Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61 Esra BAYRAK 1 Atalay GACAR Eyyüp NACAR Kürşat Yusuf AYTAÇ 4 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN NARSİSTİK KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ Özet Bu araştırmada beden eğitimi ve spor yüksekokulu (BESYO) öğrencilerinin narsist kişilik özelliklerinin ne düzede olduğunu belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini Fırat Üniversitesi örneklemini ise Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda okuyan son sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmaya toplam 188 kişi katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Salim Atay (009) tarafından Türkçeye uyarlanan Narsistik Kişilik Envanteri kullanılmıştır. Anket iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde araştırmaya katılan öğrencilerin kişisel bilgilerine yönelik 5 madde BESYO öğrencilerinin narsistik kişilik düzeylerini belirlemek için 16 madde yer almıştır. Araştırma verilerinin analizinde narsistik kişilik envanteri alt boyutları ile yaş, bölümü ve kaç yıldır spor yapıyorsunuz değişkeni ile arasındaki farkı tespit etmek için tek yönlü varyans analizi (anova testi) kullanılmıştır. Cinsiyet ve medeni durum arasındaki farkı tespit etmek amacıyla ise Independent Samples (t- testi) kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık içinse 0,05 anlamlılık düzeyi seçilmiştir. Cinsiyet faktörü ile otorite, sömürücülük, medeni durum değişkeni ile otorite ve sömürücülük, yaş faktörü ile hak iddia etme, öğrenim gördükleri bölüm ile otorite ve sömürücülük alt boyutları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,05). Anahtar Kelimeler: Narsistik Kişilik, Beden Eğitimi ve Spor, Öğrenci 1 Ar. Gör., Adıyaman Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, esrabayrak86@gmail.com Yrd. Doç. Dr., Fırat üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, gacaratalay@gmail.com Doç. Dr., Fırat üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, enacar@firat.edu.tr 4 Yrd. Doç. Dr., Adıyaman Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, kyaytac@gmail.com
Esra Bayrak - Atalay Gacar - Eyyüp Nacar - Kürşat Yusuf Aytaç 50 STUDYING THE NARCIST PERSONILTY TRAITS OF STUDENTS OF PHYSICAL EDUCATİON AND SPORTS ACADEMY Abstract In this study, determining in what level of Pyhsical Education and Sport Academy students narcist personality traits were purposed. Fırat University was the population of research and the students who educating in Physical Education and Sport Academy was constitute of research s sample group. Totally 188 students partipicated to this research. As using data collection tool Narcist Personality Inventory which adapted to Turkish by Salim Atay (009) was performed. Inventory composed of two parts. The first part includes 5 questions towards personal knowledge of students who participated to this research and the second part includes 16 items to determine narcistic personality traits of students who participated to this research. In the analysed research data, determining of difference between narscistic personality inventory subdimensions with regard to age, department, and veriable of how many years are you doing sport? one way anova analysis (Anova) were performed. Determining to difference between gender and marital status Independent Samples (t-test) were performed. For statical significance 0,05 significancy level picked. Consequently significant results were determined between gender factor with regard to authority, exploitation subdimensions, with regard to marital status variable, authority and exploitation subdimensions, with reagard to age factor, pretension subdimension, with regard to department in which they educating variable, authority and exploitation subdimensions (P<0,05). Keywords: Narcistic Personality, Physical Education and Sport, Student GİRİŞ Mitolojiye göre; Kahin Teiresias, bebek Narkissos un kendini tanıyamadığı takdirde çok uzun bir hayat süreceği kehanetinde bulunur. Narkissos olgunlaştıkça karşı konulmayacak kadar yakışıklı, sayısız genç aşığını suçluluk duygusu hissetmeksizin reddeden kibirli ve inatçı birine dönüşür. Ameinius adında hor gördüğü bir aşığı, Narkissos tarafından kendisine verilen bir kılıçla intihar eder. Ameinius un intikam duasına Peri kraliçesi Nemesis cevap verir. Güçlerini kullanarak Narkissos un aşık olmasını sağlar ancak şöyle bir şartı vardır: Kimseyi sevemeyen kendisini sevsin. Narkissos bir gün su içmek için nehrin kenarında eğildiğinde, sudaki aksini görür ve ona aşık olur. Geri kalan hayatını ulaşılamayacak bu aşığa hasret çekerek geçirir. Kendisini bu eziyetten sadece ölümün kurtarabileceğine inanan Narkissos göğsüne bir hançer saplayarak hayatına son verir (Mark rajad, 00). Narsisizm ile ilgi özelliklerin çoğu Narkissos un öyküsünde mevcuttur: Kendini beğenmişlik, ben merkezcilik, başkalarının yaşadıklarına ve onlara yaşattıklarına karşı duyarsızlık, objelerle ilişki sürekliliğinin olmaması ve psikolojik dokudan yoksunluk. Narsisizm teriminin kökeninin dayandığı Yunanca daki narke sözcüğü ise kuntluk ya da duyarsızlık anlamına gelmektedir (Gençtan,004). Freud, narsisizm terimini ilk defa 1910 yılında yayınlanan Three Essays On The Theory of Sexuallity (Cinsellik Teorisi Üzerine Üç Makale) isimli makalesinde dipnot olarak The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
51 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Narsistik Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi kullanmıştır. Yazarın, narsisizm ile ilgili ilk önemli çalışması, 1914 te yayınlanan On Narcissism: An Introduction (Narsisizm Üzerine Bir Giriş) isimli makalesidir (Rapıer, 005). Narsisizmin modern psikanalizdeki kökeni bu makaleye dayanmaktadır. Freud ile başlayan narsisizme psikanalitik yaklaşım sonraki araştırmacılar tarafından sürdürülmüştür. Ancak Vaknin (001) de belirttiği gibi Freud narsisizmi bir durum olarak tanımlarken, Jung ve birçok araştırmacı narsisizmi devam eden bir olgu olarak ele almaktadır (Rapıer, 005). Freud, narsisizmi libidinal yatırımın dış dünyadan çekilerek kişinin kendisine yöneltmesi olarak tanımlamakta ve birincil ve ikincil narsisizm olmak üzere iki çeşit narsisizmden söz etmektedir. Birincil narsisizmi, çocuğun libidinal yatırımının dış nesnelere değil, kendi benliğine yöneltildiği ve bütün çocukların geçmek zorunda olduğu spesifik bir olgunlaşma süreci olarak tanımlamıştır (Rozenblatt, 00). Freud a göre birincil narsisizmde libidinal enerji başlangıçtan itibaren benlikte bulunmakta ve objelere yöneltilmemektedir. Bu durumu ise güçlü ve kusursuz olma duygularının eşlik ettiği benlik şişmesi izlemektedir. Freud ikincil narsisizmi ise, sonraki süreçteki ilişkilerde yaşanan engellemeler ve düş kırıklıkları sonucu, dış dünyaya yapılmış olan libidinal yatırımın, söz konusu dış nesnelerden ve kişilerden geri çekilerek benliğe yöneltilmesi olarak açıklamıştır (Gençtan,004). Narsisizm, Psikolojide aşırı öz sevgi, kendini olduğundan büyük görme ve benmerkezcilik gibi anlamlara gelmektedir. Bu terim için sağlıklı bir özsaygı, bir gelişim evresi, nesnelerle ilişki kurma modu ve kişinin cinsel nesne olarak kendi vücudunu seçmesi gibi başlıca dört temel çerçevede tanımlar yapılmaktadır (Budak,005). Özaydın (1984) a göre narsisizm, kişinin kendi vücuduna karşı cinsel arzu ve haz duymasıdır. Kocatürk (1994) e göre ise narsisizm, kendine âşık olma, kişide cinsel hazzın kendi vücuduna yönelik oluşu ile belirgin, cinsel sapıklık halidir (Akt. Timuroğlu,005) Normal düzeyde narsisizm; bir insanın hayatta kalması, çalışması ve sağlam bir kimliği devam ettirmesi için zorunludur. Fakat narsisizm bir takım engellere uğradığında zayıflamış veya şişmiş bir öz benlik sevgisine yol açabilir. İnsanların öz benlik sevgisi abartıldığında sergiledikleri tekrarlı düşünce, davranış ve duygu örüntüleri, hepsi bir arada "narsistik kişilik" olarak adlandırılmaktadır. Bu tür bireyler kendilerini emsalsiz ve büyük biri olarak düşünürler. Bu da onların kendilerini güçlü hissetmelerine ve sanki herhangi başka birinden daha iyiymiş gibi eylemde bulunmalarına neden olur. Çoğu zaman bu kişiler yardımsever ve iyi yüreklidirler ama bu davranışları kendilerini öyle göstermek istemelerindendir. Enerjilerini yardım ettikleri kişinin açısından görmeye değil kendilerine hayran olmaya harcarlar (Freud,007). Normal Narsisizm Normal narsisizm, bireyin kendisi, yakın çevresi ve çevresindeki diğer bireylerle uyumu ve çevresinin beklentilerini karşılayabileceği duygusunu yaşantılamasıdır (Rozenblatt,00). Patalojik Narsisizm Patalojik narsisizme sahip olan bireyler kendinden tamamen emin ve başkalarının düşüncelerini önemsemez bir tavırla davranmalarına rağmen içsel süreçte tamamen başkalarının düşünceleriyle beslenmeye açık bireylerdir. Bu durum da bu bireylerin dış görünüşlerindeki abartılı güvenleri ve kendinden emin tavırlarının aksine iç süreçlerinde kendilerine güvenmeyen bireyler olduklarının göstergesidir. Patolojik narsisizmdeki en önemli nokta bireyin tamamen dıştan gelen yorumlarla beslenmeye açık ve muhtaç olmasıdır (Karaaziz, Erdem, 01) ). The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
Esra Bayrak - Atalay Gacar - Eyyüp Nacar - Kürşat Yusuf Aytaç 5 Normal narsisizmle pataolojik narsisizmin ayırımını sağlayan ve farkını ortaya koyan noktada budur. Aynı zamanda patolojik narsisizmden muzdarip bireyler kendi içlerinde kendilerine yönelik değersizlik ve kendilerinde hoşlarına gitmeyen diğer olumsuz özelliklerini çevrelerine yansıtarak rahatlama yolunu seçmektedir. Bu nedenledir ki; patalojik narsisizmden muzdarip bireyler kendilerine yönelik ifade edilen olumsuz duygulara, eleştirilere aşırı duyarlı tavırlar (aşırı öfke, saldırganlık vb.) sergilerler (Kernberg, 1975). Narsisist Kişilik Bir kişilik bozukluğu olarak ele alındığında narsisizm, benlik değeri aşırı abartılmış, sürekli beğenilme ihtiyacı içinde olan ve doyumsuzluktan ötürü sıkıntılı, kendilerine taparcasına sevdalı kişilerdir. Başkaları ile empati kurmayan ve benlik saygılarını ayakta tutmak için yönlendirme eğilimi yüksek narsistik kişiler, özel ve önemli kişi oldukları inancı ile ilişkilerinde hep alıcıdırlar (Güleç, 006). İlişki kurmada zorluklar yaşayan narsist kişilik yapısına sahip bir kadın, terapistine şöyle demektedir (Wardetzki, 010). Sevgiye, yatkınlığa ve güvenliğe olan özlemimi saklamak zorunda olmaktan yorgun ve bitkin düştüm. Ama hayır, kimse görmemeli nasıl olduğumu! Birisi benim özgüven ve egemenlik maskemin altındaki muhtaçlık durumumu görecek olursa utançtan ölebilirim. Kendimi şöyle gösteriyorum: İyi bir dış görünüm, güleryüzlü bir karşılama ve sevgi dolu muamele şekilleri için çaba harcıyorum. Başkaları şöyle düşünmeli: Bu genç, dinamik, aktif, özgüven sahibi ve geniş görüşlü. İnsanlarla ilişki kurabiliyor, kendini ve pozisyonunu ortaya koyuyor, fark edilmeden geçip gidilmesine izin vermiyor, usta iş çıkartıyor ve hazır cevap. Kendimden kişisel olarak hiçbir şey göstermiyorum, sadece meslek hayatında başarılı ve hayatta tutunabilmiş bir kadın izlenimi vermeye konsantre oluyorum. Ve kendimi şöyle hissediyorum: Kimse benim gerçekten ne durumda olduğumu asla ortaya çıkartmamalı. Gülümse Brigitte gülümse, belki biri seni inceliyordur. Bunlar beni zaten aptal yerine koyuyor ve ciddiye almıyor. Sanki mutluymuşum gibi, her şeyi anlıyormuşum gibi ve hiçbir şey beni sarsamazmış gibi davranmalıyım. Dışarıya karşı sorunsuz ve kendimden emin bir etki bırakıyorum çünkü diğerleri beni öyle zannediyor. Ama çoğunlukla kendimi öyle güvensiz hissediyorum ki neredeyse yerin dibine geçebilirim. O zaman hiçbir şeyi doğru yapamamaktan korkuyorum, yanlış davranmaktan, aptalca bir şey söylemekten ve geri çevrilmekten korkuyorum. Başkalarının benim hakkımda ne düşündüğü üzerine çok fazla kafa yoruyorum ve keşke herkesin hoşuna gitsem diyorum. Ama çoğunlukla kendimi anlamsız ve değersiz hissediyorum. Böyle kimin hoşuna gidebilirim ki? Narsistik kişilik bozukluğu olanların kendi önemlerine ilişkin büyüklük duyguları vardır. Özel insanlar olduklarına, özel haklarla donandıklarına inanırlar. Eleştirilmeye ya da yenilgiye büyük bir kızgınlıkla ya depresyonla karşı koyarlar. Benlik saygıları kırılgandır. Başkalarını kendi çıkarları için kullanma eğiliminde olurlar, başkalarıyla eşduyum (empati) yapamazlar. Dış görünüşleriyle aşırı derecede ilgilidirler ve kendilerine hayran olunmasını beklerler (Köroğlu, Bayraktar, 007). Narsistik kişilikli hastalar Narsist kişiler, hayatı uzun bir güç mücadelesi olarak görür. Bu demektir ki başarılı olan biriyle ve insanlarla normal ilişkileri olan biriyle yaşamak onların başa çıkabilmesi için çok zordur. Kendilerine olan çok hassas güvenlerini sarsar. Kırıcı bir şekilde davranarak, partnerlerinin kendine olan değerlerine zarar vererek dengeyi düzeltmeye bakarlar. Bazen The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
5 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Narsistik Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi narsistler sevmeleri gereken kişileri sadece küçük düşürmezler; onlara kendi istekleri dışında şeyleri yaptırmak için duygusal güçlerini kullanırlar (Crompton, 010). Köroğlu & Bayraktar a (007) göre, narsisistlerin dışa vurdukları kendini beğenmişlik ve güven havasının başkalarının hayranlığını kazanması ve onların sözünü dinlemelerini sağlaması şaşırtıcı değildir. Çevrelerindeki insanları tartarlar ve kendilerine saygı gösterecek gibi olanları hemen ayırt ederler. Narsisistler, sıklıkla, karşılığında pek bir şey beklemeden karşılarında hürmetle eğilecek, düşünceli, boyun eğen bağımlı bir kişiyi bulup çıkartırlar. Narsisistik kişilik bozukluğunun yerleşik düşünceleri (Köroğlu, Bayraktar, 007). Ben çok özel bir insanım. Üstün biri olduğum için özel davranmayı ve birtakım ayrıcalıklar tanınmasını hak ediyorum. Başkalarına uygulanan kurallar beni bağlamaz. Tanınmak, övülmek ve hayran olunmak çok önemlidir. Benim konumuma saygı göstermeyenlerin cezalandırılması gerekir. Diğer insanlar, benim gereksinimlerimi karşılamalıdır. Başkaları, benim ne denli özel biri olduğumu anlamalıdır. Hak ettiğim saygıyı görmemem ya da hak ettiklerimin verilmemesi bağışlanamaz. Başkaları kendilerine duyulan hayranlığı ve sahip oldukları varlığı hak etmiyor. İnsanların beni eleştirme hakları yok. Ben çok yetenekliyim, başkalarının benim durumuma gelebilmeleri için kendilerine yeni yollar bulmaları gerekir. Ancak benim kadar zeki ve parlak olanlar beni anlayabilirler. Büyük şeyler istemek için her türlü nedenim var. Narsistler, ilgi odağında kalmakta ustadırlar; dikkat çekmeyi severler ve bunun için hemen her şeyi yaparlar. Narsistler, halkın karşısında çok başarılıdırlar. Kalabalık karşısında olmayı aşırı derecede kaygı tetikleyici bulan pek çok kişinin aksine, narsistler buna bayılırlar (Twenge, Campbell, 010). Psikanalist ve psikologların inandığına göre, narsistlerin karakteristik özelliklerini geliştiren şey; etraflarında oluşturdukları kendini savunma kabuğu, kendilerine verdikleri önem ve dış görünüşlerine olan saplantılarını, kibirlerini ve kurgusal bir varoluş yaratmalarını açıklıyor. Ancak içinde derin bir muhtaçlık ve hassalık saklıyor, bu da ilgi ve hayranlık ihtiyacı, kıskançlık, sevgi ve başka insanların ihtiyaçlarını anlama yoksunluğuna neden oluyor. Bu yüzden, dış görünüşlerinin ne kadar farkında olurlarsa olsunlar, narsistlerin kendilerine âşık olduğunu söylemek yanlıştır. Kendilerini sevme davanışı, onlara verilmemiştir, bu yüzden sergiledikleri kendini beğenme, tamamen farkında oldukları süslü bir yapmacıklıktır. Aslında ihtiyacı olan kendilerini sevmektir (Crompton, 010). Normal Narsisizm (Sağlıklı Narsisizm) Rozenbaltt (00) a göre, normal narsisizm, kişinin günlük uğraşlarından keyif almasını, başarılarıyla gurur duymasını, çevresiyle ve çevresinin beklentileriyle etkin bir şekilde başa çıkabileceğini hissetmesini ve eksikliklerinden dolayı utanç ve öfke duygularını deneyimlemesini sağlamaktadır (Kiraz, 011). The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
Esra Bayrak - Atalay Gacar - Eyyüp Nacar - Kürşat Yusuf Aytaç 54 Materyal Metod Bu araştırmanın evrenini Fırat Üniversitesi örneklemini ise Fırat Üniversitesi Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda öğrenim gören; beden eğitimi öğretmenliği, spor yöneticiliği, antrenör eğitimi bölümü son sınıf öğrencilerinden oluşan 4 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmaya gönüllü olarak toplam 188 öğrenci katılmıştır. Araştırma kapsamında Fırat Üniversitesi Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin Narsistik Kişilik düzeylerini incelemek amacıyla anket survey yöntemi kullanılmıştır. Veri a Aracı Araştırmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır anket iki bölümden oluşmaktadır. Anketin birinci bölümünde araştırmaya katılan BESYO öğrencilerinin kişisel bilgilerine yönelik 5 madde ikinci ölümde ise Salim Atay tarafından 009 yılında Türkçe standardizasyonu yapılan 16 soruluk Narsistik Kişilik Envanteri kullanılmıştır. Ölçek; üstünlük, sömürücülük, otorite, kendine yeterlilik (kendini beğenme), hak iddia etme ve teşhircilik olmak üzere 6 boyuta ait ifadeler içermektedir (Atay 009). Elde edilen veriler SPSS istatistik programda analiz edilmiş ve verilerin istatistik geçerliliği için 0,05 anlamlılık düzeyi kabul edilmiştir. Verilerin Analizi Araştırma verilerinin analizinde narsistik kişilik envanteri alt boyutları ile yaş, bölümü ve kaç yıldır spor yapıyorsunuz değişkeni ile arasındaki farkı tespit etmek için tek yönlü varyans analizi (anova testi) kullanılmıştır. Cinsiyet ve medeni durum arasındaki farkı tespit etmek amacıyla ise Independent Samples (t- testi) kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık içinse 0,05 anlamlılık düzeyi seçilmiştir. Bulgular Tablo 1. Araştırma Grubunun Demografik Değişkenlerine İlişkin Frekans ve Yüzde Dağılımları DEĞİŞKENLER f % Cinsiyet Bayan 94 50,0 Erkek 94 50,0 188 100,0 Yaş 18-104 55, -7 64 4,0 8 ve üzeri 0 10,6 188 100,0 Medeni Durum Evli 5,7 Bekar 18 97, 188 100,0 Bölüm Spor Yöneticiliği 17,0 Kaç Yıldır Spor yapıyorsunuz? Antrenörlük 6,0 Beden eğitimi ve Spor Öğretmenliği 94 50,0 188 100,0 1- yıl 8 14,9-4 yıl 46 4,5 5-6 yıl 4 1,8 7 ve üzeri yıl 90 47,9 188 100,0 The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
55 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Narsistik Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi Tablo 1 e baktığımızda araştırmaya katılan BESYO öğrencilerinin 94 ünün (%50,0) Bayan, 94 ünün (%50,0) erkek, 104 ünün (%55,)18- yaş, 64 ünün (%4,0) -7 yaş, 0 sinin (%10,6) 8 ve üzerinde olduğu görülmektedir. Tablo tekrar incelendiğinde araştırmaya katılan öğrencilerin 18 ü (%97,) bekar olduğu anlaşılmaktadır. Araştırmaya spor yöneticiliği bölümünden (%17,00) kişi, antrenörlük bölümünden 6 (%,0) kişi ve beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümünden 94 (%50,0) kişi katılmıştır. Ayrıca tablodan araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin kaç yıldır spor yaptıklarına ilişkin bilgilere bakacak olursak öğrencilerin 8 inin (%14,9) 1- yıl, 46 sının (%4,5) -4 yıl, 4 ünün (%1,8) 5-6 yıl, 90 ının (%47,9) 7 yıl ve üzerinde spor yaptıklarını söyledikleri görülmektedir. Tablo. Araştırma Grubunun Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutları İle Cinsiyet Değişkeni Dağılım Değerleri İlişkisi Alt boyutlar Değişkenler N Mean SD t p Üstünlük Bayan 94,5674,450 1,551,1 Erkek 94,4894,446 Teşhircilik Bayan 94,5887,58 1,57,176 Erkek 94,51,54 Otorite Bayan 94,546,99,11,06 Erkek 94,455,588 Hak iddia Bayan 94,6064,871,565,57 etme Erkek 94,5745,877 Sömürücülük Bayan 94,050,66-4,48,000 Kendine yeterlik Erkek 94,4858,919 Bayan 94,4184,0 -,468,640 Erkek 94,497,01 Tablo den de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutu puanlarının, cinsiyet değişkenine göre, anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen, bağımsız grup t testi sonucunda, Cinsiyet ile Üstünlük, Teşhircilik, Hak İddia Etme, Kendine Yeterlilik alt boyutları arasında anlamlı farklılık görülmemiştir (p>0,05). Ancak cinsiyet ile Otorite ve sömürücülük alt boyutları arasında anlamlı farklılık görülmüştür (p<0,05). Bu anlamlı farklılığın hangi gruplar lehine olduğuna baktığımızda otorite alt boyutunda anlamlı farklılığın bayanlar lehine, sömürücülük alt boyunda ise erkekler lehine olduğu görülmektedir. Tablo. Araştırma Grubunun Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutları İle Yaş Değişkeni Dağılım Değerleri İlişkisi Sum Soguares of df Mean Sguare F t Üstünlük,080,040,4,11,,717,404 Teşhircilik,9,119 1,56,116 1,06,60 1,765 Otorite,614,07 6,88,145,116,1 7,45 The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
Esra Bayrak - Atalay Gacar - Eyyüp Nacar - Kürşat Yusuf Aytaç 56 Hak İddia Etme Sömürücülük Kendine Yeterlik 1,065 6,898 7,96,46 15,808 16,054,14 17,91 18,054,5,145,66,08,1,085 1,49,40,071,097,7,48 Tablo e baktığımızda araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutu puanlarının, yaş değişkenine göre, anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen, anova testi sonucunda, yaş ile üstünlük, teşhircilik, otorite, sömürücülük, kendine yeterlilik alt boyutlarında anlamlı farklılık görülmemiştir (p>0,05). Ancak yaş ile hak iddia etme alt boyutu arasında anlamlı farklılık görülmüştür (p<0,05). Bu farklılığın nedenini bulmak için TUKEY HSD testi yapılarak 8 yaş ve üzeri olanların hak iddia etme eğiliminin 18- yaş arası olanların hak iddia etme eğiliminden yüksek olduğu sonucu tespit edilmiştir. Tablo 4. Araştırma Grubunun Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutları İle Medeni Durum Değişkeni Dağılım Değerleri İlişkisi Hak İddia Otorite Teşhircilik Üstünlük Etme Levene s Test For Equality of variances t-test for Equality of Means 95%Confidence Interval of the Sig. Difference F Sig. t df (- tailed) Mean difference Std.error Difference Lower Upper,86,59,905 186,67,1408,15697 -,16760,45175 assumed not assumed assumed not assumed assumed not assumed assumed not assumed,99 4,4 0,98,1408,1516 -,6868,558,075,785 1,186 186,7,184,15448 -,1151,48799 1,109 4,19,7,184,165 -,67,681 8,159,005,1 186,00,5005,16975,19518,8649 18,940 18,,000,5005,0799,47484,5857 000 1,06,1 1,0 186,0,150,17504 -,100,5606 1,71 4,45,155,150,1579 -,104,5510 1 The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
57 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Narsistik Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi Kendine Sömürücülük Yeterlilik assumed not assumed assumed not assumed,45,065 -,581 186,011 -,770,1085 -,59584 -,07957-4,81 4,87,005-770,07005 -,51917 -,1564 5,481,489,7 186,785,086,14119 -,99,1716,85 4,4,789,086,151 -,875,40598 Tablo 4 ten de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutu puanlarının, medeni durum değişkenine göre, anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen, bağımsız grup t testi sonucunda medeni durum ile üstünlük, teşhircilik, hak iddia etme, kendine yeterlilik alt boyutlarında anlamlı bir farklılık görülmemiştir (p>0,05). Ancak medeni durum ile otorite, sömürücülük alt boyutlarında anlamlı farklılığa rastlanmıştır (p<0,05). Tablo 5. Araştırma Grubunun Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutları İle Bölüm Değişkeni Dağılım Değerleri İlişkisi Sum Soguares of df Mean Sguare F t Üstünlük,8,191,0,119 1,60,04,404 Teşhircilik Otorite Hak İddia Etme Sömürücülük Kendine Yeterlik,5 1,4 1,765 1,5 5,99 7,45,548 7,414 7,96,674 15,80 16,054,5 17,79 18,054 Tablo 5 e baktığımızda araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutu puanlarının, bölüm değişkenine göre, anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen, anova testi sonucunda, bölüm ile üstünlük teşhircilik hak iddia etme kendine yeterlilik alt boyutu arasında anlamlı farklılık görülmemiştir (p>0,05). Ancak bölüm ile otorite ve sömürücülük alt boyutunda anlamlı farklılığa rastlanmıştır (p< 0,05). Bu farklılığın kaynağını tespit etmek için TUKEY HSD testi yapılarak öğretmenlik bölümünde okuyanların otorite eğilimlerinin spor yöneticiliği bölümünde okuyanların otorite,61,115,74,106,761,140 5,4,005,74,148 1,850,160,7,08 4,055,019,16,096 1,695,186 The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
Esra Bayrak - Atalay Gacar - Eyyüp Nacar - Kürşat Yusuf Aytaç 58 eğilimlerinden yüksek olduğu tespit edilmiştir. Spor yöneticiliği bölümünde okuyanların ise sömürücülük eğilimlerinin öğretmenlik bölümünde okuyanların sömürücülük eğilimlerinden yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. Tablo 6. Araştırma Grubunun Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutları İle Spor Yapma Yılı Değişkeni Dağılım Değerleri İlişkisi Sum Soguares of df Mean Sguare F t Üstünlük,,074,18 184,11,614,606,404 Tablo 6 ya baktığımızda araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutu puanlarının, spor yapma yılı değişkenine göre, anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen, anova testi sonucunda spor yapma yılı ile üstünlük, teşhircilik, hak iddia etme, sömürücülük, otorite ve kendine yeterlilik alt boyutu arasında anlamlı farklılık görülmemiştir (p>0,05). Sonuç Teşhircilik Otorite Hak İddia Etme Sömürücülük Kendine Yeterlik,179 1,586 1,765,647 6,805 7,45,41 7,6 7,96,05 15,849 16,054,71 17,4 18,054 Araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin 104 ünün 18- yaş, 18 ünün bekar olduğu görülmüştür. Araştırmaya spor yöneticiliği bölümünden kişi, antrenörlük bölümünden 6 kişi ve beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümünden 94 kişi katılmıştır. Ayrıca araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin kaç yıldır spor yaptıklarına ilişkin bilgilere bakıldığında öğrencilerin 8 inin 1- yıl, 46 sının -4 yıl, 4 ünün 5-6 yıl, 90 ının 7 yıl ve üzerinde spor yaptıkları görülmüştür. Araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutu puanlarının, Cinsiyet ile Üstünlük, Teşhircilik, Hak İddia Etme, Kendine Yeterlilik alt boyutları arasında anlamlı farklılık görülmemiştir. Ancak cinsiyet ile Otorite ve sömürücülük alt boyutları arasında anlamlı farklılık görülmüştür. Bu anlamlı farklılığın hangi gruplar lehine olduğuna baktığımızda otorite alt boyutunda anlamlı farklılığın bayanlar lehine, sömürücülük alt boyunda 184 184 184 184 184,060,117,510,676,16,146 1,480,1,144,150,757,50,068,086,794,499,44,094,587,055 The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
59 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Narsistik Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi ise erkekler lehine olduğu görülmüştür. Kiraz (011) yapmış olduğu çalışmada cinsiyet değişkenine göre narsisizmin alt boyutlarının; üstünlük, teşhircilik, otorite, sömürücülük ve hak iddia etme ve kendine yeterlilik puanları arasında anlamlı bir farklılık göstermediği sonucunu bulmuştur. Tschanz ve ark.(1998), erkeklerin kadınlardan daha fazla narsist olduklarını bildirmiştir. Tammy ve ark (007), erkeklerin bayanlardan daha narsist olduklarını bulmuştur. Gülmez (009) yapmış olduğu çalışmasında cinsiyet ve narsisizmin teşhircilik boyutu ve hak iddia etme alt boyutu arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ve kadın yöneticilerin erkek yöneticilere oranla narsisizmin teşhircilik boyutunda daha yüksek skorlar sergiledikleri sonucunu bulmuştur. Ancak Narsisizmin diğer Boyutları ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkisine rastlanmamıştır. Eren ( 01) yapmış olduğu çalışmasında alt boyutlarda olmamakla birlikte, genel olarak araştırmaya katılanların cinsiyetinin narsistik özellik gösterme düzeylerinde anlamlı bir farklılaşmaya neden olduğu ve bu farkın erkekler lehine olduğu sonucunu bulmuştur. Araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutu puanlarının, yaş ile üstünlük, teşhircilik, otorite, sömürücülük, kendine yeterlilik alt boyutlarında anlamlı farklılık görülmemiştir. Ancak yaş ile hak iddia etme alt boyutu arasında anlamlı farklılık görülmüştür. Bu farklılığın 8 yaş ve üzeri olanların hak iddia etme eğiliminin 18- yaş arası olanların hak iddia etme eğiliminden yüksek olduğu sonucu tespit edilmiştir. Kiraz (011) yapmış olduğu çalışmasında üstünlük, teşhircilik, otorite, sömürücülük ve hak iddia etme narsisizmin alt boyutlarının da yaş değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği sonucunu bulmuştur. Ancak, örneklemi oluşturan öğrencilerin narsisizmin alt boyutlarından kendine yeterlilik puanlarının yaş değişkenine göre grupların sıra ortalamaları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğunu bu anlamlılığında 18-0 yaş arasındaki katılımcıların, 0 5 yaş arası katılımcılara göre kendine yeterlilik algısının daha yüksek olduğu sonucuna varmıştır. Bununla beraber Tazegül (01), Grekoromen güreş ve halter branşında, 16 yaş gurubundaki sporcuların 17 yaş gurubundaki sporculardan daha fazla narsist oldukları sonucunu bulmuştur. Gülmez (009) yapmış olduğu çalışmasında yöneticilerin yaşları ile narsisizmin teşhircilik ve hak iddia etme boyutları arasında anlamlı bir ilişkinin olduğunu ve bunun 5-9 yaş arasındaki yöneticilerin söz konusu boyutlarda diğer yaş gruplarına göre daha yüksek skorlar elde ettikleri sonucunu bulmuştur. Eren (01) yapmış olduğu çalışmasında araştırmaya katılanların narsistik kişilik envanterinin alt boyutlarından otorite ve kendine yeterlilik gösterme düzeylerinde yaş değişkeninin anlamlı bir farklılaşmaya neden olduğu sonucunu bulmuştur. Araştırma sonucuna göre 1-0 yaş grubundakilerin otoriter olma düzeyleri ile 1-40 ile 41 ve üstü yaş gruplarındakilerin otoriter olma düzeyleri arasında anlamlı bir farklılığın olduğunu ve 1-0 yaş grubundakilerin daha az otoriter özellik gösterdikleri sonucuna varmıştır. Araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutu puanlarının, medeni durum ile üstünlük, teşhircilik, hak iddia etme, kendine yeterlilik alt boyutlarında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Ancak medeni durum ile otorite, sömürücülük alt boyutlarında anlamlı farklılığa rastlanmıştır. Araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutu puanlarının, bölüm ile üstünlük teşhircilik hak iddia etme kendine yeterlilik alt boyutu arasında anlamlı farklılık görülmemiştir. Ancak bölüm ile otorite ve sömürücülük alt boyutunda anlamlı farklılığa rastlanmıştır. Bu farklılık öğretmenlik bölümünde okuyanların otorite eğilimlerinin The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
Esra Bayrak - Atalay Gacar - Eyyüp Nacar - Kürşat Yusuf Aytaç 60 spor yöneticiliği bölümünde okuyanların otorite eğilimlerinden yüksek olduğu tespit edilmiştir. Spor yöneticiliği bölümünde okuyanların ise sömürücülük eğilimlerinin öğretmenlik bölümünde okuyanların sömürücülük eğilimlerinden yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. Araştırmaya katılan besyo öğrencilerinin Narsistik Kişilik Envanteri Alt Boyutu puanlarının, spor yapma yılı ile üstünlük, teşhircilik, hak iddia etme, sömürücülük, otorite ve kendine yeterlilik alt boyutu arasında anlamlı farklılık görülmemiştir. KAYNAKLAR ATAY S. (009) Narsistik Kişilik Envanteri nin Türkçe ye Standardizasyonu Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 11/181-196 Akt. TİMUROĞLU, M. K. (005), İşyerinde narsisizm ve iş tatmini ilişkisi: Bir uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum. BUDAK, S., (005), Psikoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. CROMPTON, S. (010), Bir narsist i sevdim: Kadınlar neden kendilerine kötü davranan erkeklere âşık olurlar? (Çeviren: Başak Çiçek) Elips Kitap, Ankara. EREN Z. (01), Spor Salonuna Giden Yetişkinlerin Yeme Tutumları, Sosyal Fizik Kaygıları Ve Narsistik Yapılanmaları Arasındaki İlişki, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, Klinik Psikoloji Programı, Yüksek Lisans Tezi FREUD, S., (007). Narsizm Üzerine ve Schreber Vakası, (Çev. B. Büyükkal, ve S. M. Tura), İstanbul: Metis Yayınları., GENÇTAN E. (004) Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar, 17. Basım, İstanbul: Yaylacık Matbaacılık Ltd. GÜLEÇ, C. (006), Psikiyatrinin A B C si ruhsal bozukluklar, tanısı ve tedavisi, Say Yayınları, İstanbul. GÜLMEZ, N. (009), Narsistik liderlik. İstanbul: T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. KARAAZİZ M., ERDEM ATAK İ. (01), Narsisizm Ve Narsisizmle İlgili Araştırmalar Üzerine Bir Gözden Geçirme, Nesne Psikoloji Dergisi (NPD), Cilt 1, Sayı, Volume:1, Number: KERNBERG, O. (1975), Sınır Durumlar ve Patolojik Narsisizm. Çeviren. M Atakay, Birinci Basım, 1999, Metis Yayınları. KÖROĞLU, E., BAYRAKTAR, S. (007), Kişilik bozuklukları, HYB Yayıncılık, Ankara. KİRAZ C. (011), Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Empatik Eğilimleri İle Narsistik Kişilik Özellikleri, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Yönetimi Ve Denetimi anabilim dalı, Yüksek Lisans Tezi KWONEATHİA H. (007), The Importance of Narcissism in Predicting Proactive and Reactive Aggression in Moderately to Highly Aggressive Children, Aggressive Behavior, : 197. MARK RATAJ D. (00), Changes in Pathological Narcissism from Middle to Older Adulthood (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Northwestern University, Clinical Psychology, s.10-11. The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61
61 Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Narsistik Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi RAPIER, M. L. (005), An Interview Study Of Narcissistic Executives: Piercing The Corporate Veil of Narcissism In The Workplace Saybrook Graduate School and Research Center, Yayınlanmamış Doktora Tezi.). ROZENBLATT, S. (00). In Defence of Self: The relationship of Self- Esteem and Narcissim to Aggressive Behavior Long Island University, Psychology, Yayınlanmış Doktora Tezi, USA. TWENGE, J.M., CAMPBELL, W.K. (010), Asrın vebası: Narsisizm illeti, (Çeviren: Özlem Korkmaz) Kaknüs Yaynları, İst. TSCHANZ TB, MORF CC, TURNER WC. (1998), Gender differences in the structure of narcissism: A multi-sample analyses of the narcissistic personality inventory, SexRoles, 8 (): 86 870. TAMMY DB, ve Arkadaşları (01), Bireysel sporlardaki sporcuların narsisizm düzeylerinin sosyo demografik özelliklerine göre karşılaştırılması ND Internatıonal Socıal Scıences ın Physıcal Educatıon and Sport Congress, May 1-June, Ankara. WARDETZKİ, B. (010), Dişi narsisizm uçlarda yaşayanlar kabul görmeye olan açlık, (Çeviren: Feyza Sarper Öztürk, Mukaddes Öğünmez) Sistem Yayıncılık, İstanbul. The Journal of Academic Social Science, Yıl:, Sayı: 14, Haziran 015, s. 49-61