Küreselleşme ve Azınlıklar Kaynaklar: B.Oran, Küreselleşme ve Azınlıklar, B.Oran, Türkiye de Azınlıklar George Ritzel,Küresel Dünya (Küresel bağlamda çoğunluk azınlık ilişkisi) Savaş Çoban, Küreselleşme,Ulus-devlet / Azınlıklar ve Dil ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ULUSLARARASI İLİŞKİLER Y.LİSANS I 1
Küreselleşme ve Azınlıklar Küreselleşme Kavramı Üç küreselleşme Azınlıklar Kavramı,tanımı Türleri Azınlık Kimliği Nedir? Tarihçesi ve 19 yy kadar durumu ve Osmanlı Uluslararası Hukukta ve Evrensel Örgüt Güvencesi Dönemi Günümüz devletlerinin azınlık politikaları Ulusal Azınlık Sorunları Küreselleşme ve Azınlık-Çoğunluk Türkiye
Küreselleşme Yeni dünya düzeni, evrensel köy, global world Ol mahiler ki derya içredir, deryayı bilmezler Küreselleşmeyi yaşıyoruz. Sadece bulunduğumuz dönem ilk küreselleşme dönemi değildir. Üç küreselleşme döneminden bahsedebiliriz. Batı nın kabuğunu her kırdığında küreselleşmenin bir adımı yaşandı. Bu bağlamda«yeni Dünya Düzeni» küreselleşmenin yaşandığı 2.ve 3.dönemlerde üç defa aynı isimle duyuldu. 1.Küreselleşme: 1490 lar 2.Küreselleşme: 1890 lar 3.Küreselleşme: 1990 lar 3
ÜÇ KÜRESELLEŞME 4
Batının altyapısıyla ve üst yapısıyla dünyaya yayılmasıdır ve bu yayılma Batı ekonomik yapısının kabuk değiştirmesi sırasında vurgulanır. Nitekim, birinci küreselleşme, Batının feodal düzenden ticaret kapitalizmine geçerken yaşadığı kırılma, kabuk kırılması sonucu ortaya çıktı. İkinci küreselleşme, ticaret kapitalizmden sanayi kapitalizmine geçerken ortaya çıktı. Üçüncü küreselleşme de, millî kapitalizmden uluslararası kapitalizme geçerken ortaya çıktı. Bunlar, her biri birer üretim biçimi kırılma noktalarıdır.(baskın Oran)
KÜRESELLEŞME VE AZINLIKLAR Azınlık kavramı üzerine, BM raportörü Capotorti'nin yaptığı tanım, bir azınlığın olduğunu kabul edebilmek için gerekli nitelikleri şöyle sıralıyor: a) Çoğunluktan çeşitli bakımlardan farklı olmak. Bu farklar günümüzde"etnik, dinsel, dilsel"olarak ifade edilmekte. b) Ülke genelinde sayıca azınlık olmak. c) Başat (dominant) olmamak. d) Yurttaş olmak. e) Yukarıdaki dört unsur, azınlık olmanın nesnel koşullarını oluşturur. Bir de öznel koşul vardır: 6
AZINLIK TÜRLERİ 1) DİNSEL 2) DİLSEL 3) ETNİK 4) ULUSAL AZINLIKLAR Anthony Smith, The Ethnic Origins of Nation adlı çalışmasında bir azınlık grubunun etnik azınlık olarak değerlendirilebilmesi için sahip olması gereken altı özelliğe dikkat çekmektedir. - kolektif bir özel ad - ortak bir soy miti - paylaşılan tarihi anılar - ortak kültürü farklı kılan bir yerde birkaç unsur - özel bir yurtla kurulan/ kurulacak bağ, - nüfusun önemli bir kesimi arasında dayanışma duygusudur. 7
AZINLIK KİMLİĞİ NEDİR? Kimliği üç açıdan sınıflandırabiliriz: 1) Bireysel kimlik-grup kimliği 2) Objektif kimlik-subjektif kimlik 3) Alt-kimlik üst kimlik Alt-kimlik - üst-kimlik: Azınlıklar açısından en önemli kimlik sınıflandırması budur.alt-kimlik, esas olarak, bireyin içinde doğduğu grubun kimliğidir ve dolayısıyla da objektif kimliğe denk düşer. Üst-kimlik ise vatandaşlığa denk düşer ve ulusal bütünleşmeyi sağlamak amacıyla devletin vatandaşına empoze ettiği kimliktir. 8
Osmanlı da Üst ve Alt Kimlikler Osmanlı Türk Kürt Ermeni Rum Musevi Gürcü Çerkes, vs. vs. 9
Türkiye de Üst ve Alt Kimlikler Türk Türk Kürt Ermeni Rum Musevi Gürcü Çerkes, vs. vs. 10
TARİHÇESİ Antik Çağda (Eski Yunan ve Roma) azınlık kavramı yoktu. Mutlakiyetçi Krallık diye ilk defa merkezi bir devlet biçimi ortaya çıkacaktır ve onun içindeki azınlıkları koruma diye bir sorun belirecektir. Asıl geliştirecek, uluslararası hukuk ve ilişkilere sokan, Katolik ve Protestan yönetimin devletler arasında imzalanan azınlık koruma antlaşmaları oldu. Osmanlı 19. yüzyılda azınlıklar konusunda iki önemli gelişme ortaya çıkmıştı - Fransız Devrimi - Milliyetçilik 11
ULUSLARARASI HUKUKTA AZINLIKLAR VE AZINLIK HAKLARI 1) MİLLETLER CEMİYETİ 2) BİRLEŞMİŞ MİLLETLER 3) AVRUPA KONSEYİ 4) AGİT MİLLETLER CEMİYETİ - İlkin bütün azınlık maddelerinde yurttaşlığın edinilmesini düzenleyen koşullar vardı. - İkincisi; ulusal azınlık maddelerinin hepsinde yerleşiklerinin, yaşamlarının ve özgürlüklerinin kayıtsız şartsız korunmasını içeriyordu. - Üçüncüsü; anlaşmaların hepsinde ilgili devletlerin bütün yurttaşları için yasalar önünde eşitlik, eşit yurttaşlık ve siyasal haklar bakımdan eşitlik ilkeleri yer alıyordu. - Dördüncüsü; imzacı devletler ticarette, dinde, basın ve yayın araçlarında sınırlama getiremeyeceklerdi. 12
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER 1945 BM Sözleşmesi(eşitlik hklar) ULUSLARARASI HUKUKTA AZINLIKLAR VE AZINLIK HAKLARI 1) MİLLETLER CEMİYETİ 2) BİRLEŞMİŞ MİLLETLER 3) AVRUPA KONSEYİ 4) AGİT İnsan hakları evrensel bildirgesi Ulusal ya da Etnik, Dinsel ve Dil Azınlıklarına mensup Kişilerin Hakları Konusunda BM Bildirgesi(1992) Çocuk Hakları Sözleşmesi (1989) Türkiye 17,29 ve 30.mad çekince koydu. 13
ULUSLARARASI HUKUKTA AZINLIKLAR VE AZINLIK HAKLARI 1) MİLLETLER CEMİYETİ 2) BİRLEŞMİŞ MİLLETLER 3) AVRUPA KONSEYİ 4) AGİT AVRUPA KONSEYİ Ulusal Azınlıkların Korunmasına İlişkin Çerçeve Sözleşme (1995) Yazılı kitle araçlar engelenemez. (kurma ve kullanım) Kendi dilini kamusal ve özel alanda, sözlü veya yazılı olarak serbestçe kullanma İsim soyisim hakkı. Tabela yazıları ana dilde. Özel eğitim ve öğretim kurumlarını kurma Kendi azınlık dilini öğrenme 14
ULUSLARARASI HUKUKTA AZINLIKLAR VE AZINLIK HAKLARI 1) MİLLETLER CEMİYETİ 2) BİRLEŞMİŞ MİLLETLER 3) AVRUPA KONSEYİ 4) AGİT AGİT Görevi, ulusal azınlık soranları ile ilgili gerginliklerdi erken uyarı yapmak ve gerektiğinde harekete geçmek olan Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiseri. (Aralık 1992 de benimsendi.) 15
GÜNÜMÜZ DEVLETLERİNDE AZINLIK SLOVAKYA YUNANİSTAN FRANSA İSPANYA BELÇİKA İTALYA MACARİSTAN ÇEK CUMHURİYETİ İSVEÇ Slovakya, kurulduğu günden bu yana sürekli Macaristan dan ve Macar azınlık tara-fından gelebilecek irredantizmden korkmuş, Macar azınlığın ülkeyi bölünmeye ya da iki uluslu devlete götürmesi endişesini taşımıştır Yunanistan ise, Türkiye ile yaşadığı sorunların da etkisiyle, Batı Trakya da bulunan Türk-lerin azınlık haklarını tanımaktan yıllarca kaçınmış ve onlara yönelik asimilasyon politikası uygulayarak antlaşmalarla kendilerine tanınmış olan haklardan yararlanmalarını ön-lemiştir Fransa, ülkesinde azınlık bulunma-dığını iddia ederek yıllarca azınlıklara yönelik (Yunanistan gibi) asimilasyon politikası izlemiş ve onları konu alan uluslararası sözleşmeleri imzalanmaktan ve/veya onaylamaktan kaçınmıştır 16
GÜNÜMÜZ DEVLETLERİNDE AZINLIK SLOVAKYA YUNANİSTAN FRANSA İSPANYA BELÇİKA İTALYA MACARİSTAN ÇEK CUMHURİYETİ İSVEÇ İspanya, Anayasası nda özerk toplulukların dil haklarını tanımış ve ülkedeki farklı dillerin, bir kültürel miras olarak anaya-sal güvence altına alınmasını hükme bağlamıştır. Belçika Anayasası ülkeyi dört dil bölgesine bölmüş İtalyan Anayasası ise dilsel azınlıkların özel yasal güvencelerle korunmasını öngörmüştür Macaristan ve Çek Cumhuriyeti de hükümet programlarında azınlıkların korunmasına oldukça geniş yer ayırmışlar ve bu kapsamda çeşitli yasal düzenlemelere gitmişlerdir İsveç ise 1999 da çı-kardığı İsveç teki Ulusal Azınlıklar Yasası gibi birçok yasa ve yürürlüğe koyduğu Ulusal Azınlıklar Çerçeve Sözleşmesi ve Bölge ya da Azınlık Dilleri Avrupa Şartı gibi pek çok ulus-lararası belge ile Birlik içerisinde ideale yakın bir azınlıklar rejimi benimsemiştir 17
ULUSAL AZINLIK SORUNLARI 1) İNSAN HAKLARI 2) SINIR DÜZENLEMELER 3) NÜFUS AKTARIMI 4) ASİMİLASYON Sınır Düzenlemeleri,tek etnik yeni sınır düzenlemesi Yugoslavya ile İtalya sınırının Trieste bölgesinde yapılan sınır düzenlemesidir. Nüfus Aktarımı,Türkiye ile Yunanistan arasında ki nüfus mübadelesi bunun en iyi örneğidir. Asimilasyon,eritmeciliğe en iyi örnek Nazilerin Yahudilere karşı uyguladığı soykırım gösterilebilir 18
Küreselleşme ve Azınlıklar-Çoğunluklar 1) IRK 2) ETNİK GRUP 3) IRKÇILIK 4) ETNİSİTE IRK: Gerçek ya da farazi fiziksel, biyolojik ya da soytürel niteliklere göre tanımlanır.amerika koşullarında, beyazlar,siyahlar, Amerikan yerlileri, Asyalılar ile Pasifik Adalarında olanlar genellikle birer ırk olarak tanımlanır. Etnik Grup: Bazı kültürel niteliklere göre tanımlanan toplumsal grup. İtalyanlar, Yahudiler, Polonyalılar ve Beyaz Anglosakson Protestanlar ise etnik grup olarak tanımlanır. 19
Küreselleşme ve Azınlıklar-Çoğunluklar 1) IRK 2) ETNİK GRUP 3) IRKÇILIK 4) ETNİSİTE Irkçılık: Irksal bir grubun doğuştan gelen üstünlüğüne ve diğerlerinin de aşağı olduğuna inanma. Etnisite: kültürel ve ırksal ayrımcılığın merkezinde yer alır. Irkçılık ve etnisite ötekeleştirme yapar, yani ksenefobi(yabancı düşmanlığı) eşlik eder. 20
SORU İnsanların en büyük sadakati kendi etnik gruplarına/uluslarına mı? Yoksa yurttaşı oldukları ulus-devletlere ya da hiç olmazsa yaşamakta oldukları ulus-devletlere mi gösterecek? 21