SAKLI TAR H Sinan Meydan Cami Yalanlar na Yan t (III) Atatürk ün yapt rd camiler A " tatürk'ün camileri kapattırdığı" iddialarının yalan olduğunu kanıtlayan çok önemli bazı belgeler var elimizde... Bu belgeler, Atatürk'ün bırakın camileri kapattırdığını, tam tersine cami yaptırdığını kanıtlamaktadır. 27
Atatürk, Erzurum Kongresi nden ölümüne kadar hep yan nda ve hizmetinde olan Mihall çç kl Emir Çavuflu Ali Metin arac l yla 5 bin lira gönderip, Yunanl lar n iflgal s ras nda yak p y kt klar ve imkânlar olmad için Atatürk tüm masraflar n kendi karfl lam fl ve Mihal çç k camisini yeniden yapt rm flt r Mihal çç kl lar n yapt ramad kasaban n tek camisini yeniden yapt rm flt r. Atatürk ün tüm masraflar n bizzat karfl layarak yapt rd bu cami, bugün Mihal çç k tad r ve "Afla Camisi" veya "Mihal çç k Atatürk Camisi" diye adland r lmaktad r. Ali Çavufl (Metin), Atatürk ün en yak nlar ndand r. Ailesi aslen Malatyal d r. 1877-78 y llar ndaki Osmanl -Rus savafl s ras nda, aile Eskiflehir e 28 göçmüfl, eski ismiyle Mihal çç k Çukurviran köyüne yerleflmifltir. Sonradan babas Hac smail, aileyi Mihal çç k a getirmifltir. Babas ndan dolay da Hac lar n Ali diye an lm flt r. Ali Metin Çavufl, Birinci Dünya Savafl n n en h zl oldu u dönemde 1915 y l nda, daha 18 yafl ndayken askere al nm flt r. O zamana göre iyi bir e itimi vard r. Bunun için de Sivas ta askerken Küçük Zabit Mektebi ne al nm fl, burada Enver Pafla n n dikkatini çekmifl, onun karargâh nda hizmet vermifltir. Savafltan yenilgiyle ç kmam z üzerine tekrar Anadolu ya dönmüfl, Kaz m Karabekir Pafla n n bafl nda bulundu u 15. Kolordu da askerli ine devam etmifltir. Orada da kendisini göstermifl. Atatürk ün Erzurum a gelmesi üzerine Karabekir Pafla, Ali Metin i, 3 Temmuz 1919 günü Atatürk ün hizmetine Emir çavuflu olarak vermifl, Atatürk ü ölümüne kadar, özellikle Kurtulufl Savafl süresince yak nl devam etmifltir. Atatürk ün yemeklerini Ali Çavufl yapm flt r. Halk dilinde Afla Camisi, as l ismi Atatürk ün can yoldafl, Ali Çavufl
ile Cami-i Kebir 1302(1886) y l nda Sivrihisarl Hac Süleyman taraf ndan yapt r lm flt r. O tarihlerde Mihal- çç k, Sivrihisar a ba l bir kasabad r. Mihal çç k da Yunan iflgaline u ram fl, cami Yunanl lar taraf ndan tahrip edilmifltir. Uzun süre tamir edilememifltir. Ta ki, Atatürk yeniden yap m için 5 bin lira gönderinceye kadar. Özetle, Ali Metin in vesile olmas yla Atatürk, 5000 lira vererek Mihal çç k Camisi'nin yeniden yap lmas n sa lam flt r. (1) Ayr ca: Atatürk ün çizdi i, deal Cumhuriyet Köyü nün tam merkezinde bir de camiye yer verilmifltir. Atatürk, çizdi i projede 22 numarayla gösterdi- i camiyi, köy hamam ve etüv makinesinin yan na yerlefltirmifltir. (2) Atatürk, ç kan büyük bir kas rgada hasar gören Edirne Selimiye Camisi nin onar lmas için ödenek göndermifltir. (3) Atatürk, sadece Türkiye deki de- il yurt d fl ndaki camilerle de ilgilenmifltir. 1919 da bafllan p 1926 da tamamlanan Paris Camisi ne yard m yapanlar aras nda Atatürk de vard r. Paris Camisi nde büyük emekleri olan Bencheikh El Hocine Abbas Mustafa Kemal Atatürk ün de Paris Camisi nde izleri bulundu unu ifade etmifltir. fieyh Hamza Ebubekir in, Abbas a anlatt klar na göre: Mustafa Kemal Atatürk, Abdülhamit in ölümünden sonra 1938 y l na kadar her y l Paris Camisi ne bizim de çorbada tuzumuz bulunsun diyerek, bir miktar para göndermifltir. (4) Caminin fleref defterine göre de II. Abdülhamit ve Atatürk ün caminin yap m na katk lar olmufltur. (5) Bat da Paris Camisi ne yard m eden Atatürk, Do u da ise Tokyo Camisi nin yap m na katk da bulunmufltur. 1931 y l nda Türkiye ye gelip Atatürk ü ziyaret eden Japon Elçisi Torijori Yamada, Atatürk ile yapt görüflmede Türklerin Tokyo camisinin Atatürk'ün yap m na katk da bulundu u iddia edilen, 1938'de tamamlanan Tokyo Camisi BD EYLÜL 2012 yap m na katk da bulunmas n istemifltir. Yamada n n bu iste ini geri çevirmeyen Atatürk, iddiaya göre Tokyo Camisi nin yap m na da katk da bulunmufltur. (6) Bu nedenle olsa gerek ki, Tokyo Camisi nin 1938'deki aç l fl töreni s ras nda camiye Japon bayra ile birlikte bir de Türk bayra as lm flt r. (7) 29
Atatürk Edirne Selimiye Camisi nde 1923 te Bal kesir Pafla Camisi nde Cuma namaz k lan ve hutbe veren Atatürk, özellikle Kurtulufl Savafl y llar nda Cuma namazlar n, Anadolu nun de iflik flehirlerindeki (Havza, Amasya, Ankara, Bal kesir gibi) de iflik camilerde k lm flt r. Atatürk, cumhuriyetin ilan ndan sonra da yurt gezilerinde özellikle tarihi camileri ziyaret etmeye büyük özen göstermifltir. Atatürk Selimiye Camisi ni gezerken (25.12.1930) Örne in, Edirne ziyaretinde Edirne Selimiye Camisi ne gidip baz incelemelerde bulunmufltur. Caminin girifl kap s n n üstündeki kitabeyi inceleyen Atatürk, orada yaz l olan ayeti okumufl ve caminin imam Fereli Ahmet Efendi ye bu ayetin anlam n sormufltur. Daha sonra da camiye girerek 30 incelemelerde bulunmufl ve baz aç klamalar yapm flt r: Atatürk, caminin içinde minberle avize aras nda durmufl ve, Beyler, hiçbir dine ba l olmayan kâlp istirahattan mahrumdur diye söze bafllad ktan sonra flunlar söylemifltir: Bak n z, ecdad m z stanbul un fethinden tam 125 sene sonra bu flaheser camiyi stanbul da de il de Edirne de yapm fl, böylece Edirne ye mührünü basm fl, tapulam flt r. Dahi Mimar Sinan sanat ve din aflk yla bu eseri bina etmifltir. Daha sonra avizenin üzerinde yar m kubbedeki Arapça yaz y okuyan Atatürk, Müftü ye dönerek Hocam, bu ayet Tövbe Suresi nin 18. Ayeti de il mi? diye sormufl, Müftü, Evet Pafla Hazretleri cevab n vermifltir. Atatürk, tekrar Müftü ye dönerek, Bana bu ayetin manas n söyleyebilir misiniz? diye sormufltur. Müftü de, Bildi im kadar yla bu ayette Allah n, mescitlerini, camilerini yapan ve imar edenler Allah a ve ahiret gününe iman edip, namazlar n k lan, zekatlar n veren ve ancak Allah tan korkanlard r. Onlar do ru yoldad r demektedir. (8) Atatürk ün Cami Araflt rmalar Atatürk, ayr ca belki de Türk siyaset-
çileri aras nda ilk ve tek cami araflt rmas yapan liderdir. slam tarihinde ilk camilerin nas l ortaya ç kt n merak eden Atatürk, Leon Caetani nin slam Tarihi adl eserinin 3. cildinde Caminin Kökeni, Medine de Caminin Kurulmas bafll klar alt ndaki sat rlarla ilgilenmifl, önemli buldu u sat rlar n alt n çizmifl, sayfa kenarlar na baz notlar alm flt r. (9) Bugün Camiler Aç ksa ve Ezan Sesleri Hâlâ Yank lan yorsa Her fleyden önemlisi, Cami düflman olmakla suçlanan Atatürk ve smet nönü gibi silah arkadafllar olmasayd, bu vatanseverlerin kelle koltukta verdikleri o kutsal mücadele olmasayd, 15 May s 1919 da zmir e ç kan korkunç bir katliama bafllayan Yunanl lar, camileri yak p y kacak, ve iflte o zaman camiler; ah r, tuvalet, e lence merkezi yap lacak, hatta Ayasofya ya çan tak lacakt. Nitekim zmir in iflgalinde, Yunanl lar camileri yak p, minareleri y km fl, onlardan cesaret alan Rumlar da camilerdeki hal ve kilimleri çalm fllard r. O günlerdeki bir gazete haberine göre, fiehrin camilerinin de Rumlar taraf ndan bas ld, birçok k ymetli hal ve kilimin kaç r ld da tespit edilmifltir. Hisar ve Bölükbafl camilerinde bir tek hal ve kilimin kalmad görülmüfltür. Yunanl lar taraf ndan yak lan Orhangazi kasabas cami-i flerifi. Bugün ülkemizin camileri aç ksa ve semalar m zdan ezan sesleri yükseliyorsa bunu cami düflman ilan edilen Atatürk e, smet nönü ye ve cumhuriyeti kuran iradeye borçluyuz. Atatürk Adl Camiler Bugün Türkiye'deki 83.000 camiden sadece 6's n n ad Atatürk Camisi dir: 1-Bitlis, Atatürk Camii flerifi, 2- Mardin-K z ltepe Atatürk Camisi, 3- Eskiflehir-Mihall çc k Atatürk Camisi, 4- stanbul-kartal So anl k Atatürk Camisi, 5- zmir-karfl yaka Mustafa kemal Pafla Camisi, 6- stanbul-büyükçekmece Beykent Atatürk Camisi sinanmeydan@butundunya.com.tr Gelecek ay: Adnan Menderes in emriyle Demokrat Parti döneminde yol yapt rmak için y kt r lan camiler. Not: Yaz ya ait kaynakça bilgilerine internet sitemizden ulaflabilirsiniz. 31