Yolsuzluk ve yolsuzluk ile mücadele konulu bu çalışmada, öncelikle yolsuzluğun

Doç. Dr. Recai AKYEL Sayıştay Başkanı Yolsuzluk ve Yolsuzluk İle Mücadelenin Straterjik Yönetimi Yolsuzluk ve yolsuzluk ile mücadele konulu bu çalışmada, öncelikle yolsuzluğun tanımını yapmak, yolsuzluğun çeşitlerini, yolsuzluğun ortak unsurlarını izah etmek, yolsuzlukta gizlilik unsurunun önemi, saydamlık ve hesap verme sorumluluğu ile yolsuzluk ilişkisi incelenmektedir. Bu çalışmada, ayrıca, yolsuzluğun değişik etkileri, yolsuzluk ile mücadelenin önemi ve yolsuzluk ile mücadelede etkin unsurlar, yolsuzlukla mücadelede denetimin, teftişin ve Sayıştayın rolü izah edilmektedir. Çalışma yolsuzluk ile mücadelenin uluslararası boyutu ile Türkiye boyutuna yer vermekte olup; yolsuzlukla mücadele konusunda göz önünde bulundurulması gereken hususlar ile öneri ve tavsiyeler ile sonlanmaktadır. 11. YOLSUZLUK Yolsuzluk konusunun anlaşılması bakımından, yolsuzluğun ne olduğu, yolsuzluktan ne anlamak gerektiği, yolsuzluğun niteliği ile yolsuzluğun ne tür çeşitlerinin bulunduğu hususları açıklığa kavuşturulmalıdır. Yolsuzluk ile başarılı bir mücadelenin verilebilmesi için yolsuzluğun ortak unsurlarının neler olduğu, gizlilik unsurunun ne derece etkili olduğu gibi hususların bilinmesinde fayda görülmektedir. A. YOLSUZLUĞUN NİTELİĞİ Yolsuzluk belirli niteliklere sahiptir. Yolsuzluğun bu niteliklerini tespit etmek önemlidir. Bu niteliklerin bilinmesi yolsuzluğu doğru anlamaya yardımcı olmaktadır. Yolsuzluğun genel niteliklerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür: Yolsuzluk küresel bir olgudur. Yolsuzluk her ülkede, her toplumda vardır. Yolsuzluk her kişiyi, her kurumu ilgilendirmektedir. 28

Yerel Yönetimlerde Yolsuzlukla Mücadele ve Denetim Sorunları Sempozyumu Yolsuzluk bireysel açıdan beşeri bir zaafiyet ve psikolojik bir rahatsızlıktır. Yolsuzluk toplumsal açıdan sosyal bir felakettir. Yolsuzluk, vatandaşın devlete ve kurulu düzene güvenini kemiren bir canavardır. B. TANIMI Her kavramda olduğu gibi, Yolsuzluğun tanımı da farklı açılardan ve farklı kapsamlarda yapılabilmektedir. Aşağıda üç ayrı kapsamda tanımlamaya yer verilmektedir: Yolsuzluk: Kamu gücünün özel çıkar amacıyla kötüye kullanılmasıdır. Yolsuzluk: Kamu ve özel kuruluşların karar verme mekanizmalarındaki yozlaşma ve bozulmadır. Yolsuzluk: Görevlinin yürüttüğü görevleri veya gerekli davranışları yasalara uygun bir şekilde yerine getirmesinde, sapmalara yol açan rüşvet veya her türlü yasadışı menfaatin talep edilmesi, teklif edilmesi, verilmesi ya da kabul edilmesidir. C. YOLSUZLUK ÇEŞİTLERİ Yolsuzluk değişik açılardan sınıflandırılmaktadır: Kamuda yolsuzluk özelde yolsuzluk, Siyasal yolsuzluk yönetsel yolsuzluk yargısal yolsuzluk, Maddi çıkar karşılığı yolsuzluk maddi olmayan çıkar karşılığı yolsuzluk, Kamu yönetiminde eylem ve işlemlerin gerçekleştirilmesinde gizlilik ortadan kaldırılabildiği oranda, yolsuzluk olgusu da ortadan kalkacaktır. Çünkü hiçbir kamu görevlisi kolayca açıktan yolsuzluk eyleminde bulunmaya cesaret edemeyecektir. *** Kamu kesiminde hesap verme sorumluluğunun yerleştirilmesinde ve şeffaflığın geliştirilmesinde denetimin rolü büyüktür. Denetim fonksiyonunun yerine getirilmesinde hem iç denetim hem de dış denetim uyumlu ve sağlıklı bir biçimde gerçekleştirilmelidir. 29

Kara Gri Beyaz yolsuzluklar, (Zimmet İşin erken bitirilmesi için bahşiş verme Faturasız satın alma), Cezaya bağlanan Cezaya bağlanmayan yolsuzluklar, vb. D.YOLSUZLUĞUN ORTAK UNSURLARI Her yolsuzluk olgusunda, oluşan her bir yolsuzluk olayında ortak olan bazı unsurlar bulunmaktadır. Yolsuzluk ile başarılı bir mücadele stratejisi oluşturabilmek için bu unsurların doğru anlaşılması gerekmektedir. Bu ortak unsurlar şunlardır: Yetkinin ve Yetkilinin varlığı, Yetkinin kural dışı kullanılması, Çıkar sağlanması, (maddi-maddi olmayan) Gizlilik. Bu ortak unsurlara müdahale edilerek yolsuzluğun yoğunluğuna ve oranına müdahale etmek mümkün görünmektedir. E.GİZLİLİK Yolsuzluğun önlenmesini, araştırılmasını, ortaya çıkarılmasını zor ve karmaşık hale getiren yolsuzluğun gizlilik öğesidir. Kamu yönetiminde eylem ve işlemlerin gerçekleştirilmesinde gizlilik ortadan kaldırılabildiği oranda, yolsuzluk olgusu da ortadan kalkacaktır. Çünkü hiçbir kamu görevlisi kolayca açıktan yolsuzluk eyleminde bulunmaya cesaret edemeyecektir. F. SAYDAMLIK, HESAP VERME SORUMLULUĞU VE YOLSUZLUK İLİŞKİSİ Yolsuzluk olgusunun oluşumu ile saydamlık ve hesap verebilirlik arasında sıkı bir ters orantı bağı bulunmaktadır. Saydamlık ve hesap verilebilirlik oranı ve miktarı arttıkça, yolsuzluk oranı ve miktarı düşmektedir. Yolsuzluk= Tekelci Yetki Kullanma Gücü Var + Takdir Yetkisi Var Hesap Verme Sorumluluğu Yok - Saydamlık Yok Yolsuzluk, kamu görevlisinin yetkisini kural dışı kullanarak gizli bir şekilde çıkar sağlamasıdır. Şeffaf yönetimlerde her yapılan görüleceğinden; hesap soran yönetimlerde her yapılanın hesabı sorulacağından yetkilinin yolsuzluk yapması görülecek ve hesabı sorulacaktır. Bu sistem yolsuzlukları önleyecektir. Kamu kesiminde hesap verme sorumluluğunun yerleştirilmesinde ve şeffaflığın geliştirilmesinde denetimin rolü büyüktür. Denetim fonksiyonunun yerine getirilmesinde hem iç denetim hem de dış denetim uyumlu ve sağlıklı bir biçimde gerçekleştirilmelidir. 30

Yerel Yönetimlerde Yolsuzlukla Mücadele ve Denetim Sorunları Sempozyumu III. YOLSUZLUK İLE MÜCADELE Yolsuzluk ile mücadelenin stratejik yönetimi kurulmalıdır. Çağdaş yaklaşımda her konunun yönetilmesi gerekmektedir. Yönetilemeyen konular her zaman risk ve zarar taşımaktadırlar. Çağdaş toplum doğal afetin zararlarını yönetebildiği gibi yolsuzluğa karşı mücadeleyi de yönetebilmelidir. Yolsuzlukla mücadelede stratejik yönetim anlayışı çerçevesinde, stratejik politikaların belirlenmesi, stratejik planların yapılması, misyonun, vizyonun, temel hedeflerin ve uygulama programlarının belirlenmesi önemlidir. Belirlenenlerin uygulanabilmesi için gerekli örgütlenmenin gerçekleştirilmesi ve yürütülmesi gerekmektedir. A. Stratejik Yönetim Anlayışı ile Sistem Kurmak Bir Zorunluluktur Stratejik yönetim anlayışı içinde sistematik bir yaklaşıma sahip olunmalıdır. Toplumsal yaşam içiçe geçmiş sistemlerden oluşmaktadır. Kapımızı kilitli tutalım, komşuyu hırsız tutmayalım. Yolsuzluğu önleyici sistemi kuralım; vatandaşları yolsuzluğa sevk etmeyelim. Bireylerin erdemli olmaları bu konuda sağlıklı bir sistem kurmayı engellemez. Kişilerin her ne kadar iyi araç kullanmaları zorunlu olsa da; trafik kurullarının kurulması gerekmektedir. İnsanlar melek değildir. İnsanları melek gibi görmek insanlara yapılan bir haksızlıktır. İnsanlar bu yükü kaldıramaz. İnsanın yaratılışına aykırıdır. İnsanlar erdemli, doğru, etik olmalılar; ama yolsuzluğu engelleyici sistemin kurulması gerekir. B.Yolsuzluğun Ortak Unsurlarına Müdahale Yoluyla Yolsuzlukla Mücadele Edilmesi Modeli Yolsuzluğun oluşumunu sağlayan bazı unsurlar bulunmaktadır. Bu unsurlar birarada olunca yolsuzluk olgusu oluşmaktadır. Etkin olmayan bir kamu yönetiminde, gizlilik ortamında yetkilinin sahip olduğu yetkiyi bir çıkar karşılığında kural dışı kullandığında yolsuzluk olgusu oluşmaktadır. Sayılan bu unsurların niteliği ve niceliği yolsuzluğun niteliğini ve niceliğini etkilemektedir. Bu durum yolsuzluğun ortak unsurlarına müdahale edilmesi yoluyla yolsuzluk ile mücadele etme usulünü gündeme getirmektedir. Aşağıdaki tabloda yolsuzluk işleminin ortak unsurlarının niteliğindeki değişikliklerin yolsuzluk ile ilgili risk oranını nasıl azaltıp ya da çoğalttığını göstermektedir. Yolsuzluğun Ortak Unsurlarına Müdahale Yoluyla Yolsuzlukla Mücadele Edilmesi Modeli 31

Yolsuzluk İşleminin Ortak Unsurları Yetki Yetkili Yetkinin Kural Dışı Kullanılması Çıkar Sağlanması Gizlilik İdari Yapının Etkinliği Yolsuzluk Risk Oranı Çok 1.Çok Miktarda.2. Takdir Yetkisi, 3. Subjektiflik, Tek Kişi 1.Yetersiz Denetim. 2. Denetimin Yetersizliği Önleyici ve Düzeltici Araçlar Düzenlenmemiş Şeffaflık ve Hesap Verme Sistemi Kurulmamış Belirsizlik. Keyfilik. Etkin İşlemeyen Bir Bürokratik Yapı Yolsuzluk Risk Oranı Az 1. Az Miktarda.2. Bağlı Yetki 3.Objektiflik Çok Kişi 1.Optimal Denetim 2.Sağlıklı Denetim Önleyici ve Düzeltici Araçlar Düzenlenmiş Şeffaflık ve Hesap Verme Sistemi Kurulmuş Belirli ve Açık. Etkin İşleyen Bir Bürokratik Yapı C.YOLSUZLUĞUN ETKİLERİ Yolsuzluğun yaşamın hemen hemen her alanına olumsuz etkileri olmaktadır. Bu çalışmada yolsuzluğun ekonomiye etkisine ve yolsuzluğun vatandaşa etkisine yer verilmiştir. 1. Yolsuzluğun Ekonomiye Etkisi: Yolsuzluğun yatırımları engelleyici etkisi vardır. Yolsuzluk, yatırımcılara ek maliyet yüklemesi nedeniyle ulusal yatırımcı ve yabancı yatırımcı için yatırım yapma eğilimini düşürür. Yolsuzlukların büyümeyi geciktirici yönü vardır. Yolsuzlukların kamu yatırımlarını verimsizleştirici ve özel sektör yatırımlarını pahalılaştırıcı bir yönü vardır. Yolsuzluk - Yoksulluk kısır döngüsü vardır. 32

Yerel Yönetimlerde Yolsuzlukla Mücadele ve Denetim Sorunları Sempozyumu 2.Yolsuzluğun Vatandaşa Etkisi: Yolsuzluk nedeniyle gelir dağılımı bozulmakta ve fakirlik artmaktadır. Yolsuzluk, devletin iyi yönetilmesinin, eşitlik ve adalet ilkelerinin uygulanmasının önünde engel teşkil etmek suretiyle hukukun üstünlüğü ilkesini temelinden sarsmakta ve devletin meşruiyetini tartışılır kılmaktadır. Kamu yönetimini felce uğratmakta, yönetimi pahalılaştırmaktadır. Yolsuzluklar, kendinden sonra gelen yolsuzluklara temel hazırlamakta, kendi kendini besleyen bir kısır döngü kurulmasına neden olmaktadır. Yolsuzluk, vatandaşın devlete olan güvenini sarsmaktadır. Yolsuzluk, vatandaşın işlerinin normal seyrinde gitmesini engellemekte, işlerini bozmakta, vatandaşın yaşama ümidini kırmaktadır. D.YOLSUZLUK İLE MÜCADELENİN ÖNEMİ Yolsuzluk ile mücadelenin stratejik yönetimi anlayışı çerçevesinde, sistematik bir yaklaşım ile aşağıdaki hususların göz ardı edilmemesi gerekmektedir: Yolsuzluğun doğası ve oluşum süreci iyi anlaşılmalıdır. Yolsuzluk dünya genelinde bir musibettir. Yolsuzluğa karşı mücadelede etkinliği artırabilecek standartlar, politikalar ve prosedürler hususunda, ulusal kurumlar için uluslar arası anlaşmaların onaylanması ve uluslararası işbirliği etkili olmaktadır. Yolsuzluk bakımından kamu kurumları özel risk alanlarıdır. Yolsuzluk ile mücadelede her kişiye, her kuruma ve devlete etkin görev düştüğü kabul edilmelidir. E.YOLSUZLUK İLE MÜCADELEDE ETKİN UNSURLAR Yolsuzluğun oluşumunu kolaylaştıran unsurların varlığı gibi, yolsuzluğun oluşumunu zorlaştıran bazı unsurlar da vardır. Aşağıdaki unsurların varlığı yolsuzluğun alanını daraltmaktadır. Bu unsurların birlikte var olma oranı yolsuzluğa fırsat vermeme oranını artırmaktadır: Demokratik Yönetim, Şeffaflık (Saydamlık), Hesap verebilirlik, 33

Denetim (iç-dış), İyi Yönetişim (Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı), Kanun Hakimiyeti, Bürokratik Kalitenin Yüksek Olması, Müeyyidelerin Caydırıcı Olması, Etik Kuralların Yaygınlaştırılması, Kamuda Etkin Yönetimin Geliştirilmesi. F. YOLSUZLUK İLE MÜCADELEDE SAYIŞTAYIN ROLÜ Kamu kaynaklarının daha etkin, verimli ve ekonomik kullanılabilmesi için şeffaflığı ve hesap verebilirliği sağlamasının yanı sıra yolsuzlukla mücadelede Sayıştayların rollerinin daha etkin olması bir zorunluluktur. Dünya Sayıştaylar Birliği (INTOSAI) nin 27 Kasım 2010 Güney Afrika daki Genel Kurulunda alınan Johannesburg kararları içinde Yolsuzlukla Mücadelenin Artırılması maddesi de yer almaktadır. Yolsuzluk, kamu finansmanını, yasal düzeni ve sosyal refahı tehdit eden, yaygın, küresel bir sorundur. INTOSAI, yolsuzlukla mücadelede örnek olmalıdır. INTO- SAI, saydamlığı sağlama ve yolsuzluğu önleme sorumluluğunu çeşitli faaliyetler ve tedbirler yoluyla yerine getirmelidir. Sayıştaylar; - İç kontrol sistemlerinin değerlendirilmesi, - İyi yönetişim uygulamalarının varlığının doğrulanması, - Ekonomiklik, etkinlik ve verimlilik ilkelerinin gözlenmesi, - Mali tabloların değerlendirilmesi, hususlarını içeren mali ve yönetim kontrol aktiviteleri ile yolsuzlukların önlenmesini hedefleyen davranışlar, prosedürler ve politikalar geliştirmektedirler. Sayıştaylar, demokratik devletlerin sağlıklı yönetimi ve şeffaflık için bir garantidir. G.YOLSUZLUK İLE MÜCADELENİN ULUSLARARASI BOYUTU Küreselleşme ile birlikte ülkelerde görülen sorunlara küresel düzeyde yaklaşma eğilimi artarak sürmektedir. Yolsuzluk ile mücadele konusunda da küresel yaklaşım söz konusudur. Konuyla ilgili olarak Uluslar arası kuruluşlar, 34

Yerel Yönetimlerde Yolsuzlukla Mücadele ve Denetim Sorunları Sempozyumu 1. Yolsuzlukla Mücadelede Etkin Uluslararası Kuruluşlar: - Birleşmiş Milletler (UN) - Avrupa Birliği (EU) - Avrupa Konseyi (CoE) - Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) - Uluslararası Şeffaflık (Saydamlık) Örgütü (TI) Birleşmiş Milletler (UN) - Yolsuzluğa Karşı Birleşmiş Miletler Sözleşmesi - Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı BM Sözleşmesi (Palermo Konvansiyonu) Avrupa Birliği (EU) - Avrupa Dolandırıcılıkla Mücadele Bürosu (OLAF) - Üye Ülkelerin Yolsuzlukla Mücadele Koordinasyon Birimi (AFCOS) oluşturmasını istemektedir. Avrupa Konseyi (CoE) - Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi - Yolsuzluğa Karşı Özel Hukuk Sözleşmesi - Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu (GRECO) - Avrupa Konseyi Yolsuzlukla Mücadelede Yirmi Temel İlke Kararı Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) - Uluslararası Ticari İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin Önlenmesi Sözleşmesi Uluslararası Şeffaflık (Saydamlık) Örgütü (TI) - Yolsuzluk Algılama Endeksi (CPI) - Rüşvet Veren Ülkeler Endeksi (BPI) - Barometre: 2010 Yılı Küresel Yolsuzluk Barometresi H. YOLSUZLUK İLE MÜCADELENİN TÜRKİYE BOYUTU Yolsuzluk eskiden beri var olan bir olgu olduğundan Türkiye de eskiden beri konu ile ilgili çalışmalar ve faaliyetler muhakkak olagelmiştir. Bu çalışmada Türkiye de son zamanlarda yolsuzluk ile mücadele konusundaki gelişmelere yer verilmektedir. Türkiye de 2001 yılından itibaren hem genel olarak kamu yönetiminde hem de özel olarak yolsuzlukla mücadele alanında önemli reformlar yapılmıştır. 35

Türkiye de son yıllarda saydamlığın artırılması, hesap verebilirliğin sağlanması ve yolsuzluğun önlenmesi bakımından yasal düzenlemeler ve idari uygulamalar gerçekleştirilmiştir. Yasal düzenlemeler yapılırken saydamlık, hesap verebilirlik, verimlilik, etkinlik, yolsuzlukla mücadele gibi hususlara dikkat edilmektedir. Yolsuzlukla mücadele alanında ilgili mevzuat ve yasal düzenlemeler bulunmaktadır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yolsuzluk çeşitleri çerçevesinde suçların tanımları yapılmıştır. Türkiye de Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Komisyonu (2002-2009),kuruldu. Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Stratejisi, Yolsuzlukla Mücadele Koordinasyon Birimi (AFCOS) olarak Başbakanlık Teftiş Kurulu görevlendirildi. Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK) kuruldu. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 2003 yılında kabul edildi. 6085 sayılı Sayıştay Kanunu 2010 yılında kabul edildi. Sivil Toplum Kuruluşları olarak TESEV ve TEPAV gibi kuruluşlar konuyla ilgili faaliyetler yürütmektedirler. 1. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 5018 sayılı kanun küresel düzeyde kabul edilen yeni kamu yönetimi anlayışının kamu mali yönetimine yansımasını kabul etmiştir.bu yüzden yolsuzluk ile mücadele anlamında söz konusu kanunun önemli rolü bulunmaktadır. 5018 Sayılı Kanunun Kurduğu Kamu Mali Sistemin Temel İlkelerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür: Tüm Mali İşlemlerin Kayda Alınması, Hukuka Uygunluk, Kaynakların Etkin, Ekonomik ve Verimli Kullanılması, Mali Saydamlık, Yönetime Katılma, Hesap Verme. Kamu Mali Yönetim Sürecinin Dört Evresi vardır: Plânlama, Bütçenin Hazırlanması, Bütçenin Uygulanması ve Sorumluluk, Denetim (İç-Dış) 36

Yerel Yönetimlerde Yolsuzlukla Mücadele ve Denetim Sorunları Sempozyumu 2. 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu Sayıştayın kuruluşunu, yetki ve sorumluluklarını, çalışma usul ve esaslarını düzenlemektedir. Yolsuzlukla mücadele konusunda Sayıştayın önemli rolünü aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür: Sayıştay; Kamuda hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlık esasları çerçevesinde, Kamu idarelerinin etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak çalışması, Kamu kaynaklarının öngörülen amaç, hedef, kanunlar ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olarak elde edilmesi, muhafaza edilmesi ve kullanılması için TBMM adına yapılacak denetimleri, Sorumluların hesap ve işlemlerinin kesin hükme bağlanmasını, Kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapar. 3. TESEV TESEV in çok sayıda çalışmaları bulunmaktadır. Bu çalışmada TESEV in Yolsuzluk İle İlgili anketine yer verilmektedir. Söz konusu ankette verilen cevapları konu ile ilgili kısımları ile şöylece özetlemek mümkündür: Her koşulda devletin denetleyici rolünün önemi baştan kabul edilmektedir Atılması gereken en önemli adımın devlet tarafından atılması beklenmektedir. Çözülmesi gerekli sorunlar arasında yolsuzluklar ön sıralardadır. Ancak bu yolsuzluğu üreten en büyük unsur da vatandaşlardır. Toplumun yolsuzlukla içli-dışlı olduğu, yolsuzluktan genel olarak şikayet edilse de, yolsuzluğun toplumsal-siyasal ve ekonomik yapının ayrılmaz bir parçası olduğu yolunda yaygın bir kanaat bulunmaktadır. 1. TEPAV TEPAV ın gerçekleştirdiği ankete göre Türkiye de yolsuzluk ile ilgili algı değişimi yaşanmaktadır: - Türkiye nin çözülmesi gereken en önemli sorunu olarak rüşvet ve yolsuzlukları görenler; 2000 yılında %14, 2004 yılında %10, 2008 yılında %3. 37

- Türk halkının yolsuzluk ile mücadeleye yönelik algısı iyileşmektedir. - 2001 yılından itibaren Türkiye, hem genel olarak kamu yönetiminde hem de özel olarak yolsuzlukla mücadele alanında önemli reformlar yapmıştır. I.Yolsuzlukla Mücadelede Göz önünde Bulundurulması Gereken Hususlar: Risk Alanları - Çözümlenmesi gereken açmazları var. Önemi yeterince kavranmalıdır. Tanımı nasıl yapılacak? Algılanması, sınırlandırılması, tolere edilebilir miktarı Hukukî -Ahlâkî Etik boyutları Yazılı Kurallar Teorik Kabul- Uygulama- Taraflara Göre Farklı Değerlendirme. Kim mücadele edecek? Kim sorumlu? Yolsuzlukları meşrulaştıracak gerekçeler bulmamak. Yolsuzlukla ile ilgili tespitler ve algılamalar gerçekçi olmalı. Usulsüzlük-yolsuzluk ayrımı? Usulsüzlük her zaman yolsuzluk demek mi? Kamuda yolsuzluk var da özelde yok mu? Özel sektörde de yolsuzluk ile mücadele edilmelidir. Her sahada ve her meslekte yolsuzluk olacağından yolsuzlukla mücadele ile ilgili tedbirleri bizzat her sahanın ve her mesleğin içine yerleştirmek gerekir. Gelişen şartlar altında yolsuzlukla mücadele araçları ve yöntemi gözden geçirilmelidir. IV. SONUÇ: Yolsuzluk ile mücadelenin etkin ve başarılı olabilmesi için konuyla ilgili olarak, Bireysel bilinçlenmeyi sağlamak, Toplumsal kültürün bir parçası haline getirmek, Kurumsal yapılanmayı gerçekleştirmek, Hukuksal düzenlemeleri yapmak, Kamuoyu duyarlılığı oluşturmak. Siyasi iradenin desteğini sağlamak, Etkin yönetim kurmak bir zorunluluktur. Yolsuzluk küresel bir olgu olduğundan, toplum için sosyal bir afet olduğundan, her kişiyi ve her kurumu ilgilendirdiğinden, Yolsuzluğun önlenmesi, Yolsuzluğun belirlenmesi, Yolsuzluğun ortadan kaldırılması, Yolsuzluk ile ilgili müeyyide uygulanması, hususlarında stratejik yönetim ve sistematik yaklaşım çerçevesinde, hukuksal ve kurumsal yapılanma gerçekleştirilmeli ve bireysel bilinçlenme sağlanmalıdır. Yolsuzluğu önleyici sistem kurulmalı ve vatandaş yolsuzluğa sevk edilmemelidir. Yolsuzluğa yol verilmemeli ve yolsuzluk yolsuz bırakılmalıdır. 38

Yerel Yönetimlerde Yolsuzlukla Mücadele ve Denetim Sorunları Sempozyumu KAYNAKÇA ISSAI 20, Principles of Transparency and Accountability. ISSAI 21, Principles and Good Practices Related to Transparency and Accountability. ISSAI 1240, The Auditor s Responsibilities Relating to Fraud in an Audit of Financial Statements. INTOSAI GOV 9120, Providing a Foundation for Accountability in Government. Millenium Development Goals, (www.un.org.) INTOSAI, (2010), Strengthening External Public Auditing in INTOSAI Regions, INTOSAI, VIENNA. A. Atilla ÇAĞLAR, Yolsuzlukla Mücadelede Uluslararası İşbirliği ve Örgütler, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2007. Recai AKYEL, (2010), Günümüz Kamu Denetimi Anlayışının Uluslararası Düzeyde Oluşumu ve Gelişimi ile Türk Kamu Denetimine Yansımasının Değerlendirilmesi, Çankaya Üniversitiy Journal of Humanities and Social Sclences, 7/1, May 2010, ss. 101-126. Resmi Gazete, 24 Aralık 2003 gün ve 25326 Sayı. Resmi Gazete, 19 Aralık 2010 gün ve 27790 Sayı. www.intosai.org www.issai.org www.un.org www.sayistay.gov.tr www.basbakanlik.gov.tr www.masak.gov.tr http://rega.basbakanlık.gov.tr/ 39