ÖZLÜCE NURETTİN TOPÇU ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ EVİN OKULA YAKLAŞMASI VE DEĞİŞEN ANNE-BABA ROLLERİ PROJESİ İsa KÖSE Rehber Öğretmen
Teknoloji Kullanımı = İlerleme Teknoloji Bağımlılığı = Gerileme
Bilgiye Hızlı ve Kolay Ulaşım (Tv, internet, sosyal medya Ülkemde, dünyada neler olup bitiyor?) Çocuğuma İstediğim Zaman Ulaşabiliyorum Başına bir şey mi geldi? İşlerin Takibi (e-posta, muhasebe,vs) Eğitimde kullanım Etkileşimli Tahta / Tabletler Çevrimiçi Sınavlar
E-Okul Veli Bilgilendirme Sistemi Notların Takibi, Devamsızlık Takibi, Duyurular, başvurular,vb. Çocuğumuzun eğitimle ilgili takibini internetten, cep telefonundan kolayca yapabiliyoruz.
Okulun İnternet Sitesi Yapılan Faaliyetler Hakkında Haberler, Duyurular, yarışmalar,vb. EBA (Eğitim Bilişim Ağı) http://eba.gov.tr
TEHDİTLER
Yapılan araştırmalar gençlerin günde ortalama 3 saat tv seyrettiklerini ortaya koymaktadır
Her geçen gün cep telefonu kullanımı gençler arasında sağlıksız bir şekilde yaygınlaşıyor. Cep telefonu bağımlıları günde 6-7 saat cep telefonu kullanıyorlar. Cep telefonu bağımlılığı kaygı, uyku bozuklukları ve hatta sindirim sistemi sorunlarına kadar çok sayıda fiziksel rahatsızlığı beraberinde getiriyor.
Özel bir üniversitenin yaptığı bir araştırmaya göre 15 yaşından küçükler günde 1-5 saat, 16-19 yaş grubu 1-7 saat bilgisayar kullanıyorlar.
İnternete bağlanmak en yaygın bilgisayar kullanım nedeni. Ancak internet kullanımı hem bağımlılık riski hem de zararlı içerikli siteler nedeniyle ciddi tehlike arz ediyor.
Bilgisayar oyunları bir diğer uzun süreli bilgisayar kullanım nedeni. Bilgisayar oyunları da bağımlılık oluşturmada risk faktörüdür.
Bilinçsizce kullanılan sosyal medya bireyleri gerçek yaşamdan sosyal hayattan koparıyor. Hayali arkadaşlıklar Evden kaçmalar Cinsel taciz vs.vs.vs
Ergenlik çağındaki bireylerde merak duygusu çok daha baskın olduğundan sosyal ağlarda neler olup bittiğini merak ediyorlar. İlgi çekici, merak uyandırıcı, ihtiyaçlarına yönelik pek çok uyaranla karşı karşıyalar Çeşitli marjinal düşünce gruplarına çekilebiliyorlar (siyasi, inanç, cinsel, vs.)
Bağımlılık kişinin kullandığı bir nesne üstünde kontrolünü kaybetmesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlamasıdır.
Teknoloji Bağımlılığı Nedir? Teknoloji bağımlılığı, teknolojiyi kullanmada ve onunla ilişkide kişinin iradesini kaybetmesi, kendini denetleyememesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlaması hâlidir. Teknoloji bağımlısı olan kişide teknoloji kullanımı ve onunla bağlantılı eylemler kişinin hayatının ciddi bir bölümünü kaplar, kişi yapmak zorunda olduğu işleri yapmaz veya durmadan erteler.
Adım Adım Teknoloji Bağımlılığı Deneysel Kullanım: Merak Kişi herhangi bir şekilde bir site, bir oyun, bir uygulama veya benzer bir teknoloji ürününden haberdar olur, onu merak eder ve dener. Sosyal Kullanım: Grupla Olmak Kişinin belli bir teknolojik ürünü devamlı ve düzenli olarak kullanan bir çevresi vardır, o çevreye girmek veya grup içinde kalmak üzere kendisi de kullanır, grubun gündemine dâhil olur, dışında kalmaktan kurtulur. Operasyonel Kullanım: Belli Bir Amaç Gütmek Kişi zevk almak, problemlerden kaçmak, boş zaman doldurmak, can sıkıntısından kurtulmak, insanlardan uzak kalmak gibi bir amaçla bir teknolojik ürünü kullanmaya başlar ve kullanmaya devam eder. Bağımlı Kullanım: Sorunun Ağına Takılıp Kalmak Kişinin artık kullanmak için herhangi bir sebebe ihtiyacı yoktur, bütün zamanını ve eylemlerini sırf bağlandığı teknoloji ürününe göre belirler ve o ürün için hasreder.
Zararı Ne? Obsesif, depresif, kaygılı, düşmanca, fobik, paranoid düşünceler artabilir. Sosyal gelişim gerileyebilir. Öz güven gerilemesi oluşabilir. Yalnızlaşma, yüz yüze ilişki kurmakta güçlük yaşama gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Hiperaktivite bozukluğu gelişebilir. Anksiyete bozukluğu, psikotik bozukluk, depresyon gibi psikiyatrik sorunlar yaşanabilir.
Teknoloji Bağımlısının Yolundaki Duraklar Her geçen gün kullanım artar. Yoksunluk sendromu yaşanır. Kontrol çabaları başarısız olur. Teknolojik aracı yahut ürünü kullanmak bağımlının hayatının merkezine oturur. Bağımlının hayatı gitgide fakirleşir. Bağımlı bağımlısı olduğu ürünle düşündüğünden ve planladığından daha uzun süre vakit harcamaya başlar. Bedensel sorunlar ortaya çıkmaya başlar. Psikolojik gelişim yara alır. Duygudurum bozulur. Bağımlı, yakınlarıyla çatışmalar ve kavgalar yaşar. Teknoloji bağımlısı yapması gereken işleri yapmaz, sorumluluklarını yerine getirmez; işlevsellik bozulur. Zihin kilitlenir. Yalanlar söylenir. Uyku düzeni bozulur. Yemek düzeni bozulur.
Çocuğumun Durumu Ne Acaba? İnternete girdiğinde planladığından daha uzun süre kalıyor mu? İnternette daha fazla kalmak için evdeki sorumluluklarını ihmal ediyor mu? İnternetin heyecanını dostlarının ve arkadaşlarının yakınlığına tercih ediyor mu? İnternet üzerinden yeni birileriyle arkadaşlık kuruyor mu? Hayatındaki insanlar internette geçirdiği süre konusunda şikâyet ediyorlar mı? İnternette geçirdiği zaman sebebiyle derslerinde problem yaşıyor mu? E-mailini çok sık kontrol ediyor mu? İnternet sebebiyle dersteki performansında veya genel üretkenliğinde düşüş oluyor mu? İnternette ne yaptığı kendisine sorulduğunda saldırgan ya da ketum oluyor mu? Hayatıyla alakalı kendisini rahatsız eden düşüncelerini interneti kullanarak zihninden uzaklaştırmaya çalışıyor mu? İnternete girmek için planlar yapıyor mu? İnternetin olmadığı bir hayatın boş, keyifsiz ve sıkıcı olacağını söylüyor mu yahut böyle düşündüğünü seziyor musunuz? İnternetteyken meşgul edildiğinde bağırıyor, sinirleniyor veya öfke duyuyor mu? Gece geç vakitlere kadar internette olduğu için uykusuz kalıyor mu? İnternette olmadığında internete ne zaman geri döneceğini planlamakla meşgul oluyor mu? İnternetteyken Birkaç dakika daha! diyerek sizi veya bir başkasını oyalamaya çalışıyor mu? İnternette geçirdiği vakti azaltmaya çalıştığı hâlde bunda başarısız oluyor mu? İnternette ne kadar kaldığını saklamaya çalışıyor mu? Arkadaşlarıyla dışarı gitmek yerine internette kalmayı tercih ediyor mu? İnternet kullanmadığı zaman depresif, huysuz ve kaygılı oluyor mu? İnternet kullandığında bu tutum ve davranışlarında azalma oluyor mu?
YERLİ YERİNDE! YETERİNCE!
İnterneti alır almaz bilgisayarınıza zararlı sitelerden koruma programlarını yükleyin.bu tür programlar Türkçe olarak birçok siteden ücretsiz ya da cüzi ücretlerle indirilebiliyor. Cep telefonunu kullanılabileceği saatleri belirleyin. Aranızda kullanım kuralları için anlaşma yaparak satın almanız en iyisidir.
Teknolojik aletlerin evin ortak kullanım alanlarında olmasına dikkat edin. Çocukların odasında televizyon, bilgisayar ya da en azından internet olması sizin kontrolünüzü zorlaştıracak belki imkânsız kılacaktır.
Birlikte hangi saatlerde neler yapacağınızı planlayın. Saatler Çocuk Anne-Baba 18.00 Birlikte akşam yemeği 19.00 Okulda öğrenilenlerin tekrarı (özet) Mutfak işleri (her iki eş birlikte) 20.00 Ödevlerin yapılması Kitap Okuma 21.00 Birlikte Serbest Zaman Aktiviteleri (Birlikte Kitap Okuma, Çay-Sohbet, vs.)
Hem sizin hem de çocuğunuzun teknolojik aletlerle ne kadar vakit geçirdiğini görebilmeniz ve sağlıksız kullanımı her ikinizin de kontrol edebilmeniz için teknolojik aletleri kullandığınız saatlerin yazıldığı bir teknoloji defteri tutmak faydalı olabilir.
İnternete zaman zaman beraber girin ya da o girdiğinde gidip yanına oturarak onunla internet ilgisini paylaşın. Bilmediğiniz program, site ya da yenilikleri sorun ve öğrenin. Teknoloji sohbetleri yapın.
Aile olarak geçirdiğiniz ortak vakitlerin olmasına ve bu vakitlerde herkesin birlikte olmasına özen gösterin. Özellikle kahvaltı ve akşam yemeklerin beraberce yemeğe dikkat edin.
1. Bilgisayarı toptan yasaklamanın bir yararı yok. 2. Çocuklarla bilgisayar ve internet konusunda sohbet edilmeli, burada okudukları ya da gördüklerinin yanlış olabileceği, bilgiyi tartışmak gerektiği, yararlı ve zararlı yanları anlatılmalı. 3. Bilgisayar karşısında iki saati aşmamalı. 4. Filtreleme programları, 5. Çocuklarınızın size bir şeyler öğretmesine izin verin. İnternet ortamında neler yaptıklarını, kimlerle tanıştıklarını size göstermelerini isteyin.
6. Bilgisayarı yetişkinlerin takip edebilecekleri ortak kullanım alanlarına koymak, herkese bir bilgisayar yerine mümkünse tüm ailenin aynı bilgisayarı paylaşması da sınırlama açısından yararlı. 7. Aile bireylerinin birlikte katılabilecekleri geziler, sosyal, sportif etkinlikler, çeşitli hobiler, kitap okuma alışkanlığı, aileyle ilgili çeşitli görev ve sorumluluklar da çocuğu kolaylıkla bilgisayardan uzaklaştırır. 8. Daha baştan belli zaman dilimlerinde ve belli bir süre için internet kullanımı alışkanlığını kazandırmalısınız.
Çocukların internette çok vakit geçirmemesi için evde/okulda ya da ev/okul dışında severek yapabileceği alternatifler bulun. Bu bir spor ya da hobi çalışmasına katılmak da olabilir, okulda sınıfça ya da evde ailece oyunlar oynamak ya da sohbet etmek de olabilir. Dikkat etmeniz gereken nokta yaptığınız faaliyetten çocukların da zevk alması ya da onun sevdiği faaliyetleri yapmanızdır.
İNSANLIKTA SON DURUM
Teknoloji bağımlılığına sebep olan diğer psikolojik problemlerin farkında olmak ve tedavisine gitmek teknoloji bağımlılığını önleme adına çok ciddi önem arz etmektedir. Nitekim konuyla alakalı yapılan çalışmalarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşayan bir çocuğun tedavisinin ihmal edilmesi sonucu internet bağımlılığının geliştiğinin yer alması dikkate değer bir örnektir.
Teknoloji Bağımlısının Bu Kötü Yola Girmesinin Kökündeki Sebepler Nelerdir? Kontrolsüz ve ölçüsüz kullanımın ne olduğuna dair bilgi eksikliği Bağımlılığın sonuçlarını bilmemek veya önemsememek Merak duygusunu kontrol edememek Bağımlı arkadaş çevresinin içerisinde bulunmak Can sıkıntısı ve yapacak daha iyi bir şey bulamamak Dışlanma korkusuyla arkadaşlarının her istediğini kabul etmek Problemleri nasıl çözeceğini bilmemek ve sorunları çözmek yerine teknolojiye yönelmek Dürtüleri kontrol etmekte zorlanmak Aşırı içekapanıklık Çevre tarafından beğenilmeme korkusu Karamsar düşünce yapısı Hayatta doğru bir hedef bulamamak Öz güven duygusu eksikliği Hayatı sevmemek Sosyal ilişki kuramamak Kendini tanımamak ve gerçek hayatta yapabileceklerini bilmemek Gerçek dünyada başarılamayan şeyleri sanal dünyada elde etmeye çalışmak
Kendiniz veya çocuğunuz teknoloji bağımlısıysanız yahut bundan şüphe duyuyorsanız kontrolü elinize almak ve bağımlılıktan sıyrılmak için ne yapmalısınız? Alışkanlıklarınızla Oynayın! Alışkın olduğunuz teknoloji kullanma zamanını ve mekânını tam zıt saatlere ve mekânlara kaydırabilirsiniz. Dış Durdurucu Kullanın! Makul süreyle teknoloji kullanımlarınızın hemen ardına yapılması zorunlu bir iş planlayabilirsiniz. Kendinize Hedefler Koyun! Teknoloji kullanımınıza makul bir zaman sınırlaması koyabilir ve bu süreyi yavaş yavaş azaltabilirsiniz. (1/4)
Çok Kullandığınız İşlevlerden Uzak Durun! Sık kullandığınız teknoloji ürününün işlevinden olabildiğince uzaklaşıp alternatiflerine yönelebilirsiniz. Hatırlatıcı Kartlar Kullanın! Teknolojinin bağımlı kullanımının neler kaybettireceğini hatırlatıcı kartları, kullandığınız aracın uygun yerlerine asabilirsiniz. Hep Yapmak İsteyip de Yapamadıklarınızı Listeleyin! Hep yapmak isteyip yapmaya bir türlü vakit bulamadığınız faaliyetleri teker teker yazıp sırayla yapmaya başlayabilirsiniz. (2/4)
Aile Terapisine Başvurun! Sağlıklı aile ilişkilerinin bağımlılığın tedavisinde çok önemli bir husus olduğunu dikkate alabilirsiniz. Bağımlısı Olduğunuz Teknolojik Cihazı Ailece Kullanın! Evde birden fazla sayıda olan bağımlılık konusu cihazları azaltıp tek bir cihazı, ortak kullanım alanında evin diğer üyeleriyle paylaşarak kullanabilirsiniz. Spor Yapın! Spor yapmak vücutta biriken enerjiyi sağlıklı bir şekilde boşaltmayı sağlayacağından bağımlılığın tedavi sürecini kolaylaştırabilecektir. (3/4)
Yardım ve Destek İsteyin! Aile üyelerinden ve yakın arkadaşlardan yardım istemek hem sürekli destek mekanizması bulabilmenizi hem de tedavi sürecini devam ettirebilmenizi sağlayacaktır. Düşüncelerinizi Kontrol Edin! Teknoloji bağımlılığına sebep olan ya da teknoloji bağımlılığını arttıran otomatik düşüncelerinizi ve şartlanmışlıklarınızı gözden geçirebilirsiniz. Sosyal Beceriler Edinin! Yeni sosyal becerilerin kazanılması teknoloji bağımlılığının tedavisinde oldukça faydalı olabilmektedir. (4/4)
Televizyon, bilgisayar, tablet, cep telefonu ve sair teknoloji ürünleri ile çocuğunuzun ilişkisinde denge kurmak için Programlar konusunda seçici olun. Çocuğunuzu ekranla baş başa bırakmayın. Çocuğunuzun teknolojik aygıtta kullandığı yazılım veya seyrettikleriyle ilgili sorular sorun. Teknolojinin ailece birlikte geçirilen zamanların ya da oyun saatlerinin yerini almasına izin vermeyin. Problemlerini şiddet kullanarak çözen karakterlerin yer aldığı programlardan, şiddet içeren oyunlardan çocuğunuzu uzak tutun. Çizgi film karakterlerinin yaptıklarının hayal mahsulü ve kurgu olduğunu uygun bir dille çocuğunuza anlatın. Çocuğunuza izlediği filmlerde veya oynadığı oyunlarda yer alan belli karakterleri niçin sevdiğini sorun, bu konu üzerinde karşılıklı konuşun. Çocuğunuzu kendi film veya oyun karakterlerini oluşturması için teşvik edin.
Ergenlik çağındaki çocuğunuza televizyonda gördüklerine eleştirel yaklaşabilmesi için seyrettikleriyle ilgili sorular sorun. Çocuğunuzun televizyon programlarıyla reklamlar arasında sıkı bir bağ olduğunu fark etmesine yardımcı olun. Çocuğunuzdan televizyon, bilgisayar ve tablet olmadan birlikte yapabileceğiniz eğlenceli etkinlikler belirlemesini isteyin ve uygun olanlarını gerçekleştirmeye çalışın. Çocuğunuzun severek oynadığı bir oyunu siz de kendi kendinize oynayın, seyrettiği filmleri seyredin, takip ettiği sitelere girin. Böylece çocuğunuzla üzerinde konuşabileceğiniz ortak bir konu edinin. Çocuğunuzla birlikte televizyon, bilgisayar, tablet vb. kullanımının kurallarını belirleyin. Çocuğunuzun ekran başında geçireceği günlük süre için mutlaka bir zaman sınırlaması getirin. Çocuğunuzun oynayacağı oyunların pedagojik ilkeler gözetilerek hazırlandığından ve güvenilir kaynaklardan geldiğinden emin olun.
Televizyon, bilgisayar vb. araçları asla çocuk bakıcısı olarak kullanmayın. Yasaklarla sonuca ulaşmaya çalışmayın; çocuğunuz televizyon veya bilgisayara fazlaca düşkünlük gösteriyorsa yasaklamak yerine ona daha cazip gelecek seçenekler sunmaya çalışın. Bilgisayar, tablet vb. kullanımını disiplin aracı hâline getirmeyin. Çocuğunuzu yaratıcılığını geliştirebileceği, sanatsal faaliyetlerde bulunabileceği sitelerle tanıştırın. Çocuğunuza sosyal medyada kişisel bilgilerini paylaşmaması gerektiğini gerekçeleriyle açıklayın. Çocuğunuza göndericisi bilinmeyen e-postalara şüpheyle yaklaşması gerektiğini öğretin. İnternet ortamında insanları gerçekten tanımanın oldukça güç hatta imkânsız olduğunu çocuğunuza anlatın.
ERGENLİK DÖNEMİNDE çocuğunuzun arkadaşlarını ve onların ebeveynlerini tanıyın ve arkadaşlıklar kurun. Bağımlılık yapan şeyler ve etkileri hakkında korkularınıza değil, gerçeğe dayalı bilgilerle konuşun onun sorumluluklarını onun adına yüklenmeyin problemlerini paylaşmaya ve onu dinlemeye istekli olun sorumluluk almalarını destekleyin, onların sorumluluklarını siz üstlenmeyin boş zamanlarında spor veya sanatla uğraşmasını teşvik edin birey olarak fikirlerine saygı duyun kurallarınızda tutarlı olun daha çok ortak nokta bulup daha çok vakit geçirmeye çalışın
İlgi ve sabırla dinlediğiniz için teşekkür ederim. Bu sunuya okulumuz internet sitesinden ulaşabilirsiniz. (ozlucenurettintopcuaihl.meb.k12.tr) İsa KÖSE Rehber Öğretmen