmý (2007) Ay Ýþ kazasý hýzý (%) Ocak Þubat Mart Nisan Mayýs Haziran 14,3 Temmuz Aðustos Eylül Ekim Kasým Aralýk 0 Dönen parçalar (Kaptýrma, kesme) %9 Fýrlayan parçalar %9 Kayma-düþme %15 Grafik 1. Kazanýn türüne göre 2007 iþ kazalarý Yüzeysel yaralanma Ýncinme, burkulma %18 Ezilme %9 Çapak kaçmasý-batmasý Diðer Delinme-batma %21 Grafik 2. Yaralanma cinsine göre 2007 iþ kazalarý Kesilme %43 çalýþmalar; 2004 yýlýnda alýnan OHSAS "Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yönetim Sistemi", 2005'de alýnan ISO "Çevre Yönetim Sistemi" belgeleri ile bir sistem haline getirilmiþtir. Bu sistemle tüm iþ kazalarýnýn ve iþyeri risk analizlerinin yapýldýðý saptanmýþtýr yýlýnda baþlatýlan bu sistemli çalýþmalardan sonra, 2005 yýlý iþ kazasý sayýsýnda 2004'e göre 5,2, iþ günü kaybýnda %15,6 azalma, 2006 yýlý iþ kazasý sayýsýnda 2004'e göre %59,3, iþ günü kaybýnda %47,5 azalma, 2007 yýlý iþ kazasý sayýsýnda 2004'e göre %61,1, iþ günü kaybýnda %63,9 azalma saptanmýþtýr yýlýnda otomotiv sektöründe kaza sýklýk hýzý 1,8 iken fabrikada %1, sektörde iþ kazasý aðýrlýk hýzý %1 iken fabrikada %0,2, 2007 yýlý otomotiv 47 sektöründe kaza sýklýk hýzý %26,9 iken fabrikada %5,5, sektörde iþ kazasý aðýrlýk hýzý %0,47 iken fabrikada %0,04 olmuþtur (Tablo 1) yýlý iþ kazalarýnda ortalama 9±2,7 gün, 2005 yýlýnda 11,8±2,5 gün, 2006 yýlýnda 11,6±3,1 gün ve 2007 yýlýnda 8,4±2,9 gün iþgünü kaybý olmuþtur (3-14 gün). Kaza geçiren çalýþanlardan sürekli iþ göremez duruma gelen olmadýðý ve hepsinin iþlerine devam ettiði saptanmýþtýr (Tablo 2). En çok kaza eylül ayýnda (%19) olmuþ, aralýk ayýnda (%0) hiç kaza olmamýþtýr (Tablo 3). En çok salý günleri (%23,8) sonra pazartesi, perþembe ve cuma (%19) Bir Otomotiv Fabrikasýnda 2007 Yýlý Ýþ Kazalarýnýn

4 ve en az çarþamba ve cumartesi (%) günleri kaza olduðu tespit edilmiþtir (Tablo 4). Kaza saatleri incelendiðinde ise en çok kazanýn saatleri arasý (%14,5) olduðu belirlenmiþtir. En çok kaza geçirilen iþyeri bölümünün, mekanik hat-þase hazýrlama, motor bindirme takýmlarý-(%19) olduðu saptanmýþtýr. Çalýþma sürelerine göre, 2 yýl kýdemlilerde kazalarýn %23,8'i, 3 yýl kýdemlilerde %28,6'sý, 4 yýl kýdemlilerde %23,8'i görülmüþtür. En çok kazayý yaþ grubu (%71,0), sonra yaþ grubu (%23,2) yapmýþ, yaþ grubunda (%5,8) olan çalýþanlar en az kaza yapan grup olmuþtur (Tablo 5). Kaza geçiren çalýþanlarýn %85,7'sinin lise, %'inin ilköðretim ve %'inin ise yüksek okul mezunu olduðu belirlenmiþtir. Ýþyerinde görülen iþ kazasý tiplerinden en çok %43 ile kesmesýyýrma, sonra kayma-düþme(%15), parça çarpmasý (%9), kaptýrma (%9), sýkýþma (%6), bel incinmesi (%6), yüksekten malzeme düþmesi (%6), çapak sýçramasý () ve araç çarpmasý () olmuþtur (Grafik 1). Bunlara baðlý olarak yaralanma tiplerinde en çok kesilme (%43), sonra delinme-batma (%21), incinmeburkulma (%18), ezilme (%9), çapak kaçmasý-batmasý (), yüzeyel yaralanmalar () ve diðerleri () olmuþtur (Grafik 2). En çok yaralanan organlar 2,4 ile omuz ve kollardýr. Daha sonra gözler (%17,6), bel (%11,8), eller (%11,8), göðüs (%8,8), baþ-yüz (%8,8), bacaklar (%5,9) ve ayaklar (%5,9) sýralanmýþtýr. Ýþ kazasý sonrasý yapýlan risk analizlerinden sonra kaza nedenlerinden; %52,9'unun "Güvensiz Davranýþlar", %19'unun koruyucu malzemelerin yanlýþ kullanýmý, %'inin el aletlerinin yanlýþ kullanýmý ve %18,6'sýnýn diðer nedenlere baðlý olduðu belirlenmiþtir. Bu deðerlendirmelerden sonra kazalarýn oluþumunu önlemek için; 1. Ýþ kazalarýnýn nedenleri çalýþanlarla paylaþýlmýþ, 2. Koruyucu malzemeler gözden geçirilmiþ, 3. Koruyucu malzeme kullaným eðitimleri tekrarlanmýþ, 4. El aletleri kullaným teknik eðitimi tekrarlanmýþ, 5. Gereken yerde üretim þekli deðiþtirilmiþ, 6. Zemin boþluklarý kapatýlmýþ ve malzeme yerleþimleri gözden geçirilmiþ, 7. Güvenli davranýþ eðitimleri tekrarlanmýþ, 8. Risk analizleri ve yönetimi tekrar planlanmýþtýr. Kaza geçiren 23 çalýþanla yapýlan görüþmelerde kaza sonrasý yaklaþýmlar, sosyal haklar, eðitim ve deðerlendirmelerin yazýlý dokümanda olduðu gibi yapýldýðý onanmýþtýr. Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði yönetiminde rutine ve her kaza sonrasý ilgili görülen konularda, olumlu eðitim ortamlarýnda, etkileþimli eðitim teknikleriyle, uzman eðitimciler, mühendisler, müteahhitler ve teknik personeller tarafýndan eðitimler verildiði, bu eðitimler için yedi ayrý uygun eðitim salonunun kullanýldýðý saptanmýþtýr. TARTIÞMA Çalýþanlarýn yaþ ortalamalarýnýn olmasý, sektörde tercih edilen yaþ grubunun risk yoðun sektörde olmasýna baðlanmýþtýr. Benzer sektörde çalýþmalardaki ortalamalara (27-34) yakýndýr. 7 Acar'ýn 2006 verilerine göre tüm sektörlerde iþ kazasý sýklýk hýzý 4,0, iþ kazasý aðýrlýk hýzý 0,77, 9 Kapýsýz'ýn 2007 verilerine göre Türkiye'de %2,9 olarak verilen iþ kazasý görülme sýklýðý, 10 MESS-2008'de metal sanayindeki iþletmelerde iþ kazasý sýklýðýnýn %6 olduðunu belirtilmesi 7 ve %9 olarak belirtilen yurt dýþý yayýnlara 11 karþýn, araþtýrýlan iþletmede bu oran %1 kadardýr. Kaza sýklýk ve aðýrlýk hýzlarýnýn sektörel olarak çok düþük olduðu (Tablo 1) belirlenmiþtir. Bu oran farklarýnýniþletmede her kazanýn iþlenerek bildirilmesi nedeniylebildirilmeyen iþ kazalarýndan kaynaklanmadýðý düþünülmüþtür. 12 Ýþyerinde en çok kazanýn salý günleri (%23,8) olduðu, diðer çalýþmalarda belirlenen en çok kaza günü olarak belirlenen Pazartesi 7 gününün ise (%19) ile ikinci sýrada kaldýðý gözlenmiþtir. Yine iþ kazalarýnýn iþ saatlerinin ilk iki saatinde olduðunu gösteren çalýþmalara 7 karþýn, araþtýrýlan iþletmede en çok kaza saatlerinde olmuþtur. Bu saatler, saat 10.00'da verilen çay arasý sonrasý ilk saattir. Bu saat farkýnýn nedeninin, tatil sonrasý ilk iþ günü olan Pazartesi gününde daha fazla dikkat gerektiðini belirten iþyerindeki eðitimlerin sonunda oluþabileceði düþünülmüþtür. Ýþ kazasý geçiren çalýþanlarýn çoðunluðunun yaþ grubunda (%71) olmasý, çok genç yaþ grubunda (18-25) en fazla iþ kazasý olduðunu belirten bazý çalýþmalardan 4, 13 farklý olmasýna karþýn hemen ayný oranlarý veren çalýþmalarla uygunluk göstermektedir. 7 Ýþletmede en çok kaza oluþumunun bir nesnenin kesmesi (%48) þeklinde olmasý sektörel olarak benzerdir. 7 En çok yaralan organlarýn omuz ve kollar olmasýnýn yanýnda ikinci sýrada gözler olmasý da bazý çalýþmalarla benzerdir. 14 Ýþ kazasý geçirenlerin en çok lise mezunu grupta olmasý sektörel çalýþmalarla benzerdir. 7 Bu fazlalýðýn nedeni, en çok lise mezunu teknik eleman çalýþtýrýlmasýna baðlanmýþtýr. Üretim hattýnda en çok kaza olmasý gerek Türkiye'de 7, 9 ve gerekse Maastrich'de 15 ve Finlandiya'da 16 belirlenen þekilde yoðun stresle çalýþýlan ve en çok görülen iþyerleridir. Kazalarýn en çok nedeninin güvensiz davranýþlar olduðu çalýþmamýzda ve benzerlerinde gösterilmiþtir. 7, 9 Ýþyerinde kaza oranlarýnýn düþüklüðü ile özelliklerindeki geliþmeler, 1987'de baþlatýlan ama 2004'den sonra giderek artýrýlan ve kurumsallaþan Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Yönetim Sisteminin uygulamalarýnýn etkinliðine baðlanmýþtýr. 48

5 Çalýþmamýzýn güçlü yanlarý verilerin düzenli ve eksiksiz tutulmasý, tüm verilere ulaþmamýzýn saðlanmasý, iþ saðlýðý ve güvenliði çalýþmalarýnýn yönetimden baþlayarak tüm birimlerce ayný önemle ele alýnmasýdýr. Çalýþmamýzdaki zayýf yanlar ise verilerin tüm retrospektif çalýþmalardaki kýsýtlýlýk olan sadece kayýtlardan elde edilmesi, çalýþanlarla yapýlan görüþmelerde yanlý bilgi verme olasýlýðý, özel sektördeki ekonomik kaygýlardan kaynaklanan, verilerin kýsýtlýlýkla sunulmasý, koþullu ve oransal deðerlendirmelerin kullanýlmasýnýn istenmesi, doðruluðu tartýþýlmaz olan ama sunulan bazý deðerlerdeki standart sapmasýz ortalamalarýn bazý analitik deðerlendirmelerin yapýlmasýný engellemesi, iþ saðlýðý ve güvenliðinden sorumlu kiþilerin birçok iþi üretimi aksatmadan yapma uðruna, mesai saatlerini taþan çalýþmalarýyla verimlerindeki azalma ile iþyeri üretim zincirindeki çalýþmalarý düzenli, sürekli izleyememeleri ve denetleyememeleri olarak belirlenmiþtir. SONUÇ Her yýl çalýþma yaþamýyla ilgili milyonlarca kaza, yaralanma ve hastalýk insan yaþamýný, iþletmeleri, ekonomiyi ve çevreyi tahrip etmektedir. Oysa risk ve tehlikeleri deðerlendirerek, bunlara karþý kaynaklarýnda mücadele ederek ve bir önleme kültürünü yaygýnlaþtýrarak söz konusu saðlýk sorunlarýný ve kazalarý azaltabiliriz. Saðlýklý iþgücünün hastalýk ve kaza sayýsýný düþürerek verimliliðe katkýda bulunduðu, iþletmelere yarar saðladýðý, ayrýca sigorta ve tazminat yükümlülüklerini de aþaðý çekerek ülke ekonomilerinin yükünü hafiflettiði kanýtlanmýþtýr. 1, 3, 13 Çalýþmamýzýn yapýldýðý iþyeri, otomotiv sektörü gibi risk yoðun bir sektördür. Ýþyerinde gerek iþ saðlýðý ve güvenliði yönetiminin organizasyonu ve tüm çalýþanlarýn benimsemiþliði ve gerekse uygulamalarýn kaðýt üzerinde kalmayarak yaþama geçirilmesi, örnek alýnacak yaklaþýmdýr. Risk analizlerinin çalýþanlarla paylaþýlmasý ve yeniden yapýlanmaya gidilerek güvenlik kültürü oluþumunun temelleri atýlmýþtýr. Bu arada iþyerinde üretim zincirinin iþ saðlýðý ve güvenliði sorumlularýnca sürekli ve düzenli izlenememesi, çalýþanlarla düzenli görüþmelerin yapýlamamasý ve iþ kazalarýnýn önleme çalýþmalarýna Çukurova Üniversitesindeki ilgili bilim insanlarýyla iþbirliðinin düzenli yapýlamamasý, iþyerindeki eksikler olarak gözlenmiþtir. Bütün iþletmelerimizin en az bu standartlara ulaþtýrýlmasýyla, çalýþanlarýn iþ kazasýna baðlý insani ve ekonomik kayýplarýný en aza indireceðine inanýyoruz. Ýþyerlerinde yapýlacak prospektif çalýþmalarla daha deðerli sonuçlar alýnacak ve neden-sonuç iliþkilerinin bilimsel olarak gösterilmesi mümkün olacaktýr ÝLETÝÞÝM ÝÇÝN: Doç. Dr. Ferdi Tanýr, Çukurova Üniversitesi Týp Fakültesi, Halk Saðlýðý Anabilim Dalý, Adana GÖNDERÝLDÝÐÝ TARÝH: 01 / 12 / 2008 KABUL TARÝHÝ: 10 / 02 / 2009 KAYNAKLAR 1 ILO-Türkiye Ofisi. Ýþçiler, iþverenler ve hükümetler çalýþma yaþamýndaki risklere karþý harekete geçirmede tüm dünyada gözlenen geliþmeler (eriþim ) 2 WHO. The world health report A safer future: global public health security in the 21st century, WHO publication, Geneva, EU-OSHA Annual report 2007: bringing safety and health closer to European workers (eriþim ) 4 Takala J. Global estimates of traditional occupational risks. SJWEH Suppl 2005; 1: OICA Report. (eriþim ). 6 TÜÝK Ýstatistikleri. Türkiye Ýstatistik Kurumu, Ankara, MESS Üyelerinde Ýþ Kazalarý ve Meslek Hastalýklarý Ýstatistikleri Yayýn No: 557. Ankara, ÇSGB. Ýþ Saðlýðý ve Güvenliðine Ýliþkin Risk Gruplarý Listesi Tebliði, ( tarih, sayýlý Resmi Gazete) (eriþim ) 9 Acar Ö. Ýstatistik. Sosyal Güvenlik Kurumu Ýstatistik Yýllýðý 2006 Ýþ Kazasý Çalýþmasý. (eriþim ) 10 Kapýsýz N. Türkiye'de Ýþ Kazalarý ve Üç Ayrý Raporun Bize Söyledikleri. (eriþim ) 11 Molisa Report on Occupational Accidents in 2005 of Vietnam. (eriþim ). 12 Yýldýz AN, Bilir N, Erzengin ÖU. An evaluation of the variation in the rates of occupational accidents in Turkey with trend analysis methodology: are occupational accidents really diminishing? Saudi Med J 2005; 26: Santonen M. Prioritising occupational safety -the national occupational accident Prevention programme ( ) in Fýnland. Safety Sci Monit 2006; Kelloway EK, Stinson V, MacLean C. Eyewitness testimony in occupational accident investigations: towards a research agenda. Law Hum Behav 2004; 28: Swaen GMH, Van Amelsvoort LPGM, Bultmann U, Slangen JJM, Kant IJ. Psychosocial Work Characteristics as Risk Factors for Being Injured in an Occupational Accident. J Occup Environ Med 2004; 46: Occupational accident statistics 2006, Statistics Finland. (eriþim ) 17 Bilir N, Yýldýz A.N. Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði; Hacettepe Üniversitesi Yayýnlarý, Ankara, Cooke T. Hamalainen M. Global Estimates of occupational accidents in Safety Science 44, 2006: Annual Report (2008) (eriþim ) Bir Otomotiv Fabrikasýnda 2007 Yýlý Ýþ Kazalarýnýn