Orucun Anlamı Orucun Hikmeti Oruç ve Kameri Takvim Oruçla Başkalarını Da Hatırlarız Oruçla İrademiz Güçlenir Oruç (Savm)- Ramazan Orucu Sırf Allah İçin Tutmalı Gayr-i Müslimler ve Oruç İftarda Dikkat Edilecekler Orucun Faydaları Sahur Ramazan ve Toplum Gücü Orucu Bozan/Bozmayan Durumlar Şükür / Şeker Bayramı
Farsça olan orucun ;(صوم) Arapçası savm anlamı tutmak, geri durmak, kaçınmak demektir. İftar (إفطار) kelimesi, Arapçada f-t-r kökünden gelir ve yarılmak, açılmak anlamındadır.
Orucun Anlamı Oruç emriyle sevgimizin nereye aktığını kolayca anlayabiliriz (Nefsimiz veya Yaratıcımız). Oruç, samimiyetin göstergesidir. Diğer ibadetlerin aksine oruç, dışarıdan kolayca bilinemez. Oruç, sabrın ve iradenin sembolüdür. İnsan, diğer zamanlarda aç olduğunda yemeğinin veya parasının olmadığı gibi şeyleri hatırlar. Fakat oruçtaki açlık bize Allah ı hatırlatır.
Orucun Hikmeti Orucun hikmeti aç kalmak değil, iradeye hâkim olmaktır. Çünkü oruçta sadece yemek-içmek değil, cinsellik de yasaktır. Dolayısıyla oruç, iradenin kontrol altına alınma ve disiplinli yaşamayı öğretme alıştırmasıdır. Zaten birçok problem, yeme-içme ve cinselliğin kontrol edilmemesinden dolayı meydana gelmektedir.
Oruç ve Kameri Takvim Oruç, Kameri (ay) takvimine göre hesaplandığı için, her sene 11-12 gün erken başlar. Çünkü ay takvimi 354 gündür. Böylece oruç, yılın tüm zamanlarında tutulmuş olur.
Oruçla Başkalarını Da Hatırlarız Bizim için bir parça ekmeğin, bir yudum suyun değeri, alışkanlık nedeniyle çoğu zaman sıradan ve olağandır. Fakat oruçla, bunlardan mahrum olanların hâlini daha iyi anlarız.
Oruç tutmak suretiyle, belli bir süre elimizden alınan nimetlerin değerini daha iyi anlayıp hatırlarız. Yine oruçla şunu da hatırlarız: Allah nasip etmezse bir lokmayı bile yiyemeyiz!
Önemli olan bu duyarlı ruh hâlini, tüm yıl boyunca muhafaza etmektir. Sevgili Peygamberimiz Ramazan ayı dışında da, Pazartesi ve Perşembe günleri oruç tutardı (Hadis, Ebu Davud, Savm 61; Nesai, Savm 83).
Her sene Ramazan ayında Müslüman ülkelerde suç oranları düşmektedir.
İnsan, oruç ile nefsin isteklerini dizginlemeyi daha kolay başarabilir. Bir ay boyunca disiplinli yaşayabilen bir insan, Ramazan sonrasında da bunu kolayca başarabilir. Mesela bir günde oruç sayesinde 16 saat sigarasız duran birisi, bundan daha rahat kurtulabilmekte, bu konuda öz güven kazanmaktadır. Oruçla İrademiz Güçlenir
Yemek için mi yaşıyorsunuz, Yoksa yaşamak için mi yiyorsunuz? Hz. İsa
Orucu Sırf Allah İçin Tutmalı Her kim yalan söylemeyi ve yalanla iş görmeyi bırakmazsa Allah onun yemesini, içmesini bırakmasına değer vermez! (Hadîs, Buhari, Savm 8). Oruçlu olduğunu bahane ederek, imanın özüne aykırı davranışlarda bulunmak ne kadar yanlış ise, oruç tutmayanlara sözlü ve fiili saldırılarda bulunmak da aynı şekilde uygun değildir.
Gayr-i Müslimler ve Oruç Giovani Scognamillo (Yazar): Daha çocukken annem bana hep önerirdi: Ramazan boyunca sokakta yemek yeme, bir şeyler içme, oruç tutanlara saygı göster. Zamanla sigara tiryakisi olmama rağmen Ramazan boyunca sokakta veya takside sigara içmemeyi prensip saydım.
Oruçluyum, bu yüzden çok sinirliyim! diyerek başka insanları azarlamaya hakkımız yok! Çünkü ibadet Yüce Allah ın rızasını kazanmak için yapılır. İbadet de ancak, samimiyet, güzellik ve nezihlik varsa makbuldür.
İftarda Dikkat Edilmesi Gerekenler Uzmanlar, ramazan ayında birçok kişinin uzun süren açlığın ardından aşırı yemek yediği için hem kilo aldığına hem de ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaştığına dikkat çekmektedir. Halbuki yapılması gereken, kısa süre içinde çok yemek yerine, azar azar ve yavaş bir şekilde yemektir.
İftarda, şeker deposu olan hurma yiyerek şekerinizi oynatmayın. Orucunuzu birkaç zeytin ile açarsanız bu, midenize fayda sağlayacaktır (Prof.Dr. Canan Karatay, haber7.com, 04 Temmuz 2014). Tatlı ve meyve, yemekten bir-iki saat sonra yenmelidir (Fermantasyona yol açarak asit ve alkol oluşturur).
Orucun Faydaları Karaciğer faaliyetini tamamen durdurmaz, fakat Ramazan da bu faaliyet en aza iner. Dolayısıyla oruç tutmak suretiyle bu organımızı dinlendirmiş oluruz. Bu dinlenme esnasında karaciğerde genel bir revizyon ve yenilenme meydana gelir. Oruç, bilinen en eski detoks (vücuttaki zararlı toksinleri dışarı atma) yöntemlerinden birisidir. Orucun, toksinleri temizleyici etkisi vardır. Yine oruçla, yağ depoları harekete geçer.
Sahur
Ramazan ve Toplum Gücü Yüce Allah, Dilediğiniz zamanda oruç tutun. diyebilirdi. O zaman da toplumsal güç devre dışı kalırdı. Bizim oruçlu olduğumuzu kimse bilmese de, Ramazan da yapılan toplu davranışlar (cami dolaşma, iftar ziyaretleri...) ile toplumsal duyarlılık (TV lerin özel program yapması...) insanlara büyük bir manevi güç vermektedir.
Ramazan ayının, oruç ibadetiyle birlikte, namaz, sadaka ve nefis mücadelesi yoluyla güzel ahlaka ulaşabilmek için çok özel bir manevi kazanç mevsimi olduğu unutulmamalıdır!
Sahurda yemek yiyiniz. Çünkü sahurda bereket vardır. (Hadîs, Buhari, Savm 20; Müslim, Sıyam 9). Sahurda (سحور) yenilen kuru incir, hurma, siyah üzüm ve ceviz; kan şekerinin düşmesi nedeniyle unutkanlık, uyku hâli, konsantrasyon eksikliğine karşı iyi gelir.
Haşlanmış patates (kan şekerini iyi dengeler), protein içeriği fazla olan yumurta, süt, yoğurt ve peynir gibi gıdalar, acıkmayı geciktirdikleri için tüketilmesi önerilir. Maden suyu, terlemeyle vücuttan atılan su ve mineral kaybını desteklerken, gün boyu boş kalan ve dinlenen midenin iftar sonrası yorulmasını önleyip rahatlamasına da yardımcı olur.
Yaz döneminde susuzluk çekmemek için, sahura kadar azar azar sıvı gıdalar tüketilmeli. Bu şekilde düzenli olarak su alımı, bir gün sonra vücudun daha tasarruflu su harcamasını sağlar. Aksi takdirde bir anda yoğun miktarda sıvı alımı, vücutta, tıpkı bir anda aşırı yemek yemenin yaptığı etkiye benzer bir etki oluşturur (AA, 24 Ağustos 2010).
Ramazan pidesi beyaz undan yapıldığı için kalorisi diğer ekmeklere göre daha fazladır. Pide, tıpkı pilav gibi iştah açıcıdır, tok tutmaz (Bulgur daha fazla besleyicidir). Hızlı depolanıp yağlanmaya sebep olur. Bunun yerine bol tahıllı esmer ekmek yenilmelidir.
İftar sırasında yemekle birlikte çay ve kahve içmek, yemeklerden alınan demir emilimini azaltacağı için bu içeceklerin yemekten bir süre sonra içilmesinde ve açık çayın tercih edilmesinde yarar vardır. Yine çay ve kahve diüretik (idrar söktürücü) olduğu için bunların sahurda içilmemesi tavsiye edilir.
Orucu Bozan/Bozmayan Durumlar İğne yaptırmak, serum kullanmak: Gıda ve keyif verici olmayan enjeksiyonlar (ağrı kesici, aşı), yemek ve içmek anlamına gelmediklerinden orucu bozmazlar. Ancak gıda ve/veya keyif verici enjeksiyonlar orucu bozar. Hastaya serum veya kan verilmesi de, aynı hükme tabidir. (http://www.fetva.net/yazili-fetvalar/igne-yaptirmak-ve-serum-kullanmakorucu-bozar-mi.html).
Dişleri fırçalamak: Dişleri fırçalamak orucu bozmaz. Fakat bu esnada macun veya su yutmamak için dikkatli olmak gerekir. (http://www.fetva.net/yazili-fetvalar/dis-yikamak-orucu-bozar-mi-bozmazmi.html). Duş almak, denize girmek: Denize veya havuza girmek de orucu bozmaz. Fakat ağız ve burundan içeri su kaçmaması gerekir. Yüzerken ağız ve buruna suç kaçması sıkça rastlanılabilir bir durumdur. Bu yüzden dikkatli olmak gerekir. (http://www.fetva.net/yazili-fetvalar/ramazan-yaz-tatiline-denk-geldi-oructutanlar-nelere-dikkat-etmeli.html).
İstifra Etmek: İstifra etmek orucu bozmaz. Zira orucu bozan şeyler; yeme, içme, cinsel ilişki ve bu kapsama dâhil olan şeylerdir. Buhari nin bildirdiğine göre Abdullah İbn Abbas ve İkrime Oruç, vücuttan içeri girecek şeylere karşı kendini tutmaktır, dışarı çıkacak şeylere değil. diyerek kusmanın orucu bozmayacağını söylemişlerdir. (Bkz: Buhari, Savm, 32. http://www.fetva.net/yazili-fetvalar/agiz-dolusu-da-olsa-kusmak-orucubozar-mi.html).
Yemeğin tadına bakmak: Bakara suresinin 187. ayetine göre orucu bozan şeyler; yemek, içmek ve cinsel ilişkidir. Bu manaya gelecek davranışlar da mekruh (beğenilmeyen şey) kabul edilmiştir. Bir özür olmadıkça pişirilen yemeğin tadına bakmak böyledir, mekruhtur. Fakat bir hanımın kocası kötü huylu ise, aksi ise, bu hanım yutmadan diliyle yemeğin tadına, tuzuna [dolayısıyla mesleği aşçılık olanlar da] bakabilir (http://www.fetva.net/yazili-fetvalar/oruclu-bir-kadinin-yemegin-tadinabakmasi-mekruh-mu.html).
Şükür / Şeker Bayramı Eski asırlarda Ramazan nihayete erince oruç tutma vazifelerini ifa edebilenler, görevlerini yerine getirmenin verdiği memnuniyetle Allah a şükürler olsun, oruç ve diğer ibadetlerimizi yerine getirdik ve mübarek bir Ramazan ayını daha hayırlısı ile idrâk ettik. derlerdi. İfadede geçen şükür kelimesi zamanla bayramın da ismi oldu ve Ramazan Bayramı na asırlarca Şükür Bayramı dendi.
Derken, şükür kelimesi şeker e döndü ve Şükür Bayramı da Şeker Bayramı haline geliverdi! Kelimenin değişmesinin sebebi, bir okuma hatasıydı. Şükür ve şeker kelimeleri.(شكر) eski harflerle aynı şekilde yazılırlar Metinde geçen kelimenin şükür mü yoksa şeker mi olduğu sözün gelişinden anlaşılır ve kelime nasıl gerekiyorsa öyle okunur. Halkın Şükür Bayramı dediği eskinin ıyd-i fıtr ının zamanla Şeker Bayramı hâlini almasının sebebi, işte bu okuma hatası idi (Murat Bardakçı, Şeker Bayramı, daha doğrusu Şükür Bayramı, Habertürk Gzt., 17 Temmuz 2015).
Kaynakça Ataseven, Asaf, Tabib Gözüyle Oruç, Altınoluk Derg., Aralık 1999, sayı: 166, s. 48-50. Çertel, Hüseyin, Dini Yaşayış Açısından Oruç, Türk Yurdu Derg., Şubat 1995, sayı: 90 (436), s. 50-53. Dildar, Kenan, Sıhhi Açıdan Oruç, Yeni Ümit Derg., Nisan-Mayıs-Haziran 1989, sayı: 4, s. 43-45. Hamidullah, Muhammed, Ramazan dan Sonra Takvaya Devam, çev. Abdurrahman Elmalı, Yeni Ümit Derg., Ocak-Şubat-Mart 1992, sayı: 15, s. 29-31. Yazıcı, Seyfettin, Ramazan ve Oruç, Diyanet İşleri Bşk. Yay., Ankara 1997. Aralık 2015