ETM SEMİNER 29.11.2014 KONU: MÜHENDİSLİĞİN HUKUKSAL KAVRAMLARI 1.TANIMLAR 2. SÖZLEŞME VE UNSURLARI, ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELER 3. BANKALAR, BANKACILIK, AKREDİTİF, TEMİNAT KONULARI 4. İŞ SAHİBİNİN VE ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 5. İŞ GÜVENLİĞİ VE İŞÇİ SAĞLIĞI 6. İŞ KANUNU VE TAZMİNATLAR 7. SİGORTA, ALL-RİSK, 3. ŞAHIS MALİ MESULİYET 8. ÖZELLİKLE ÇOK DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BAŞLICA KONULAR 1
I. TANIMLAR Hukuk; hayatın ilmidir. Hukuk şerefli yaşamaktır. Hukuk insanlık içindir. Haklar ve yükümlülükler, hukuk kavramının sadece unsurlarıdır. Hakları olduğu halde yükümlülüğü olmayan, yükümlülüğü olduğu halde hakkı olmayan, her ikisi de olan veya her ikisi de olmayan kişiler için de, Hukuk var olmaya devam edecektir. Orta Afrika da yaşayan Zulu kabilesi ile, Kuzey Kutbu nda yaşayan Eskimo kabilesinin hayat koşulları, yaşam anlayışları ve dolayısı ile hukuk kavramları farklı olabilecektir. Zulu kabilesindeki fertler giyinik dolaşırlarsa ölürken, Eskimo kabilesindeki fertler ise soyunarak dolaşırlarsa öleceklerdir. Delil(Kanıt); bir hukuki olayın tanımlanmasında, ispatında, anlatılmasında kullanılabilecek, her türlü görsel, işitsel, maddesel, belgesel, tanıksal, bilimsel dayanak unsurlardır. Velev ki bu unsurlar, hukuka uygun olarak elde edilmiş olsunlar. Hukuka uygun olmayan yollarla elde edilen unsurlar, delil olarak değerlendirilemezler. Hangi yolların hukuka uygun olduğu konusu her dönemde tartışılmıştır, tartışılmaya da devam edecektir. Sonuç olarak, deliller iddianın ispatı için asli araçtırlar. Anayasa; ülkedeki tüm kişi ve kurumların uymak zorunda oldukları esas hukuk kurallarının bütününün toplandığı referans yasadır. Avukat; adaleti arayan insandır. Kendisine başvurulan hukuki olayda veya resen takip etmeye karar verdiği hukuki olayda, bütün mesleki bilgi ve becerisini kullanarak adaleti arayan kişidir. Avukat için en önemli konu, adaleti ararken asla ve asla hukuk usulünden ayrılmamaktır. Zira usul hakikate götüren yoldur. 2
II. SÖZLEŞME, UNSURLARI, ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELER: İki taraf karşılıklı ve birbirine uygun surette rızalarını beyan ettikleri takdirde, akit tamam olur. Rızanın beyanı sarih olabileceği gibi zımni dahi olabilir.(borçlar Kanunu Madde:1) Sözleşmenin 5 kurucu unsuru; Konunun belirli ve yapılabilir olması, tarafların iradelerinin serbestçe oluşması, tarafların yetkili olması, tarafların ehliyetli olması, konunun genel ahlaka aykırı olmaması ve gabin olmaması. Diğer unsurlar ve sözleşme koşullarının serbestçe sınırlanmadan belirlenebilmesi. Uluslar arası sözleşmelerde dikkat edilmesi gereken yardımcı hususlar ve sözleşmenin geçerliliğini ve de çelişkileri etkileyen maddeler. Borçlar Kanununun öncelikle ilk maddeleri ve devamındaki tüm maddeler. Uluslar arası bir sözleşme yaparken, sözleşmenin imza altına alındığı yer hukukunun mutlaka göz önünde bulundurulması gereklidir. III. BANKALAR VE BANKACILIK: Her türlü ekonomik işlem sonuç olarak bir banka aracılığı ile gerçekleşmek zorundadır. Bu hem hukuken hem de uygulama pratiği olarak bir zorunluluktur. Bankalar ile çalışırken, hem bankalar kanunu hem de bankacılık işlemleri ile ilgili kavramları detaylı bilmek zorunludur. Çek, senet, banka hesabı ve bunları oluşturan unsurlar başlıca bilinmesi gereken konulardır. Özellikle dış ticaret işlerinde akreditif, vadeli akreditif gibi konularda en küçük detay üzerinde önemle durulmalıdır. Teminatların süreleri ve teminat mektubu üzerindeki ifadeler hayati öneme haizdir. Bankalar ile çalışırken, bankanın hangi özelliklerini ön planda bulundurmalıyız? Bu sorunun cevabı ve cevapları çok önemlidir. Daima, Neden? sözcüğünü kullanmak zorundayız. IV. İŞ SAHİBİNİN VE İŞÇİLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ: 3
Bu konu hem Borçlar Kanununda hem de İş Kanununda düzenlenmiştir. Birbiri ile iç içedir. Bu kanunları bilmeden verimli yönetici olunamaz. İşveren; işçisinin eğitim, iş tanımı, alet, edavat, korunma unsurlarından ve vereceği zararlardan sorumlu olurken, işçi de kendisinden beklenen özeni ve verimi göstermek durumundadır ve sadakat borcu vardır. V. İŞ GÜVENLİĞİ VE İŞÇİ SAĞLIĞI Madde 77 - İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler. İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar. Yapılacak eğitimin usul ve esasları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar. Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler işyerindeki çıraklara ve stajyerlere de uygulanır. VI. İŞ KANUNU VE TAZMİNATLAR: İş Kanunu, Kanun No : 4857 Madde 1 - Bu Kanunun amacı işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir. Bu Kanun, 4 üncü maddedeki istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine ve işçilerine faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. İşyerleri, işverenler, işveren vekilleri ve işçiler, 3 üncü maddedeki bildirim gününe bakılmaksızın bu Kanun hükümleri ile bağlı olurlar. İş akitlerinin fesihlerinde ve iş kazaları sonucu oluşan engel ve can kaybı durumlarında çok büyük tazminatların ödenmesi söz konusudur. Bu tazminatların olayın niteliğine göre değişiklik gösterir. Kıdem tazminatları konusu üzerinde de önemle durulmalıdır. Borçlar Kanunu Madde 41 - Gerek kasten gerek ihmal ve teseyyüp yahut tedbirsizlik ile haksız bir surette diğer kimseye bir zarar ika eden şahıs, o zararın tazminine mecburdur. Ahlaka mugayir bir fiil ile başka bir kimsenin zarara uğramasına bilerek sebebiyet veren şahıs, kezalik o zararı tazmine mecburdur. 4
VII. SİGORTA, ALL-RİSK VE 3. ŞAHIS MALİ MESULİYET: Her ne kadar SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) na bağlı olarak işçi çalıştırmak mecburi ise de, SGK nın sağlayacağı güvenceler işverenlere yeterli olmamaktadır. Özellikle iş kazalarına karşı, All-Risk ve 3. Şahıs Mali Mesuliyet sigortalarının ve de meslek sigortalarının yaptırılması günümüzde bir zorunluluktur. Aksi takdirde, firmaların altından kalkamayacağı tazminatlar ile her an karşılaşmak mümkündür. Bu konuda istatistiksel değerlerden yararlanmamız gerekmektedir. VIII. ÖZELLİKLE ÇOK DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BAŞLICA KONULAR: 1. Mutlaka bir hukuk danışmanınız olsun. Bu hukuk danışmanı, Borçlar Hukuku, Medeni Hukuk, İş Kanunu konularında uzman bilgi sahibi olmasının yanı sıra, analitik düşünen bir kişiliğe de sahip olmalıdır. 2. Çalıştığınız banka sayısı kaç olursa olsun, bankacılık konusunda deneyimli iyi bir bankacı danışmanınız mutlaka olsun. Bu kişi sizin finansman müdürünüz OLMAMALI. 3. Her ne kadar donanımlı olursanız olun, sizi sonuca götürecek parametrelerin en başında iyi beşeri ilişkiler unsuru gelecektir. 4. Hiç ummadığınız son derece küçük bir detay, başarısızlığınızın baş nedeni olabileceği gibi, bunun tam tersi de olabilecektir. 5. Muhasebe kayıtlarınızın kontrolünü sadece yeminli mali müşavire bırakmanız son derece yanlış olacaktır. Muhasebe konusunda size yetecek kadar bilgi sahibi mutlaka olmalısınız. 6. İSİG Kurulu kurulması gereken yerde, mutlaka ve derhal bu kurulu oluşturun. 7. Etik konusunu her işinizin birinci maddesi olarak benimseyin. Faydalı olması dileğimle Hüseyin CİMŞİT (ME 75) hcimsit@yahoo.com 5