1954 MUŞ DEVLET HASTANESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ SÜT ÇOCUĞU BESLENMESİ ve LOHUSALIK VE YENİDOĞAN BAKIM REHBERİ
MUŞ DEVLET HASTANESİ 1954 LOHUSALIK VE YENİDOĞAN BAKIM REHBERİ KODU:S.HB.RH.08 Yayın Tarihi: OCAK 2014 Değişiklik No: 00 Değişiklik Tarihi: - - - Hazırlayan: Fehmi Kuzey VURAR
1954 LOHUSALIK Lohusalık donemi Doğum eylemi bittikten sonra plasenta ve zarlarının ayrılmasından sonraki donemdir. 6-8 (42 gün)haftayı kapsar. Bu donemin sonunda gebelikte oluşan tüm değişiklikler gebelik öncesine döner. Bu dönemde anne ve bebeğin hastalıklardan korunması için özenli bir bakım gereksinimi vardır. Annedeki değişiklikler Rahim Küçülmesi: Rahim doğumdan sonra büyüktür ve karın üzerinde ele gelir. Daha sonra kasılmalar ve bebek için hazırlanan ic tabakanın soyulup atılması ile eski durumuna bir hafta içinde geri döner. Bebeği emzirmek bu surecin hızlanmasına yardımcı olur. Lohusalık Kanaması: Doğum sonrası adet kanamasına benzer bir kanama görülür. ilk günlerde adet kanı gibi ilerleyen günlerde pembe kahverengi, daha sonrada sarımtırak beyaz bir görünüm alır. Bu süreç 20-25 gün sürer. Bazen lohusalık donemi bitiminde adet kanaması görülebilir, bazen de emzirme suresince hiç adet kanaması görülmez. 1 Diğer Değişiklikler Açlık ve susuzluk hissi: Sıvı kaybı nedeniyle olur. Anne bol miktarda sıvı almalıdır. İdrar Miktarında artış: Normaldir, sık aralıklarla mesane boşaltılmalıdır. Terleme: Normaldir, pamuklu ic çamaşırı seçilmeli ve sık değiştirilmelidir. Emzirme nedeni ile beslenme gereksiniminde artış: Ana ve ara Oğünler kaçırılmamalıdır. Hamur isi, seker ve tuzlu besinlerden kaçınmalıdır. Duygusal değişiklikler: Normaldir. Annede, hormonal değişiklikler veya annenin bebek bakımında kendini yetersiz hissetmesi gibi durumlar sonucu ağlama, mutsuzluk ve kaygı görülebilir. Doğum sonrası hijyen: Eller sık yıkanmalıdır Dikişlere pansuman için (baticon solüsyonu) ilaçlı su kullanılır. Temizlik önden arkaya doğru tuvalet kağıdı ile yapılmalıdır. Kullanılan petler emici, yumuşak, temiz, renksiz ve kokusuz olmalıdır. Pedler sık sık değiştirilmeli pamuklu iç çamaşırı tercih edilmelidir. Dikişli doğumlarda ilk birkac gün bölgede sislik, gerginlik ve rahatsızlık olabilir, oturmada güçlük yaşanabilir. Dikis ipler alınmaz, kendiliğinden duser. Temiz tutulduğunda yara 1-2 hafta içinde iyileşir
2
1954 3
ANNE SÜTÜ İLE BESLENME HER BEBEĞİN EN DOĞAL HAKKIDIR Emzirmenin Adımları: Emzirmeye başlamadan önce eller yıkanmalı koltuk altı teri silinmelidir. Rahat bir pozisyon alınır(yan yatar veya oturur)ve bebek kucaklanır. Bebek, yüzü ve gövdesi anneye paralel, iyice yakın gelecek şekilde tutulur. Bebek hangi memeyi emecekse bası o taraftaki kol üzerine yerleştirilir. Meme, başparmak üste dört parmak alta gelecek şekilde tutulur. Meme ucu ve etrafındaki kahverengi kısmın tamamı bebeğin ağzına yerleştirilir ve başparmak ile bebeğin burun deliklerinin acık kalması sağlanır. Bebek memeyi tutmada zorlanıyorsa, dudağı ve yanakları hafifçe uyarılır ve gerekirse ağzı açılarak meme bası tekrar yerleştirilir. 4 BAŞARILI EMZİRME, ANNENİN BEBEĞİNİ EMZİRECEĞİNİ DÜSÜNMESİ VE BUNU BAŞARACAĞINA İNANMASIYLA GERÇEKLEŞİR.
BEBEK BAKIMI Bilinmesi gerekenler: Ÿ Bebek eve götürüldükten sonra yıkanmalıdır. Göbek düşmemiş ise 1954 banyo sonrası kurulanmalıdır. Bebeğin göbeği düsene kadar mikrop kapmaması için göbeği %70 lik alkol ile silinmeli üzeri kapatılmamalı, alt bezine temas etmemelidir. Ÿ Bebek her gün yıkanmalıdır. Bebeklerde kalça çıkıklığına neden olmamak icin kundak yapılmamalı, vücudu saran sıkı giysiler giydirilmemeli ve banyo sonrası ayaklarından tutup sallanmamalıdır. Ÿ Bebeklerin yüzükoyun yatmaları tehlikelidir. Bebek yan veya sırt ustu yatırılmalı ve pozisyonu sık sık değiştirilmeli, yüzü örtülmemelidir. Ÿ Bebek doğduktan sonra 3-5 gün içinde topuğundan alınan 4 damla kan ile bebekte büyüme ve zeka geriliğine yol acan fenilketonuri ve hipotroidi hastalığının erken teşhisi sağlanır. Bu test için aile sağlığı merkezlerine başvurulmalıdır. Ÿ Bebekleri hastalıklardan korumak için düzenli sağlık kontrollerine götürmekve asılarını yaptırmak gerekir. Kontroller ilk 3-5. günlerde, 15.gun ve 6. haftada yaptırılmalıdır. Bu konuda aile sağlığı merkezleri ücretsiz hizmet vermektedir. Ÿ BEBEKLER SEVGİ VE ŞEFKAT İLE BÜYÜTÜLMELİDİR 5
MUŞ DEVLET HASTANESİ 1954 MUŞ DEVLET HASTANESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ SÜT ÇOCUĞU BESLENMESİ KODU:S.HB.RH.07 Yayın Tarihi: EYLÜL 2013 Değişiklik No: 00 Değişiklik Tarihi: - - - Hazırlayan: Uz. Dr. Rüya ÇOLAK
1954 SÜT ÇOCUĞU BESLENMESİ İlk 4-6 ay anne sütü bebek için gerekli tüm besinleri içerir ve tek başına yeterlidir. Anne sütünün yeterli olup olmadığına bebek gelişiminin izlenmesi ile karar verilir. Anne sütü olmasına rağmen ağırlık artışı yeterli olmayan bebeklere ek olarak formül mamalar veya formül mama alamıyorsa uygun oranda sulandırılmış inek sütü verilir. Ekonomik nedenlerle inek sütü kullanılmasının zorunlu olduğu durumlarda, ilk ayda yarı yarıya(1 kısım süt-1 kısım su), 2-3-4. Aylarda 2kısım süt-1 kısım su oranında sulandırılmalıdır. Her çay bardağı süt ölçüsüne1 tatlı kaşığı şeker, 1 çay kaşığı zeytinyağı ilavesi inek sütünün neden olduğu kabızlığı önler. 4-6 ay arası bebeklerin ek gıdaya alıştığı süredir. Ek gıdalara başlarken dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Ø Anne sütü olduğu sürece ek gıdalar biberonla değil, kaşıkla verilmelidir. Bu şekilde bebeğin memeyi bırakması önlenecektir. Ø Kullanılan araç ve gereçler temiz olmalıdır. Ø Yeni ek gıdalar çocuk açken denenmelidir. Ø Aynı günde birden fazla ek gıdaya başlanmamalı, ufak porsiyonlar halinde (1-2 tatlı kaşığı) yavaş yavaş arttırılmalıdır. Ø Bebek yeni gıdaları kabul etmediğinde zorlanmamalı, belirli bir aradan sonra bu yiyecek yeniden denenmelidir. Ø Yedinci aydan önce çiğneme fonksiyonu tam olarak gelişmediğinden iyice ezilerek ve lifleri çıkarılarak ek gıdalar yutmaya hazır hale getirilmelidir. Ø Uygun saklama koşulları yoksa mamalar her öğün yeni olarak hazırlanmalıdır. 1
4. aydan sonra ek besinlere yoğurt, meyve ve sebze pürelerini sırasıyla azar azar vererek başlayabilirsiniz. Küçük porsiyonlar halinde hazırlanan yarı katı yiyeceklere başlangıçta 2-3 çay kaşığı vererek bebeği yeni besinlere alıştırabilirsiniz. 6. aydan sonra bebeğiniz artık kahvaltıya başlayabilir. 1 su bardağı devam maması veya süt, 1 kibrit kutusu kadar tuzsuz beyaz peynir, ufalanmış 5-7 bisküvi veya 1 dilim ekmek içi kahvaltı için yeterlidir. Süte şeker yerine 1 tatlı kaşığı pekmez koyabilirsiniz. Yumurta çok iyi kaynatılarak sarısından nohut kadar bir miktar ile başlanır. Çocukta alerji belirtisi yoksa küçük miktarlarda arttırılır.8-10 gün içerisinde 1 yumurta sarısına erişilir. Haftada 2-3 yumurta sarısından fala verilmemelidir. Yumurta akı alerji yapabileceğinden 12. Aya kadar verilmemelidir. 7. aydan itibaren sebze püresine kıyma şeklinde et ilavesi yapabilirsiniz. Diğer öğünlerde baharatsız, yağsız ızgara köfte veya yumurtayı sorunsuz yiyen bebekler için, tavuğun beyaz eti didiklenerek küçük parçalar halinde sebze pürelerine eklenebilir. Yemeklere yağ olarak 1 tatlı kaşığı zeytinyağı koyabilirsiniz. Kuru fasulye, nohut, mercimek gibi bakliyatları da sebze püreleri, yoğurt yada değişik çorbalara ilave edip verebilirsiniz. Bunlar çok iyi pişirilir, gaz yapamaması için tel süzgeçten geçirilerek kabuklarından arındırılır. 8. aydan itibaren çocuğa uygun şekilde hazırlanmış sofra yemekleri verebilirsiniz. Bunlar etli dolmalar, tarhana çorbası, etli sebze yemekleri, şehriye çorbaları, ezilmiş makarna ve pilav olabilir. 9-10. aylarda et ürünü olarak; haşlanmış, yağsız beyaz etli balıklar ve 1-2 çorba kaşığı karaciğer rendesine başlayabilirsiniz. Bu aylarda, bebeğinizin büyümesi yavaşlayacağından, daha önceki aylara göre, alacağı anne sütü miktarınıda azalacaktır. İştahsızlık gibi görünen bu olayda, bebeğinizi zorlamayın. Bebeğiniz 1 yaşına geldiğinde, acılı ve baharatlı yiyecekler dışında evde hazırlanan erişkin besinlerin tamamını yiyebilir. Ancak devam formülleri ya da inek sütü vermeye devam edebilirsiniz. 2
1954 EK BESİNLERİN HAZIRLANMASI MUHALLEBİ ½ Bardak süte 1 silme yemek kaşığı pirinç unu ilave edilip ezilir, yavaş ateşte karıştırılarak pişirilir. İndirdikten sonra 1 silme yemek kaşığı şeker ilave edilir. YOĞURT ½ Bardak sütü kaynatın, elin dayanabileceği sıcaklığa gelinceye kadar soğutun.1 çay kaşığı yoğurt mayası ilave edin. Kımıldatmadan üzerini örterek 3-4 saat bekletin. Yoğurdunuz hazır. 3
KAHVALTI ÖRNEĞİ (6-9 AYLIK) ØAnne sütü ya da 1 su bardağı devam formülü yada inek sütü Ø1 mama kaşığı pekmez ØYumurta sarısı Ø1 tatlı kaşığı kadar tuzsuz peynir ØUfalanmış 6-7 adet bisküvi ya da 1 dilim ekmek içi SEBZE ÇORBASI Ø1 küçük havuç Ø1 orta boy patates Ø1 orta boy domates Ø1 yemek kaşığı mercimek, bulgur ya da pirinç Ø1 yemek kaşığı sıvı yağ Bir tencereye sebzeler küçük olarak doğranır diğer malzemeler eklenerek pişirilir. Tel süzgeçten veya blendırdan geçirilerek çocuğa verilebilir. 4 YOĞURTLU SEBZE ÇORBASI Ø1 kepçe yoğurt Ø1 patates Ø1 yemek kaşığı buğday ya da pirinç Ø1 yemek kaşığı sıvı yağ ØBir tencereye yoğurdu koyun, az su ile sulandırın, sebzeleri doğrayın, tahıl grubundan birisi ve sıvı yağı ilave ederek pişirin.
1954 SÜTLÜ ÇORBA Ø100cc süt ØBuğday unu veya pirinç unu ØDomates suyu Ø1 yemek kaşığı sıvı yağ Bir tencereye sütü koyun, 1 yemek kaşığı tahıl unu, yarım çay bardağı domates ezmesi veya suyu ilave edip kısık ateşte pişirin. Sıvı yağı ilave ederek yedirin. MERCİMEK ÇORBASI ØMercimek ØHavuç ØPatates ØSıvı yağ Bir tencereye 2 bardak su, 2 yemek kaşığı mercimek, 1 küçük havuç ve patates rendeleyin, sıvı yağ ilave ederek pişirin. 5 KIYMALI SEBZE YEMEKLERİ Yeşil sebze ( ıspanak, semizotu, pazı, madımak v.s.) diğer sebzeler patates, dolmalık biber, kabak, patlıcan, fasulye bezelye ile hazırlanmış geleneksel türk yemekleri
DEĞİŞİK AYLARDAKİ BESLENME PROGRAMI 6
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU Muş İli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği MUŞ DEVLET HASTANESİ HASTANE TELEFONLARI 0 (436) 212 06 72-73 - 74-75 http://www.musdh.gov.tr