S E R İ H C İLT 3 7 SA Y I 3 1987 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ DERGİSİ

S E R İ H C İLT 3 7 SA Y I 3 1987 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ DERGİSİ

KAĞIT ENDÜSTRİSİNDE SULU ÇÖZELTİLERLE YÜZEY İŞLEMLER Dr. M ustafa CENGİZ l Kısa Özet K ağıt endüstrisinde yüzey işlem ler büyük bir önem taşım aktadır. K a ğıda dekoratif, koruyucu ve çeşitli fonksiyonel özellikler kazandırm ak am acıyla yapılan yüzey işlem ler 190G lii yılların başından itibaren g elişm eye başlam ıştır. Ç eşitli doğal ve sentetik polimerlerin kullanılm asıyla kağıda yepyeni özellikler kazandırılm aktadır. Bu çalışm ayla yurdumuzda yeni yeni önemi kavranm aya başlayan bu konuya ışık tutulm aya çalışılm ıştır. G İR İŞ K a ğ ıt ü retim en d ü strisi birçok küçük ve o rta b ü y ü k lü k tek i b irbirinden bağım sız b irçok değişik ü rü n ü reten endüstri k o lların d an oluşm uştur. H er fa b rik a n ın son ü rü nü b ir seri ü retim kadem esinden oluşan kom pleks b ir ü rü n d ü r. Ö rneğin yüzey, işlem ler, doyurm a, baskı, sa y fa haline getirm e, d ü zleştirm e ve kalenderlem e işlem lerini içerm ek ted ir. 1820 lerin son y a rısın a k a d a r bu teknoloji başlıca b ir s a n a t o la ra k k a l m ış ve h e r fa b rik a kendi y ap tığ ı işlem i büyük b ir gizlilikte sak lam ıştır. D eğişik fo r m üller in sandan in san a ağızdan ulaşm ış ve çeşit o la ra k d a çok az say ıd a ü rü n ü re tilebilm iştir. K a ğ ıt d ö nüştürm e endüstrisinde yeni bir devir açan d iğ er bir gelişm e sen tetik reçine, k a u ç u k ve p lastik lerin k eşfi ve p ra tik te kullanım ıdır. Y eni g eliştirilen y a p ıştırıcılar, p ig m en tler ve yüzey a k tif m addelerin u y g u lan m asıy la yüzey işlem in k alitesi ve k a ra k te ri değişm iştir. Y apılan a ra ş tırm a la r sonucunda su d a çözünebilir k a p la m a yı, solvent kap lam a, sulu dispersiyon k a p la m a organasol ve p lastısal k a p la m a ve sıcak erim iş k a p la m a b irbirini izlem iştir. B ugün y u rdum uzda yeni yeni gelişm eye b aşlay an bu sek tö r, b a tı dünyasında, önem ini ve d eğerini günden güne a rtırm a k ta d ır. A B D de yüzey işlenm iş kağ ıtlar' hasım lık ve yazım lık k a ğ ıtla rın % 20'si civ arın d ay k en 1973 te % 32 sini o lu ştu rm u ştu r. V erilen değerlere göre h e r yıl k ap asiten in % 3,4 o ran ın d a a rtm a k ta d ır. 1966 toplam k a p la m a pig m en t tü k etim i 400 bin ton iken 1978 te 1,6 m ilyon to n a ulaşm asıd a bu se k tö rü n gelişm esinin bir gösterg esidir. B ugüne dek yüzey işlem endüstrisinde olan gelişm e sadece kullan ılan k im y asal m addelerde olm ayıp, aynı zam a n d a ü re tim tek- 1 İ.Ü. Orm an Fakültesi, Orm an Ü rünleri Kim yası ve T ekn olojisi Bilim Dalı. Bahçeköy - İSTANBUL. Yayın Kom isyonuna S unulduğu Tarih : 20.7.1983

108 M USTA FA CENGİZ nolojisinde de o lm ak tad ır. G eliştirilen m a k in a la rla ü retim hızı, ilk ü retim hızlarının 3-4 k a tm a u laşm ıştır. K ağ ıt k a rto n için yüzey k a p lam an ın birinci gayesi p a rla k lık opaklık, yüzey düzgünlüğü ve m ürekkep tu tm a özelliklerinde iyileştirm e olduğundan yüzey k a p la m a ve ışık y an sıtm a etkinliği y ü k sek bir form ülasyonun kullanılm ası tercih edilm ektedir. Y üzey k a p la m anın uygulan ışın a göre k ap lam a m e to d la n sıra y la incelenecektir. 1. SU D A Ç Ö Z Ü N E B İL İR K A PL A M A Özel k a ğ ıtla r için bir su d a çözünebilir k ap lam a, en b asit an lam d a su d a çözünebilen veya kolloidal o larak dağıtılab ilen film o lu ştu ru cu b ir m addenin suyunun giderilm esiyle lif k a ğ ıt ta b a n üzerinde film o lu ştu rm asıy la yapılır. Bu gereksinim i ta m am ıyla k a rşıla y a n m addeler, kazein, b itkisel p roteinleri, n işasta, tu tk a l, su d a çözünebilen selüloz tü rev leri ve sen tetik polim erlerdir. P ra tik te bu m addelerin u y g u lan m ası genellikle d e k o ra tif ve fonksiyonel değeri olan p igm ent ve d iğ er y ardım cı m ad delerle ta m a m la n ır. Su, su d a çözünebilir ve suda d ağıtılab ilir y ap ıştırıcı m addeler için sey reltici m adde o la ra k k u llan ılm asın a rağm en, tem elde a ra la rın d a p a rtik ü l b ü y ü k lüğü b ak ım ın d an b ir ayırım yapılır. Y üzey işlem leri, lif ta b a k a üzerine bir pig m en t y ap ıştırıcı film inin sürülm esi ve lifler a ra sın d a k i boşlu k ların doldurulm asından ib a re ttir. Bu tip k a ğ ıtla r kalenderden geçirild ik ten sonra, k o layca basım yapılabilen düzgün b ir yüzey k azan ır. R enkli pigm en tlerle yüzey işlem görm üş k a ğ ıtla r y ü k sek k aliteli ve d e k o ra tif u y g u lam alard a k u llanılm aktad ır. Y üzey işlem lerde y ap ıştırıc ıla r bir b ağlayıcı o la ra k h a re k e t ederek sa y fa basım ında, pigm en tlerin k a ğ ıtta n ay rılm asın ı önler. P ig m en tler, a rz u edilen ren g i elde etm ede ve basım d a m ürekkep em m esinde iyi özellikler k azan d ırırlar. İlk gelişm e y ılların d a su d a çözünebilen yüzey işlem u y g u lam aların d a tu tk a l, y a p ıştırıcı o la ra k k u llan ılan te k m addeydi. D ah a so n ra kazein, n iş a sta bu a m açla k u l lan ılm ağ a b aşlan m ıştır. K azeinin renk, koku ve y ap ışm a direnci tu tk a ld a n iyidir. F a k a t sıcak h av a ve ru tu b e te k a rş ı h a ssastır. N işa s ta iyi bir basım yüzeyi sağ lam asın a rağ m en b a ğ la m a gücü zayıf ve ru tu b ete k a rş ı h a ssa stır. 1930 lu y ıllard a üreform aldehit ve m elam in fo rm ald eh it reçinelerinin u y g u lan m ası yeni b ir dönem i b aşlatm ıştır. D aha d a ileri a ra ş tırm a la r sonucu çeşitli te rm o p la stik reçine ve k au çu ğ u n n işa sta ile b irlik te k u llan ılm asıy la su y a dayanıklı, film k alitesi iyi k a ğ ıtla r ü retilm iştir. E k stra k la n m ış so y a p ro tein i veya soya unu d a kazeinle bazen y er d eğ iştirerek k u llan ılm ıştır. Zein, m ısır proteini bağlayıcı özelliği kazeinden d ü şü k olm asm a r a ğ m en bazen k u llan ılm ıştır. Polivinilalkol, karboksim etilselüloz (CM C), m etilselüloz, ve diğer selüloz tü rev leri y ap ıştırıcı m aksad ıy la k u llanılm ak tad ır. Bu tü r m addelerin tek k u su rla rı fiy a tla rın ın b iraz y ü k sek oluşudur. 1.2. Y üzey İşlem in Am açları İ Suda çözünebilir k a p la m a ile şu özelliklere ulaşılm ası a rz u la n ır : a Ç ekici ve düzgün b ir yüzey, b Suya, yağa, çözücü ve k im y asal m addelere k a rş ı belirli bir dayanıklılık, c S ürtünm e, k atlan m a, bükülm e ve aşın m ay a k a rş ı fiziksel direnç, d İyi b ir basım kalitesi, e E skim eye ve k a p lam an ın k ırılg a n ve çatlam asın a k a r

KAĞITTA SULU KAPLAYICILAR 109 şı dirençli olm ası, f T a t ve kokusunun olm am ası, g Işığa, solm a ve esm erleşm eye k a rş ı sta b il olm a, lı S ert ve y ap ışk an olm ayan b ir yüzey, i U y g u n b ir m aliyet, j K ap lam anın k a ğ ıt yüzeyine iyi yapışm ası, k K aplam a ıslandığında ren g in solm a y a dayanıklılığı. H içbir k a p la m a bu a rzu lan an özelliklerin hepsine birden sahip olam az; fa k a t ilk d ö rt özellik g erek lid ir ve d iğ erleri de istenir. M at veya p a rla k b ir yüzeye sahip olsa d a basım lık k a ğ ıtla rd a iyi b ir basım y apılabilm esi için düzgün b ir yüzeye ih tiy aç vard ır. K ap lam anın yüzeye ve p igm ent partik ü llerin in k a p la m a d a k i d iğ er bileşenlere y apışm ası y eterince y ü k sek olm alıdır. Ç ünk ü y a p ışk a n m ü rek k ep lerle b askı yapıldığında veya h erh an g i b ir fab rik asy o n işlem inde p ig m en tlerin sa y fadan çekilm esi, ç a tla m a ve to zlanm a gibi k u su rla r istenm ez. K oku ve ta t ta n yoksun o lm aları am b alaj am ac ıy la k u llan ılan k a ğ ıtla rd a arzu lan an bir özelliktir. 1.8. Suda Çözünebilen Kaplama U ygulam aları Su çözünebilen b ağ layıcılarla form üle edilen p igm entli yüzey işlem ler özel k a ğ ıt dönüşüm en d ü strisin in en eski ve ençok ü retilen d alların d an biridir. B a sım lık K a ğ ıtla r : B aşlıca beyaz ve a çık ren k lerd e ü retilir. D üzgün b ir yüzey, y ü k sek p arlak lık, opaklığı iyi, y ü k sek y ap ışm a direnci ve iyi m ü rekkep em m e özelliklerine sah ip olm alıdır. O ff-set b askı için k a ğ ıtla r belirli b ir ölçüde su y a dayanıklı olm alıdır. M eta lik K a ğ ıtla r : K a ğ ıtla ra m etalik b ir görü n ü m k a z a n d ırm a k için bağlayıcı k a rışım ın a bronz v eya alüm inyum tozu k a tıla ra k h azırlanır. S o n u çta k a ğ ıtla r genellikle k alen d e rlen ir v eya a rz u edilen görünüm ü k azanm ası için k a b a rtm a baskı y a p ı lır. R enkli m etal to zları v ey a çözünebilen b ir boya ile alüm inyum tozunu ren k len d i re re k renkli tü rle r de h azırlan ab ilir. F a n ta zi K a ğ ıtla r : D eğişik renklerde m a t v eya p a rla k ü retilirler. E n önem li özellikleri aşın m ay a, yıp ran m ay a, ru tu b e te ve güneş ışığ ın d a belirli b ir ren k stab ilitesine sahip olm alarıdır. K a p a k, Ö rtü K a ğ ıtla rı : G ram ajı yüksek k a ğ ıtla rd ır. S ık sık k a b a rtm a bask ı y a p ılır ve b irk aç s ta n d a rt re n k te üretilir. K ağ ıt yeterince güçlü ve esnek olm alıdır. D uvar K a ğ ıtla rı : P ig m ent ve suda çözünebilen y ap ıştırıcı ile ü retilir. G enellikle su y a d ay an ık lı olm ası istenir. M ika k a p lı K a ğ ıtla r : Ş ahane parlak, pırıltılı b ir g örünüm lü renkli k a ğ ıtla r elde etm ek için y ap ıştırıcıd a değişik boyar m addeler ve ince m ik a p u lc u k la n ile kap lı p a rla k fa n ta z i k a ğ ıtla rd ır. P ig m entler genellikle kullanılm az. K alen d erlen erek veya k a b a rtm a b ask ı y a p ıla ra k çok çekici olan bu k a ğ ıtla r, te b rik k a rtla rı, k u tu ve sergi, g ö steri ala n la rın d a k u llan ılm ak tad ır. Y a ğ a D a ya n ıklı ve G aza D a ya n ıklı K a ğ ıtla r : B azı özel k ullanım sahası bulan bu k a ğ ıtla r b irçok y a ğ a ve g aza dayanıklıdır. F a k a t su y a k a rş ı direnç d ü şü k tü r. D ö km e F ilm K a ğ ıtla rı : S uda çözünen k a p la m a ile h a z ırla n a n k a ğ ıtla r, solvent veya org an aso l sa p la m a la rın kalıbı için tem el baz o la ra k kullanılır. Bu k ağ ıtlard an,

110 M USTAFA CENGİZ çözücü b u h a rla ştırıla ra k oluşan p la stik film serb est bir film o larak yüzeyden sıyrılır. Bu k a p la m a la r k u llan ılan çözücüye, solvente, dirençli olm alıdır. Ç ıka rtm a K a ğ ıtla rı : B u k a ğ ıtla r özel b ir pig m en t k arışım ile k a p la n ır ki bir m etalik uç k o laylıkla iz b ıra k a ra k yüzeyde çizim yapılabilir. D iğer T ürler : S ergi k ağ ıtla rı, su n i d eri k a ğ ıtla rı, abajurlulc, fo to m o n taj k a ğ ıtları, etik etler, zam klı k a ğ ıtla r bu g ru b a girer. 1.4. Temel K ağıtta Aranan N itelikler S uda çözünebilen k a p la m a için k u llanılacak tem el k a ğ ıtta a ra n a n nitelikler, k a ğıdın k u llan ılacağ ı ve u y g u lan acak işlem lere göre geniş değişim gösterm ek ted ir. K a ğ ıtla r k u llan ılacağ ı özel a la n la ra göre, h ediyelik eşya serg isi o la ra k 18'16 lık ipek k a ğ ıtlard an. k u tu ü retim i için 30 g /m 2 soda-stilfit k a ğ ıtla rın a veya ö rtü k a ğ ıtla rı ve su n i d eri ü retim i için 50 g /m 2 veya İO'O g /m 2 k ra f t v eya sü lfit k a ğ ıtla rı arasın d a değişir. B irçok halde tem el k a ğ ıt b ir ön işlem g örm em iştir. Ve k a p la m a d ire k t olar a k k a ğ ıt yüzeyine sü rü lü r. G erekli direnç özellikleri kağıdın son k u llan ılacağ ı a la n a göre değişm ektedir. K ağ ıt uniform tu tk allan m ış olm alı, yoğunluk ve fo rm asy o n u uniform olm alı, k a ğıdın porozitesi, h av a geçirgenliği, n isb eten düşü k olm alıdır. K ap lam an ın k a ğ ıt liflerine sü rtü n m e ve toplanm a, çekm eye k a rş ı yeterin ce dayanım lı olacak şekilde b a ğ la nabilm esi için; y ap ıştırıcın ın bağlayıcının k a ğ ıt yüzeyini ıslatm ası ve h afifçe k ağ ıd a nüfuz etm esi arzu lan ır. K ap lam a ren g in in belirli bazı gözenekli n o k ta la rd a absorblanm asm d an dolayı benekli b ir yüzey gösterm em esi için k a p la m a çözeltisi uniform b ir p en etrasy o n ile k a ğ ıt yüzeyine eşit o la ra k yayılm alıdır. İsten ilen niteliğe göre k a ğ ıt m a t v eya p a rla k olm ası için az veya çok b ir kalenderlem e yapılır. S uda çözünebilen b ağ layıcılarla yap ılan yüzey işlem inde su ile ıslan acağ ın d an k a ğ ıt su y a k a rş ı belirli b ir dirence sahip olm alıdır. Ö zellikle beyaz p igm ent içeren hasım lık kalited e yüzey işlem i görm üş k a ğ ıtla r da renk, o p ak lık ve p a rla k lık önem lidir. A y rıca ren k li d e k o ra tif u y g u la m a lard a re n k lerin p arlak lığ ı ve re n k to n u önem lidir. K a ğ ıt yüzey işlem i gördüğünde m inum um b ir k ıv rılm a gösterm elidir. T em el k a ğ ıt ve k aplam anın ru tu b e tli genişlem edeki f a r k lılığ ın d an dolayı, y ü k sek nem ve absorbsiyondan dolayı k a ğ ıt k ap lan m ış yüzey doğru b ir bükülm e; k ağ ıd ın ru tu b e t kaybı ve d ü şü k nem lilik te k a ğ ıt ta ra fın a doğru b ir bükülm eye sık sık ra stla n m a k ta d ır. Bu problem in giderilm esine, k ap lam an ın uygun ölçüdeki p lastizasyonu y ard ım etm ektedir. K ağıdın kesik, ç a tla k ve y ırtık içerm em esi de önem lidir. K ağıdın düzgün bir yoğunlu ğ a sahip olm ası ve k a ğ ıt yüzeyindeki liflerin k a ğ ıtta n ay rılm ay a k a rş ı belirli b ir dirence sahip olm ası gereklidir. Bu yüzden k ağ ıd ın tu tk a lla n m a sı önem k a zanır., 1.5. Y üzey İşlem in Bileşenleri Y üzey işlem i o lu ştu ran m addeler b aşlıca d ö rt g ru b ta to p la n ır: 1 Y apıştırıcı veya film o lu ştu ran m adde, 2 B ir veya d ah a fazla pigm ent, 3 Su, 4 Y ardım cı.m addeler.

KAĞITTA SULU KAPLAYICILAR 111 1.5.1. Y apıştırıcılar, B ağlayıcılar : B ir bağlayıcı yüzey işlem de b irk aç fonksiyona sah ip tir. B irinci am aç yüzey işlem esn asın d a pigm ente taşıy ıcı o rtam olm ak ve son kaplam a, film inde p ig m en t p artik ü llerin i b irlik te b ağ la m a k tır. B ağlayıcı yani yapıştırıcı aynı zam a n d a film i tem el k a ğ ıta iyi b ağlam alıdır. Y ap ıştırıcılar k a p la m a k arışım ın ın belirli ph sın ırların d a kullanılır. G enellikle p ro tein ler alkali çözeltilerde, d iğ er b ağ lay ıcılar n ö tra l v ey a h a fif alk ali çözeltilerde çalışılır. Bu durum köpüklenm e eğilim i ve reolojik özellikleri etkiler. A ynı zam a n d a bağ lay ıcıların m ü rek k ep em m e ve basım k alitesin e etk isi b ü y ü k tü r. K ullanılan belli başlı b ağ lay ıcılar kazein, tu tk a l, n işasta, so y a proteini, poluvinil alkol, zein, k arb o k sim etil selüloz, hidroksetilselüloz, m etilselüloz gibi çözünebilir selüloz tü rev lerid ir. B ütün bu bağ lay ıcıların k u llan ılm asın ın a v a n ta jlı ve d ezavanta jlı yönleri vard ır. U y g u lam ad a b ü tü n bu n itelik ler gözöniine alınm alıdır. 1.5.2. P ig m en tler P ig m en tlerin b aşlıca fonksiyonu yüzey işlem de arz u la n a n re n k ve re n k tonu verm ek, m ü rek k ep em m e ve iyi bir basım k alitesi sa ğ la m a k tır. F a rk lı p igm entler p a rtik ü lle ri b ağ lam a ve iyi b ir film oluşum u için fa rk lı m ik ta rd a bağ lay ıcı g e re k tird iğ i için p ig m en tlerin m ik ta rı ve tip i k a p la m a k arışım ın ın bileşim ini k o n tro l eder. B azı p ig m en tler p a rla k bir görünüm sağ lark en bazıları m a t b ir görünüm sağ lar. H e rh a n g i b ir pig m en tin parlak lığ ı, yüzey işlem gören k ağ ıd ın p arlak lığ ın ı ve opaklığm ı ta y in e ttiğ i için önem lidir. K aplam anın beyazlığı ve opaklığı, p ig m en tin p a rtik ü l büyüklüğü, renk, k ırılm a indisi ile k ap la m a d a k u llanılan b ağ lay ıcının re n k ve tipine bağlıdır. P ig m entlerin p artik ü l, tan ecik büyüklüğü ne k a d a r küçükse, k ap lam a gücü, ö rtm e gücü o k a d a r y ü k sek tir. P ig m entin ve bağlayıcının k ırılm a indisleri ve k ırılm a indisi o ra n la rı k ap lam an ın örtm e g ücünü etkiler. K ullanılan p igm entin fiy a tı gözardı edilm eyecek ekonom ik b ir fak tö rd ü r. R enk ve cilalı görü n ü ş b ir yüzey işlem görm üş k ağ ıd ın önem li k a ra k te ristik le rin d e n d ir ve bu özellikleri elde etm ek için belirli pig m en tler kullanılır. F a rk lı p ig m en tler ta tm in edici bir yapışm a, b ağ lan m a için değişen m ik ta rla rd a bağ lay ıcıy a g erek sin im d u y arlar. B elirli pig m en tler in e rttir, b ağlayıcı v ey a diğer bileşenlerle reak siy o n verm ezken, diğer bazı p ig m en tler tik ro stro p ik veya şişen k a rışım la r v e rir ve n isb eten düşü k solid k o n san trasy o n ları ile çalışılm alıdır. A y rıca pigm en tlerin ışık stab ilitesi önem lidir. K u llan ılan b aşlıca p ig m en tleri şu şekilde özetleyebiliriz. B eyaz pig m en tler: Kül, b ary u m sü lfat, k alsiy u m k arb o n at, A lu m in y u m h id ro k arsü lfat, çinkosülfiir, litopan, titan y u m pigm entleri, talk, k alsiy u m siilfit vb. R en k li p igm entler, doğal ta b ii pigm entler, se n te tik p igm entler, la k la r ve h am u r b o yaları o la ra k üçe ayrılır. D oğal, tab ii p ig m en tler doğad a bulunur, kazılır, y ık an ır ve işlenir. S en tetik pigm entler, h am u r b oyaları ve la k la r k im y asal yolla ü re tilir ve işlem g örür. D oğal p ig m en tler : K ırm ızı renkli (to p ra k boya) sarı (S arı ochre boz ren k li to p ra k boya), m avi (u ltra m a rin m avisi) kah v eren g i (hom am ber, k ah v eren g i am ber,

112 M U STA FA CENGİZ vvandyke k a h v e re n g isi) siy ah (k arb o n siyahı, fırın siyahı, k em ik siyahı, lam b a siy ah ı). S en tetik pigm entler, doğal pig m en tlerd en d ah a üniform özelliklere sah ip tirler. B aşlıca se n te tik pig m en tler; kırm ızı (k u rşu n kırm ızısı, kad m iy u m kırm ızısı, İngiliz V erm ilionu, k ırm ızı dem iroksit, V enedik k ırm ızısı), tu ru n c u (kad m iy u m tu ru n cu su, k ro m tu ru n c u su ), sa rı (kadm iyum sarısı, k ro m sarısı, h id ra te dem iroksit, çinko sa rısı, stro n siy u m sarısı, b ary u m sarısı).yeşil (k o b alt yeşili, k ro m yeşili, kadm iyum yeşili, k ro m o k sit, zü m rü t yeşili), m avi (u ltro m a rin m avisi, Çin m avisi, P ro sy a m a visi, k o b alt m avisi, b a k ır m avisi). L a k la r ve H am u r b o y aları : K ırm ızı (p ers kırm ızısı, toluidin kırm ızısı, W atchung kırm ızısı, aliz a rin kırm ızısı, rodem in vb.), tu ru n c u (H onsa tu ru n cu su, m olibdot tu ru n cusu ), s a rı (A urom ine, h ansa sarısı, toluidin sa rısı), yeşil (F talo siy an in yeşili, m alah ıt yeşili, n afto l yeşili), m avi (F talo siy an in m avisi, in d a n th re n m avisi, alizarin m avisi, indigo m avisi, V ik to ry a m avisi, çelik m avisi). 1.5.9,. S u Bu tip yüzey işlem ler için su, k ap lam an ın k a ğ ıd a ta tb ik edilebilm esi ve üniform y ay ılm ası için b ir taşıy ıcı o la ra k h a re k e t eder. K arışım d ak i suyun m ik tarı, form iilasyondaki solid k o n san trasy o n u n u ve işlem lerini etkiler. Y a rd ım cı B ileşenler Bu bileşenler d iğ er üç bileşenle m ukayese edildiğinde hacım ca veya ağırlık ça çok k ü ç ü k b ir o ran içerir; fa k a t k a ğ ıt dönüşüm ü ve k a p la m a m akin asm d a o p erasyon k a ra k te ristik le rin i büyük o ran d a etkiler. B unları sıra sıy la gözden geçirelim. B o ya r M addeler : B oyar m addeler a rz u edilen re n k ve re n k to n u n u elde etm ek için p ig m en tlerle b irlik te kullanılır. B oyar m ad d eler başlıca üç g ru p ta to p la n m a k ta dır; asit, b azik ve d ire k t boyalar. A sit b o y alar ışığ a ve ısıy a d ay an ık lı olduklarından d ah a çok k u llanılm ak tadır. A sit boyalar alk aliy e d ay an ık lıd ırlar, çözünürlükleri fa z lad ır; f a k a t p a rla k b ir görünüm k azandırm azlar. B azik boyalar, p a rla k b ir görünüm k a z a n d ırm a la rın a k arşılık, ışığ a ve ru tu b e te d ay an ık lı değildirler. B irço k bazik boya alkaliye k a rş ı duyarlıdır, bu yüzden protein tipi b ağ lay ıcılarla pek kullanılm az. D irek t b o y alar k a ğ ıt yüzey işlem lerinde a ra s ıra kullanılır. P a rla k lık ve ren k v e r m e özellikleri bazik boyalard an d ah a d ü şü k tü r. F a k a t ışığ a ve ısıy a d ayan ık lılık ları iyidir. B o y ar m addeler su d a çözülerek yüzey işlem k a rışım ın a ilave edilir. B oyar m addeler bozan b ağ lay ıcılarla reak siy o n v erebilir; bu yüzden h a z ırlan m a ların d a d ik k a t edilm elidir. B oyar m addeler için bir liste v erm ek oldukça g ü çtü r. Ç ünkü aynı boya b irk aç tic a ri isim altın d a fa rk lı firm a la r ta ra fın d a n ü retilm ek ted ir. G enel olara k şöyle b ir sıra la m a yapabiliriz. K ırm ızı (S a fra n in rodam in, m agento, alizar.ın k ırm ızısı, fuksin, diazo k ırm ızıları), tu ru n c u (diazo tu ru n cu ları, n a fta n il tu ru n cu ları, a se ta m in tu ru n c u su ), s a rı (K unolin auram in, stılb en sarısı, ta r tr a z m sa rısı), yeşil (D iazo yeşili, an tro k m o n yeşili, n afto l yeşili), m av i (V ik to ry a m avisi, a n tra se n m a visi, m etilen m avisi, indigo n a fta n il m av isi), m enekşe, m or re n k (m etilen violet, diazoviolet, an tro k so v so let), kah v eren g i (R esorsm k ahverengisi, diazoboyaları), siy ah (N igrosin, D iazo ve n a ftila m in siy a h la rı).

KAĞITTA SU LU KAPLAYICILAR 113 V a ksla r : V ak slar, a K alenderlem eyi, sertleşm ey i v ey a fırç a la m a özelliklerini, b R enksiz k a p la m a ü retm e, c K aplanm ış k ağ ıd ın su y a d ay an ıklılığını iy ileştirm ek gibi a m a ç la rla kullanılır. G enellikle yüzeye se rt cilalam a tipinde sü rü le re k k u l lanılırlar. S ü rtü n m ey e d ay an ık ılık özelliklerini de a rtırm a gibi fo n ksiyonları vard ır. V ak aların yüzey işlem k a rışım ın a k a tılm a la rın d a k a rşıla şıla n başlıca problem, vaksla rm k a rışım a dağılm ış, disperse halde k a tılm a sı ve k a rışım d a to p a k la r o lu ştu rm a dan tu tu lm asıd ır. B u işlem b aşlıca m or (olin, oleik asit) gibi stab ilizö rler ilave edilere k b aşarıla b ilir. B aşlıca k u llan ılan v ak s tip leri: K arn au b a, kandelya, Ja p o n vaksleri, balm um u, s te a rik a sit ve ste a ra tla r, keresin ve p a ra fin gelir. Y ü ze y A k tif M addeler : K ağ ıt k ap lam a için son derece değerli m ad d elerd ir ve benzer a m a ç la rla kullanılır. K öpük gidericiler, düzenleyiciler, ıslatıcılar, dispersiye ediciler, d a ğ ıtıc ıla r olm ak üzere d ö rt sın ıfta n olu şm ak tad ır. K öptik gidericiler; y ap ıştırıcı o larak k azein v eya d iğer p ro tein ler kullanıldığında bu tü r m ad d eler alk ali o rta m d a kullanıldığından ve köpüklenm eye m eyillendiğinden birçok fa b rik a d a kullanılır. K öpüklenm e sadece k ap lam a m ak in asm d a çalışm ad a g ü ç lü k çık arm ay ıp, aynı zam a n d a köpük giderilm eden k ğ ıt yüzeyine sürü ld ü ğ ü n d e film oluşum unda problem ler y a ra tm a k ta d ır. K öpükler, k ap lam a film inde to plu iğne deliklerinin v ey a pigm entsiz n o k ta la rın oluşm asına yol açar. B irçok m adde köpük oluşum una yol açabilir. Ç özeltinin p H sıda k ö p ü k oluşum u n d a önem li b ir fa k tö rd ü r. G enel o larak y ü k sek ph la rd a çalışm a köpük oluşum u n a d ah a fa z la yol açm a k tad ır. B aşlıca köpük giderici m ad d eler oktilalkol, butilalkol, fusel yağı, çam yağı, sulfone y ağ lar, K erosen. silikon y a ğ la rı vb. bileşikler. D üzenleyiciler : B azı k a p la m a la r k a ğ ıt yüzeyine k o lay lık la ta tb ik edilebilir. F a k a t onların reolojik ve akış özellikleri k a ğ ıt yüzeyinde düzensizliklere, fırç a izi k a l m asın a ve düzgün b ir yüzey sağ lam ay a y eterli olm ayabilir. B u yüzden düzenleyicilerin ü n ifo rm b ir k a p la m a için kullanılm ası g erek m ek ted ir. İd eal düzenleyici m addelerle yüzey gerilim ini d ü şü rerek d ah a iyi a k m a ve yüzey k ap lam ay ı sa ğ la m a k ve tem el k ağ ıd ın ıslanm a özelliklerini iyileştirm ek am a ç lan m ak tad ır. Sülfone y ağlar, çam yağı, k aty o n ik ıslatıcı m addeler, noniyonik ıslatıcılar, bazı y ü k sek k arb o n lu alk o ller bu am a ç la k u llan ılm ak tadır. Isla tıcıla r : K ap lam a ren g in e belirli hidrofobik p ig m en tler ilave edildiğinde sık sık ıslatılm aları güç b u lunur ve k o laylıkla d a ğ ıtıla m ıy a ra k çökelti, to p a k o lu ştu rm a y a eğilim g ö sterirler. U ygun yüzey a k tif m addenin kullan ılm ası bu tü r p ig m entlerin d ağ ıtılm asın ı ve hızlı ıslan m asın ı sağ lay ab ilir. Isla tıc ı v a sıta la rın kullan ılm asıy la ünifo rm b ir çalışm a o rtam ı sağlanabilir. Böylece ren k li lek elerin oluşm asının önüne geçilm iş olur. Isla tıc ı m ad d eler ay n ı zam anda b azan çözeltide ta m çözünm eyerek, k ü çü k ta n e c ik le r halinde k alıp k ap lam ad a problem ler y a ra ta n bazı b ağ lay ıcılar içinde fa y d alı o lm ak tad ır. B irçok fa rk lı tip te ısla tıc ıla r bu m a k s a tla k u llan ılm ak tad ır. K aty o n ik ıslatıcılar, sodyum ve am onyum k azein at, Sodyum silik a t ve değişik fo sfa t bil'eşik leri b u n la rd a n bazılarıdır. D a ğıtıcı M addeler : Bu tü r m addeler belirli p ig m en tler k a p la m a k arışım ın a ilave edildiğinde to p a k ve çökelm e olasılığında ve m ek an ik o la ra k k arıştırılam ad ığ m d a ilave edilm ektedir. B u m addeler dağılm ayı k o la y la ştırır ve pig m en t bağlayıcı k a rışım ların ın vizkozitesinin azaltılm asın ı etkiler. K ullanılm a am acını ik i m addede ifade

114 M USTAFA CENGİZ edebiliriz. 1 B ir ıslatıcı gibi h a re k e t ederek pigm en tlerin üniform ıslanm asını ilerletm ek ve çok ince dağılm ış bir p igm ent k arışım ı elde etm ek, 2 P ig m en t çözeltisin in reo lo jik özelliklerini değ iştirm ek ve vizkoziteyi düşürm ek. D ağıtıcıların çözeltiye ilavesiyle çözeltinin vizkozitesi derh al düşer. N işasta, tu tk a l, polivinilalkol ve se n te tik selüloz tü rev leri için dağ ıtıcı k u llanılm ası gereklidir. B aşh ca dağ ıtıcı m a d deler sodyum silikat, so d yum hekzam etafosfat, sodyum pirofosfat, so d y u m tetrafo sfat ve çeşitli k aty o n ik ıs la tıc ıla r k u llan ılm ak tad ır. K o ru yu cu la r : K asein, soya proteini ve unu, tu tk a l, n iş a sta ve selüloz tü rev leri için depolam a, ve çözelti h azırlığ ın d a m a n ta r oluşum u ve bozunm aya k a rş ı k u llan ılm ası gereklidir. B ozunm a sonucunda k ö tü b ir koku, çözelti vizkozitesinin düşm esi ve b ağlayıcı gücün azalm ası gibi özellikler o rta y a çıkar. B u so runun giderilm esi için en iyi yol b ü tü n k u llan ılan k a p ve aletlerin tem iz tu tu lm a sı ve pro tein çözeltilerini m ü m künse alk ali o rta m d a ve oda sıcaklığında so ğ u k ta d epolam aktır. K ullanılan etkili k o ru y u cu lar a ra sın d a boraks, çam yağı, sodyum pentaklorfenol, b ak ır tuzları, civa bileşikleri, sodyum florür, b etan a fto l ve çeşitli ilaçlard ır. P lastikleştiriciler : B irçok bağ lay ıcılar başlıca tu tk a l, n işasta, k azein ve soya p roteini zam a n la k ırılg a n ve tu zlanm aya eğilim g ö sterir. P lastik le ştiric ile r belirli bir esneklik sağ lar, aynı zam a n d a k ap lam a işlem inde ve so n ra k ıv rılm an ın önlenm esine y ard ım eder. D eğişik bağ lay ıcıları ta tm in edici b ir şekilde p lastize etm ek güçtür. Ç ünkü h ig ro sk o p ik p lastik leştiriciler tem el k a ğ ıtta k i selüloza çekilebilir ve yüzey film inden sa y fa y a ta m a m ıy la taşın ab ilir. D iğer bir p lastik leştirici k ay b ı nedeni plastik leştiricin in k ap lam an ın yüzeyinden çok yavaş b u h arlaşm asıd ır. P la stik le ştiric i olar a k b aşlıca m addeler şu n lard ır : G liserin, glikoller. glikol esterler, glukoz, sorbitol, üre, m ısır şurubu, etanolam in vb. m addeler. S u ya D a ya n ıklılık Sağlayan M addeler : K ap lam a yüzeyinin suya, ıslak aşın m a ya, y ü k sek ru tu b ete ve d iğ er ş a rtla rın etkisinde k alacağ ı için k ap lam a m addelerinin k arışım ın d a gereklidir. K uru p igm entler v eya su d a çözünebilen b ağ lay ıcıların film leri su y la tem as ettiğinde şişer ve kısm en y a rı jel haline geçer ve h a tta çözünebilir. S uya d ay an ık lılık sağ lay an iki fa rk lı sınıf vard ır. Bu bileşikler genellikle am ino g ru p la rı boyunca çap raz b ağ lan m ay la v eya çözünebilir sodyum, am onyum tu zların ı çözünm ez m e ta l ionları ile y e r d eğiştirerek protein lerin çözünm ez hale g etirilerek su y a dirençli k ıla n bileşikler birinci gru b u o lu ştu rm ak tad ır. İk in ci g ru p su y a dayanıklılık sa ğ la y a n bileşikler ise se n te tik reçine v ey a p o lisakkaritlerin hid ro fib ik g ru p ların ın bloke edilm esi v eya çap raz b ağ lan m ay a neden olm ak tad ır. Bu a m açla k u llan ılan b aşlıca m ad d eler : ZnCl2, C u S 0 4, am onyum zinkat, alu m in y u m fo rm at, alum inyum sülfat, form aldehit, iireform aldehit, m elam inform aldehit, fenolform aldehit reçineleri, krom bileşikleri, kolofan reçinesi ve alkid reçinesi tü rev lerid ir. S u y a day an ım sa ğ la y a n bileşikler yüzey k a p la m a çözeltisine ilave etm ekle, veya k a p la m a film i oluşup k u ru d u k ta n so n ra a y rı bir çözelti halinde sürm ek le y ad a su y a d ay an ım sa ğ la y a n çözeltinin b u h a r halinde k a p la m a yüzeyine sürülm esi olm ak üzere üç şekilde u y g ulanabilir. Ü çüncü tü r u y g u lam a a n cak ald eh it gibi b u h arlaşab ilen bileşik ler için sözkonusu olabilir.

KAĞITTA SULU KAPLAYICILAR 115 2. SU LU D İS P E R S İY O N - D A G IT IC IL I K A PL A M A L A R K ağ ıt kap lam a, yüzey İşlem en d üstrisinin hızla büyüyen d alların d an biri sen tetik ve tab ii polim er film olu ştu ru cu m addelerin suda dağılm asını içeren em ülsiyonla rla ve latek sle ilgili olanıdır. E m ülsiyon sistem leri terim i fo rm ülasyonun b ir k ısm ın d a solvent ile h a z ırla n a n b ir suda dispersiyonu g ö sterm ek için k u llan ılm ak tad ır. B una k a rşılık L atek s, form ülasyonda sudan b a şk a h erh an g i b ir solvent ih tiv a e t m eyen b ir sulu dispersiyon sistem idir. L ateks terim i o rjin al o la ra k sadece doğal k a u ç u k için isim lendirilm esine ra ğ m e n günüm üzde bu te rim em ülsiyon v ey a sü sp an siyon polim erizasyon ü rü n leri için de k u llan ılm ak tad ır. Sulu em ülsiyon veya la te k s k aplam a sistem leri film o lu ştu ru cu özellikleri b ak ı m ından solvent k a p la m a sın a benzem ektedir. A y rıca so lventlerin y ü k sek m aliyetine, y an g ın ve zehirlilik tehlikesine sahip olm am ası a v a n ta jlı b ir yönüdür. Sulu disp ersiyon k a p la m a la r p ra tik o la ra k h erh an g i b ir suda çözünm eyen doğal v ey a se n te tik reçineden ü re tilir ve oluşan k ap lam a film inin özellikleri geniş sın ırla r içinde arz u y a göre değiştirilir. K ap lam an ın am acı fonksiyonel, koru y u cu v eya d e k o ra tif olabilir. E m ülsiyon ve la te k sle r b irk aç m etodla ü retilm ek ted ir. D oğal reçineler, belirli k a u çukla r, k au çu k tü rev leri, selüloz bazlı reçineler ve se n te tik reçineler em ülsiyon polim erizasyon te k n ik le ri ile üretilem ez, arz u la n a n reçine em ülsiyonları su d a ü re tilir ve d a ğ ıtıld ık ta n so n ra birleştirilir. D iğer tip ler kısm en se n te tik reçine ve k a u ç u k la r em ülsiyon sistem lerd e d ire k t o larak polim erize edilir ve k u llan ım için sadece sta b i lize edilm esine g erek v ardır. B ununla b eraber, k u ru film in özellikleri, film de solventin varlığı, solid k o n san trasy o n u n sınırlılığı, em ülsüfiye v eya d ağ ıtıcın ın m ik ta rı ve tip i de d ik k ate alınm alıdır. 2.1. Sulu D ispersiyon Kaplam alarının A vantajları ve D ezavantajları U cuz, zehirsiz, tu tu şm a m a ve % 40-60 a v a ra n solid k o n san trasy o n u n d a k u lla nılabilm e en önde gelen av an ta jıd ır. Sulu dispersiyon k ap la m a d a reçine m olekülleri disperse, dağılm ış h aldedir ve m olekül büyüklüğü k a p lam an ın vizkozitesinde büyük önem i y o k tu r. D ağ ıtılan p a rtik ü l büyüklüğü, stabilizasyon m etodu, p a rtik ü lle rin y a kınlığı, solid k o n san trasy o n u vizkoziteyi sın ırlay an fa k tö rle rd ir. B ir la te k s v ey a em ülsiyon bir kolloidal sistem olduğundan, h e r a y rı p artik ü l kom şu p a rtik ü ld e n b ir sufilm iyle ayrıldığından, sistem in vizkozitesi ve solid ko n san trasy o n u d a h a fa z la su ilavesiyle kolay lık la azaltılab ilir. Ş ay et vizkozite çok düşükse b ir yoğunluk a rtırıc ı m adde ile bu d u ru m giderilebilir. Sulu dispersiyon k ap lam a çözeltileri sık sık ısıtm a v eya donm a v ey a bazı m etal iyonların ın ilavesiyle çökelebilir. S istem in ph sı önem lidir. Ö zellikle şay e t la te k s s a b u n larla stabilize edilm işse asidik o rta m la rd a k o layca bozulabilir. D em ir, bakır, çelik ve çinko gibi m etallerle te m a sta problem ler o rta y a çık m ak tad ır. Bu sistem lerih b ir çoğu m ekan ik işlem e son derece duyarlıd ır ve d ik k a t edilm esi gereklidir. K a rıştırm a ve çalk a lan ıad a p artik ü llerin birbirine sü rtü n m esi y apışm a ve çökelm eye neden olabilir. Sürekli bir film olu ştu ru lm ası b azan m üm k ü n olm ayabilir. D iğer b ir güçlük köpük v arlığ ın d a su buharlaşıp reçine film i o lu ştu ru ld u ğ u n d a film üzerinde toplu

1X6 M U ST A FA CEN G İZ iğ n e ucu gibi delikler oluşm asıdır. S uya ve su b u h a rın a d ay an ık lı film oluşturulm ası, h idrofilik em ülsüfiye ve stabilize edicilerin v arlığ ın d a giiglük y a ra tır. Suyun b u h a r laşm a ısısı n isb eten y ü k se k tir ve iyi k u ru tm a sistem leri g e re k tirir. Son ve son derece önem li fa k tö r em ülsiyon ve latek s sistem lerin in irrev ersib l olm asıdır, y ani bir k ere çökeltildiklerinde solidlerin te k r a r çözelti o lu ştu rm aları hem en hem en im kansızdır. 2.2. S ulu B ispersiyon K ap lam a T ipleri K a ğ ıt k a p la m a için k u llan ılan başlıca iki dağ ıtıcı dispersiyon sınıfı vard ır. B i rin ci sınıf a rz u edilen sistem i ü retm ek için solid bileşikleri em ülsüfiye ederek oluştu ru la n d ağ ıtıcılar, k a p sa r; ikinci sın ıfta k ile r ise k u llanım a h a z ır a rz u edilen sen tetik reçine latek slerin i ü re tm e k için değişik m onom erlerin polim erizasyonuyla hazırla n m a k ta d ır. İşlenm e özelliklerini iyileştirm ek için su-reçine a ra yüzeyini düzenleyen ve p artik iillerin çökelm esini önleyen yüzey a k tif m addeler v ey a koru y u cu kolloidler ilave edilir. Ç eşitli tip k a rıştırıc ıla r, tu rb o m ik serler, k ü reli değirm en, özel kolloid d e ğ irm enleri çözelti h azırlan m asın d a kullanılır. Sodyum a b e a ta t, sodyum oleat, am onyum - lineolat, geletin, dim etilsülfon, sod y u m stearilsü lfat, sodyum laurilstilfat, faydalı em ülsüfiye edici m addelerden bazılarıdır. K u llan ılan solvent k arışım ları su d a çözünm em elidir. Ç eşitli tip solventler k u llan ılm a k ta d ır, b u n la r çeşitli tip alkoller, a se ta tla r, k e to n la r ve h id ro k arb o n sınıfından olabilir. F ilm olu ştu ru cu m addelerden b azıları ise, polivinilbutanal, polivinilform al, n itroselüloz, selülozasetat, etilselüloz. benzilselüloz, alk id reçineleri, doğal reçine ve tü rev leri, vak sler, polem idler, polietilen, polibutilen, k lo rlu k auçuk. B u bileşiklere h e r yıl b irçok m adde ilave edilm ektedir. D ispersiyon k ap la m a la rın d a iyi b ir film oluşum u için çözeltiye p lastik leştiriciler, p ig m en tler, k u ru tu c u la r, stabilizörler, an tio k sid an ler ve bazı m odifiye ediciler ilave edilm ektedir. K arışım a ilave edilen m ad d eler su d a çözünebilir, su d a d ağ ıtılab ilir v eya reçin eler ile k a rıştırıla b ilir olm alıdır. A y rıca iyi b ir k arışım ın sağlanabilm esi için p a rtik ü l b ü y ü klüğü aynı m ertebede olm alıdır. R eçine k a rışım ın a iyi b ir film o lu ştu rab ilm esi için p lastik leştiriciler de ilave edilm elidir. B u tip sistem lerde ay rıc a em ülsüfiye edici m ad d elerin de ilave edilm esi g erek ir. A y rıc a em ülsiyonu stabilize edebilm ek için ph yı ay arlay ıcı k im y asal m ad d eler örn eğ in am o nyum hidroksit ilave edilebilir. E m ülsüfiye edici o la ra k k u llanılan m addelerden b a şlıc a la n m orfolin ve d eik sait k a rışım larıd ır. S uda d ağ ıtılabilir p ig m en tler reçine k a rışım ın a d ire k t o la ra k ilave edilebilir. H a m u r b o y aları da sta b il sistem ler h azırlan m asın d a k u llan ılm ak tad ır. R enklerin p H sı ve stab ilitesi de çözeltinin p H sıy la aynı değerde olm alıdır. T anecik lerin iyi b ir şekilde dağıtılm ası d a önem lidir. P ig m en tlerin iyi b ir şekilde ıslan m ası ve işlenm esi için yüzey a k tif m addeler kullanılır. K ondense sü lfenikasitsodyum tuzu, sodyum ligninstilfonat, a lk ıla n l polialkoller belli başlı ytizey ak tif m addelerdir. K ullan ıla n çözelti boyaları ve pigm entler, su d a çözünen k a p la m a d a kullan ılan lai'la aynı olduğu için b u ra d a bahsedilm eyecektir. 2.2.1. S tabilizörler ve A ntio ksid a n la r R e a k tif çifte b ağ v eya oksitlenebilir g ru p la r içeren belirli k au çu k ve d iğer reçineler, oksigene, u ltraviole ışığ ın a ve d iğ er fiziksel ve k im y asal etk ilere duy arlıd ırlar.

KAĞITTA SU LU KAPLAYICILAR 117 B u tip etk ile r sonucunda ren k leri değişir, k ırılg a n hale gelir v ey a sertleşir. Bu y ü z den bu tip bileşikler stab ilizö r veya aııtioksidenlerle birleştirilir. B u tip m addelerin çoğu su d a çözünm ediğinden sistem e ilave edilm eden önce em tilsüfiye edilm elidir. A y rıca sistem deki d iğ er m addelerle kim y asal bir reak siy o n verm em elerine d ik k at edilm elidir. 2.2.2. K u ru tu cu la r B azı alk id reçineleri ve poliesterler gibi belirli reçin eler doym am ış b a ğ ta ş ır ve arzu eidlen özelliklere u laşılm ad an önce sertleşm e gereklidir. B öyle reçinelere k u ru tu cu veya k atalizö rlerin ilavesini g erek tirir. 2.2.3. Y o ğ u n lu k A rtırıcıla r veya V isko zite D üzenleyiciler B irçok u y g u lam ad a k arışım ları y o ğ u n la ştıra ra k k u llanm ak a v an ta jlıd ır. Özellikle bu d u ru m bıçaklı k ap lay ıcılar halinde ak ışı k o ntrol eder. S en tetik yoğunlu k a rtırıc ı la rın çok etk ili olduğu bilinm ektedir. T abii tu tk a lla r, p ro tein ler ve a lg in a tla rd a iyi özellikler sa ğ la r. B elirli m addeler belirli b ağ lay ıcılara k a rş ı özel reak siy o n g ö ste rirler ve bu d urum özellikle se n te tik yoğunluk a rtırıc ıla rd a önem lidir. Y oğunluk a r tır m a etk isin e ilav eten bu bileşiklerin çoğu kolloidleri k o ru y u cu o la ra k h a re k e t e ttik lerinden dağılım ı stabilize etm e etk ileri de v ardır. K u ru tu cu ve stab ilizö rlerin m ik ta rı m evcut reçinenin tipine ve m iktarına, b a ğ lıdır. P ig m en tlerin tip i ve m ik ta rı a rz u edilen film in ren g in in b ir fonksiyonudur. P lastik leştiricin in m ik tarı, yüzey özelliklerini, fiziksel direnci ve film oluşum unu e t kiler. P la stik le ştiric in in en önem li k a ra k te ristiğ i film o lu ştu ru cu ile k arışab ilirlik, düşü k te m p e ra tü rd e esneklik ve düşük b u h a rla şm a oranıdır. G enellikle % 5-8 k a d a r p lastik leştirici ilavesi sorun y a ra tm a z ; fa k a t bu sın ırd an so n ra d ik k a t edilm e lidir. 2.3. U ygulam aları E m ülsiyon ve latek s k ap lam an ın genel u y g u lam a tek n ik leri silindirik, fırça, bıçaklı, h a v a bıçaklı ve sp rey k aplayıcı m alcinalarda y ap ılm ak tad ır. E lde edilen k a ğ ıtla rın uygulam a a la n la rı ise o ldukça g eniştir. Y ağa dayanıklı ve y a ğ geçirm ez k a ğ ıtla r, su y a ve su b u h arın a d ay an ık lı k a ğ ıtla r, gaza, dayanıklı v eya g az geçirm ez k a ğ ıtla r, ısı izolasyon k a ğ ıtla rı, b asın d ık ve d e k o ra tif k a ğ ıtla r, am balajlık, sa rg ılık ve k u tu lu k k a ğ ıtla r bu listeyi d ah a da genişletm ek m üm kündür. KAYNAKLAR B A L D W IN, E.J. and S.R. D E N N IS O N, 1980. P ig m en t C oating in w e ste n ı E urope. Tappi, Vol. 63, N o. 3. B A R B E R, E.J"., 1973. E ffe c t of hydrocolloids on C oating Color operability and Cooted P aper P roperties. Tappi, Vol. 56, N o. 1. B A R B E R, J., E D W IN and D O N, G., B E R T E L L, 1976. Soluble polym ers in air kn ife coating. Tappi, Vol. 59, N o. 6.

118 M USTAFA CENGİZ B U SC H, W. T H O M A S, 1980. Coatecl paper production and p ro d u ctivity. Tappi, Vol. 63, N o. 5. C A S E Y, J.. 1960. P ulp and P aper Vol. 3, N eıo Y o rk, Interscience Publishers. C A S E Y. J., 1981/. P ig m ent C oating: A perspective. Tappi, Vol, 61, N o. 5. C L O SSE T, P. G E R A R D, 1981/. O pportunities fo r coated paper in th e 1980 s Tappi, Vol. 67, N o. 5. E C K H A R D, C., G., 1915. A d va n ta g es of co-binder coatings fo r varied p rinting process. Tappi, Vol. 58, N o. 9. L E P A T JT R A, P., 1916. P aper coating. S tru ctu re, pro p erty relationslıip. Tappi, Vol. 59, N o. 12. M O SH E R, H. R O B E R T, 1952. The Technology of coated and processed papers. Neıo Y o rk, C hem ical P ublishing Co., Inc.