Porfirin ve Hemoglobin Yapısı, Hemoglobin Tipleri, Hem Sentezi ve Regülasyonu, Hem Katabolizması. Biyokimya Anabilim Dalı



Benzer belgeler
Porfirin ve Hemoglobin Yapısı, Hemoglobin Tipleri, Hem Sentezi ve Regülasyonu. lasyonu,, Hem Katabolizması. Biyokimya Anabilim Dalı

δ-aminolevulinik ASİT

BİLİRUBİN METABOLİZMASI. Yrd. Doç. Dr. İlyas Yolbaş Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD

ÜNİTE 7. Porfirinler. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler

Porfirialar. Prof.Dr. Umit TÜRKOĞLU

Hemoglobinopatilere Laboratuvar Yaklaşımı

Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu)

Toksisiteye Etki Eden Faktörler

Karaciğer Fonksiyon Bozukluklarına Yaklaşım

Bilirubinin Oluşumu Sarılıklı Hastaya Yaklaşım

BİLİRUBİN OLUŞMASI VE ATILMASI

Tıkanma Sarılığı. Yrd. Doç. Dr. Zülfü Arıkanoğlu

DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI TRİGLİSERİTLERİN SENTEZİ

LABORATUVAR TESTLERİNİN KLİNİK YORUMU

Akdeniz Anemisi; Cooley s Anemisi; Talasemi Majör; Talasemi Minör;

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir.

AMİNO ASİT, KANTİTATİF (PLAZMA, İDRAR)

PROTEİNLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ VE İŞLEVLERİ. Doç. Dr. Nurzen SEZGİN

FAZ II Enzimlerine bağlı genetik polimorfizmler - 1

BİYOİNORGANİK KİMYA. Prof. Dr. Ahmet KARADAĞ

Amino Asit Metabolizması Bozuklukları. Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya ABD

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV

Kolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı

Besin Öğeleri. 1.Proteinler. 2.Yağlar. 3.Karbonhidratlar. 4.Mineraller. 5.Vitaminler. 6.Su

OKSİJENLİ SOLUNUM

Başlıca organizma sıvılarının ve salgılarının ortalama ph değerleri.

LİZOZOMLAR Doç. Dr. Mehmet Güven

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI

ÇİSEM İLGİN ( ) LÜTFİYE ALAÇAM ( ) Prof. Dr. Figen ERKOÇ GAZİ ÜNİVERSİTESİ

TRANSFERRİN ERİTROSİT. Transferrinin normal değerleri: Transferin seviyesini düşüren sebepler. Eritrosit; RBC: Red Blood Cell = Alyuvar

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

MİTOKONDRİ Doç. Dr. Mehmet GÜVEN

TEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi

Karaciğer laboratuvar. bulguları. Prof.Dr.Abdullah.Abdullah SONSUZ Gastroenteroloji Bilim Dalı. 5.Yarıyıl

BİYOİNORGANİK KİMYA 5. HAFTA

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın

Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN G.Ü. Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

TEK GEN KALITIM ŞEKİLLERİ

Atomlar ve Moleküller

Hemoglobinopatilerde Tanı Yönetimi Genetik Testler

Biochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University

GLİKOJEN METABOLİZMASI

8. Hafta Amino Asitler, Peptidler ve Proteinler: Prof. Dr. Şule PEKYARDIMCI PEPTİT BAĞI

KİMYA-IV. Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş

Aminoasitler proteinleri oluşturan temel yapı taşlarıdır. Amino asitler, yapılarında hem amino grubu (-NH2) hem de karboksil grubu (-COOH) içeren

TALASEMİDE OSTEOPOROZ EGZERSİZLERİ

Mert Görücü Ders Notları 2015 Güz BİYOKİMYA - I. Proteinler Ders Notu. Özet Biyokimya I dersine yardımcı proteinler ders notu.

ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ (Kçç)

FARMAKOKİNETİK. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

HEREDİTER SFEROSİTOZ. Mayıs 14

V. BÖLÜM HEREDİTER SFEROSİTOZ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011

Proteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler

Akdeniz Anemisi; Cooley s Anemisi; Talasemi Majör; Talasemi Minör;

% C % 6-8 H %15-18 N

Hücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015

2-Amino asit C iskeletinin dönüşümü (deaminasyonla ortaya çıkan alfa-keto asitlerin sitrik asit siklusu ara maddelerine dönüşümü;

IX. BÖLÜM KRONİK HASTALIK ANEMİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011

Akıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır

Dağılımı belirleyen primer parametre plazma proteinlerine bağlanma oranıdır.

Hücre Solunumu: Kimyasal Enerji Eldesi


ERİTROSİTLER ANEMİ, POLİSİTEMİ

PORFİRİNLER Porfirin tanımı ve yapısal özellikler porfirin halka sistemi pirol halkası metenil (=CH, metin) köprüleri porfin halka sistemi

KAS DOKUSU. Prof.Dr. Ümit TÜRKOĞLU

AMİNO ASİTLER. Yrd. Doç. Dr. Osman İBİŞ

PÜRİN VE PİRİMİDİN METABOLİZMASI

MOLEKÜLER TANISI DÜZEN GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ. SERPİL ERASLAN, PhD

ERİTROSİTLER VE HEMOGLOBİN METABOLİZMASI

ASETOMİNOFEN ZEHİRLENMELERİ UZ. DR. MEHMET YİĞİT SAĞLIK BİLİMLERİ ÜNİVERSİTESİ HASEKİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ «

Proteinlerin Primer & Sekonder Yapıları. Dr. Suat Erdoğan

TALASEMİ VE HEMOGLOBİNOPATİLERDE GENOTİP-FENOTİP İLİŞKİSİ

HAYVANSAL ÜRETİM FİZYOLOJİSİ

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır.

KARBON ve CANLILARDAKİ MOLEKÜL ÇEŞİTLİLİĞİ

LİPİD METABOLİZMASI TESTLERİ

AZOTLU BİYOMOLEKÜLLERİN METABOLİZMASI. Protein Metabolizması Doç. Dr. A. Eser ELÇİN

Dr. Nilay HAKAN Muğla Sıtkı Koçman Üniv. Tıp Fak. Neonatoloji Bilim Dalı Perinatal Medicine Nisan 2017, İZMİR

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

I. Koenzim A nedir? II. Tarihsel Bakış III. Koenzim A nın yapısı IV. Asetil-CoA nedir? V. Koenzim A nın katıldığı reaksiyonlar VI.

6. BÖLÜM MİKROBİYAL METABOLİZMA

İDRAR DANSİTESİ. Normal idrar dansitesi arasında kabul edilir. İdrar dansitesini arttıran bazı olaylar:

Sitrik Asit Döngüsü. (Trikarboksilik Asit Döngüsü, Krebs Döngüsü)

Zivak Hakkında. İçerik TEK FİRMA - BENZERSİZ ÇÖZÜM

ĐÇERĐK. Vitamin B6 Formları. LOGO Tarihsel Bakış. Yapısal Formüller. 4 Piridoksin Piridoksal Piridoksamin Piridoksal-fosfat

2. Histon olmayan kromozomal proteinler

HAZIRLAYAN: Defne GÖKMENG FEF/Kimya 1.Ö

ÇUKUROVA DA HEMOGLOBİNOPATİLERİN MOLEKÜLER TANISI

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı.

2) Kolekalsiferol (D 3)

Notlarımıza iyi çalışan kursiyerlerimiz soruların çoğunu rahatlıkla yapılabileceklerdir.

Rumen Kondisyoneri DAHA İYİ BY-PASS PROTEİN ÜRETİMİNİ VE ENERJİ ÇEVRİMİNİ ARTTIRMAK, RUMEN METABOLİZMASINI DÜZENLEMEK İÇİN PRONEL

TIBBİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI LİSANSÜSTÜ DERS PROGRAMI

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI BİYOLOJİ

Yağ Asitlerinin Biyosentezi. Prof. Dr. Fidancı

LİPOPROTEİN METABOLİZMASI. Prof.Dr. Yeşim ÖZKAN Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

ETKİN İLAÇ KULLANIMINDA GENETİK FAKTÖRLER. İlaç Kullanımında Bireyler Arasındaki Genetik Farklılığın Mekanizması

Propiverin HCL Etki Mekanizması. Bedreddin Seçkin

Kan ve Ürünlerinin Transfüzyonu. Uz.Dr. Müge Gökçe Prof.Dr. Mualla Çetin

Transkript:

Porfirin ve Hemoglobin Yapısı, Hemoglobin Tipleri, Hem Sentezi ve Regülasyonu, Hem Katabolizması Prof.Dr.. Hüseyin H SÖNMEZS Prof.Dr.. Emine Kökoğlu Cerrahpaşa a Tıp T p Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

Porfirinler; yapısında porfirin çekirdeği i bulunan maddelerdir. Porfirin çekirdeği i ise 4 pirol halkasının metenil köprüleri ile birbirine bağlanmas lanmasından ndan meydana gelir. Pirol halkalarındaki azot metal iyonu bağlayabilme özelliğindedir. indedir. Ör:Demir içeren i porfirinler =Hem Magnezyum içeren i porfirinler=klorofil

Porfirin TürleriT Porfin halka sisteminde dışd köşelerde elerde kalan 8 karbon atomu ek gruplar taşı şır. Farklı takılar gelmesi ile farklı porfirin türleri t ortaya çıkar. Takılar CH 3 metil (m) CH 2 COO Asetil (A) CH=CH 2 Vinil (V) CH 2 -CH 2 -COO- Propiyonil (P) Kısa Kısa Uzun Uzun

Molekülde lde yer alan takılar ların n türüne t göreg Uroporfirin Koproporfirin Protoporfirin Asetil-Propiyonil Metil-Propiyonil Metil-Vinil (2) Propiyonil (2)

Takılar ların n dizilişine ine göreg Takılar ların n dizilişine ine göre g simetrik ya da asimetrik yapı oluşur. ur. Takılar ların n dizilişi i simetrik ise Tip I Takılar ların n dizilişi i asimetrik ise Tip III Tip III serisi doğada daha yaygın n olarak bulunur ve biyolojik aktivite gösterir. g

Deri Hasarı Porfirinojenler renksiz ve dayanıks ksızdır. Kolaylıkla oksitlenerek porfirine dönüşür. d Porfirinojen Metilen (-CH( 2 -) Karbonil sayısı arttıkça çö Porfirin Meten (-CH=) rlük k artar. çözünürl Üroporfirin > Koproporfirin > protoporfirin 8 4 2 UV de kuvvetli floresans verir 400 nm de absorbsiyon bandı gösterir (Soret( bandı) Yapıdaki çift bağlar renk ve floresans nedenidir. Porfirin Porfirinlerin Bazı Özellikleri UV oksitlenme O 2 ile reaksiyonlaşma Serbest radikal oluşumu umu

Hemoglobin Yapısı Hemoglobin 4 Hem ve 1 Globinden oluşur. ur. Globin tetramer yapıdad dadır r ve 4 alt ünite içerir. i Hem yapısı iki kısımdan k oluşur. ur. Organik kısım+demir atomu Organik kısım k protoporforin IX olarak adlandırılır. r.

Hemoglobin Yapısı Protoporfirinin yapısı Meten köprüleri ile bağlı 4 pirol halka tetrapirol yapıyı oluşturur. Tetrapirol halkanın n yan zincirlerinde 4 metil, 2 vinil,, 2 propiyonat yer alır.

Hemoglobin Yapısı Tetrapirol halkanın n ortasında 2 + değerli erliğinde inde bir demir atomu yer alır. Demir atomu 6 koordinasyon bağı içerir 4 tanesi nitrojen atomlarına bağlıdır. Diğer iki tanesi halka düzleminin d altında ve üstünde olacak şekilde uzanır. Bunlardan 5.koordinasyon bağı globin yapısındaki 1 alt üniteye ait polipeptid zincirindeki bir histidin kalınt ntısının imidazol halkası ile ilişkidedir. 6.koordinasyon bağı deoksihemoglobinde boş durumdadır. r. Oksihemoglobinde O 2 bağlar.

Hemoglobin iki ana yapıda bulunur. R state (relaxed) T state (tense) T durumundaki hemoglobinin bir alt ünitesine O 2 bağlanmas lanması R durumuna geçişi i tetikler. R durumundaki hemoglobinin O 2 ye olan afinitesi daha yüksektir. O 2 bağlanmas lanması proksimal histidinin pozisyonunda değişime ime yol açar. a ar. Bu da polipeptidin heliks yapısını etkiler.

Normal Hemoglobin Türleri T Embriyonik hemoglobinler Hb Gower 1 ζ 2,ε 2 (zeta,, epsilon) Hb Gower 2 α 2,ε 2 (alfa, epsilon) Hb Portland ζ 2,γ 2 (zeta,, gamma) Fetal hemoglobin HbF α 2,γ 2 (alfa, gamma) Yetişkin hemoglobinleri HbA α 2, β 2 (alfa, beta) HbA 2 α 2, δ 2 (alfa, delta)

Embriyonik Hemoglobinler Zeta zincir α zincirin embriyonik analoğudur udur.. Epsilon ile kombine olarak Hb Gower 1 veya gamma ile kombine olarak Hb Portland ı oluşturur. ε zincir gamma, beta ve delta zincirlerin embriyonik analoğudur udur. Alfa ile kombine olarak Hb Gower 2 yi oluşturur. Her 3 embriyonik hemoglobin 3 aydan daha düşük d gestasyonel yaşta embriyo ve fetusta bulunur. Embriyonik hemoglobinler Hb Gower 1 ζ 2,ε 2 (zeta, epsilon) Hb Gower 2 α 2,ε 2 (alfa, epsilon) Hb Portland ζ 2,γ 2 (zeta, gamma)

Fetal Hemoglobin (HbF( HbF) Fetus ve yeni doğan anın n başlıca hemoglobinidir. Doğum sonrası 12.ayda %5 ten aza iner 12-24.aylarda 24.aylarda %3 ü ün n altına iner. Erişkinde %0,1 den azdır. HbA Erişkinlerin başlıca hemoglobinidir HbA 2 Yetişkinlerde %1,5-3 3 arasında bulunur. Fetal hemoglobin HbF α 2,γ 2 (alfa, gamma) Yetişkin hemoglobinleri HbA α 2, β 2 (alfa, beta) HbA 2 α 2, δ 2 (alfa, delta) Delta zincir sentezi fetal hayatın n son döneminde d başlar. Sadece normoblastlarda meydana gelir (retik( retikülositlerde yok)

Hemoglobin A1c Hemoglobinin nonenzimatik bir şekilde glukoz bağlayarak glikozillenmiş şeklidir. Ortalama 120 günlg nlük glukoz konsantrasyonunun bir göstergesi g olarak diabetin takip ve regülasyonunda önemli rol oynar.

Hemoglobin Bileşikleri ikleri Oksihemoglobin HbO 2 Karbonmonoksit hemoglobin HbCO Sulfhemoglobin HbH 2 S Karbhemoglobin HbCO 2 Methemoglobin Fe Fe +++

HbCO (Karbonmonoksit hemoglobin) CO oksihemoglobinde O 2 yerine geçer. er. Fe Fe ++ ba bağlanır. O 2 ye oranla hemoglobine daha kolay ve sıkıs bağlan lanır. Kömür, havagazı, eksoz gazlarında CO vardır. r. %60 düzeyinde d HbCO oluşumu umu ölümle sonuçlan lanır. HbCO 2 (Karbhemoglobin) Organizmada metabolizma sonucu oluşan CO 2 nin büyük b k kısmk smı bikarbonat (HCO - 3 ) şeklinde taşı şınır. Bir kısmk smı ise hemoglobindeki globin proteinin amino grubuna bağlan lanır. Hb NH 2 +CO 2 Hb NHCOO - +H + CO 2 bağlanmas lanması hemoglobinin O 2 ye olan afinitesini azaltır.

HbH 2 S (Sulfhemoglobin) H 2 S ile oluşturdu turduğu u bileşik ik S demire bağlan lanır. Şiddetli kabızl zlık k durumlarında bağı ğırsak bakterileri etkisi ile yüksek y oranda H 2 S oluşabilir. Yine kadavra ve kokuşmu muş organik maddelerde de yüksek oranda oluşur. ur.

Methemoglobin Hemoglobindeki Fe ++ nın Fe +++ oksidasyonu sonucu oluşur. ur. O 2 bağlayamaz. layamaz. 6.bağa a O 2 yerine H 2 O bağlan lanır. Normalde %1 den az oranda bulunur. Bu oran hemoglobinin otooksidasyonu ile oluşur. ur. Hb +2 O 2 Hb Hb +3 +O - 2 H 2 O 2 ve diğer serbest radikallerin oluşumu umu oksidasyon nedenidir. Oluşan methemoglobin indirgenir.

Methemoglobin Oluşan methemoglobin indirgenir. Hb +3 +indirg.sitok.b 5 Hb +2 +oksit.sitok sitok.b 5 Oksit.sitok sitok.. b 5 + NADH İnd. sitok.. b 5 +NAD Methohemoglobin miktarı total hemoglobinin %10 unu aşarsa, a arsa, kanın n O 5 ile doyma gücüg azalır. %35 ini aşarsa a arsa siyanoz başlar. %70 üzeri ölüm m oluşur. ur. α veya β zincirdeki genetik bir mutasyon ile de oluşabilir. Sitb 5 redük

Hem Biosentezi Besinlerle alınan porfirin halkası vücutta kullanılamaz. lamaz. Endojen olarak sentezlenir. İnsan organizmasında nda hem sentezinin büyük b k kısmk smı (%85) kemik iliğinin inin olgunlaşmam mamış eritrositlerinin (eritroid)) mitokondrilerinde olur. Oluşan hem den hemoglobin sentezlenir. Olgun eritrositlerde mitokondri olmadığı için in hem sentezi olmaz. Diğer hem sentezi karaciğerde olur. Burada hemoproteinler özellikle sitokrom p450 enzimleri sentezlenir.

Hem Sentezi Hem sentezinin başlang langıç ve sonlanması mitokondri de meydana gelir. Diğer kısımlark mları ise sitozolde devam eder.

Hepatik ALA Sentaz Karaciğerde serbest hem hepatik ALA sentaz sentezini regüle eder. İlaç alımı (fenobarbital gibi) hepatik ALA sentaz aktivitesini arttırır. r. Bu ilaçlar lar mikrozomal p450 mono aksijenaz tarafından metabolize edilirler. Bu nedenle p450 sentezi artacağı ğından karaciğerde hem miktarında azalma olur ve hepatik ALA sentaz aktivitesi artar. Eritrositlerdeki ALA sentaz regulasyonu daha farklıdır. r. Ör: hepatik ALA sentazı etkileyen ilaçlar lar tarafından stimule olmaz, hem tarafından feedback regülasyona uğramaz. ramaz.

Pb ALA dehidrataz ve ferrokelataz enzimlerinin inhibitörüdür. r. Etki şekli: Pb enzimlerin proteinlerindeki sistein aminoasidin sulfidril grubuna kovalent bağlarla bağlan lanır. Reaksiyon geriye dönüşemez. d emez.inhibisyon şekli noncompetitive dir dir.

Hemoglobinopatiler Bu gün g n 500 den fazla değişik ik yapıda hemoglobin tipi bilinmektedir. Normal yetişkinlerde globin yapısında 2α2 ve 2β2 zincir vardır. r. α ve β zincir sentezleri farklı genler tarafından düzenlenir. 16.kromozomda 2 α geni 11. kromozomda 1β, 1, 1δ, 1, 2γ 2 genleri Bu genlerdeki mutasyonlar hemoglobulinin biyolojik fonksiyonunu etkiler.

Hemoglobin yapısındaki polipeptid zincirlerinin aminoasid dizilişi i sırass rasının n bozulması hemoglobinin yükünü etkiler. Bu durum hemoglobinin elektroforezindeki göçme hızınıh etkiler. Bu özellikdenzellikden faydalanılarak larak anormal hemoglobinlerin teşhisinde elektroforetik yöntemden faydalanılır. Aynı zamanda günümüzde g bu ayırım m yapılmas lmasında HPLC tekniğinde inde de faydalanılmaktad lmaktadır.

Orak Hücre H Sendromu Bu kişilerde ilerde α polipeptid zinciri normal yapıdad dadır. β polipeptid zincirinde 6.aminoasid glutamik asid yerine valin gelmiştir. Anne ve baba heterozigot ise istatistiksel olarak çocukların ¼ ü SS (Homozigot), ¼ ü normal AA, yarısı ise orak hücre h taşı şıyıcısı AS (trait)) olur. Taşı şıyıcı olanlar klinik belirti vermez. Homozigot olanlarda [HbSS[ HbSS] deoksijenasyon sırasında eritrositlerdeki hemoglobin S polimerizasyona uğrar. Hbs çözünürl rlüğü az olduğundan undan çökmeler olur. Uzun lifsel yapılar şeklini alır. Eritrositlerin şekli bozularak orak şeklini alır.

Orak Hücre H Sendromu Klinik Belirtileri Doğumdan 6 ay sonra belirtiler başlar (Bu sırada s HbF yerine HbS oluşumu umu başlar) Hemolitik anemi görülür. g r. Eritrosit ömrü 10-15 15 güng Ağrı krizleri oluşur. ur. Vücudun değişik ik bölgelerinde b (karın, göğüs, g sırt, s eklem) ani ağrılar a meydana gelir. Zamanla birçok organda tahribat görülür. g r.

HbC β zincirindeki 6. amino asid glutamik asid yerine lizin gelmiştir. Hücreler oraklaşmaz, homozigot olanlarda daha hafif hemolitik anemi görülür. g r.

HbE β zincirinde 26.aminoasidde değişim im vardır. r. Homozigotlarda mikrositer anemi görülür. g r. Hemoglobin Istanbul β zincirindeki 92.aminoasid histidin yerinede glutamin gelmiştir. Yalnız α peptid zincirindeki değişiklikler iklikler Bunlarda β da değişiklik iklik olmaz, yalnız α diziliş farklılığı ığı vardır, r, daha seyrek görülür. g r. Toronto, Honolulu, Osaka...

Hemoglobin M Burada mutasyonlar hem α hem de β peptid zincirinde görülür. r. Histidin-tirozin tirozin değişimi imi olur. Tirozin hemdeki Fe +++ bağlanarak methemoglobini stabil hale getirir. O 2 bağlanmas lanması mümkün n olmaz. Bu tiplerde iki peptid normal hem bağlar, diğer iki peptid demiri 3 değerlikli erlikli hemin şeklinde bağlar. Sonuçta 2 mol O 2 taşı şıyabilir. Heterozigotlarda görülür. r.homozigotlar yaşayamaz. ayamaz.

Talasemiler Globin zincirlerinden birinin yapımının n durması durumudur. Hemoglobin yapımının n azalması ile mikrositer ve hipokrom anemi görülür. g r. Majör r veya minör r tipleri vardır. r. Majör homozigotlarda, minör heterozigotlarda görülür. r. α talasemi: α Globin zincirinin sentezi durmuş ya da azalmış ıştır. β talasemi:β-globin zinciri sentezi durmuş veya azalmış ıştır.

Porfirialar Porfirialar; ; hem biyosentezindeki enzim defektleri ile meydana gelen bir grup hastalıkt ktır. Enzim defektleri sonucu porfirin veya porfirinin ön maddelerinin dokularda birikimi meydana gelir. Porfirialar enzim defektlerinin eritrosit veya karaciğerde oluşuna una göre g sınıflands flandırılabilir: labilir: 1)Eritropoetik porfiria 2)Hepatik porfiria

Glisin+Süksinil CoA ALA sentaz Amino levülinik linik asit ALA dehidrataz Porfobilinojen ALAdehidrataz eksikliği porfiria (Hepatik) Otozomal ressesif Fotosensitivite yok Karın n ağrısıa Nöropsikiyatrik semptomlar İdrarda amino levülinik linik asid artışı

Porfobilinojen Hidroksibilan Üroporfinojen I sentaz Akut intermittant porfiria (Hepatik) Otozomal dominant Fotosensitivite yok Karın n ağrısıa Nöropsikiyatrik bozukluklar Ateş Kusma Kabızl zlık İdrarda ALA ve PBG atılımı yüksek oranda

Hidroksibilan Üroporfirinojen III Üroporfinojen II sentaz Konjenital eritropoetik porfiria (Eritropoetik) Otozomal Ressesif İdrarda ve dışd ışkıda üroporfirin I ve koproporfirin I atılımı artar İdrar kırmk rmızı renk görülebilir. g Dişlerde kırmk rmızı-kahverengi görünümg Dalak büyümesi b ve hemolitik anemi Çocukluğun un erken dönemlerinde d fotosensitivite

Porfiria Kutana Tarda (Hepatik( Hepatik) Otozomal dominant Porfiriaların en yaygın n tipi Fotosensitivite İdrarda üroporfirin I ve III çıkar Familial olanı Tip I Sonradan edinileni tip II-III III Nedeni Aşırı alkol alımı Aşırı demir alımı Aşırı östrojen alımı Üroporfirinojen III Üroporfirinojen Dekarboksilaz Koproporfirinojen III

Herediter Koproporfiria (Hepatik) Otozomal nominant Nöropsikiyatrik bozukluk Fotosensitivite İdrar ve dışd ışkıda Koproporfirin III artar Karın n ağrısıa Koproporfirinojen III Koproporfirinojen Oksidaz Protoporfirinojen III

Protoporfirinojen III Protoporfirinojen Oksidaz Protoporfirin III Variegata porfiria (Hepatik) Otozomal dominant Nöropsikiyatrik semptomlar Fotosensitivite Dışkıda proto ve koproporfirinojen İdrarda akut dönemlerde d ALA ve porfobilinojen artar

Protoporfirin III Ferrokatalaz Hem Eritropoetik porfiria (Eritropoetik) Otozomal dominant Fotosensitivite Eritrosit hücrelerde, h crelerde, plazmada protoporfirin birikimi Dışkı ve safrada protoporfirin

Fotosensitivite Porfirinojen birikimi ve bunların oksidasyonu sonucu porfirin türevlerinin oluşumudur. umudur. Porfirin türevleri t 400 nm dalga boyundaki ışıkda duyarlılığ ığa neden olur. Porfirinler 400 nm ışıkda uyarıld ldıkları zaman O 2 ile reaksiyon oluşarak radikaller oluşturur. Sonuçta özellikle lizozomlar hasarlanır. Lizozomlar deride yaralara neden olacak yıkıcıy enzimler salgılar. lar.

Hem Katabolizması Erişkin bir kişide ide hemoglobin konsantrasyonu ~ 15 g/dl düzeyindedir. ~ 70 kg lık erişkinde günde g yaklaşı şık k 6 gr hemoglobin yıkılır. y 1 gr hemoglobin yıkılımıy ile ~ 35 mg yıkılım y ürünü olan bilirubin oluşur. ur. Oluşan bilirubinin %80-85 85 kadarı yaşlı eritrositler içindeki i indeki hemoglobinin yıkılımıy ile oluşur. ur. Bu eritrositlerin büyük b k kısmk smı dalaktaki retikülo endoteliyal hücrelerde yıkılır. y

Hem Katabolizması Organizmada bilirubin oluşumunun umunun diğer kaynakları hem içeren diğer yapılar (sitokrom( sitokrom, myoglobin,, enzimler) dir. Hemoglobin Globin Fe ++ Protoporfirin Aminoasidler Demir depoları Biliverdin Bilirubin

Öncelikle ncelikle Hem molekülünün n I ve II nolu Pirol halkaları arasındaki α-meten bağı açılır. Bu olay retikülo endotelyal sistem hücrelerinin h mikrozom fraksiyonundaki mikrozomal Hem Oksijenaz enzim sisteminde meydana gelir. α metenil karbonu CO olarak ayrılır. r. Fe 3+ olarak uzaklaşı şır. Biliverdin oluşur. ur.

Biliverdin yeşil renklidir. Kuşlarda ve amfibilerde atılım ürünüdür. r. Memelilerde biliverdin redüktaz III. ve IV. pirol halkaları arasındaki metenil köprüsünü indirger ve sarı renkli pigment bilirubin oluşur. ur.

Bilirubin plazmada sıkıs olarak albümine bağlan lanır. Her albümin molekülü bilirubin için in bir sıkıs ve bir gevşek ek bağlama bölgesi b içerir. i %25 mg bilirubin albümin tarafından taşı şınabilir. Albümine bağlanan bilirubin karaciğere transport olur ve plazmadan alınır.

Bilirubinin Hepatik Metabolizması 1-Karaciğere alınışı ışı 2-Konjugasyon 3-Safraya salgılanmas lanması

Alınışı ışı: Karaciğere alınırken bilirubin albuminden ayrılır. r. Sitoplazmik bir protein olan ligandine bağlan lanır. Tekrar plazmaya dönmesi d engellenir.

Konjugasyon Bilirubin suda erimiş ve safraya salgılanmadan lanmadan önce suda erir hale getirilir. Bu işlem i glukuronik asid moleküllerinin llerinin ilavesi ile yapılır r ve konjugasyon olarak adlandırılır. r.

Safraya Salgılanma lanma Konjuge bilirubinin safraya salgılan lanışı aktif transport mekanizması ile olur. β transport bilirubin metabolizmasında hız h sınırlayıcı basamaktır. Safraya salgılanan lanan bilirubinin %85-90 90 ını bilirubin diglukuronid,, %10-15 15 ini bilirubin monoglukuronid oluşturur.

Konjuge bilirubin safra kanalı yolu ile bağı ğırsaklara gelir. Spesifik bakteriyel enzimler (β-glukuronidazlar( Glukuronidazlar) ) etkisi ile glukuronidler uzaklaştırılır. r. Bilirubin İndirg Urobilirubilinojen Asid İndirg Urobilin Bilinojen türevleri renksiz Bilin türevleri t renkli Sterkobilinojen Oksit Sterkobilin Urobilinojenlerin ufak bir kısmk smı reabsorbe olur ve karaciğer tarafından alınarak yeniden sekrete edilir (enterohepatik urobilinojen siklusu)

Bilirubin ürat rat ve askorbat gibi plazmanın n başlıca antioksidanıdır. Albümine bağlı bilirubin çok kuvvetli antioksidan etki gösterir. Biliverdin antioksidan değildir. Özellikle zellikle membranlar üzerine olan antioksidan etkisi E vitamini kadar güçg üçlüdür.

Bilirubin Metabolizması Bozuklukları Nedenleri Bilirubinin aşırı yapımı Karaciğerin bilirubin alımındaki azalma Hepatik konjugasyonun azalması İntrahepatik veya ekstrahepatik nedenlerle bilirubinin safra ile atılımının n azalması

Bilirubin Metabolizması Bozuklukları Bilirubinin normal kan değeri eri 0.2-1 1 mg/dl dl dir. Bilirubinin kan değeri eri 1 mg/dl dl yi aştığı zaman hiperbilirübinemi binemi ortaya çıkar. Kan bilirubin düzeyi zeyi 2.5 mg/dl dl yi açtığı zaman dokulara geçmeye başlar ve sklera,, deri sarı renkli görünüm m kazanır. Bu durum sarılık k (ikter( ikter) ) olarak adlandırılır. r.

Unkonjuge Hiperbilirubinemi Unkonjuge Hiperbilirubinemi ye yol açan a an faktörler A)Unkonjuge bilirubin yapımının n artması B)Karaciğer tarafından alımın n azalması İlaçlarlar Hiperbilirübinemiler binemiler Uzun süreli s açlıka C) Bilirubin konjugasyonundaki azalma (Glukronil( transferaz aktivitesinin azalması)

Bilirubin Konjugasyonundaki Azalma 1-Gillbert s Sendromu Glukuronil transferaz aktivitesi düşükd 2-Crigler Najjar Tip I (Konjenital( non hemolitik sarılık) Otozomal resesif Kalıtsal olarak bilirubin UDP-Glukuronil transferaz enzim defekti vardır. r. Serum bilirubin düzeyleri 20 mg/dl dl yi aşar. ar. Doğum sonrası ilk 15 ay içerisinde i ölüm m görülür. g r. 3-Crigler Najjar Tip II UDP-glukuronil transferaz enzim defekti var. Fakat aktivite tamamen yok değil ve Tip I e göre daha ılımlı Serum bilirubin düzeyi 20 mg/dl dl yi aşmaz. maz.

4-Neonatal Sarılık (Fizyolojik Sarılık) Eritrosit YıkılımıY fazla Hepatik konjugasyon mekanizması tam gelişmemi memiş durumda Prematürelerde relerde serum bilirubin düzeyinin 10 mg/dl dl,, normal bebeklerde 25 mg/dl dl yi geçmesi patolojik Artan unkonjuge bilirubin olması nedeni ile idrar ile atılamaz. 20-25 25 mg/dl dl yi geçer er ise kan-beyin engelini aşar a ar (Kerni ikterus) Mental geriliğe e yol açabilir. a abilir. Ferobarbital uygulanabilir. Fototerapi uygulanır.

Konjuge Hiperbilirubinemi A)Bilirubinin safra kesesine aktarımının n bozulması B)Safra kesesinin boşalt altımının n bozulması A)Karaciğerden safra kesesine aktarımın n bozulması 1-Genetik Genetik Bozukluklar Dubin-Johnson sendromu (kronik idiopatik sarılık) k): Otozomal resesif, konjuge bilirubinin safra kesesine sekresyonunda rol oynayan proteini kodlayan gendeki mutasyona bağlı. 2- Edinsel Bozukluklar Hepatoselüler ler hastalıklar (viral( ya da ilaca bağlı hepatitler)

Konjuge Hiperbilirubinemi B)Safra kesesinin boşalt altım m bozuklukları (Ekstra hepatik sarılık) Taş,, tümör t r gibi nedenlerle safra kanallarının tıkanması

Serum bilirubin Bilirubin İdrarda Urobilin Ürobilinojen Hemolitik sarılık Hepatosellüler ler sarılık Tıkanma sarılık İndirekt artma Direkt ve indirekt artar Direkt ve indirekt artar (-) (+) (+) (+) (+) (+++) (+) (-) (-)

Dışkıda Urobilinojen Hepatosellüler ler sarılık (azalır) Hemolitik sarılık (artar) Tıkanma sarılık (az miktarda olabilir)