BU SUNUMUN İÇERİĞİ UÇAĞIN GİDİŞİNDE YAPILAN İŞLEMLER Push-back ve Operasyon Süreci
TOWİNG VE PUSH-BACK OPERASYONUNDA YAŞANACAK ACİL DURUMLAR Herhangi bir sebepten dolayı uçak, push-back aracı üzerine doğru kayarsa, head-set personeli, uçak ekibi ile görüşerek, operasyonu durdurur, uçağın frene alınması sağlanır ve uçak takozlanır. Herhangi bir sebepten dolayı towbarın pin kesmesi veya towbarın dikmeden ayrılması durumunda, uçağın frene alınması sağlanır, Towing veya push-back operasyonu esnasında, aracın faal olmaması durumunda uçak frene aldırılır, arka dikmelerin takozlanması sağlanır. Towing operasyonu esnasında iletişimin kopması durumunda, operasyon hemen durdurulur ve yedek prosedür olarak uçuş ekibi ile yer kontrol hareketleriyle iletişim sağlanır. Yer kontrol hareketleriyle manuel iletişim sağlanır.
POWERBACK / POWER-IN / POWER-OUT Powerback Uçağın kendi motor gücüyle park pozisyonundan geriye doğru hareket etmesidir. Powerback işlemine başlamadan önce seferi planlanan uçakların tiplerine göre, ilgili havayollarının prosedürlerinden powerback bilgisi alınır. Powerback operasyonu yapacak yer personeli, ilgili uçak tiplerine uygun olarak eğitim alır ve powerback operasyonu yapma yetkisine sahiptir.
POWERBACK / POWER-IN / POWER-OUT Power-in Uçağın, motorlarından aldığı güç ile park pozisyonuna doğru ileri yönde hareket etmesidir. Standart marshalling işaretleri ile uçağın hareketlerine yön verilir.
POWERBACK / POWER-IN / POWER-OUT Power-out Uçağın, motorlarından aldığı güç ile park pozisyonundan ileri yönde hareket etmesidir. Standart marshalling işaretleri ile uçağın hareketlerine yön verilir. Bir uçağın pushback, towing, powerback, power-in, power-out gibi yer hareketlerinin öncesinde, esnasında veya sonrasında bir refakatçiye ihtiyaç duyulur. Uçağın kendi motor gücü ile geri çıkması şeklinde olan operasyonlarda bu işlemler resmi makamların müsaadesiyle ve limitleri dâhilinde yapılır.
POWERBACK / POWER-IN / POWER-OUT Uçağın kendi motor gücü ile geri çıkması şeklinde olan operasyonlarda yer ekibi bu işlemi üç kişi ile yapar. Bir kişi marshalling yapar ve iki kişi kanat gözlemini yapar. Uçağın kendi motor gücü ile geri çıkması şeklinde olan operasyonlarda iletişim, IATA standartlarına göre ve el işaretleriyle yapılmalıdır. Uçağın kendi motor gücü ile geri çıkması şeklinde olan operasyonlarda marshalling yapan kişi, normal koruyucu ekipmanların dışında mutlaka koruyucu gözlük kullanır. Ters itmeden kaynaklanacak kuvvete bağlı olarak marshalling yapan personelin gözüne zarar verecek cisimler kaçabilir. Kanat gözlemcileri (wing walker) de bu tehlikeye maruz kalabilir ve onların da koruyucu gözlük takması sağlanır.
POWERBACK OPERASYONUNUN YAPILMAYACAĞI DURUMLAR Powerback yapılmamasını gerektiren zorunlu durumlar şunlardır: Yer ekibi koruyucu malzeme kullanamıyorsa, Işıklandırma ve hava koşulları nedeniyle yeterli görüş yoksa, Kokpit ekibi ve yer görevlisi arasında yeterli iletişim sağlanmıyorsa.
POWERBACK OPERASYONU Kendi Motor Gücü İle Geri Çıkabilen Uçaklarda Bazı Durumlarda Operasyon Gerçekleştirilmemeli/Durdurulmalıdır. Kalkış kapısı ya da park yeri bu operasyon için onaylı/uygun değilse, Tüm operasyon alanı yeteri kadar aydınlatılmamışsa, Hava koşullarından ötürü görüş kısıtlıysa, Yüzeyde buz, kar ya da sulu kar birikmesi varsa, Marshaller ve uçuş ekibiyle sözlü iletişim kurulamıyorsa, Yer ekibinden (marshaller ve wing walker) birisi uygun şekilde koruyucu malzemelerini kullanmıyorsa.
POWERBACK OPERASYONU Uçağın kendi motor gücü ile geri çıkması şeklinde olan operasyonlarda marshalling yapan kişi: Uçağın arkaya doğru gidişini, öne doğru gel hareketi yaparak sonlandırır. Dur işaretini sadece uçağın öne doğru hareketlenmesi esnasında yapar.
GPU (GROUND POWER UNIT) İLE MOTOR ÇALIŞTIRMA Uçağın APU sunun arızalı olması veya dinlendirilmek amacıyla kapatıldığı durumlarda; park pozisyonunda uçağa elektrik sağlayan aynı zamanda jeneratör olarak da adlandırılan GPU (Ground power unit) uçağın gelişinde mutlaka hazı bulundurulur. Talep edilmesi halinde, uçak park pozisyonuna yanaşır yanaşmaz, motorlarını durdurmadan önce uçağa takılır. Kaptanın isteği üzerine çıkartılabilir.
GPU (GROUND POWER UNIT) İLE MOTOR ÇALIŞTIRMA Genellikle uçakların kontrol panellerinde GPU ile ilgili ışıklı göstergeler bulunmaktadır. Körük pozisyonlarında körükte GPU var ise bu bağlantı terminal işletmecisi tarafından sağlanır. Uçak, GPU kullandığında kırmızı yanan external power bağlantı lambası, Uçak, GPU kullanmadığında ise sarı yanan not in use lambası, (bu lambanın uçak GPU ya bağlı olduğu halde, onu kullanmıyor anlamına gelir. Bununla birlikte GPU nun uçaktan ayrılması için, uçuş ekibi ile mutlaka mutabakata varılması gerekmektedir.)
APU (AUXILIARY POWER UNIT) Uçakta bulunan APU (Auxiliary Power Unit) Uçak sistemlerine elektrik sağlamak, Uçak sistemlerine hava sağlamak, Motor çalıştırmak için gerekli olan basınçlı hava sağlamak Air Condition sistemine hava sağlamak amaçları için kullanılır. Uçak GPU talep ettiğinde kaptana ASU (Air Starter Unit) ve ACU(Air Condition Unit) ihtiyacı olup olmadığı mutlaka sorulur. GPU nun tersine ASU, uçağın gidişinde kullanılan ve motorlara hava veren bir araçtır. Kaptan tarafından ASU kapat komutu gelmeden, ASU nun kapatılması çok tehlikelidir. Böyle bir durumda uçağın motorlarına hava gitmeyeceği için, motorda yangına yol açabilir.
APU (AUXILIARY POWER UNIT) Uçak GPU talep ettiğinde kaptana ASU (Air Starter Unit) ve ACU(Air Condition Unit) ihtiyacı olup olmadığı mutlaka sorulur. GPU nun tersine ASU, uçağın gidişinde kullanılan ve motorlara hava veren bir araçtır. Kaptan tarafından ASU kapat komutu gelmeden, ASU nun kapatılması çok tehlikelidir. Böyle bir durumda uçağın motorlarına hava gitmeyeceği için, motorda yangına yol açabilir.
ASU (AIR STARTER UNIT) İLE MOTOR ÇALIŞTIRMA ASU ile motor çalıştırıldığı durumlarda; ASU dan sağlanan hava ile ilk motoru çalıştırdıktan sonra diğer motorları çalıştırmak için gerekli olan hava basıncını ilk çalışan motordan sağlanması işlemine verilen isimdir. Head-set görevlisi tarafından, kaptan ile önceden hangi motorun çalıştırılacağına dair brifing yapılır. Hangi motoru çalıştıracaksa ASU diğer taraftan bağlanır. Uçağın görsel kontrolü (walk around check) yapılır.
ASU (AIR STARTER UNIT) İLE MOTOR ÇALIŞTIRMA Bypass pin (kullanıyorsa) ve towbar, kaptandan onay almadan uçağa bağlanmaz. Kaptandan onay alınarak, ASU çalıştırılır. Park pozisyonunda yalnızca bir motorun çalıştırılmasına izin verilir. Head-set görevlisi kaptandan onay alır. Uçağa hava basılır. Motor çalıştıktan sonra kaptandan onay alınır. ASU uçaktan ayrılır.
BU SUNUMDA YARARLANILAN KAYNAKLAR Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları Ramp Hizmetleri Pegem Akademi Yayıncılık, 1.Baskı, Kasım 2014. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları Harekat Pegem Akademi Yayıncılık 1.Baskı, Ekim 2015. TGS ve Çelebi Yer Hizmetleri A.Ş. Resmi Web Siteleri
Bir sonraki derste görüşmek dileğiyle Öğr.Gör. Gülaçtı ŞEN İstanbul Aydın Üniversitesi Havacılıkta Yer Hizmetleri Bölümü