ENDÜSTRİYEL SÜREÇLER MEVCUT VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Erhan ÜNAL 10.03.2010 1
4. ENDÜSTRİYEL PROSESLER 4.1. Genel Çimento Üretimi Kireç Üretimi Kireçtaşı ve Dolomit Kullanımı Soda Külü Üretimi ve Kullanımı Sınıflanamayan Mineral Ürünlerin Kullanımı ve Üretimi Asfalt Kaplama Asfalt Yol Kaplama Diğer Minerallerin Üretimi Cam Üretimi Amonyak Üretimi Nitrik Asit Üretimi Adipik Asit Üretimi Karpit Üretimi Diğer Kimyasalların Üretimi 10.03.2010 2
ENDÜSTRİYEL PROSESLER Genel Metal Üretimi Demir ve Çelik Demir Alaşımları Alüminyum Diğer Metal Üretimi Kağıt Hamuru ve Kağıt Sanayi Gıda ve İçecek HFCs, PFCs ve SF6 üretimi ile ilgili emisyonlar HFCs, PFCs ve SF6 tüketimi ile ilgili emisyonlar Soğutma ve İklimlendirme Elemanları Havalandırma Yangın Söndürücüler Aerosoller Solventler Diğer Uygulamalar 10.03.2010 3
Sektörlere Göre Toplam Seragazı Emisyonları (2007) 7% 7% 9% Enerji Endüstriyel Prosesler Tarım Atık 77% 10.03.2010 4
Endüstriyel proseslerden kaynaklanan toplam CO 2 emisyonu 10.03.2010 5
4. ENDÜSTRİYEL PROSESLER 4.1. Genel Karbondioksit (CO2): Çimento Üretimi (%96) Metan (CH 4 ): Kimya Sanayi Nitroz oksit (N 2 O): Nitrik Asit Üretimi NMVOC: Gıda ve İçecek Sanayi 10.03.2010 6
Genel Metodoloji Toplam ij = Aj x EF ij Toplam ij : i. gazın j. Sektörden gelen proses emisyonu Aj : j. Sektörün proses materyalinin üretim veya faaliyet miktarı EF ij : j. Sektörde i gazı emisyon faktörü 10.03.2010 7
Veri Kaynakları Bazı sanayi sektörlerinden kaynaklanan emisyonlar ülkedeki birkaç santral veya tesisten kaynaklanır. Bu durumda veriler ölçüm sonucu elde edilebilir. Ölçüm verilerinin elde edilebildiği durumlarda genel metodolojinin yerine bu verilere dayalı tahminler yapılmalıdır. Böyle veriler yoksa santrale ya da tesise özgü hesaplamalar yapılabilir. 10.03.2010 8
Çimento Üretimi Çimentonun yapıldığı ürünün ara maddesi olan klinker üretiminde CO 2 açığa çıkar. Çimento fırınlarındaki yüksek sıcaklık hammaddeyi kimyasal olarak çimento klinkerine çevirir. (Kalsinasyon) CO 2 emisyonu klinker üretiminde açığa çıktığı için emisyon tahmini kireç içeriğine ve klinker üretimine dayanmalıdır. Klinker üretim verisi yoksa çimento verisi kullanılabilir. SO 2 emisyonu yıllık çimento çıktısı ve emisyon faktörü ile hesaplanır. Üretim verileri Çimento Müstahsilleri Derneği nden alınmaktadır. 10.03.2010 9
Çimento Üretimi 0.51025 0.30 10.03.2010 10
Kireç Üretimi Tabiatta bulunan kalsiyum karbonat ihtiva eden taşların kalsinasyon sıcaklığında (850 o C-900 o C) pişirilmesi ile elde edilir. Kireçtaşı denilen kalsiyum karbonat söz konusu sıcaklıkta kalsiyum oksit (CaO) ve CO 2 vererek bozunur. 10.03.2010 11
Kireç Üretimi 0.91 10.03.2010 12
Kireçtaşı ve Dolomit Kullanımı Kireçtaşı/Dolomit Kullanımı = Çıkarılan materyal + ithalat ihracat Çimento, kireç, magnezyum üretimi, tarımsal faaliyetler ve süreçler için kullanılan, CO2 çıkarmayan faaliyetler hesaplama dışı bırakılmalıdır. 10.03.2010 13
Kireçtaşı ve Dolomit Kullanımı 440 477 10.03.2010 14
Soda Külü Üretimi ve Kullanımı Cam ve deterjan üretiminde kullanılır Kullanım sırasında CO 2 açığa çıkar Üretimine kullanılan prosese göre üretiminde de salınım olabilir. Üretim sürecinde trona, fırında kalsine edilir ve kimyasal olarak ham soda külüne dönüşür. Su ve CO 2 açığa çıkar 10.03.2010 15
Soda Külü Üretimi ve Kullanımı 0.097 415 10.03.2010 16
Asfalt Çatı Kaplama Üretimi Asfalt blowing, asfaltın aşınma özelliklerini stabilize ve polimerize etme işlemidir. Bu faaliyet sonucunda NMVOC açığa çıkar. Kaplama dışı asfaltların hepsi blowing işlemi için kullanıldığı kabul edilir 10.03.2010 17
Asfalt Çatı Kaplama Üretimi 0.16 0.1 & 2.4 Son yakıcı Kontrolsüz 10.03.2010 18
Asfalt Çatı Kaplama Üretimi 0.0095 10.03.2010 19
Asfalt Yol Kaplama Üretiminde, yok kaplama esnasında ve sonrasında NMVOC açığa çıkar NMVOC emisyonu asfaltın tipine ve çözücünün miktarına bağlı olarak değişir 0.023 320 10.03.2010 20
Cam Üretimi 4.5 4.5 10.03.2010 21
Amonyak Üretimi Üretimi esnasında CO 2 ağırlıklı olmak üzere NOx, NMVOC, CO ve SO 2 salımı gerçekleşir. CO 2 emisyonunun miktarı kullanılan gazın miktarına ve kompozisyonuna bağlıdır. Bütün karbonun atmosfere salındığı kabul edilir En hassas tahmin metodu süreçte tüketilen gazın miktarına dayalı olandır Gazın karbon bileşimi çeşitlendiği için her bir tesis için belirlenmesi gerekir Gaz tüketimi mevcut değilse, alternatif olarak amonyak üretiminden hesaplanır 10.03.2010 22
Amonyak Üretimi 1.5 10.03.2010 23
Amonyak Üretimi 4.7 7.9 0.03 10.03.2010 24
Nitrik Asit Üretimi Amonyağın bir katalizör eşliğinde yükseltgenmesi ile oluşur Üretim esnasında N 2 O oluşur Emisyon Nitrik Asit verisinden hesaplanmalıdır 10.03.2010 25
Nitrik Asit Üretimi 19 12 10.03.2010 26
Adipik Asit Üretimi Sikloheksanon/ Sikloheksanol karışımının nitrik asitle okside edilmesiyle üretilen dikarboksilik asittir NOx, NMVOC ve CO salınımıyla sonuçlanır 10.03.2010 27
Adipik Asit Üretimi 300 8.1 43.3 34.4 10.03.2010 28
Karpit Üretimi Asetilen gazı çıkarmak için kullanılan karbonla kalsiyum bileşimi madde Kok kömürü ve kirecin 3000 derecelik fırınlarda tepkimesi ile oluşur CO 2, CH 4, CO ve SO 2 salınımı ile sonuçlanır 10.03.2010 29
Karpit Üretimi 97 35 10.03.2010 30
Karpit Üretimi 10.2 11.6 10.03.2010 31
Karpit Üretimi 10.03.2010 32
Diğer Kimyasalların Üretimi Karbon Siyahı Etilen Dikloretilen Stiren Metanol Kok Akrilonitril Propilen Formaldehit Poliethen Sülfirik Asit vb. CH 4 NO X NMVOC CO SO 2 10.03.2010 33
Metal Üretimi Bütün metal üretim tipleri için tavsiye edilen metodoloji Tier 1a dır Tier 1a indirgeyici madde miktarının bilinmesini gerektirir Bu bilgi mevcut değilse, üretim miktarına bağlı olan Tier 1b kullanılabilir 10.03.2010 34
Metal Üretimi 10.03.2010 35
Demir-Çelik Üretimi 1.6 10.03.2010 36
Demir-Çelik Üretimi 76 100 & 20 & 30 1300 & 112 & 1 3000 & 30 & 45 Maden Eritme Ocağı (Demir) Pik Demir Tapping Çelik- Hadde Makinaları 10.03.2010 37
Demir Alaşımları Demir Krom ve Demir Mangan için üretim miktarları kullanılarak hesaplanmaktadır 10.03.2010 38
Alüminyum Üretimi Tier 1a- İndirgen Miktarı Tier 1b- Üretilen Alüminyum Miktarı 1.8 Soderberg prosesi 10.03.2010 39
Alüminyum Üretimi 10.03.2010 40
Kağıt Hamuru ve Kağıt Sanayi 3 aşamada oluşmaktadır Hamurlaştırma Ağartma Kağıt üretimi İstenilen son ürün kalitesi hamurlaştırma tipi ve kullanılan madde miktarına bağlıdır 2 ana süreç bulunmaktadır Kraft Sülfit 10.03.2010 41
Kağıt Hamuru ve Kağıt Sanayi SO 2 için emisyon faktörü 53 tür. 1.5 3.7 5.6 10.03.2010 42
Gıda ve İçecek Alkollü içecekler, ekmek ve diğer gıda ürünlerinin üretiminde NMVOC açığa çıkar Bu emisyon tahıl ve meyvelerin fermantasyon sürecine hazırlığında meydana gelir Gıdalarda ise, içeriğindeki yağların ve besin maddelerinin pişirilmesinde ortaya çıkar 10.03.2010 43
Gıda ve İçecek 10.03.2010 44
Teşekkür Ederim erhan.unal@tuik.gov.tr 10.03.2010 45