İÇİNDEKİLER 1. KISIM İLK SÖZ A- ÖNSÖZ YERİNE... 3 B- MAHALLİ İDARELERDE BÜTÇE, MUHASEBE VE RAPORLAMA İŞLEMLERİ... 5 1. Analitik Bütçe Sınıflandırması... 5 2. Devlet Muhasebesi... 9 3. Mali Raporlama... 11 4. Bütçe ve Muhasebe Arasındaki İlişki... 12 II. KISIM ÖZELLİKLİ BÜTÇE İŞLEMLERİ 1.BÖLÜM... 17 BÜTÇE KAVRAMI VE BÜTÇE İLKELERİ... 17 A- BÜTÇE KAVRAMI... 18 B- 5018 SAYILI KAMU MALI YÖNETIMI VE KONTROL KANUNUNDA YER ALAN BÜTÇE İLKELERI... 18 1. Tanımı ve Önemi... 18 2. Bütçeyle Verilen Harcama Yetkisinin Kullanımı... 18 3. Bütçelerin Hazırlanması, Uygulanması ve Kontrol Edilmesi... 19 4. Malî İşlemlerin Kapsamlı ve Saydam Görünmesi... 19 5. Belirli Gelirlerin Belirli Giderlere Tahsis Edilmemesi... 20 6. Gelir ve Gider Denkliğinin Sağlanması... 20 7. Bütçenin Kabulü... 20 8. Bütçelerde Bulunamayacak Hükümler... 20 9. Bütçelerin Belirli Bir Sınıflandırma İçerisinde Hazırlanması ve Uygulanması... 21 10. Bütçenin Raporlanması... 21 11. Gayrisafilik İlkesi... 21 2. BÖLÜM... 22 MAHALLİ İDARELERDE BÜTÇE HAZIRLAMA SÜRECİ... 22 A- GENEL OLARAK... 22 B- BIRIMLERIN GIDER TEKLIFLERI... 22 C- HAZIRLIK BÜTÇESI... 22 D- BÜTÇENIN GÖRÜŞÜLMESI VE KABULÜ... 23 E- BÜTÇE KARARNAMESI VE BÜTÇEYI OLUŞTURAN CETVELLER... 24 F- BÜTÇENIN KESINLEŞMESI VE YÜRÜRLÜĞE GIRMESI... 25 G- MAHALLI İDARELERDE BÜTÇE HAZIRLAMA SÜRECI ÖZETI... 26 3. BÖLÜM... 27
BÜTÇELERİN UYGULANMA ESASLARI... 27 A-GENEL OLARAK... 27 B- BÜTÇE ÖDENEKLERININ KULLANILMASI... 27 C- ÖDENEKLERIN AKTARILMASI... 28 D- ÖDENEK AKTARMASININ YAPILAMAYACAĞI GIDER TERTIPLERI... 28 E- MAHALLİ İDARELERDE AKTARMA VE ÖDENEK IŞLEMLERI ILE ILGILI ÖZELLIKLI DURUMLAR... 32 F- YÜKLENMEYE GIRIŞILMESI... 32 1. Tanımı ve Önemi... 32 2. Ertesi Yıla Geçen Yüklenme... 32 3. Gelecek Yıllara Yaygın Yüklenmeler... 32 4. BÖLÜM... 34 ANALİTİK BÜTÇE SINIFLANDIRMASI... 34 A- TANIMI VE ÖNEMI... 34 B- ANALITIK BÜTÇE SINIFLANDIRMASI... 34 C- ANALITIK BÜTÇE SINIFLANDIRMASININ YAPISI... 35 1. Kurumsal Sınıflandırma... 36 2. Fonksiyonel Sınıflandırma... 40 3. Finansman Tipi Sınıflandırma... 43 4. Ekonomik Sınıflandırma... 43 a) Tanımı ve önemi... 43 b) Harcama ve borç vermenin ekonomik sınıflandırması... 44 c) Gelirlerin ekonomik sınıflandırması... 45 d) Finansmanın ekonomik sınıflandırması... 46 III. KISIM MAHALLİ İDARELERİN ÖZELLİKLİ MUHASEBE İŞLEMLERİ 1. BÖLÜM... 49 DEVLET MUHASEBESİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ... 49 A- DEVLET MUHASEBESİNİN TANIMI VE ÖNEMİ... 51 B- DEVLET MUHASEBESİNDE HESAPLARIN KAPATILMASINDA KULLANILAN YÖNTEMLER... 51 C- DEVLET MUHASEBE SİSTEMLERİNE TEMEL TEŞKİL EDEN GÖRÜŞLER... 52 D- DEVLET MUHASEBESİ SİSTEMLERİ... 55 E- DEVLET MUHASEBESİ KAYITLARINDA KULLANILAN YÖNTEMLER AÇISINDAN DEVLET MUHASEBESİNİN SINIFLANDIRILMASI... 58 F- DÜNYADA DEVLET MUHASEBESİ ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELER 62 2. BÖLÜM... 65 DEVLET MUHASEBESİ STANDARTLARI... 65 A- TANIMI VE ÖNEMİ... 65 B- STANDARTLARIN KAPSAMI... 66
C- DEVLET MUHASEBESİ STANDARTLARI... 66 D- ULUSLARARASI DEVLET MUHASEBESİ STANDARTLARININ UYARLANMASI... 76 3. BÖLÜM... 77 KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU'NDA DEVLET MUHASEBESİ... 77 A- TANIMI VE ÖNEMİ... 77 B- 5018 SAYILI KAMU MALİ YÖNETİM VE MALİ KONTROL KANUNUNUN ÖNGÖRDÜĞÜ DEVLET MUHASEBESİ SİSTEMİ... 78 C- DEVLET MALİ İSTATİSTİKLERİNİN OLUŞTURULMASI... 79 D- MUHASEBE HİZMETLERİ VE DEVLET MUHASEBECİSİ... 81 E- MUHASEBAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ'NÜN YENİ KAMU MALİ YÖNETİM SİSTEMİ İÇİNDEKİ ROLÜ... 83 4. BÖLÜM... 85 GENEL YÖNETİM HESAP PLANI... 85 5. BÖLÜM... 95 DEVLET MUHASEBESİNDE MADDİ DURAN VARLIKLARIN KAYDEDİLMESİ... 95 A- MADDİ DURAN VARLIKLARIN HESABA ALINMASI... 95 B- MADDİ DURAN VARLIKLARIN YENİDEN DEĞERLEME İŞLEMLERİ... 95 C- MADDİ DURAN VARLIKLARIN AMORTİSMAN İŞLEMLERİ... 96 D- MAHALLİ İDARELERDE MADDİ DURAN VARLIK KAYITLARI... 98 6. BÖLÜM... 102 MAHALLİ İDARELERDE HAKEDİŞ ÖDENMESİ SURETİYLE MADDİ DURAN VARLIK EDİNİLMESİ İŞLEM SÜRECİ... 102 7. BÖLÜM... 110 AMORTİSMAN KAYITLARININ YAPILMASI... 110 8. BÖLÜM... 112 HURDAYA AYIRMA İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ... 112 9. BÖLÜM... 115 GECEKONDU FONU İLE İLGİLİ İŞLEMLER... 115 A- GENEL OLARAK... 115 B- GECEKONDU FONUNUN GELİRLERİ... 115 C- ARSA VE ARAZİ SATIŞLARI NEDENİYLE MERKEZİ HÜKÜMETTEN AKTARILAN FON GELİRLERİ... 115 D- GECEKONDU FONUNDA BİRİKEN TUTARLARIN HARCANMA YERLERİ... 117 E- GECEKONDU FONUNA GELEN TUTARLARIN VE BUNLARDAN YAPILAN HARCAMALARIN MUHASEBE, BÜTÇE VE ÖDENEK KAYDI... 118 10. BÖLÜM... 120 MAHALLİ İDARELERİN İLLER BANKASINDAN ALDIKLARI PAYLARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ... 120
A- GİRİŞ... 120 B- İLLER BANKASININ GÖREVLERİ... 120 C- İLLER BANKASININ SERMAYE YAPISI VE MALİ DURUMU... 121 D- İLLER BANKASI PAYLARININ MAHALLİ İDARELER TARAFINDAN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ... 123 E- KAYITLARDA OLMAYAN İLLER BANKASI KREDİ ANA PARA VE İŞLEMİŞ FAİZ BORÇLARININ KAYIT ALTINA ALINMASI... 125 11. BÖLÜM... 125 BELEDİYELERİN ALTYAPISININ DESTEKLENMESİ (BELDES) PROJESİ ÖDENEĞİNİN BELEDİYELER TARAFINDAN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ... 125 12. BÖLÜM... 128 ALINAN ÇEKLER HESABINA İLİŞKİN TÜM İŞLEMLER... 128 A- ALINAN ÇEKLER HESABININ TANIMI VE BÖLÜMLENMESİ... 128 B- ALINAN ÇEKLER HESABINA İLİŞKİN İŞLEMLER... 128 C- HESABIN İŞLEYİŞİNE İLİŞKİN ÖRNEKLER... 133 13. BÖLÜM... 137 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABINA İLİŞKİN TÜM İŞLEMLER... 137 A- GİRİŞ... 137 B- HESABIN İŞLEYİŞİNE İLİŞKİN ÖRNEKLER... 137 14. BÖLÜM... 141 KAMU HAZNEDARLIĞI VE VADELİ HESAPLARIN KULLANIMI... 141 A- KAMU HAZNEDARLIĞI SİSTEMİNE DAHİL KAMU İDARELERİ... 141 B- MAHALLİ İDARELERİN KULLANABİLECEKLERİ BANKALAR... 141 C- KAMU BANKALARINDA DEĞERLENDİRİLEN PARALARLA İLGİLİ KULLANILABİLECEK ARAÇLAR... 142 D- DÖVİZ TEVDİAT HESABI AÇTIRABİLECEK MAHALLİ İDARELER... 142 E- VADESİZ HESAPLARDAN VADELİ HESAPLARA YAPILAN AKTARMALARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ... 143 F- KAMU HAZNEDARLIĞI GENEL TEBLİĞİNE UYULMAMASINDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUKLAR... 144 15. BÖLÜM... 145 140- KİŞİLERDEN ALACAKLAR HESABININ MUAMELATI... 145 A- KİŞİLERDEN ALACAKLARIN DOĞUŞU... 146 B- KİŞİLERDEN ALACAKLAR HESABINA BORÇ KAYDEDİLECEK TUTARLAR... 146 C- KİŞİLERDEN ALACAK İÇİN YÜRÜTÜLECEK FAİZİN BAŞLANGIÇ TARİHİ... 148 D- KİŞİLERDEN ALACAKLARIN ZAMANAŞIMI SÜRESİ, BAŞLANGICI, KESİLMESİ VE DURMASI... 148 E- ALACAKLARIN TERKİN VE AF İŞLEMLERİ... 151 F- TAHSİLAT İZLEME DOSYALARI VE ALACAK SIRA NUMARALARI... 153 G- ALACAKLARIN DİĞER MUHASEBE BİRİMLERİNCE İZLENMESİ... 153
H- YABANCI PARA CİNSİNDEN KİŞİLERDEN ALACAKLARIN TAHSİLİ... 154 İ- SAYIŞTAY İLAMLARI... 154 J- ALACAKLARIN TAHSİL ŞEKİLLERİ... 155 16. BÖLÜM... 157 ŞARTA BAĞLI OLMAYAN BAĞIŞ VE YARDIMLARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ... 157 17. BÖLÜM... 159 MAHALLİ İDARELERDE DÖNEM SONU ÖNCESİ İŞLEMLER... 159 A- GİRİŞ... 159 B- 15 ARALIKTA ÖDENEN MEMUR MAAŞLARININ YARISININ BÜTÇE DIŞI AVANS VE KREDİLER HESABINA KAYDEDİLMESİ... 160 C- YAPILAN HATALARIN DÜZELTİLMESİ... 161 D- DÖNEM SONU İŞLEMLERİ ÖNCESİNDE YAPILMASI ZORUNLU OLAN GÜN SONU, HAFTA SONU VE AY SONU İŞLEMLERİNİN YAPILMASI... 163 E- ENVANTER İŞLEMLERİNİN TAMAMLANMASI... 169 18. BÖLÜM... 172 MAHALLİ İDARELERDE BÜTÇE VE ÖDENEK İŞLEMLERİ DIŞINDAKİ DÖNEM SONU İŞLEMLERİ... 172 A- BİLANÇO HESAPLARINA İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ... 172 B- ZAMANAŞIMI VE HESAPLARIN YILLAR İTİBARİYLE İZLENMESİ VB. YÖNLERDEN YARDIMCI HESAPLAR ARASINDAKİ GÜNCELLENME KAYITLARI... 186 C- BEŞİNCİ YIL SONUNDA NET DEĞERE AKTARMA KAYITLARI... 186 D- FAALİYET HESAPLARININ KAPATILMASI VE FAALİYET SONUCUNUN BİLÂNÇOYLA İLİŞKİLENDİRİLMESİ KAYDI... 187 E- KAPANIŞ KAYDI... 190 19. BÖLÜM... 191 MAHALLİ İDARELERDE DÖNEM BAŞI İŞLEMLERİ... 191 A- AÇILIŞ KAYDI... 191 B- FAALİYET SONUÇLARI HESAPLARININ GEÇMİŞ YIL FAALİYET SONUÇLARI HESAPLARINA AKTARILMASI KAYDI... 195 C- MAHALLİ İDARE BÜTÇESİNİN VE BÜTÇE İLE YAPILAN KESİNTİLERİN KAYDI... 196 D- BÜTÇE DIŞI AVANS VE KREDİLER HESABINA KAYDEDİLEN 15 ARALIK MEMUR MAAŞLARININ BÜTÇELEŞTİRİLMESİ KAYDI... 196 E- MAHSUP DÖNEMİNE AKTARILAN AVANS VE KREDİLERİN KAPATILMASI KAYDI... 199 F- DÖNEM SONUNDA YAPILMAYAN KAYITLARIN DÖNEM BAŞINDA YAPILMASI KAYDI... 200 20. BÖLÜM... 200 MAHSUP DÖNEMİ VE AVANSLARIN MAHSUP DÖNEMİNE KALMASI... 200 A- GİRİŞ... 200
B- ÖN ÖDEME HESAPLARINDAN MAHSUP DÖNEMİNE AKTARILAN AVANS VE KREDİLER HESABI ARACILIĞIYLA MAHSUP DÖNEMİNE KALABİLECEK OLANLAR... 201 C- AVANSLARIN VE İLGİLİ ÖDENEKLERİN MAHSUP DÖNEMİNE AKTARILMASI VE MAHSUBUNUN YAPILMASI İŞLEMLERİ... 203 IV. KISIM MAHALLİ İDARELERİN ÖZELLİKLİ ÖDENEK İŞLEMLERİ 1.BÖLÜM... 209 ÖDENEK HESAPLARI... 209 A-GİRİŞ... 209 B- İL ÖZEL İDARELERİNDE KULLANILAN ÖDENEK HESAPLARI... 210 1. 900- Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı... 210 2. 901- Bütçe Ödenekleri Hesabı... 210 3. 902- Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabı... 210 4. 903- Kullanılacak Ödenekler Hesabı... 210 5. 904- Ödenekler Hesabı... 210 6. 905- Ödenekli Giderler Hesabı... 210 7. 906- Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabı... 211 8. 907- Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabı... 211 C- İL ÖZEL İDARELERİNDE ÖDENEK HESAPLARININ İŞLEYİŞİ... 211 D- İL ÖZEL İDARELERİNDE ÖDENEK HESAPLARINA İLİŞKİN İŞLEMLER.. 215 1. Bütçe Ödeneklerinin Merkez Muhasebe Birimlerince İzlenmesi... 215 2. Ödeneklerin Merkez Dışı Birimlere Dağıtımı... 216 3. Ödenek Kullanımlarının Merkez ve Merkez Dışı Muhasebe Birimlerince İzlenmesi... 216 4. Tenkis Belgesi... 217 5. Ödenekli Gider İşlemleri... 217 6. Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler... 217 E- BELEDİYELERDE, BELEDİYELERE BAĞLI İDARELERDE VE MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİNDE KULLANILACAK ÖDENEK HESAPLARI... 217 1. 900- Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı... 217 2. 901- Bütçe Ödenekleri Hesabı... 218 3.905- Ödenekli Giderler Hesabı... 218 4. 906- Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabı... 218 5. 907- Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabı... 218 F- BELEDİYELERDE, BELEDİYELERE BAĞLI İDARELERDE VE MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİNDE ÖDENEK HESAPLARININ İŞLEYİŞİ... 218 2.BÖLÜM... 222
DÖNEM SONU VE ENVANTER KAYITLARI AÇISINDAN... 222 ÖDENEK HESAPLARI... 222 A- GENEL AÇIKLAMALAR... 222 B- DÖNEM SONU ÖNCESİNDE YAPILACAK ÖDENEK HESAPLARINA İLİŞKİN İŞLEMLER... 224 C-DÖNEM SONUNDA ÖDENEK HESAPLARININ KAPATILMASI... 226 D-BELEDIYELER İÇIN ÖDENEK İŞLEMLERINE İLIŞKIN ÖRNEK MONOGRAFI... 229 E-İL ÖZEL İDARELERİ İÇIN ÖDENEK İŞLEMLERINE İLIŞKIN ÖRNEK MONOGRAFI... 237 3. BÖLÜM... 246 ÖDENEK AKTARMA İŞLEMLERİ... 246 A- BÜTÇE ÖDENEKLERİNİN KULLANILMASINA İLİŞKİN ESASLAR... 246 1. Genel Yönetim İçin Belirlenen Esaslar... 246 2. Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Bazıları İçin Belirlenen Esaslar... 247 B- ÖDENEK AKTARILMASI... 248 1. Ödenek Çeşitleri... 248 2. Ödenek Aktarmaya Yetkili Olanlar... 248 3. Ödenek Aktarmasının Yapılamayacağı Gider Tertipleri... 248 C- MAHALLİ İDARELERDE ÖDENEK AKTARMA İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ... 252 1. Tanımı ve Önemi... 252 2. Örnekler... 254 4. BÖLÜM... 257 MAHALLİ İDARELERE YAPILAN ŞARTLI BAĞIŞ VE YARDIMLARDA ÖDENEK İŞLEMLERİ... 257 A- ŞARTLI BAĞIŞ VE YARDIMLARIN KABULÜ... 257 B-KABUL EDILEN ŞARTLI BAĞIŞ VE YARDIMLARIN VE BUNLARIN KARŞILIĞI ÖDENEKLERIN MUHASEBELEŞTIRILMESI... 258 C-ŞARTLI BAĞIŞ VE YARDIM KARŞILIĞI KAYDI YAPILAN ÖDENEKLERE İLIŞKIN İŞ VE İŞLEMLER... 261 1. Şartlı Bağış ve Yardım Karşılığı Ödenek Kaydı... 261 2. Şartlı Bağış ve Yardım Karşılığı Ödeneğin Ertesi Yıla Devri... 262 3. Şartlı Bağış ve Yardım Karşılığı Ödeneğin İptali... 263 D-ŞARTLI BAĞIŞ VE YARDIMLARIN İADESI... 264 E-USULÜNE UYGUN KULLANILMAYAN ŞARTLI BAĞIŞ VE YARDIMLARDA SORUMLULUK... 268 V. KISIM ÖZELLİKLİ MALİ RAPORLAMA İŞLEMLERİ 1.BÖLÜM... 267
DEVLET MUHASEBESİNDE MALİ RAPORLAMA... 267 A- TANIMI VE ÖNEMI... 267 B- MALI RAPORLARIN HAZIRLANMASINA YÖNELIK DÜZENLEMELER.. 268 C- HAZIRLANACAK MALI RAPORLAR... 269 2. BÖLÜM... 270 MALİ RAPORLAMANIN HESAP VERME SORUMLULUĞU, MALİ SAYDAMLIK VE ORTA VADELİ HARCAMA PROGRAMI İLE İLİŞKİSİ... 270 A- MALI RAPORLAMA VE HESAP VERME SORUMLULUĞU... 270 B- MALI RAPORLAMA VE MALI SAYDAMLIK... 271 C- MALI RAPORLAMA VE ORTA VADELI HARCAMA PROGRAMI... 272 3. BÖLÜM... 274 YÖNETİM DÖNEMİ HESABININ VERİLMESİ... 274 A- GENEL OLARAK... 274 B- BÜTÇE UYGULAMASI AÇISINDAN YÖNETİM DÖNEMİ... 275 1. Giriş... 275 2. Yönetim Dönemi Hesabı... 276 3. Yönetim Dönemi Hesabının Sayıştay'a Verilmesi... 276 4. Yönetim Dönemi Hesabı Dosyası... 277 a) Yevmiye Defteri... 277 b) Mizan Cetveli... 278 c) Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu... 279 d) Bütçe Giderlerinin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu... 290 e) Bütçe Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu... 281 f) Bütçe Giderlerinin Finansal Sınıflandırılması Tablosu... 281 g) Bütçe Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu... 282 h) Bütçe Giderleri ve Ödenekler Tablosu... 282 ı) Bütçe Gelirleri Tahakkuk Artıklarından Zamanaşımına Uğramış Olanlara İlişkin Ayrıntı Cetveli... 283 j) Sayıştay İlamları Cetveli... 284 k) Yönetim Döneminde Görev Yapan Muhasebe Yetkililerine Ait Liste... 285 l) Yıl Sonu Sayım Tutanakları... 286 C- AYLIK HESAP BELGELERİ... 286 D- TAŞINIR YÖNETİM HESABI... 288 1. Genel Olarak... 288 2. Taşınır Yönetim Hesabının Hazırlanması... 288 3. Taşınır Yönetim Hesabının Verilmesi... 289 4. BÖLÜM... 291 NAKİT AKIM TABLOSUNUN HAZIRLANMASI... 291 KAYNAKLAR... 296 Yazarın Yayınlanan Kitapları... 296