p esbı Prof. Dr. Mustf DEMİR M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
. uvvetli sit ve bz çözeltilerinde p hesbı. Zyıf sit çözeltilerinin p ı. Zyıf Bz Çözeltisinin p ı 4. Zyıf sidin tuzunu içeren bir çözeltinin p ının hesbı 5. Zyıf bir bzın tuzunu içeren çözeltinin p ı 6. Zyıf bir sit ile bzın tuzunu içeren çözeltinin p ı 7. AMFİPROTİ TUZ ÇÖZELTİLERİNİN P LARININ ESAPLANMASI M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
.uvvetli sit ve bz çözeltilerinde p hesbı Örnek : 0.00 M NO çözeltisinin p ı nedir? M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
Meydn gelen O - tmmen protolize uğrdığındn O 0.00 M dır. po [ O] po log log O po p M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 4
M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 5. Zyıf sit çözeltilerinin p ı O B O A O A B O O O O A O B O
B O O O O O ( ) O ( ) O O [ ( ) ] / O p [ ( )] / O O log log M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 6
p log log O ( ) ihml edilirse p log log p p p p log ( p ) ( p p) p M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 7
Örnek: 0.0 M Borik sit çözeltisinin p ı nedir? p 9. p log p p p ( p ) ( 9. log 0.0) ( 9. ) 5.6 (.) M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 8
. Zyıf Bz Çözeltisinin p ı B O A O b A B O O O c b A B O O O O M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 9
b yeterince küçük ise - Odeki Oihml edilebilir. Bu durumd b. O po ( ) / po b log. log O log b po [ log b log] po log b log po ( p log) b p p su ( p log) p po psu olduğundn b M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 0
Örnek: 0.0 M monyk çözeltisinin p ı nedir? p b 4.8 p p psu b 4 ( p log) ( 4.8 log 0.0) p p 4 0.6 ( 4.8 ) 4.4 M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
4. Zyıf sidin tuzunu içeren bir çözeltinin p ının hesbı Zyıf sidin tuzu; zyıf bir bz oln nyonunu içerir. Dolyısıyl zyıf bir bz içeren çözeltilerin p ı gibi düşünülebilir. p * p b su su ( p log) b vey p p b p su olduğundn p p p b su olur. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
p ( p p log) su bulunur. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
Örnek: 0.00 M NAc çözeltisinin p ı nedir? p 4.76 p ( 4 4.76 log0.00) p ( 4 4.76 ) ( 5.76) p 7.88 M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 4
5.Zyıf bir bzın tuzunu içeren çözeltinin p ı Zyıf bir bzın tuzu; zyıf bir sit oln ktyonunu içerir. Dolyısıyl zyıf bir bz içeren çözeltinin p ı gibi düşünülebilir. tırlrsk p ( p log) idi. p p p b su olduğundn p ( p log) su p b bulunur. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 5
Örnek: 0.0 M N 4 l çözeltisinin p ı nedir? p b 4.8 p ( 4 4.8 log 0.0) p ( 4 4.8 ) p 5.6 M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 6
5.Zyıf bir sit ile bzın tuzunu içeren çözeltinin p ı Böyle bir çözelti hem zyıf ktyon sit(a ), hem de zyıf nyon bz (B ) içerir. Bunlr birbiriyle protolize girerler. A B B A Bu nedenle; ve B A A B yzılbilir. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 7
M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 8 Öte yndn nyon ve ktyonun su ile oln protoliz dengeleri de vrdır. - O B B O A O O A.. b B O A A O B trf trf bölünürse;
A B B A olduğundn O b O M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 9
M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 0 O O su. olduğundn O su O O su O b su O b
O. b su p log. b su / p p [ ( ) ] log. log su b [ log log ] su b log M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
p log su ( ) log log b p ( ) p p p su b M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
b. olduğundn su p b p p su p p su p b p p p ( ) elde edilir. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
Görüldüğü gibi böyle bir tuzun çözeltisinin p ı, derişime bğlı değildir. Anck bu, çok küçük olmyn tuz derişimleri için geçerlidir. Seyreltik çözeltilerde ; ve b b vrsyımlrı geçerli değildir. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 4
Örnek: 0.0 M N 4 Ac çözeltisinin p ı nedir? p N4 için 9.5; Ac için p 4.75 p p ( 9.5 4.75) 7. 00 İki değerlikli bir sidin r kdemesini içeren çözeltilerin p lrının hesplnmsınd benzer eşitlik elde edilir. p p p ( ) M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 5
Örnek: 0. M NO çözeltisinin p ı nedir? p 6.4 p 0. p p ( 6.4 0.0) 8. 5 M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 6
7. AMFİPROTİ TUZ ÇÖZELTİLERİNİN P LARININ ESAPLANMASI em sidik hem de bzik özellik gösteren tuzlr mfiprotik(mfoterik) tuzlr denir. Bu tür tuzlr çok değerlikli sit ve tuzlrın nötürleştirilmeleri sırsınd oluşur. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 7
Örneğin A sidi NO ile nötürleştirilirse; ANO NA A Oluşn A - iyonu; () O A O A ( ) O A O A gereğince sit vey bz oluşbilir.benzer şekilde; M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 8
Benzer şekilde; () O O O O ( 4) O O O O () 5 PO O O PO 4 ( ) 6 PO 4 O PO O 4 ( ) 7 PO O O PO 4 () 8 PO O O PO 4 oluştur bilir. 4 4 4 M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 9
Görüldüğü gibi bunlrdn birine göre ortmd,diğerlerine göre O - buluncktır. Bu durumd çözelti hngi özelliği gösterecektir? Burd belirleyici oln her birinin denge sbiti değerleridir. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 0
Örnek A A A A A O A O A O b A O bzik b sidik [ ] [ ] O A [ ] A [ A] [ O ] b SU [ ] A M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
Amfoterik bir tuz çözeltisinin P sını hesplmk için sistemtik yklşım uygundur. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
A O A O A O A O O O [ ] [ ] O A [ ] A O () b su [ ] [ ] A O [ ] A ( ) M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI
[ ] [ ] 4 O.0 0 kütle N A [ ] [ ] [ ] A A A yük N [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] N O A A O () N A olduğundn [ ] [ ] [ ] [ ] O A (4) A O N A [ ] [ ] O (5) SU M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 4
Bilinmeyenler: [A - ], [ A], [A - ], [ O], [O - ] denklem syısı 5 tir. Anck uzun ve zhmetli bir yoldur.yöntem ; yklştırm ypılbilir. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 5
Çözüm: Yük denkliği eşitliğinden,kütle denkliği eşitliğini ;yni denklem 4 den,denklem ü çıkrlım; [ ] [ ] [ ] [ ] O A N A A O N A [ ] [ ] [ ] A A A [ ] [ ] [ ] O A O [ ](6) A M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 6
nolu eşitlikten [ A] çekelim; [ A] [ ] A [ ] O SU [ ] A [ ] O [ ][ ][ ] O A b [ ] O [ A] [ O ] [ A ]. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 7
nolu denklemden [A - ] çekelim; [ ] [ ] A A [ ] O bu değerleri ve su yu 6 nolu denklemde yerine koylım. [ ] [ ] [ ] O A O [ A] [ ] [ ] A SU O [ O ] [ O ] [ O ] [ A ] M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 8
[ ] [ ] O A su [ O ] [ A ] A [ ] [ ] [ ] O A su [ ] [ ] A O [ A ] su M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 9
Vrsyım: i) N A [ A ] [ A ] i i) N A SU N A SU N A bu durumd; M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 40
[ ] [ ] A O [ ] A [ ] O M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 4
Örnek: 0,0 M NO çözeltisinin P ı nedir? ( 4,45 0-7, 4,69 0 - ) M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 4
Çözüm: tırlrsk [ O ] N A [ A ] SU eşitliğinin bsitleştirilmiş şekli; [ ] O idi M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 4
Burd Vrsyım: [ ] [ ] A A >? > N A SU N A? M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 44
ontrol: [ NO ] 0, i ) 7 4,45 0 479 479 ii ) 4,69 0 0, 4,69 0.0 0 4 M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 45
Sonuç: [ ] 7 9 O 4,69 0 4,69 0 4,56 0 [ O] 4,56 0 9 P 8, 4 M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 46
Soru:.0 0 - M N PO 4 çözeltisinin P ı nedir? ( 7, 0 - ; 6, 0-8 4,5 0 - ) M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 47
PO b 4 [ ] [ ] PO O O 4 [ ] PO 4 PO 4 O su PO 4 [ ] [ ] PO O 4 O [ ] PO 4 PO 4 O M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 48
Çözüm: [ ] O kullnılbilir mi? M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 49
Vrsyım kontrolü: [ ] PO.0 0 4 58 [ ] [ ] PO PO 4 8 6, 0 4 su 4,5 0.0 0.0 0 PO 4 4 6 4 4,5 0.0 0 geçerli değil. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 50
O hlde uygun çözüm gerekli. [ O ] N [ N PO ] PO 4 su 4 [ ] ( )( 4,5 0.0 0 ) O.0 0 6, 0.0 0 8 4 M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 5
[ O ] 4,5 0 6.0 0.0 0 6, 0 8 4,045 0 58 4 6,6 0 9 [ O ] 0 8, 0 P 9,09 dur. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 5
Doğrudn çözülseydi: [ ] O ( )( ) 6, 0 8 4,5 0,84 0 0 [ ] 0 O,68 0 P 9, 77 9,09 9,77 00 %07 %7 ht kbul edilemez. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 5
Soru: 0,0 M N PO 4 çözeltisinin P ı nedir? ( 7, 0 -, 6,8 0-8, 4,5 0 - ) M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 54
Çözüm: PO4 O PO4 O [ O ] [ O ] b [ ] PO 4 su PO 4 O O PO4 [ O ] kullnbilirmiyiz? [ ] [ ] O PO [ ] PO 4 4 M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 55
Vrsyım kontrolü: [ O ] 0.0 7, 0 [ ] PO 4 [ ] PO 4 su,46,46 ( 8 )( ) 0 4 6,8 0 0.0 6,8 0.0 0 o hlde bsit şekil kullnılmz. M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 56
ısmen bsitleştirilerek kullnılbilir.yni; [ O ] [ PO ] [ PO ] 4 4 8 (, 0 )( 0.0) 0 0 6 6, 0 6, 0 0 0.0 ( 7, 0 ),406,406,66 0 [ ] 5 O,6 0 P 4, 79 M.DEMİR(ADU) 6-P ESABI 57