Fransa da kamu su politikası Fransız tecrübesi uluslararası girişimin hizmetinde Sürdürülebilir gelişim altyapılar, taşımacılık ve deniz Kaynaklar, bölgeler ve konutlar Enerji ve iklim Risk önleme Gelecek için şimdi MEkoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı www.developpement-durable.gouv.fr
içindekiler 4 Su, XXI ci asır için bir dünya kozu Bugünün ve yarının iddiası Avrupa Birliği harekete geçiyor 6 Fransa daki kamu su politikası: yerinden yönetim ve katılım Sürdürülebilir bir gelişime doğru Hidrografik bölge, su politikasının köşeli taşı Su ve arıtma hizmetlerinin kamusal sorumluluğu Bütün aktörlerin katılımı, düzeneğin kilit taşı Su suyu öder Suyun aktörleri Bilgiyi kavrama ve yayma kanalları: takip ve karara yardım araçları 13 Fransız deneyimi uluslararası girişimin hizmetinde Fransız deneyimi paylaşımda: vizyondan eyleme Daha fazla bilgi için
FRANSA DA KAMU SU POLITIKASI Su, XXI ci Yüzyıl için bir dünya kozu Bugünün ve yarının iddiası Su çifte bir iddiayı karşılamak zorunda olan gelişmiş, yükselmekte, geçiş sürecinde ve gelişmekte olan ülkelerin politikalarının merkezindedir: dünya ölçeğinde gözlemlenen nüfus artışının, büyümenin, ekonomik gelişmenin ve şehirleşmenin sonuçları olan çevresel kaynaklarını ve ekosistemlerin bozulmalarının önünü almak; içme suyuna ve arıtmaya evrensel bir erişim imkânı sağlamak. Bu durum karşısında, uluslararası toplum yıllardır harekete geçmiştir. 2000 yılındaki Birleşmiş Milletler genel kurulu toplantısında kararlaştırılmış olan binyılın sekiz gelişim hedeflerinden birisi şunları öngörmektedir: ulusal politikalarda sürdürülebilir gelişim esaslarını entegre etmek ve çevresel kaynakların kaybolma eğiliminin tersine döndürülmesini sağlamak; 2015 yılına kadar kalıcı bir şekilde içme suyu tedarikine ulaşamayan dünya nüfusu yüzdesini yarı yarıya azaltmak. Sürdürülebilir gelişim zirvesi sırasında (Johannesburg 2002) uluslararası toplum bu hükümleri, noksanlıklarını belirleyerek, öncelikli hedefleri ve bunlara ulaşma araçlarını tespit ederek ve aktörlerin rollerini aydınlatarak, su kaynaklarının entegre ve etkili ulusal işletme planlarının (GIRE) geliştirilmesi hedefi ile tamamlamıştır. Aynı zamanda 2015 yılına kadar temel bir arıtma hizmetine kalıcı bir şekilde erişimi olmayan nüfusun yüzdesini yarıya indirme hedefini de tespit etmiştir. Çok iddialı olan bu hedefler, 2015 yılına kadar 1,6 milyar kişiye içme suyu ve 2,2 milyar kişiye arıtma hizmeti götürülmesini içermektedir. IRD/Marc-Antoine Pérouse de Monclos Denizkulağı gecekonduları: eğreti tuvaletler Port Harcourt ( Nijerya) Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Avrupa Birliği harekete geçiyor Avrupa Birliği iç ve dış politikaları sayesinde kararlılıkla harekete geçmiştir. İç politikaları: 2000 yılında yayınlanan Avrupa Birliği çerçeve yönetmeliğinde yer alan prensiplere dayanmakta; üyeliğe aday olan ülkeler lehine; Akdeniz ve güney-doğu Avrupa ülkeleri lehine komşuluk politikalarıdır. Bu politika 2008 yılında Akdeniz Birliğinin oluşturulması ile güçlendirilmiştir ; dış politikaları: ªªbirlik düzeyinde şimdiye kadar mevcut olan mali kaynakların etkisini güçlendirmeyi hedefleyen Avrupa inisiyatifi; ªªsu için Avrupa kredisi, Afrika, Karayipler ve Pasifik ülkeleri nüfuslarının lehine mali yardımda bulunmaktır. Avrupa Birliği ve 27 Üye Devleti, yılda 1,4 milyar Euro ile su için dünyaya en çok yardım sağlayanlardır. Avrupa Parlamentosu Parlement européen - 2007 Dünyada suyun durumu: kilit öğeler 2030 yılında: kişi başına su tüketiminde %40 artış. Kişi başına yenilenebilir ve kullanaılabilir tatlı su miktarı: ª 3 ª1950: 17000 m ª 3 ª1995: 7500 m ª 3 ª2025: 5100 m Dünya nüfusu: ªª1950: 2,5 milyar ªª2000: 6 milyar ªª2025: 8 milyar MEEDDAT/Laurent Mignaux Şehirler > 10 milyon kişi: ª ª 1950: 3 ªª2000: 21 ªª2025: 50 Kaynak: insan nüfusu gelişimi dünya raporu (PNUD) - 2006 Paris (75) Concorde meydanında süslü çeşme 5
FRANSA DA KAMU SU POLITIKASI Fransa da kamu su politikası: yerinden yönetim ve katılım Bu konudaki Fransız mevzuatının büyük bir bölümü Avrupa yönetmeliklerinin, özellikle 2015 yılına kadar suların ve su ortamlarının iyi bir durumda olmasını amaçlayan, su hakkındaki çerçeve yönetmeliği uygulamasından kaynaklanmaktadır. Sürdürülebilir bir gelişime doğru Fransız su politikasının temelinde üç yasa bulunmaktadır. 1992 yasası, suyun kendi doğal çerçevesinde, hidrografik havzasında, bütün aktörlerin temsil edildiği havza komitelerinin kurulmasıyla müşterek yönetimini teyid eder. Bu yasa suyu Milletin ortak varlığı olarak kabul eder. Su ekosistemlerinin ve ıslak bölgelerin korunmasını, kaynakların eski haline getirilmesini ve tekrar canlandırılmasını, suyun ekonomik kullanımını ve sellere karşı korunmayı sağlamayı amaçlayan, dengeli bir yönetim esası getirmektedir. 30 Aralık 2006 tarihinde su ve su ortamları hakkında yeni bir yasa kabul edilmiştir. Bu kanun Fransa yı Avrupa gereksinimlerini yerine getirme ve böylece 2015 yılında suların ve su ortamlarının iyi durumuna ulaşma imkânı verecek araçlarla donatmaktadır. Her gerçek kişi için kabul edilebilir ekonomik koşullarda içme suyuna erişme hakkını başlatmakta ve su ve arıtma kamu hizmetinin işleyişine daha büyük bir şeffaflık getirmektedir. Bu yasa aynı zamanda iklim değişiklikleri için gerekli olan adaptasyonları da dikkate alan bir çerçeve oluşturmaktadır. MEEDDAT/Thierry Degen Su omurgasızlarını avlayan beyaz çulluk (Himontopus himantopus) -Breuil-Magné (17) Hidrografik bölge, su politikasının köşeli taşı Fransa da 8 ve deniz aşırı topraklarda 5 hidrografik bölgeden oluşmaktadır. Bu bölgelerde, havza komitelerinin her birisi, genel eğilimleri, hedefleri ve uygulanacak hükümleri tespit eden, su düzenleme ve yönetim direktör şemasını (SDAGE) benimser. Su konusunda idari hükümler ve şehircilik dokümanları SDAGE de bulunan hükümlere ters düşemez. Su idareleri havzalarda su politikasının icra organlarıdır. Her bölgede su yönetimini ekonomik gelişme ve çevreye saygı ile bağdaştırmak için faaliyet gösterirler. Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
FRANSA SU HAVZALARI L'Escaut, la Somme et les cours d'eau côtiers de la Manche et de la mer du Nord La Sambre La Meuse La Seine et les cours d'eau côtiers normands Le Rhin La Loire et les cours d'eau côtiers vendéens et bretons L'Adour, la Garonne, la Dordogne, la Charente et les cours d'eau côtiers charentais et aquitains Le Rhône et les cours d'eau côtiers méditerranéens 0 Guadeloupe Martinique Guyane Fransa su bölgesi Uluslararasι bölgenin ulusal kιsmι 100 Réunion 200 Km Corse Mayotte Başlιca sular Rhin Su bölgesinin adι Haziran 2004 Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı - Su ve Biyoçeşitlilik İdaresi 7
FRANSA DA KAMU SU POLITIKASI Devletin kamu kuruluşları olan su idareleri, havza komitesinin görüşünü aldıktan sonra Hükümet tarafından onaylanan bir müdahale programı düzenlerler. Bu program su alımları ve kirletici atıklar üzerindeki çevresel vergilerin oranlarını belirler. Su idaresi tarafından tahsil edilen bu vergiler, bölgesel karar vericiler, tesis sahipleri ve su kalitesi denetim ağları tarafından karara bağlanan su kaynaklarının ve su ortamlarının rehabilitasyon çalışmalarını finanse etme imkânı sağlar. Müdahale programı böylece direktör şemasının uygulamaya koyulmasına katkıda bulunur. Sit alanları ve doğal anıtları koruma üzerine 1906 yasası çerçevesinde sit alanı ilan edilen Chambord şatosu parkı (41) MEEDDAT/Laurent Mignaux Daha kısıtlı hidrografik birimler olan alt havzalar veya yer altı suları düzeyinde, bir su düzenleme ve yönetim şeması (SAGE) su kaynaklarının spesifik kalite, kullanım, değerlendirme ve nicel koruma hedeflerini tespit edebilir. Yerel bir girişim olan SAGE çeşitli su aktörlerinden oluşan bir yerel su komisyonu (CLE) tarafından düzenlenmiştir. Su idarelerinin 2007 2012 arasındaki 9 müdahale programı 11,6 milyarlık bir tutara tekabül etmektedir. Bu programlar iki temel amaç üzerine hedeflenmiştir: su hakkında Avrupa çerçeve yönetmeliğini uygulamaya koymak ve yönetmeliğin şehir atık sularına uygulanmasını sağlamak. MEEDDAT/Laurent Mignaux Bir yamaç havzası etüdü çerçevesinde kalite ve debi verilerini toplamak için Île-de-France (Paris Bölgesi) Diren «su» servisleri ekibi tarafından alınan numuneler üzerinde kimyasal analiz MEEDDAT/Laurent Mignaux Somme ırmağı ve kollarının hidrolik ağı merkezinde yer alan, Amiens de Saint-Pierre parkından görünüş (80) Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Su ve arıtma hizmetlerinin yerel kamusal sorumluluğu Fransız belediyeleri, vatandaşlara karşı ve hukuki açıdan, içme suyu ve arıtma hizmetleri yatırımlarından ve idaresinden sorumludurlar. Bu görevi yerine getirmek için birleşebilirler. Yerel düzey, belediyeler kullanıcı-tüketiciler ile ilişki içinde oldukları için böyle bir sorumluluk için uygun olan düzeydir. Fransa da 29.000 civarında su servisi bulunmaktadır: 12.300 ü içme suyu dağıtımı için, 16.700 ü arıtma için. İçme suyu dağıtımı çoğunlukla vekaleten yönetimle sağlanmaktadır: içme suyu servislerinin %39 u 2007 de hizmet götürülen kullanıcıların %72 sine tekabül etmektedir). Kollektif arıtma da aynı şekilde giderek daha fazla özel işletmecilere teslim edilmektedir: arıtma servislerinin %24 ü yine 2007 de kullanıcıların %55 ine tekabül etmektedir. Belediyelerin ve belediye guruplarının yerinden yönetim yetkilerine saygı gösteren Devlet bu hizmetlerin idare kurallarını ve ulaşılacak sıhhi ve çevresel hedeflerini de tespit eder. Bu hizmetlerin verimini takip eder ve değerlendirir. Kullanıcılara verilen suyun ve arıtılan ve ekosistemlere atılan kullanılmış suların kalite eşiklerini belirler ve bunlara riayet edilmesini sağlar. MEEDDAT/Laurent Mignaux Honfleur arıtma istasyonunda atık su arıtma tesisi (14) Yönetim şeklinin seçimi doğrudan veya bir kamu veya özel şirkete devredilerek tamamen kendilerine aittir. Bu seçim her zaman tersine çevrilebilir. Belediyeler veya belediye gurupları su ve arıtma hizmetlerinin performans kontrolü ve değerlendirmesi, aynı zamanda da bu hizmetlerin organizasyonu ve yerine getirilmesine bağlı kararlarda taraf olan herkesin fiilen katılımını sağlarlar. Musluk suyu MEEDDAT/Laurent Mignaux 9
FRANSA DA KAMU SU POLITIKASI Bütün aktörlerin katılımı, düzeneğin kilit taşı Fransız su politikası, belediyelerin ve belediye guruplarının seçilenleri, su kullanıcıları, sanayiciler, ziraatçiler ile çevre koruma ve tüketiciyi koruma birliklerinden oluşan ilgili bütün aktörlerin işbirliği ve katılımlarına dayanır. Ulusal su komitesi, seçilenler, kullanıcılar, dernekler, havza komitesi başkanları ve Devleti (164 asıl veya yedek üye) bir araya getirir. Ulusal düzeyde kamu su politikasının tanımlanmasından önceki yönlendirme müzakerelerinin yapıldığı makamı oluşturur. Avrupa Birliği su çerçeve direktifine (DCE) uygun olarak ve şeffaflık amacıyla, Fransa, su düzenleme ve yönetim direktör şemaları (SDAGE) hakkında vatandaşların düşüncesini almak için, 2008 Mayıs ayından Ekim ayına kadar Fransa içinde ve 2008 Aralık ayından 2008 Haziran ayına kadar Deniz Aşırı Vilayetlerde bir kamuoyu yoklaması düzenlemiştir. 28 milyon anket formu gönderilmiştir. 2005 yılında, su yönetimi konusunda ortaya konan başlıca sorunları belirlemek için ilk yoklama daha önce yapılmıştı. Havza komiteleri, bölge, vilayet ve belediye seçilenleri ile kullanıcı, dernek ve Devlet temsilcilerini ki bu sonuncusu azınlıktadır, bir araya getirir. Bunlar havzalar düzeyinde su aktörleri arasında müzakere ve işbirliğini sağlarlar. Yamaç havzalarına göre tasarlanan bu yönetim, su idareleri (yöneticileri havza komitesi ve Devlet tarafından tayin edilir) bünyesinde ve bir su düzenleme ve yönetim şeması (SAGE) hazırlamak için, yerel yönetim seçilenleri, kullanıcılar, dernekler ve Devleti bir araya getiren yerel su komisyonlarında bulunur. MEEDDAT/Laurent Mignaux Renarde (91) vadisinde tahıl ekimi Yerel düzeyde, nüfusu 10.000 den fazla olan belediyelerde ve nüfusu 50.000 den fazla olan belediye guruplarında, kullanıcı temsilcilerini bir araya getiren yerel kamu hizmetleri danışma komisyonu, belediye başkanının veya belediyeler arası birlik başkanının su ve arıtma hizmeti fiyatı ve kalitesi hakkındaki yıllık raporunu ve işletmeci tarafından sunulan faaliyet raporunu inceler. Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Su suyu öder İçme suyu tedarikinin ve arıtmanın bir bedeli vardır: suyu getirmek, arıtmak, dağıtmak ve kalitesini garanti etmek gerekir. Su faturaları ile kullanıcılar belediye ve belediye guruplarının gerekli ekipman yatırımlarına ve işletmelerine bağlı harcamalarının önemli bir kısmını üstlenirler. 1950 1960 lı yıllarda, yatırımlara genelde Devlet yardımcı olmuştur. Su idarelerine gelince, mali tedbir ilkesi «kirleten - kullanan - öder» kuralıdır: «su alma» ve «kirletme» vergileri alınan su ve atılan kirli atık miktarları ile orantılıdır. İdareler tarafından tahsil edilen bu vergiler, belediyeler veya belediye guruplarına, sanayicilere ve ziraatçilere çevre kirliliğine karşı mücadele için ve su kaynaklarını ve su ortamlarını yönetmek için uygulamaya koymaya karar verdikleri faaliyetlerin finansmanı için yerel karar vericilere, iş sahiplerine yardımlar şeklinde tekrar dağıtılır. Hidrografik havza ölçeğinde, havza valisi Devletin su alanındaki çeşitli servislerinin faaliyetlerini koordine eder. Bölgesel ölçekte (26 bölge), Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığının yerelleştirilmiş bir servisi olan çevre, planlama ve konut bölge müdürlüğü (DREAL), su politikası uygulamasının tutarlılığını sağlar. Her hidrografik havzada, havza DREAL i havza valisine Devlet servislerinin faaliyetlerini koordine etmekte yardım eder. Vilayet ölçeğinde (100 vilayet), vilayet malzeme ve tarım müdürlükleri (DDEA) su politikasını yönetmelik ve teknik bakımdan uygulamaya koyarlar. Su alım veya atık ruhsatlarının verilmesi Devletin resmi yetkisindedir. Ruhsat talepleri vilayet su polisi servislerince değerlendirilir. Çeşitli yasa hükümleri belediyelerden veya belediye guruplarından faturalarını ödemekte güçlük çeken yoksul kişi ve ailelerin, su ve arıtma hizmetlerine ulaşmalarını sağlamalarını istemektedir (suya ve arıtmaya fiili hak). Özel koşullarına göre, belediyeler, yardımlaşma, adil tarifeler ve dayanışma vergileri sayesinde, hizmet maliyetlerinin herkesçe müşterek olarak paylaşılması için çözümler bulmaktadırlar. Suyun aktörleri Devlete gelince, bakanlık düzeyinde, Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı, belirli sektörler (içme suyu ve sağlık, hidrolik enerji, gemi ulaşım yolları ) için diğer yetkili bakanlıklar ile bağlantılı bir şekilde müdahaleleri programlar. Koordinasyon, Bakanlıklar arası su Misyonu tarafından sağlanır. Renarde (91) üzerinde çamaşırhane MEEDDAT/Laurent Mignaux Ulusal Su ve Su ortamları Dairesi (ONEMA) genel kapsamlı etüd ve araştırmalar ile değerlendirmelerden sorumludur. Devletin merkezî ve yerelleştirilmiş servislerine ve su idarelerine teknik destek verir. Yerel ölçekte, 36.000 belediyenin başkanları içme suyu ve arıtma servislerinden sorumlu olup bu servislerin etkin ve şeffaf bir yönetimini uygulamaya koyarlar. Sanayiciler ile ziraatçiler diğer yerel karar verici kategorilerini, iş sahiplerini oluştururlar. 11
FRANSA DA KAMU SU POLITIKASI Diğer aktörler, bir uzmanlık ve bilgi birikimi geliştirmiş olan su alanındaki diğer işletmeler, tecrübeli profesyoneller arasında bilgi toplama, paylaşım ve alışveriş yerleri olan araştırma kuruluşları ve de su alanındaki düşünceleri geliştiren derneklerdir (çevre koruma, tüketicileri koruma, balıkçı dernekleri). Bilgiyi kavrama ve yayma kanalları: takip ve karara yardım araçları Ulusal düzeyde, su hakkında bilgilendirme sistemi, veri ağları (yağmurölçer, hidrometri, piezometri, suların kalitesi ), veri bankaları (Pluvio, Hydro, Ades ) ve veri işleme ve bilgi yayma yazılımlarına dayanır. Bu sistem Ulusal Su ve Su Ortamları Dairesi (ONEMA) tarafından yönetilir. Havzalar ölçeğinde, su hakkında bir veri direktör şeması da mevcuttur. Rhône nehrinin kolu olan «la Cèze» ırmağı üzerinde yer alan, taşkınları önleyen ve suyun alçalmasını sağlayan Sénéchas barajı (30) «sel» riski yönetimi Bölgenin sürdürülebilir düzenlemesi doğal risklere özel bir dikkatle yaklaşımı zorunlu kılmaktadır. 2002 yılında aşağıdaki servislerin kurulması ile bir organizasyon reformu başlatılmıştır: bir merkezî teknik destek servisi: Merkezî hidrometeoroloji ve sel tahmini destek servisi (Schapi); havza koordinatörü valinin yetkisi altında 22 su taşkını tahmin servisi (SPC). MEEDDAT/Laurent Mignaux Bunların amaçları doğa olaylarının daha iyi tahmin edilmesi ve daha iyi sürekli bilgilendirmedir. 24 Ocak 2009 Cumartesi günü «Klaus» fırtınasından önce meydana gelen şiddetli yağışlar sonucunda Biscarosse gölü kıyısında sualtında kalan otopark (40) MEEDDAT/Laurent Mignaux 2003 yılında oylanarak kabul edilen «riskler» yasası taşkınların önlenmesi için önemli ilerlemelere imkan vermiştir: bilgilendirmek, önlemek, risk bilincini geliştirmek; yeni önlem araçları geliştirmek; yerel idarelerin çalışmalarını kolaylaştırmak; taşkına uğrayabilecek bölgelerin zafiyetini azaltmak ve hasarları onarmak. Temmuz 2006 dan beri, medya nezdinde dikkat haritalarının yayınlanması bu bilgilerin anlaşılmasına imkan sağlamıştır. Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Fransız deneyimi uluslararası etkinliğin hizmetinde Fransa, diğer ülkelere karşı uluslararası etkinlik konusunda, su kaynaklarının entegre yönetiminde olduğu kadar suya ve arıtmaya erişimde de, Fransa daki çeşitli aktörlerinin sahip oldukları uzmanlığa dayanan uzun bir deneyime sahiptir. Gelişmekte olan ülkelerle ilgili olarak, Fransa, öncelikle Afrika da, su sektöründeki yardımlarını iki katına çıkartmayı kendisine hedef olarak belirlemiştir. Halen çift taraflı yardım olarak yılda 268 milyon Euro ve çok taraflı yardım olarak yılda 100 milyon Euro tahsis etmektedir. Bu taahhüt, BM tarafından önerilen hedef olan, gayri safi milli hasılasının %0,5 i ve 2012 de %0,7 si oranında bir yardım çabasına ulaşma hedefi kapsamında bulunmaktadır. katılımlarını sağlamayı ve böylece yerel iş sahipliğini güçlendirmeyi; seferber edilebilir kaynaklar üzerinde bir kaldıraç etkisi yapabilecek finansman araçlarını çeşitlendirmeyi ; çoklu partnerlikleri geliştirmeyi (Devlet, yerel idareler, hükümet dışı organizasyonlar, sivil toplum kuruluşları, özel işleticiler) hedefleyen eylemler eşliğinde yapılır. Halen yürütülmekte olan yardımının ikiye katlanması öncelikle: içme suyuna erişim çabasını muhafaza ederek, suların arıtılmasına; kırsal, yarı kentsel ve kentsel ortamdaki yoksul nüfusun su ve arıtma hizmetlerine erişimine; su kaynaklarının, özellikle kalitesi, ekonomisi ve getirilerinin adil bir şekilde paylaşımı için, entegre ve etkin yönetimine tahsis edilmiştir. Altyapıların finansmanı özellikle: ulusal su politikalarını belirlemek için hükümetleri desteklemeyi; yamaç havzaları seviyesinde su kaynağının işbirliği yaparak ve sürdürülebilir yönetimini organize etmeyi; uluslararası erişim ve iyi yönetim prensiplerini desteklemeyi; yerel aktörlerin ve özellikle de yerel idarelerin, içme suyu ve arıtma sorumlusu olarak Shibam et Thula arasında kervanların uğrak yeri Habada şehri kalkerli kayalardan oluşmuştur. Şehir kapısından, şehir sakinlerinin su ihtiyacını karşıladığı su deposu vazifesi gören büyük sarnıca gelinir (Yemen) IRD/Marie-Noëlle Favier 13
FRANSA DA KAMU SU POLITIKASI Finansmanın ikiye katlanması çabaları ile aynı anda, çift taraflı ve çok taraflı Fransız yardımının etkinliği, yardımın uyumlulaştırılması ve aynı düzeye getirilmesi hakkında Mart 2005 Paris deklarasyonu mantığında iyileştirilmiştir: Fransa kendisine, gelişme için binyıl hedeflerine göre, tek taraflı yardımı aracılığı ile, 2015 yılına kadar Afrika da dokuz milyon kişinin suya ve arıtmaya erişimlerine katkıda bulunma gibi spesifik hedefler tayin etmiştir; bölgesel düzeyde, Afrika ya ve Akdeniz havzasına öncelik tanıyarak, gelişme için binyıl hedeflerine doğru ilerlemelerin global gözlem mekanizması için çalışmaktadır; ihtiyaçların aciliyetini ve yararlanan her ülkenin su yönetimi ve politikası bakımından olgunluğunu dikkate alarak coğrafi ve sektörel düzeyde daha büyük bir seçicilik getirmektedir. Fransız deneyimi paylaşımda: vizyondan eyleme IRD/Jean-Luc Maeght Tayland da pirinç ekimi Fransız aktörlerinin bütün kategorileri uluslararası düzeyde eylemler geliştirmektedirler. Her biri, kendi yetenek alanında, su sektöründe Fransız deneyiminin yayılmasını desteklemeye katkıda bulunmaktadır. Devlet: Dış İşleri ve Avrupa İşleri Bakanlığı Fransız Devletinin uluslararası eylemini teşvik etmektedir; bu bakımdan, Fransız kamu yardımının stratejik koordinasyonunu sağlamaktadır. Ekonomi, Sanayi ve Çalışma Bakanlığı bu alanda Devlet bünyesinde başlıca sermaye sahibidir. Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama IRD/Daina Rechner Tikare köyü çeşmesi ( Burkina faso) IRD/Hubert de Foresta Sumatra da (Endonezya) pirinç tarlaları Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Bakanlığı, deneyimine dayanarak, bu alanda kurumsal uzmanlığını ortaya koymaktadır. Devlet Avrupa mevzuatının düzenlenmesine katılmaktadır. Fransız gelişim ajansı (AFD) gelişmeye Fransız kamu yardımı düzeneğinin başlıca etken operatörüdür. Kamu veya özel geliştirme projelerinin finansmanına sübvansiyonlarla veya imtiyazlı koşullarda kredilerle ve teknik yardım ve eğitim garantilerinin oluşturulmasıyla katkıda bulunmaktadır. Belediyeler ve belediye gurupları: su ve arıtma kamu hizmetlerinin organizasyonundaki rollerinden başka, belediyeler ve belediye gurupları uzun zamandan beri bu sektördeki yabancı kamu kuruluşları ile genel bütçeleri üzerinde uluslararası yerelleştirilmiş işbirliği faaliyetlerine girişmişlerdir ; 9 Şubat 2005 yasasının neşri ile bu konuda rahatlamışlardır. Uluslararası işbirliğinin hizmetinde öncü bir yasa: 9 Şubat 2005 yasası Bu yasa belediyelere yabancı yerel idareler ve bunların guruplaşmalarıyla, içme suyu ve arıtma hizmeti bütçelerine tahsis edilen kaynakların %1 i ile sınırlı kalmak kaydıyla, işbirliği, acil yardım ve uluslararası dayanışma faaliyetlerinde bulunma imkanı vermektedir. Aynı şekilde su idarelerine de, Fransa nın uluslararası taahhütlerine riayet ederek, kaynaklarının %1 i ile sınırlı kalmak kaydıyla, uluslararası işbirliği faaliyetlerinde bulunma imkanı vermektedir. Fransız yerel idarelerinin, gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere, yabancı yerel idarelere katkıları, özellikle içme suyu ve arıtma hizmetlerinin iyi organizasyonuna ve iyi yönetimine desteği içermektedir. Bu tür işbirliği ile hükümet işbirliği arasında en büyük tamamlayıcılık aranmaktadır. IRD/Michel Grouzis Madagascar da tarım Havza organizasyonları: su idareleri kendi uzmanlık alanlarında ve kendi öz kaynakları ile, özellikle 9 Şubat 2005 yasa uygulaması gereğince, yerelleştirilmiş uluslararası işbirliği faaliyetlerini yürütmektedirler. Bu tür faaliyetlere girişen kendi havzalarının yerel karar vericilerine mali yardımlarda bulunabilmektedirler. Işletmeler: su alanında faaliyette bulunan Fransız işletmeleri küçük ve orta ölçekli işletmeler ve büyük guruplar kendilerini uluslararası alanda şöhretli kılan bir uzmanlık ve ihtisas geliştirmişlerdir. Büyüklük, organizasyon ve uzmanlık olarak farklıdırlar, ancak hepsi kaliteli hizmet ve ürün sunma taahhütleri ile kendilerini göstermişlerdir. Hükümet dışı organizasyonlar çevre geliştirme ve koruma, acil durumda müdahale veya tüketici koruma gibi çeşitli alanlarda faaliyet gösterirler. Yenilikçi ve yapıcı fikirleri sayesinde tartışmayı zenginleştirirler ve projeleri sahada uygulamaya koyarlar. Böylece, güneyde olduğu gibi kuzeyde de, toplumlarla kurumlar arasında gerekli bir bağ oluştururlar. IRD/Marie-Noëlle Favier Suya zor erişim (Sahel) 15
FRANSA DA KAMU SU POLITIKASI Bilimsel ve teknik ve araştırma organizasyonları: Fransa da uzun zamandan beri, suyun çeşitli kullanımlarına ve yönlerine tekabül eden bu tür birçok organizasyon vardır. Şu anda, bu yapılar, özellikle standartlaşma ve eğitim alanında, ulusal, Avrupa ve uluslararası düzeyde kendini kabul ettirmiş aktif bir rol oynamaktadırlar. «Suyu daha iyi yönetmek için yeteneklerin geliştirilmesi»: Fransız örneği 1978 den beri, Uluslararası Su Dairesi (OIEau) Limoges daki merkezinde ulusal su meslekleri eğitim merkezi CNFME su sektöründeki Fransız teknisyenlerini ve kadrolu personeli eğitmektedir. (www.oieau.org ). Bu deneyiminden güç alan OIEau, özellikle Fransız merkezine benzer eğitim merkezlerinin kurulması için, yabancı ülkelerde eğitim mühendisliğinde destek vermektedir: Polonya da Gdansk su Vakfı, Meksika içme suyu ve arıtma eğitim merkezi, Suudi Arabistanda da Riyad ve Güney Afrika, Kenya veya Nijerya, vb... çeşitli ülkelerde Eğitim Merkezi. Yabancı ülkelerdeki çeşitli eğitim aktörleri arasındaki alışverişleri ve bağları güçlendirmek ve su sektörü alt yapılarının işletilmesi için eğitimin önemi hakkında bilinçlenmeyi pekiştirmek için, OIEau Kasım 2008 de uluslararası eğitim merkezleri ağının oluşturulmasına öncülük etmiştir (www.inwtc.org). Su alanında uluslararası düzeyde müdahil Fransız aktörleri toplu bir girişim oluşturmuşlardır: su alanında uluslararası büyük etkinliklere, özellikle dünya su forumlarına yararlı katkılarda bulunmakla görevli su için Fransız partnerliği. IRD/Alain Laraque Rio Curaray (Ekvator Amazonu) Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı
Fransız havzaları ile yabancı havzalar arasındaki kardeşlik ve işbirliği örnekleri Rhone-Akdeniz ve Korsika Su İdaresi bazı yabancı ülke ve kuruluşlar ile kardeşlik ve işbirliği anlaşmaları imzalamıştır. Örneğin Fas ile, İdare 2005 yılında Souss Massa ve Tensift su havzası idareleri ile bir kardeşlik ve işbirliği anlaşması imzalamıştır. Bu anlaşma sayesinde bir işbirliği dinamiği ortaya çıkmış ve: ªªözellikle su hakkında veriler, planlama ve vergiler alanlarında uzman değişimleri şeklinde kurumsal bir işbirliği ; ªªsuya veya arıtmaya ilişkin ve Rhone- Akdeniz ve Korsika havzaları yerel idarelerinin Su idaresince tamamlanan bir finansmanda bulunabilecekleri projelerin Fas idarelerince belirlenmesi şeklinde kendini göstermektedir. MEEDDAT/Olivier Brosseau Çiçek açmış nilüfer (Nymphéa sp.) Ayrıca, uluslararası eylemlerin karşılıklı kılınması çerçevesinde, Fransız su idareleri Fas havza idareleri ile birlikte düzenli olarak teknik kurslar düzenlemektedirler. IRD/Marc Bournof Ekinleri sulamak için su alma (Dierma bölgesi, Burkina Faso) Daha fazla bilgi için: www.developpement-durable.gouv.fr www.partenariat-français-eau.fr www.eaufrance.fr www.onema.fr www.lesagencesdeleau.fr 17
Redaksiyon: Philippe Guettier Grafik tasarım ve yapım: Aïna Collin Kapak fotoğrafları hakları: IRD/Marie-Noëlle Favier, Alain Laraque, Jean-Luc Maeght, Daina Rechner; MEEDDAT/Olivier Brosseau, Thierry Degen, Laurent Mignaux içindekiler sayfası fotoğrafları hakları yukarıdan aşağı: IRD/Daina Rechner, MEEDDAT/Laurent Mignaux, IRD/Daina Rechner Kalıcı olarak işletilen ormanlardan elde edilen geri dönüşümlü kağıt üzerine MEEDDAT/SG/SPSSI/ATL2 tarafından basılmıştır Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı Mart 2009
Sürdürülebilir gelişim altyapılar, taşımacılık ve deniz Kaynaklar, bölgeler ve konutlar Enerji ve iklim Risk önleme Gelecek için şimdi Ministère de l Écologie, de l Énergie, du Développement durable et de l Aménagement du territoire Direction générale de l Aménagement, du Logement et de la Nature Direction de l Eau et de la Biodiversité Arche Sud 92 055 La Défense cedex Tél.: 33 (0)1 40 81 21 22 www.developpement-durable.gouv.fr