YUKARI HAVZA SEL KONTROLU EYLEM PLANI VE UYGULAMALARI
SEL NEDİR? Sel; Şiddetli yağışların ardından yan derelerden gelen ve fazla miktarda katı ve iri materyal içeren büyük su kitlesidir. Isparta-Senirkent, 1995 Mersin-Erdemli, 2013
SELİN NEDENLERİ Hidrolojik açıdan bakıldığında; Havzadaki yüzeysel akışı ve buna bağlı dere akımını etkileyen 2 ana faktör üzerinde durmak gerekir. İklim Faktörleri -Yağış Özellikleri - İntersepsiyon - Evaporasyon - Transpirasyon Fizyografik Faktörler -Havza Özellikleri -Yatak (Mecra) Özellikleri 3
SEL KONTROLUNDE ORMANLARIN FONKSİYONU % 18 % 82 Orman
SEL KONTROLUNDE ORMANLARIN FONKSİYONU 5
ÜLKEMİZDE SEL RİSKİ NEDEN YÜKSEKTİR? Ortalama yükselti 1132m Yükseltisi >1000 m (dağlık) TR nin% 57 si Kırıklı arazi > TR'nin yarıdan fazlası Eğim > %45 TR nin % 45 i Jeoloji kolay aşınır, Anadolu, birçok medeniyete ev sahipliği yaptığından bitki örtüsü tahrip edilmiş
SEL-TAŞKIN-EROZYON İLİŞKİSİ Sel, şiddetli yağışların ardından yan derelerden gelen ve fazla miktarda katı ve iri materyal içeren büyük su kitlesi Yan derelerden gelen sellerin ana akarsuya ulaşmasıyla vadi boyunca suyun taşması ise taşkındır. Erozyon ise salt bir toprak aşınma-taşınması değil, sel, taşkın, sedimantasyon, heyelan, çığ gibi olgulardaki payı ile bir zararlı olaylar zinciridir.
SEL HAVZASI SEL Toplanma Bölgesi TAŞKIN Boğaz Bölgesi Birikme Bölgesi
SEL HAVZASI Sel ve taşkın sonucu biriken sediment Erzincan-Üzümlü Havzası
SEL HAVZASI Sel kontrol amaçlı teraslar Tersip bentleri(dsi) Ağrı
SEL HAVZASI
SEL KONTROLU 6831 Sayılı Orman Kanunu (1956) Madde 58 : Devlet ormanlarının hudutları içindeki ırmak ve çay kenarlarını ve bunların kaynaklarını tanzim edecek, sellerin husulüne ve yer kaymalarına ve toprak aşınma ve taşınmalarına mani olacak her türlü ağaçlamalar ve teknik tedbirler orman idaresince yapılır. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME Karar Sayısı: KHK/645 MADDE 7 (1) Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğünün görevleri şunlardır: a) Toprağın korunması ve tabii kaynakların geliştirilmesi amacıyla; havza bütünlüğü esas alınarak, çölleşme ve erozyonla mücadele, çığ, heyelan ve sel kontrolü ile entegre havza ıslahı plan ve projelerini yapmak, yaptırmak, uygulanmasını izlemek, bu faaliyetlere proje bazında destek sağlamak, bu iş ve işlemlerle ilgili politika ve stratejiler belirlemek, ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyon sağlamak.
SEL KONTROLU Bir su havzasında sel ve taşkınları önlemede en tesirli ve kalıcı metot su toplama bölgesindeki toprak-su-bitki arasındaki tabii dengeyi yeniden tesis edecek önlemlerin alınmasıdır. Bu bağlamda selin oluşmaya başladığı yukarı havzalarda çalışmak orman teşkilatının görev ve sorumluluk alanıdır.
SEL KONTROLU 2012 Yılında Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğünün koordinatörlüğünde 2013-2017 yıllarını kapsayan Yukarı Havza Sel Kontrolu Eylem Planı hazırlanmıştır. Buna göre; 25 adet ana havzada, 227 adet sel havzasında 4.155.201,8 hektar alanda çalışma yapılması planlanmıştır. 2015 yılı sonu itibariyle 213 havzada uygulama yapılmıştır. Yine 2015 yılsonu itibariyle 81 adet sel kontrol projesi tanzim edilmiştir.
SEL KONTROL TEDBİRLERİ Sel deresi havzasında alınacak sel kontrolu önlemleri; İdari Kültürel Mekanik tedbirler İdari tedbirler: İnsan müdahalelerinin önlenmesi Kültürel tedbirler: Ağaçlandırma, bitkilendirme v.b. Mekanik tedbirler: Teraslama, çevirme hendeği, kuru duvar eşik, v.b
SEL KONTROLUNDE MEKANİK TEDBİRLER 1- YAMAÇ ISLAHI TEDBİRLERİ 2- OYUNTU ISLAHI TEDBİRLERİ
YAMAÇ ISLAHI TESİSLERİ 1- TERASLAR 2- ÖRME ÇİT 3- KAFES TEL ÇİT 4- TAŞ KORDON 5- ÇİZGİ OT EKİMİ V.S. 6- DİĞER TESİSLER (Geonet vb.)
YAMAÇ ISLAHI TESİSLERİ TERASLAR Toprak ve suyu satıh üzerinde tutmaya yarayan, tesviye eğrilerine paralel yada boşaltıcı kanallardır. Kahramanmaraş-2015
ÇALI DEMETLİ TERAS Meyilli, rüzgar ve su erozyonuna duyarlı, ince kumlu yapıda yamaçların stabilizasyonunda kullanılır.
ÖRME ÇİT Toprağı gevşek çürük yamaçlarda, toprağın taşınmasını önlemek için yapılan tesislerdir. Bu çitler, yağmur sularının akışını yavaşlatarak toprağın aşınmasını ve taşınmasını önlerler.
KAFESTEL ÇİT
TAŞ KORDON Yeterli taş materyalin olduğu yamaçlarda yüzeysel akışa geçen yağmur sularının hızını yavaşlatmak amacıyla yapılır. Temel kazılı ve temel kazısız olarak iki türlü yapılır. Artvin Mersin-Değnek SKP
MİNİ EKSKAVATÖR İLE TERAS MAKİNALI TERASLAR
MAKİNALI TERASLAR
SEL KONTROLU OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ 25
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ 1-Çevirme hendekleri ( saptırma kanalları ) 2-Boşaltma kanalları ( su yolları ) 3-Sınai tesisler ( enine yapılar ) a) Kuru Duvar eşikler b) Kafestel Eşikler c) Miks eşikler d) Biyolojik yapılar -Örme canlı eşikler -Çalı demetli canlı eşikler d) Diğer tesisler - Gabion, Geosentetik çit eşikler vb.. 26
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ ÇEVİRME HENDEĞİ ( SAPTIRMA KANALI ) Oyuntuya gelen yüzeysel suların oyuntu içine girmeden, memba kısmının üstüne yapılan kanal aracılığıyla başka bir alana akıtılır. 27
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ KURU DUVAR EŞİK 28
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ Erzurum-Kirazlı
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ Erzurum-Oltu Darıca Havzası Sel Kont.Projesi
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ Harçlı Duvarlar 31
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ AHŞAP EŞİK
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ CANLI EŞİKLER
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ ÖRME ÇİTLE DERECİK ISLAHI 34
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ KAFESTEL EŞİKLER
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ
OYUNTU ISLAHI TESİSLERİ GABION UYGULAMALARI
PROJELERİMİZİNDEN GÖRÜNTÜLER Kahramanmaraş-Ericek SKP 39
PROJELERİMİZİNDEN GÖRÜNTÜLER Erzurum-Oltu Darıca Havzası SKP
PROJELERİMİZİNDEN GÖRÜNTÜLER Ağrı- Ahmetbey Deresi Havzası SKP
PROJELERİMİZİNDEN GÖRÜNTÜLER Mersin- Hacıalanı SKP
PROJELERİMİZİNDEN GÖRÜNTÜLER Afyon-Taşoluk SKP
PROJELERİMİZİNDEN GÖRÜNTÜLER Erzincan-Tercan Çavuşludere Havzası SKP
PROJELERİMİZİNDEN GÖRÜNTÜLER Van- Ağzıkara SKP
PROJELERİMİZİNDEN GÖRÜNTÜLER Muş-Soğucak Havzası SKP
Doğayla savaş halindeyiz Kazanırsak kaybedeceğiz!! Hubert Reeves