OKULLARIMIZDA NEDEN NİÇİN NASIL KAYNAŞTIRMA YÖNETİCİ, ÖĞRETMEN VE AİLE KILAVUZU

OKULLARIMIZDA NEDEN NİÇİN NASIL KAYNAŞTIRMA YÖNETİCİ, ÖĞRETMEN VE AİLE KILAVUZU KOORDİNATÖR Murat GÜRKAN Genel Müdür Yardımcısı KOORDİNATÖR YARDIMCISI Mahmut ÖZBUĞA Şube Müdürü HAZIRLAMA KOMİSYONU Murat GÜRKAN Mahmut ÖZBUĞA Veysel ÖZTÜRK Dursun UÇAN Zeynep KILIÇ İman DEMİRCİ Necmettin GÜNEY Bahamettin KARAKÖSE Adnan KIRCA Nazan ŞENER Adem ÖZİL Ayfer YILDIRIM ERİŞKİN Fatih PAÇA Hülya YÜKSEKSÖYLEMEZ Derya SAĞLAM Şebnem Tuna SIRKINTI Banu BUDAK Gülten ŞEN Tuğba SAĞLAM Zeliha ER DİZGİ Dursun UÇAN KAPAK TASARIM Erkan DÜNDAR BASKI İ. Aygül Matbaası - 0.312 310 59 95 ISBN: 978-975-11-3469-1 Bu Kitap Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğünce Hazırlanmıştır. Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığı na aittir. İlgili kuruluştan izin alınmadan tümü yada bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt ve başka şekillerde çğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Eğitimde feda edilecek fert yoktur.

ÖNSÖZ Hızla değişen ve gelişen ülkemizde, bu değişimin en çok hissedildiği alanların başında özürlü kişilerin ekonomik, sosyal, siyasi ve kültürel yaşamdaki insan haklarının korunması ve geliştirilmesi gelmektedir. Özürlülük alanında yapılan çalışmaların temelini ise ayrımcılığın önlenmesi, fırsat eşitliği ve temel insan hakları oluşturmaktadır. Bu kapsamda İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi nde belirlenen haklar gerçek yaşamda karşılığını bulmaya başlamıştır. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin 26. maddesinde Herkesin eğitim hakkı vardır ifadesiyle tüm bireylerin kendi kişiliğini geliştirme yönünde eğitim almaları gerektiği vurgulanmıştır. Böylece özel eğitime gereksinimi olan bireylerin, normal gelişim özelliği gösteren bireylerle eşit eğitim ve yaşam fırsatlarından yararlanmaları için yasal, idari ve eğitsel düzenlemeler oluşturulmuştur. Özel gereksinimli bireylerin erken bebeklik döneminden başlayarak okul öncesi eğitimlerine, ilköğretim, mesleki eğitim, lise ve üniversite eğitimlerine ilişkin gerekli düzenlemeler Bakanlığımızca yapılmış, bilimin ışığında yeni uygulamalarla da güncellenmeye devam edilmektedir. Ülke nüfusumuzun %12,29 unun özürlü olduğu, bu oranın %26 lık bölümünün özel eğitime gereksinim duyan bireyleri kapsadığı gerçeğinden hareketle, özürlülerin eğitim hakkından yararlanmalarının lüks bir standart değil doğal ve Anayasal bir hak olduğunun bilinciyle çalışmalarımızı yürütüyoruz. Toplumdaki her birey özel olup, farklı gelişim özelliklerine ve bireysel yeterliliklere sahiptir. Çağdaş demokratik eğitim anlayışı bireysel farklılıklara duyarlı olunmasını ve bireylerin ihtiyaç duydukları alanlara göre eğitim almasını gerektirmektedir. Yetersizliği olan bireylerin de özür ve özelliğine uygun olarak eğitilmeleri yoluyla yetersizliklerinin engele dönüşmesinin önüne geçmek mümkündür. Özürlülerin eğitimi ile ilgili mevcut yasal düzenlemeler büyük oranda özürlülerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek niteliktedir. Ancak mevzuattaki uygulamalarda zaman zaman bazı sorunlarla karşılaşılmaktadır. Özel eğitim hizmetleri kapsamında özel eğitim gerektiren öğrencilerin normal okullarda akranlarıyla birlikte eğitim görmelerine olanak veren kaynaştırma yoluyla eğitim alması bakanlığımızın ana hedeflerindendir. Kaynaştırma yoluyla eğitim engelli bireyin sosyal, psikolojik ve akademik anlamda akranlarıyla bütünleşmesini ve uyumunu sağlayan özel eğitimde en etkin yoldur. Özel eğitimin temel ilkelerinin başında gelen özürlü bireylerin farklılıklarına göre program oluşturma, eğitime erken

yaşta başlama, bireyin eğitimine fiziksel ve sosyal çevresinden ayırmadan devam etme ve özürlünün eğitiminde ailenin aktif yer alması gibi ilkelerin daha anlamlı ve etkin olabilmesi kaynaştırma yoluyla eğitimin başarılı olmasına bağlıdır. Bu noktada sınıfında kaynaştırma öğrencisi olan öğretmenlerimize ve ailelerimize ciddi sorumluluklar düşmektedir. Kaynaştırma uygulamalarında yaşanan sıkıntıların temelinde, öğretmenlerin ve ailelerimizin bilgi, yöntem, teknik ve tutumlarındaki eksiklik ve bir yol haritasının olmaması da önemli bir etkendir. Bakanlığımız engellilerin eğitiminde öncelikle bütünleşmeyi amaçlayan kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamalarını bir ilke olarak kabul etmektedir. Son yıllarda kaynaştırma yoluyla eğitime alınan öğrenci sayılarında önemli artışlar görülmektedir. Bu artışlarda ailelerin ve toplumun bilinçlendirilmesinin yanında Bakanlığımızın konuya duyarlılığı büyük rol oynamıştır. Bunun sonucunda Türkiye Genelinde 35.000 olan ilköğretim düzeyindeki kaynaştırma eğitimi öğrenci sayısı %100 ün üzerinde artarak 71.142 e ulaşmıştır. Ayrıca Ortaöğretim kapsamında da yaklaşık 5.062 civarında öğrenci kaynaştırma eğitim uygulamalarından yararlanmaktadır. Böylece toplamda 76.202 öğrenci kaynaştırma eğitimi almaktadır. Bütün bu gelişmelere rağmen Bakanlık olarak çalışmalarımız daha da hızlandırılarak özellikle ülke genelinde kaynaştırma eğitimi uygulamalarında daha ileri gitmek, yöneticilerimiz, öğretmenlerimiz ve engelli bireye sahip ailelerimizin uygulamalar, haklar ve ödevler konusunda tutarlı, uygulanabilir, gerçekçi bilgiler edinmesi amacıyla ve kaynaştırma eğitimi uygulamalarında yaşanabilecek muhtemel sıkıntıları ortadan kaldırmaya yönelik Neden Nasıl Niçin Kaynaştırma Eğitimi konulu bir kılavuz hazırlanmıştır. Bu hazırlanan kılavuz kitapçığın hayatın anlamlı bir parçası olarak hak ettikleri eğitim ve yaşam standardına ancak uygun ortamlarda profesyonel yaklaşım ve yöntemlerle erişebilecek engelli bireyler, bu sayede engelleriyle değil başardıklarıyla anılacak olup, bu kılavuzla onların başarabilme çabalarına katkıda bulunmayı kutsal bir görev sayan yöneticilere, öğretmenlerimize ve her biri bir fedakârlık timsali olan ailelerimize yararlı olacağı kanaatindeyim. Bu kılavuz kitapçığın hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür eder, özel eğitim alanındaki başarılı çalışmalarınızın devamını dilerim. Nimet ÇUBUKÇU Millî Eğitim Bakanı

SUNU Her birey, toplumun bir üyesi olarak çevresindeki bireylerden sevgi, sayg ve kabul görmek, ilgi, yetenek ve yeterlilikleri dorultusunda uygun bir meslee sahip olmak ister. Geçimini salamak için kimseden destek almadan yaamn sürdürmek salkl bireyler kadar özel eitime ihtiyac olan bireylerin de en doal hakkdr. Bu ihtiyacn giderilmesi hem toplumsal yaam açsndan hem de bireylerin refah ve huzuru açsndan önemlidir. Bu düünce bireylerin eit eitim frsatndan yararlanma düüncesinin ortaya çkmasna neden olmutur Bu yaklam nda 1970 li yllarda özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde ve Amerika Birleik Devletleri nde normalletirme düüncesi üzerinde oldukça tartlan bir konu olarak karmza çkmtr. Normalletirme, hafif düzeyde zihinsel engelliler ile dier özel eitim gerektiren bireylerin toplumda yetersizlii bulunmayan bireylerin yararland hak ve imkânlardan eit biçimde ve düzeyde yararlanmasna frsat yaratacak artlarn hazrlanmas anlamna gelmektedir. Son yllarda giderek benimsenen bu eitim ilkesi, taraftar kitlesiyle geni bir uygulama alan bulmutur. Normalletirme ilkesi, özel eitim gerektiren bireyler için gerekli tedbirleri alarak bulunduklar ortamlardan ayrmadan akranlaryla birlikte eitilmelerinde ve yaamlarn sürdürmelerinde etkili olmu, bu ilkenin uygulanmas sürecinde bütünletirme ya da kaynatrma gibi kavramlar ortaya çkm ve gelitirilmitir. Bütünletirme ise özel eitime ihtiyac olan bireylerin, toplumun bir üyesi olarak kendilerinin ve duygularnn farknda olarak yaamalarn sürdürmelerini salamaktr. Özel eitime ihtiyac olan bireyler toplumla bütünletirilirlerse toplumsal yaam daha da zenginleecektir. Onlarn katks olmadan toplumsal yaam eksik kalacaktr. Günümüz de eitimde bütünletirmeyi salamak üzere uygulanan kaynatrma yoluyla eitim, engelli bireyin yetersizliinin tanlanmasndan sonra geliimini en üst düzeye çkarabilmesini ve ihtiyaçlarn en uygun ekilde karlayabilmesini amaçlamaktadr. Bu uygulama son yllarda birçok ülkede giderek benimsenen bir eitim ekli ve taraftar kitlesiyle geni bir uygulama alan bulmutur. Kaynatrma yoluyla eitim, özel eitim gerektiren ve normal geliim gösteren bireylerin bir arada eitime alnarak, ayn eitim olanaklarndan eit ölçüde faydalanmalar esasna dayanan bir uygulamadr. Özel eitime ihtiyac olan bireylerin vii vii

psikososyal ve akademik yönden gerekli yaam becerilerini kazanmalarnda, kaynatrma eitimi önemli bir role sahiptir. Özel eitim gerektiren örenciler kaynatrma yoluyla eitim sürecinde, oyun, eitim uygulamalar ve dier etkinlikler içinde normal gelien akranlarn gözleyerek örenme, dierlerini model alp taklit etme ve etkileimde bulunma yoluyla uygun tutum ve davranlar gelitirebilme olanan elde ederler. Böylece toplumun beklentilerine uygun davranmay örenebilirler ya da topluma uyumda büyük bir ilerleme kaydedebilirler. Ancak bu tutum ve davran göstermeleri engelli kiilerin bir anda normal kii haline gelmesi ya da toplumda benimsenen tüm davran ve durumlara uymalar anlamna gelmemelidir. Buradaki yaklam normal örencilerle engelli bireylerin arasndaki farkllklar en aza indirmektir. Kaynatrma yoluyla eitim, özel eitim gerektiren bireylere katk salarken normal geliim gösteren bireylere de engelli bireyle bir arada yaama konusunda olumlu tutum ve davranlar kazandrr. Bu kazanç toplumsal bütünlemeye ve kaynamaya da önemli bir katk salar. Kaynatrma yoluyla eitim uygulamalar, normal geliim gösteren örencilere de bireysel geliim ihtiyaçlarnn olduunu fark ettirir. Bu durum toplumun ve eitimcinin farkndaln arttrrken eitimin kalitesini de yükseltecektir. Böylece bireylerde toplumsallama bilinci geliecek Ülkemizin gelecei açsndan ortak tutum ve tavr gelitirmede önemli rol oynayacaktr. Toplum, özel eitim gerektiren çocuklaryla normal gelien çocuklarn e düzeyde destekleyebildii ve kucaklayabildii zaman geleceine daha umutlu bakma ansna da sahip olacaktr. Bu umudun gerçeklemesi ancak okul ve ailelerin el ele çalmasyla mümkündür. Özel eitim gerektiren bireylerin eitim sürecinde görev alan öretmenler ve yöneticiler ile engelli ailelerini bilgilendirici ve yol gösterici bu kaynak kitabn hazrlanmasnda emei geçen ve katklar bulunan herkese teekkür eder, çalmalarnda baarlar dilerim. Dr. Ruhi KILIÇ Özel Eitim Rehberlik ve Danma Hizmetleri Genel. Müdürü viii viii

ÇNDEKLER BÖLÜM1 1.1.ÖzelEitiminAmaçlarNelerdir?...1 1.2.ÖzelEitiminTemellkeleriNelerdir?...2 1.3.KaynatrmaEitiminehtiyacOlanBireylerKimlerdir?...3 1.3.1.ZihinselYetersizliiOlanBireyler...3 1.3.2.itmeYetersizliiOlanBireyler...4 1.3.3.GörmeYetersizliiOlanBireyler...5 1.3.4.BedenselYetersizliiOlanBireyler...6 1.3.5.DilveKonumaGüçlüüOlanBireyler...7 1.3.6.ÖzelÖrenmeGüçlüüOlanBireyler...8 1.3.7.OtistikBireyler...9 1.3.8.DikkatEksikliiveHiperaktiviteBozukluuOlanBireyler:...11 1.4.BireylerinÖzelEitimeUygunluuNaslBelirlenir?...12 BÖLÜM2 2.2.1.TamZamanlKaynatrmaNedir?...18 2.2.2.YarZamanlKaynatrmaNedir?...19 2.2.3.TersineKaynatrmaNedir?...20 2.3.1.HukukiDayanaklar...20 2.4.1.ÖzelEitimehtiyacOlanÖrencilereYararlar...23 2.4.2.AilelereYararlar...24 2.4.3.ÖretmenlereYararlar...24 BÖLÜM3 i ix

3.5.1.OkulYönetimi......31 3.5.2.Öretmenler...32 3.8.1.DestekEitimOdasndanNaslYararlanlr?...36 BÖLÜM4 BÖLÜM5 5.1.1.BEPNedir?...61 5.1.2.BEPNeDeildir?...62 x ii

5.1.3.BEP izorunluklannedenlernelerdir?...63 5.1.4.KimlerinBEP ehtiyacvardr?...63 5.1.5.BEP inlevinedir?...65 5.1.6.BEPNaslHazrlanr?...66 5.1.6.1.BEPHazrlayacakEkibinOluturulmas...67 5.3.1.UzunDönemliAmaçlar(U.DA):...71 5.3.2.UzunDönemliAmaçlarBelirlenirkenNelereDikkatEtmeliyiz?...71 5.3.3.UzunDönemliAmaçlarNaslYazmalyz?....72 5.3.2.KsaDönemliAmaçlar(KDA):...73 5.7.1.DeerlendirmeNiçinÖnemlidir?...77 BÖLÜM6 6.1.1.AileEitiminiKimUygular?...79 6.1.2.AileEitimiNaslUygulanr?......79 6.1.3.AileEitimininYararlarNelerdir?...79 6.3.1.AileEitimProgramNaslHazrlanr?...83 6.3.2.Amaçlarnasloluturulur?...84 6.3.3.Öretimsüreçlerinaslyazlr?...85 6.3.4.Hazrlananaileeitimprogramndesteklemeyeyönelik materyallernelerolabilir?...85 iii xi

6.4.1.Aileeitimoturumlarndanelerolmaldr?...87 6.4.2.Örencininyapabildiklerinaslbelirlenir?...87 6.4.3.Öretimmateryallerinaslbelirlenirveamaçlarnasl gerçekletirilir?...87 6.4.4.Çocuundavranlarnaslgözlenirvekaydedilir?...88 6.4.5.Öretimyöntemlerivemateryallerinasluyarlanr?...88 BÖLÜM7 BÖLÜM8 BÖLÜM9 xii iv

BÖLÜM1 1. NEDENÖZELETMHZMETLER? 1.1.ÖzelEitiminAmaçlarNelerdir? 1 1

1.2.ÖzelEitiminTemellkeleriNelerdir? Özeleitimeihtiyacolantümbireyler;eitimihtiyaçlar,ilgi,yetenekve yeterlilikleri dorultusunda ve ölçüsünde özel eitim hizmetlerinden yararlandrlr. Özeleitimeihtiyacolanbireylerineitimineerkenyatabalanr. Özeleitimhizmetleri,özeleitimeihtiyacolanbireylerisosyalvefiziksel çevrelerindenmümkünolduukadarayrmadanplanlanrveyürütülür. Özel eitime ihtiyac olan bireylerin, eitim performanslar dikkate alnarak, amaç, içerik ve öretim süreçlerinde ve deerlendirmede uyarlamalaryaplarak,akranlarilebirlikteeitilmelerineöncelikverilir. Özel eitime ihtiyac olan bireylerin her tür ve kademedeki eitimlerinin kesintisiz sürdürülebilmesi için, rehabilitasyon hizmetlerini salayacak kurumvekurulularlaibirliiyaplr. Özel eitime ihtiyac olan bireylerin bireysel yeterlilikleri ve tüm geliim alanlarndaki özellikleri ve akademik disiplin alanlarndaki yeterlilikleri dikkate alnarak, bireyselletirilmi eitim plan gelitirilir ve eitim programlarbireyselletirilerekuygulanr. Ailelerin, özel eitim sürecinin her boyutuna aktif olarak katlmlar ve eitimlerisalanr. Özeleitim politikalarnn gelitirilmesinde,üniversitelerinilgilibölümleri veözeleitimeihtiyacolanbireylereyöneliketkinlikgösterensiviltoplum kurulularileibirliiiçindeçallr. Özel eitim hizmetleri, özel eitime ihtiyac olan bireylerin, toplumla etkileimvekarlkluyumsalamasürecinikapsayacakekildeplanlanr. 2 2

1.3. KaynatrmaEitiminehtiyacOlanBireylerKimlerdir? 1.3.1.ZihinselYetersizliiOlanBireyler NaslFarkEdilirler? 3 3

1.3.2.itmeYetersizliiOlanBireyler NaslFarkEdilirler? 4 4

1.3.3.GörmeYetersizliiOlanBireyler NaslFarkEdili rler? 5 5

1.3.4.BedenselYetersizliiOlanBireyler NaslFarkEdilirler? 6 6

1.3.5.DilveKonumaGüçlüüOlanBireyler NaslFarkEdilirler? 7 7

1.3.6.ÖzelÖrenmeGüçlüüOlanBireyler NaslFarkEdilirler? 8 8

1.3.7.OtistikBireyler NaslFarkEdilirler? 9 9

10 10

1.3.8.DikkatEksikliiveHiperaktiviteBozukluuOlanBireyler: NaslFarkEdilirler? 11 11

1.4.BireylerinÖzelEitimeUygunluuNaslBelirlenir? 1.4.1. Tanlama Sürecinde Snf Öretmeninin Görevleri Nelerdir? Akademikyöndengüçlüvezayfolduualanlar. Aileortamndakidurumuveaileninçocuuneitiminekatklar. Geçirdiikazavehastalklar,bunlarayönelikolarakalnanönlemler, Süreenhastalnnolupolmad,ilaçkullanyorsailachangisaatlerde aldveilacnyanetkileri. 12 12

- Uygulanmakta olan programn farkllatrlmas. - Örenme ortamnn fiziksel özelliklerinin deitirilmesi. - Öretim yöntem ve tekniklerinde düzenlemeler yaplmas. - Öretim materyallerinde düzenlemeler yaplmas. 1.4.2. Tanlama Sürecinde Rehber Öretmenin Görevleri Nelerdir? 13 13

1.4.3. Tanlama Sürecinde Okul Yönetiminin Görevleri Nelerdir? 1.4.4.TanlamaSürecindeRAM larngörevlerinelerdir? 14 14

1.4.5. Tanlama Sürecindel/lçe Millî Eitim Müdürlüünün GörevleriNelerdir? 15 15

BÖLÜM2 2.1.KAYNATIRMAETMNEDR? ENGELLBREYÇNGEREKLMDR? 16 16

- - - - - - - (Ö.E.H.Y. Deiiklik:31.07.2009/R.G.:27305) Kaynatrma yoluyla eitimin amac 17 17

2.2. KAYNATIRMAYOLUYLAETMNASILUYGULANIYOR? KAÇFARKLIMODELVEUYGULAMABÇMVAR? 2.2.1.TamZamanlKaynatrmaNedir? 18 18

2.2.2.YarZamanlKaynatrmaNedir? 19 19

2.2.3.TersineKaynatrmaNedir? 2.3. NEDENKAYNATIRMAYOLUYLAETM? 2.3.1. HukukiDayanaklar 20 20

Millî Eitim Temel Kanunu nun.7 nci maddesinin Eitim Hakk ile 8 inci maddesinin Frsat vemkân Eitlii bal altnda, Özel eitime ve korunmaya muhtaç çocuklar yetitirmek için özel tedbirleralnr. hükmüyeralmtr. 21 21

resmî ve özel okul öncesi, ilköretim ve orta öretim okullar ile yaygn eitim kurumlarnn; l/lçe ÖzelEitimHizmetleriKurullar nn 22 22

2.4.KAYNATIRMAYOLUYLAETMNYARARLARINELERDR? 2.4.1.ÖzelEitimehtiyacOlanÖrencilereYararlar 23 23

2.4.2.AilelereYararlar 2.4.3.ÖretmenlereYararlar 24 24

BÖLÜM3 Okullarımızda Neden-Niçin-Nasıl Kaynaştırma Yönetici, Öğretmen ve Aile Klavuzu KAYNATIRMAETMSÜRECNDEKAYITKABULNASIL YAPILIR? 3.1. OKULÖNCESVELKÖRETMOKULLARINAKAYITKABUL NASILYAPILIR? 3772 ay arasndaki özel eitime ihtiyac olan bireylerin okul öncesi eitimi zorunludur. Ancak, bireylerin geliim ve bireysel özellikleri dikkate alnarak okul öncesi eitim dönemi süresi bir yl daha uzatlabilir Rehberlik aratrma merkezlerinde oluturulan Özel Eitim Deerlendirme Kurulunca düzenlenen rapor sonucunda okul öncesi eitim kurumlarna yerletirilmeleri uygun görülen 3672 aylk çocuklar, ar ve çok ar düzeyde zihinsel ve birden çok yetersizlii olmamak artyla 10 çocuk bulunan snflarda ikiden, 20 çocuk bulunan snflarda ise birden fazla olmayacakekildekaydedilirler. denilmektedir. Özel eitime ihtiyac olan örencilerin okul öncesi ve ilköretim okullarnakaytlarzorunludur Özel eitime ihtiyac olan bireylerin okul ve kurumlara kaytlarnda özel eitim hizmetleri kurulu tarafndan yerletirme karar alnm olmas art aranmaz. Herhangi bir ilköretim okuluna kayt için bavurusu yaplan örencinin, yönetmelik gerei önce kayd yaplr, daha sonra gerekli düzenleme ve önlemler sonucunda programa uyumsuzluk yaanyorsa ilgili birimlere (il/ilçe milli eitim müdürlüü, rehberlik ve aratrma merkezi vb.) yönlendirmesi yaplr. Zorunlu örenim çana giren, özel eitime ihtiyac olduu tespit edilen veya tans konulmam ve yerletirme karar alnmam her bireyin okul ve kurumlara kayd, yllk çalma takviminde belirlenen süreye baklmakszn yaplr. 25 25

3.2. ORTAÖ RET M KURUMLARINDA KAYIT KABUL NASIL YAPILIR Özel e itime ihtiyacı olan bireyler ortaö retimlerini, öncelikle kayna tırma uygulamaları yoluyla akranları ile bir arada genel ve mesleki ortaö retim kurumlarında sürdürebilecekleri gibi özel e itime ihtiyacı olan bireyler için açılan ortaö retim kurumlarında da sürdürebilirler. Bu çerçevedeki okul veya kurumlar, özel e itim gerektiren ö rencilerin yerle tirilece i sınıf mevcudunun azaltılmasına, aynı sınıfta iki ayrı özel e itim gerektiren ö renci grubundan ö renci bulunmamasına ve ö rencilerin özel durumlarına göre gerekli fiziki düzenlemelerin yapılmasına yönelik tedbirleri alır. lkö retimde kayna tırma yoluyla e itim kararı ö rencinin mezun oldu u tarihte sona erer. lkö retimi bitiren ö renciler özel artlarla ve sınavlarla ö renci alan ortaö retim kurumları dı ındaki orta ö retim kurumlarına kayıt yaptırabilirler. Ancak, bu durumda ilkö retim sürecinde alınan kayna tırma yoluyla e itim kararı geçerli de ildir. Devam etti i ortaö retim okul veya kurumunda yeniden kayna tırma yoluyla e itim hakkından yararlanmak için okul yönetimi tarafından usulüne uygun olarak rehberlik ve ara tırma merkezlerine yönlendirilen ö rencinin e itsel de erlendirme ve tanılaması l/ lçe Özel E itim Hizmetleri Kurulunun yerle tirme kararı do rultusunda yapılır. 26

örenciler,uzaktanöretimyoluylamillîeitimbakanlaçköretim Lisesi veya Millî Eitim Bakanl Mesleki Açk Öretim Lisesinde eitimlerinisürdürebilirler. 3.3. KAYNATIRMAYOLUYLAETMALANÖRENCLERN KADEMELERARASIGEÇLERVEMESLEKGELMLER NASILSALANIR? RAM a birinci derecede sorumludurlar özürlü salk kurulu raporu, özürlü kimlik kart özürlü bilgisinin ilendii nüfus cüzdan salkraporununaslveyaonaylanmörneiyle MEBBSRAM Modülüne 27 27

10. Snfa geçite MEB Orta Öretim Kurumlar NakilveGeçiYönergesi Özel Eitim Hizmetleri Yönetmeliinin 24. Maddesinde yer alan esaslar (görme, iitme, zihinsel, özgül örenme güçlüü vb.) dikkatedilmesigereken b geçilerde özel eitim deerlendirme kurulu raporunun 28 28

Eokul herkesheriiyapabilir Örnein; http://mbs.meb.gov.tr 29 29

3.4. ÖRETMENLERKAYNATIRMAETMALAN ÖRENCLERNMESLEKYÖNLENDRMELERNENASIL KATKISALAYABLR? http://mbs.meb.gov.tr 30 30

3.5. KAYNATIRMAETMNDEKGÖREVVE SORUMLULUKLARIMIZNELERDR? 3.5.1.OkulYönetimi 31 31

Okul öncesi eitim kurumlarnda bir snfta 10 örenciye kadar 2 kaynatrma eitimi örencisi, 20 örenciye kadar ise 1 kaynatrma eitimi örencisi olacak ekilde snf mevcudu düzenlenir. Dier kademelerdeki eitim kurumlarnda ise snf mevcutlar; özel eitime ihtiyac olan iki örencinin bulunduu snflarda 25, bir örencinin bulunduu snflarda 35 örenciyi geçmeyecek ekilde düzenlenir. 3.5.2.Öretmenler 32 32

3.6. KAYNATIRMAETMÖRENCLERNNOKULA ULAIMINASILSALANMAKTADIR? 3.7. KAYNATIRMAETMUYGULANANOKULLARDA FZKSELORTAMVEÇEVREDÜZENNASILOLMALIDIR? 33 33

34 34

3.8. DESTEKETMODASI NEDR?, EkDersÜcreti konulu2007/19no lugenelgeileekindekiçizelgede 35 35

3.8.1. Destek Eitim Odasndan NaslYararlanlr? 36 36

3.9. LKÖRETMDEKAYNATIRMAETMALAN ÖRENCNNBAARISINASILDEERLENDRLR? MEBlköretimKurumlarYönetmeliinin 32. Maddesi, h) bendi Kaynatrma yoluyla eitimöretimlerine devam edenörencileriçinbireyselletirilmieitimprogramgelitirmebirimi tarafndan bireyselletirilmi eitim program (BEP) hazrlanr. Bu örenciler, programnda yer alan amaçlara göre deerlendirilir. lköretim Kurumlar Yönetmelii nin Örenci Baarsnn Deerlendirilmesi Kaynatrma yolu ile eitimlerine devam eden özel eitim gerektiren örencilere, baarszlklarndandolaysnftekraryaptrlmaz. 3.10.ORTAÖRETMDEKAYNATIRMAETMALAN ÖRENCNNBAARISINASILDEERLENDRLR? 37 37

BÖLÜM4 4.1. ETMKADEMELERNDEKAYNATIRMAUYGULAMALARI ErkenÇocukluk veokulöncesi Dönemi KAYNATIRMA ETM lköretim Dönemi Ortaöretim Dönemi 4.1.1. Erken Çocukluk Döneminde Yaplmas Gerekenleri Biliyormuyuz? 38 38

okulöncesi eitimi zorunludur. okulöncesieitimdönemisüresibiryldaha uzatlabilecektir.(özeleitimhizmetleriyönetmeliimadde:29)ayrca bu snflara kayt yaptracak çocuklarda tuvalet eitimi koulu aranmaz.!!!! 4.1.2. lköretimdekaynatrmaeitiminedenönemlidir? (Özel Eitim HizmetleriYönetmeliimadde30) 4.1.3. Ortaöretimde Kaynatrma Eitimi Nasl Yaplmaktadr? 39 39

4.1.4. Engel Türlerine Göre Kaynatrma Eitimi UygulamalarndaNelereDikkatEtmeliyiz? DiernsanlaraNaslDavranyorsanzEngelli BireyedeÖyleDavranyormusunuz? FizikselYardmdaBulunmakstediinizde DikkatleDinleyin 40 40

4.2. BENMZHNSELYETERSZLOLANBRÖRENCM VAR!!! 41 41

42 42

4.3. BENMGÖRMEENGELLBRÖRENC MVAR!!! 43 43

44 44

4.4. BENMTMEENGELLBRÖRENCMVAR!!! 45 45

46 46

4.5. BENMBEDENSELENGELLBRÖRENCMVAR!!! 47 47

4.6. BENMDLVEKONUMAGÜÇLÜÜOLANBRÖRENCM VAR!!! 48 48

4.7. BENMÖZELÖRENMEGÜÇLÜÜOLANBRÖRENCM VAR!!! 49 49

50 50

4.8. BENMDKKATEKSKLVEHPERAKTVTEBOZUKLUU OLANBRÖRENCMVAR!!! 51 51

52 52

4.9. BENMOTSTKBRÖRENCM VAR!!! 53 53

54 54

4.10.ÖZELETMDEKULLANILANYÖNTEMVETEKNKLER BLYORMUYUZ? Ayrcaözeleitimdegeçerliliiveuygulanabilirlii olanyaklamlar,yöntemvetekniklerkullanmak istediinizde 55 55

a) Dorudan Öretim Yöntemi: b) ÖretmeninTransferiYaklam: c) Doal Örenme Yöntemi: d) Davranç Yaklam: e) Akran Öretimi Yöntemi: f) Kooperatif Örenme Yaklam: g) Model Olma: 56 56

h) Bulu Yoluyla Örenme (YaparakYaayarak) Yöntemi: i) Çok Duyuya Yönelik Öretim Etkinliklerinin Planlanmas: j) Eitimde Bilgisayar Kullanm: 57 57

Öretim yöntem ve teknikleri uygulanrken bunlar da uygulamanzadâhiletmelisiniz. Baarl yaantlar salyoruz Konularn/ davrann analizini yapyoruz GeriBildirim Veriyoruz DoruYantlar pekitiriyoruz Yeterlilik Düzeyini Deerlendi riyoruz Örenilen lerin Birdefada tekrarn verilecek salyoruz kavramlar snrlyoruz Bilgilerinbir Örenmeye durumdan güdülüyoruz dierine aktarlmasn salyoruz 58 58

BÖLÜM5 ETMPROGRAMLARINASILBREYSELLETRLR?(BEP) 5.1. BEPHAKKINDATEMELKAVRAMLARNELERDR? BireyselletirilmiEitimProgram(BEP):Özeleitimeihtiyac olanörencininfarklgeliimalanlarndayapabildiklerini dikkatealarak,kazandrlacakdavranlarnnelerolduu,bu davranlarnnerede,nasl,kimlertarafndan,hangi yöntemlerlevenekadarsüredekazandrlacanbelirten, gereklidestekeitimhizmetleriniiçeren,içindeailesinindeyer aldbirekiptarafndanhazrlananyazlbirprogramdr. BEP; 59 59

Yasal Dayanaklar: 573 sayl Özel Eitim Hakknda Kanun Hükmünde Kararname nin4.madde(f)bendinde özeleitimeihtiyacolanbireyler için bireyselletirilmi eitim plan gelitirilmesi ve eitim programlarnn bireyselletirerekuygulanmasesastr. hükmüolup,busayedebepyasal olarakzorunluhalegetirmitir. Bireyselletirme Birgurubundeil, bireyineitim ihtiyaçlarnbugünüya dagelecekteonun bamszyaamn kolaylatracakekilde dikkatealmaktr. EitimProgram Genelanlamilebir bireyyadagurubun eitimihtiyaçlarna cevapverecekolan amaçlar,içerik, örenmeöretme süreçlerive deerlendirmeolmak üzeredörtönemli öesibulunanyazl materyallerdir. Planlama Programgelitirme veuygulama sürecidir. 60 60

5.1.1.BEPNedir? BEP; Özel eitime ihtiyac olan örencinin, eitsel gereksinimlerini karlamak üzere; ETM ORTAMI DESTEK DSPLN ALANI HZMETLER Kaynatrma Destek Eitim Odas Akademik Özel Eitim Snf Snf çi Destek letiim Özel Eitim Okulu Dil ve Konuma Matematik Hastane Okullar Terapisi Hayat Bilgisi Fizyoterapi Toplumsal Uyum Ulam Sosyal Beceriler Aile Eitimi Müzik Evde Eitim Resim En üst düzeyde yararlanmasn öngören yazl dokümandr. 61 61

BEP iözeleitimeihtiyacolanörencinin performansdüzeyi,ilgiveyeteneklerinden hareketleörenciyeözgühazrlanm ünitelendirilmiyllkdersplanolarakda düünebiliriz. 5.1.2.BEPNeDeildir? 62 62

5.1.3. BEP izorunluklannedenlernelerdir? 5.1.4. KimlerinBEP ehtiyacvardr? 63 63

Örenci Açsndan Örencinin engelinden kaynaklanan farkl ihtiyaçlarnn neler olduu belirlenir. Öretim etkinliklerinin örencinin ihtiyaçlarna göre düzenlenmesi ni salar. BEP N YARARLARI Anne Baba Açsndan Veli ile okul personeli arasnda iletiim ve ibirliini salar. Velinin çocuunun eitim hakk ile ilgili kararlara katlmn salar. Eitim sürecinde ailenin görev ve sorumluluklar n net olarak tanmlar. Öretmen Açsndan Örencinin var olan yeterlilikleri ve eitsel gereksinimlerini net olarak ortaya koyar. Örencinin eitimi ile ilgili farkl disiplin alanlar ile ibirliini salar. Öretmen için öretim ve deerlendirme süreçlerini tanmlayan bir klavuzdur. Toplum Açsndan Özel eitime ihtiyac olan örencilerin eitimine yönelik ibirlii salar. 64 64

NEDEN BEP? Çadalk, demokrasi, frsat eitlii, bireysel farkllklar, bireysel gereksinimlerini dikkate alarak planlama ve uygulama, sunulan hizmetlerden en üst düzeyde yararlanabilmek için BEP hazrlanmas gerekmektedir. 5.1.5.BEP inlevinedir? 1. 2. 3. 65 65

5.1.6.BEPNaslHazrlanr? 1.BEP Hazrlayacak Ekibin Oluturulmas (BEP Gelitirme Birimi) 2.Çocuun Eitsel Performans Düzeyinin Belirlenmesi 3.Uzun ve Ksa Dönemli Amaçlarn Belirlenmesi 4.Bireyselletirilmi Öretim Programnn Hazrlanmas 5.Uygun Eitim Ortamlar ve Bu Ortamlarda Sunulacak Destek Hizmetlerin Belirlenmesi 6.Uygun Öretim Materyalleri ve Öretim Yöntemlerinin Belirlenmesi 7.BEP n Uygulanmas, zlenmesi Ve Deerlendirilmesi çin Sorumlularn Belirlenerek Zaman Çizelgesinin Hazrlanmas Ve Deerlendirme Biçimine Karar Verilmesi ve Ailenin Bilgilendirilmesi. 66 66

5.1.6.1.BEPHazrlayacakEkibinOluturulmas BEPGelitirmeBirimiKimlerdenOluur? Rehber Öretmen Snf Öretmeni Bran Öretmenleri BEP Gelitirme Birim Bakan (Okul Müdürü /Müdür Yrd.) Gezerek Özel Eitim Görevi Verilen Öretmen Örenci Örenci Velisi *Bubiriminçalmausulveesaslarokul/kurumyönetimince belirlenir. B EPGelitirmeBirimininGörevleriNelerdir? 67 67

BEP i Kim Hazrlar? BEP Gelitirme Birimi tarafndan hazrlanr. BEPGelitirmeBirimindeGörevveSorumluluklarNelerdir? BakannGörevleri: 1. 2. 3. 68 68

VarsaGezerekÖzelEitimGöreviVerilenÖretmen: 1. 2. 3. SnfÖretmeni/BranÖretmenleri: 1. 2. 3. Aile: 1. 2. 3. Örenci: 1. 2. 3. RehberÖretmenPsikolojikDanman: 1. 2. 69 69

Va rsaözeleitimdeerlendirmekurulutemsilcisi: 1. 2. 5.2. ÖRENCNNETSELPERFORMANSDÜZEYNASIL BELRLENR? anlar söyler,yazar 70 70

5.3. ÖRENCYEKAZANDIRILMASIPLANLANANUZUNVEKISA DÖNEMLAMAÇLARNASILBELRLENR? 5.3.1. UzunDönemliAmaçlar(U.D.A.): 5.3.2. Uzun Dönemli Amaçlar Belirlenirken Nelere Dikkat Etmeliyiz? 71 71

Örencinin BEP inde yer verilecek olan UDA larn hangi disiplin ve geliim alanlarnda belirleneceine örencinin gereksinimleri dorultusunda BEP Gelitirme Birimi karar verir. Bir örenciye her ders için UDA belirlemek yerine, önceliklerine odaklanlmaldr. Eer örenci resim, beden eitimi, müzik derslerinde yeterli performans gösteriyorsa bu alanlarda UDA belirlenmesine gerek yoktur. 5.3.3. UzunDönemliAmaçlarNaslYazmalyz? Ali yl sonunda okuduunu anlar. Ali yl sonunda okuduu metin ile ilgili metinde bulunan kiiler, olayn geçtii zaman, olayn geçtii yer, olaylarn olu sras ile ilgili sorulara doru cevap verir. 72 72

5.3.2. KsaDönemliAmaçlar(K.D.A.): UzunDönemliAmaçlar Ksa Dönemli Amaçlar Ksa Dönemli Amaçlar Ksa Dönemli Amaçlar Ksa Dönemli Amaçlar EitselPerformansDüzeyi 73 73

Örnein; örenci (.) yl sonunda basit bir metni okur yazar. PERFORMANS DÜZEY Birincises grubuileoluturulan basitbirmetniokur yazar. 1. K.D.A.; ikinci ses grubu ile oluturulan basit bir metni okur yazar.(%100)* 2. K.D.A.; üçüncü ses grubu ile oluturulan basit bir metni okur yazar. (%100) 3. K.D.A.; dördüncü ses grubu ile oluturulan basit bir metni okur yazar. (%100) 4. K.D.A.; beinci ses grubu ile oluturulan basit bir metni okur yazar. (%100) 5. K.D.A.; altnc ses grubu ile oluturulan basit bir metni okur yazar. (%100) *Davran her seferinde hatasz ve doru olarak yaplmaldr. 1.K.D.A. kincises grubuile oluturula nbasitbir metniokur yazar. 2.K.D.A. Üçüncüses grubuile oluturulan basitbir metniokur yazar. 3.K.D.A. Dördüncü ses grubuile oluturulan basitbir metniokur yazar. 4.K.D.A. Beincises grubuile oluturulan basitbir metniokur yazar. 5.K.D.A. Altncses grubuile oluturulan basitbir metniokur yazar. 1.U.D.A. Altses gurubundan oluturulan basitbir metni okuryazar. uzun ve ksa dönemli amaçlarn 74 74

(..) öretim ylsonunda yüzdenküçüksaylarla onlukbozmaygerektiren çkarma ilemlerini yapar 1. K.D.A.; iki basamakl doal saydan bir basamakl doal sayy onluk bozmay gerektirmeyen çkarma ilemlerini yapar. (10/8)* 2. K.D.A.; iki basamakl doal saydan bir basamakl doal sayy onluk bozmay gerektiren çkarma ilemlerini yapar. (10/8) 3. K.D.A.; iki basamakl doal saydan iki basamakl doal sayy onluk bozmay gerektirmeyen çkarma ilemlerini yapar. (10/8) 4. K.D.A.; iki basamakl doal saydan iki basamakl doal sayy onluk bozmay gerektiren çkarma ilemlerini yapar. (10/8) *Örencinin kendisine verilen 10 ilemin 8 ini doru çözmesi gerekmektedir. Örenci(..)öretimylsonundayüzdenküçük saylarlaonlukbozmaygerektirençkarmailemleriniyapar 5.4. BREYSELLETRLMÖRETMPLANLARI(BÖP)NASIL HAZIRLANIR? Bireyselletirilmi Öretim Plan (BÖP); 75 75

5.5. UYGUNETMORTAMLARIVEBUORTAMLARDA SUNULACAKDESTEKETMHZMETLERNN BELRLENMES 5.6. UYGUNÖRETMMATERYALLERVEÖRETM YÖNTEMLERNNBELRLENMES 76 76

5.7. BEP NZLENMES,DEERLENDRLMESVEALENN BLGLENDRLMES 5.7.1. DeerlendirmeNiçinÖnemlidir? BEP sürecinde aile her aamada bilgilendirilmelidir. BEPFormlarveörnekleriEK lerdeverilmitir. 77 77